Moät soá kyû nieäm lieân quan tôùi
Coâng Ñoàng Chung Vaticaêng II
Moät soá kyû nieäm lieân quan tôùi Coâng Ñoàng Chung Vaticaêng II.
Roma (Avvenire 9-05-2012; Vat. 19-07-2012) - Phoûng vaán Ñöùc Hoàng Y Jorge Maria Mejia Caùch ñaây 50 naêm, Coâng Ñoàng Chung Vaticaêng II ñaõ khai môû vôùi söï tham döï cuûa 2,540 ngöôøi, goàm caùc nghò phuï, caùc chuyeân vieân vaø ñaïi dieän cuûa caùc Giaùo Hoäi anh em. Trong soá caùc chuyeân vieân tham döï Coâng Ñoàng cuõng coù moät linh muc treû tuoåi ngöôøi Argentina: ñoù laø linh muïc Jorge Maria Mejia, hieän nay laø Hoàng Y. Ñöùc Hoàng Y Mejia ñaõ laø ngöôøi ñi tieân phong trong vieäc ñoái thoaïi vôùi caùc anh em Do thaùi, vaø laø ngöôøi hieåu bieát neàn vaên hoùa Do thaùi saâu roäng. Laø baïn thaân cuûa cha Henri de Lubac vaø baïn hoïc cuøng thôøi vôùi Ñöùc Gioan Phaolo II taïi Ñaïi hoïc giaùo hoaøng Angelicum.
Sau ñaây chuùng toâi xin göûi tôùi quyù vò vaø caùc baïn baøi phoûng vaán Ñöùc Hoàng Y veà moät soá caùc kyû nieäm thôøi coâng ñoàng.
Hoûi: Thöa Ñöùc Hoàng Y, vaøo thôøi khai maïc Coâng Ñoàng Hoàng Y ñaõ ñöôïc chæ ñònh laøm chuyeân vieân cuûa Coâng Ñoàng nhö theá naøo?
Ñaùp: Hoài thaùng 11 naêm 1963 Coâng Ñoàng baét ñaàu khoùa hoïp thöù hai. Moät hoâm Ñöùc Cha Juan Giaquinta ñem cho toâi moät phong bì cuûa toøa Toång Giaùm Muïc Buenos Aires vaø cho toâi bieát laø Phuû Quoác Vuï Khanh ToøaThaùnh chæ ñònh toâi laøm chuyeân vieân cuûa Coâng Ñoàng. Toâi raát ngaïc nhieân, vì cho tôùi löùc ñoù toâi ñaëc traùch caùc chuyeän khaùc nhö nguyeät san coâng giaùo Argentina Criterio. Thuù thaät coâng vieäc cuûa oâng Ñoàng ñoøi hoûi nhieàu naêng löïc laém. Toâi ñaõ laø moät trong caùc chuyeân vieân ít oûi cuûa chaâu Myõ Latinh. Trong choã daønh rieâng cho caùc chuyeân vieân, toâi ñaõ gaëp nhieàu nhaân vaät noåi tieáng, trong ñoù coù cha Henri de Lubac, maø toâi ñaõ tieáp xuùc ñeå vieát luaän aùn thaàn hoïc taïi ñaïi hoïc giaùo hoaøng Angelicum, cha Jorge Arturo Medina Estevez, sau naøy trôû thaønh Hoàng Y Toång tröôûng Boä Phuïng Töï, vaø cha Egidio Viganoø, sau naøy laø Toång quyeàn doøng Don Bosco Salesien. Dó nhieân laø cuõng coù thaàn hoïc gia treû tuoåi ngöôøi Ñöùc laø Joseph Ratzinger nöõa.
Trong soá caùc taøi lieäu coâng ñoàng ñaõ aûnh höôûng saâu ñaäm treân cuoäc ñôøi linh muïc cuûa toâi coù taøi lieäu veà Ñaïi keát Unitatis Redintegratio, vaø taøi lieäu veà caùc toân giaùo khoâng kitoâ Nostra Aetate. Toâi ñöôïc giao cho nhieäm vuï tieáp xuùc vôùi caùc nghò phuï Argentina vaø Uruguay, maø toâi ñaõ quen bieát tröôùc Coâng Ñoàng Vaticang II. Chuùng toâi hoäi hoïp thöôøng xuyeân vôùi nhau, vaø töø caùc cuoäc hoïp ñoù ñaõ naûy sinh ra caùc ñeà nghò vaø yeâu caàu ñöôïc trình baày tröôùc caùc nghò phuï.
Hoûi: Thöa Ñöùc Hoàng Y, ñaâu ñaõ laø phaàn ñoùng goùp cuûa caùc nghò phuï chaâu Myõ Latinh cho Coâng Ñoàng?
Ñaùp: Nhö quyù vò coù theå töôûng töôïng ra, ñoùng goùp ñaõ coù thöù töï vaø trong moät nghóa naøo ñoù noù ña dieän. Ñieàu toâi coù theå nhaàn maïnh laø phaàn ñoùng goùp cuûa Ñöùc Hoàng Y töông lai Eduardo Francisco Pironio ñoái vôùi taøi lieäu veà toâng ñoà giaùo daân Apostolicam actuositatem. Ngaøi ñaõ naém vai troø ñònh ñoaït trong vieäc soaïn thaûo taøi lieäu naøy. AÛnh höôûng cuûa vò Giaùm Muïc ngöôøi Argentina naøy ñaõ raát lôùn nhôø kinh nghieäm vaø söï hieåu bieát saâu xa cuûa ngaøi ñoái vôùi phong traøo Coâng Giaøo Tieán Haønh taïi Argentina. Noåi baät laø vieäc baûo veä söï ngheøo khoù trong Giaùo Hoäi töø phía taát caû caùc Giaùm Muïc Argentina. Ngöôøi ñaõ maïnh meõ trình baày ñeà taøi naøy laø vò Giaùm Muïc treû tuoåi cuûa giaùo phaän Nueve de Julio, sau naøy trôû thaønh Hoàng Y, ñoù laø Ñöùc Cha Antonio Quarracino, ngöôøi Italo Argentina.
Moät trong nhöõng tranh luaän soâi noåi giöõa caùc nghò phuï laø vieäc taùi phuïc hoài chöùc Phoù teá vónh vieãn nhö trong thôøi Giaùo Hoäi khai sinh. ÔÛ ñaây uy tín muïc vuï cuûa Ñöùc Toång Giaùm Muïc Lima Giaùo chuû Peru, Ñöùc Cha Juan Landaszuri Ricketts, doøng Phanxico, ñaõ khieán cho phaàn lôùn caùc nghò phuï chaáp nhaän taøi lieäu. Caùc Giaùm Muïc chaâu Myõ Latinh cuõng ñoùng goùp nhieàu cho ñeà taøi Giaøm Muïc ñoaøn.
Hoûi: Ñöùc Hoàng Y coù nhôù xaûy ra vuï ñuïng ñoä naøo giöõa caùc nghò phuï hay khoâng?
Ñaùp: Maëc duø Ñöùc Giaøo Hoaøng Phaolo VI ñaõ coá gaéng ñeå ñi ñeán choã ñoàng nhaát boû phieáu cho caùc taøi lieäu, nhöng ñaõ luoân luoân xaûy ra caùc vuï ñuïng ñoä lieân quan tôùi caùc töø hay caùc ñònh nghóa nhoû. Baàu khí trôû thaønh soâi boûng, chaúng haïn nhö laàn Ñöùc Hoàng Y Joseph Frings cuûa toång giaùo phaän Koeln toá caùo Thaùnh Vaên Phoøng, töùc Boä Giaùo Lyù Ñöùc Tin, laø quaù baøn giaáy röôøm raø vaø ñoäc quyeàn lieân quan tôùi caùc coâng vieäc cuûa Coâng Ñoàng. Ñoù ñaõ laø baøi phaùt bieåu raát maïnh meõ choáng laïi Ñöùc Hoàng Y Ottaviani. Ñöùc Hoàng Y Ottaviani ñaõ raát xuùc ñoäng vaø ñaõ traû lôøi, nhöng khoâng ñöôïc höõu hieäu vaø huøng hoàn baèng vò Hoàng Y Ñöùc.
Hoûi: Theá caùc ñung ñoä vaø caùc tranh luaän aáy coù aûnh höôøng gì treân vieäc soaïn thaûo caùc taøi lieäu quan troïng cuûa Coâng Ñoøng khoâng thöa Ñöùc Hoàng Y?
Ñaùp: Vieäc xaûy ra caùc ñuïng ñoä vaø caùc tranh luaän giöõa caùc nghò phuï khoâng phaûi laø moät bí maät gì. Ñaëc bieät khi lieân quan tôùi caùc ñeà taøi teá nhò vaø ñònh ñoaït nhö ñoái thoaïi ñaïi keát hay ñoái thoaïi vôùi caùc toân giaùo khoâng kitoâ vôùi taøi lieäu Nostra Aetate. Ngöôøi ta nhaän ra ngay hai khuynh höôùng baûo thuû vaø côûi môû, baøo thuû nhö Ñöùc Cha Ernesto Ruffini vaø côûi môû nhö Ñöùc Cha Agostino Bea. Nhöng Coâng Ñoàng ñaõ thöïc söï bò chia reõ hay raùch naùt trong vieäc soaïn thaûo taøi lieäu Dignitatis Humanae. Coù nhöõng vò maïnh meõ beânh vöïc töï do toân giaùo, ñieån hình nhö Ñöùc Toång Giaùm Muïc Chicago Albert Gregory Meyer, qua ñôøi khi Coâng Ñoàng keát thuùc. Roài toâi khoâng theå queân söï kieân nhaãn voâ bôø cuûa Ñöùc Toång Giaùm Muïc Bruges Emiel Joseph De Smedt ñeå coù theå ñi ñeán moät löôïc ñoà ñöôïc giaøn xeáp khieán cho caùc nghò phuï hay tranh luaän nhaát laø caùc nghò phuï Taây Ban Nha vaø Italia cuõng phaûi chaáp nhaän. Vuï naøy cuõng khieán cho toâi taän maét chöùng kieán vaø khaâm phuïc taøi ngoaïi giao kheùo leùo cuûa vò thö kyù Coâng Ñoàng laø Ñöùc Cha Pericle Felici, ngöôøi YÙ.
Hoûi: Coù ngöôøi cho raèng vaên baûn bò caùc nghò phuï ñöa ra nhieàu nhaän ñònh vaø laém luùc bò chæ trich nhieàu nhaát laø Hieán cheá muïc vuï Gaudium et Spes, coù ñuùng theá khoâng thöa Ñöùc Hoàng Y?
Ñaùp: Trong khi soaïn thaûo taøi lieäu, vaøi Giaùm Muïc Argentina vaø caû chính toâi nöõa, chuùng toâi lo laéng vì söï kieän vaên baûn khoâng chuù yù ñuû tôùi söï döõ, toäi loãi vaø söï hieän dieän cuûa ma quyû trong theá giôùi. Vaøi nhaän xeùt cuûa chuùng toâi ñaõ ñöôïc tieáp nhaän vaø ñöa vaøo trong vaên baûn. Ngöôøi ta ñaõ nhaän ra, nhaát laø trong giai ñoaïn sau coâng ñoàng, söï laïc quan quaù ñaùng maø taøi lieäu ñeà nghò vôùi caùc tín höõu, khi khoâng nhaán maïnh treân caùc quaáy phaù cuûa söï döõ vaø nhieàu ñieàu khoâng trong saùng. Ñieàu khieán cho toâi chuù yù ñoù laø caùc pheâ bình cuûa gheá giôùi tin laønh, maø toâi thöôøng xuyeân tieáp xuùc. Toâi vaãn coøn nhôù caâu noùi cuûa moät ngöôøi baïn Methodist: "Vaên baûn naøy coù quaù nhieàu roäng môû vaø quaù nhieàu laïc quan". Trong vaên baûn naøy thieáu thaàn hoïc gia Karl Barth". Cho ñeán nay ñeà taøi vaãn coøn laø ñoái töôïng chuù yù cuûa nhieàu thaàn hoïc gia.
Hoûi: Trong thôøi coâng ñoàng Ñöùc Hoàng Y cuõng gaëp laïi baïn hoc cuõ taïi ñaïi hoïc giaùo hoaøng Angelicum laø Ñöùc Cha Karol Wojtyla. Ñöùc Hoàng Y coù kyû nieäm naøo veà ngaøi?
Ñaùp: Toâi nhôù ngaøi ñaõ laø vò Giaùm Muïc phuï taù Cracovia, vaø laø göông maët noåi baät trong Coâng Ñoàng. Vaø toâi nhôù laø caùc phaùt bieåu cuûa ngaøi trong uûy ban thu heïp hoïp taïi Ariccia ñeå soaïn thaûo vaên baûn cuûa taøi lieäu Gaudium et Spes töông lai ñaõ ñöôïc tieáp nhaän. Toâi ñaõ ghi cheùp nhöõng gì ngaøi noùi. Toâi nhôù ngaøi laø vò Giaùm Muïc ñaàu tieân noùi raèng Coâng Ñoàng phaûi chuù yù tôùi giôùi treû cuûa caùc theá heä seõ ñeán sau. Töø tröïc giaùc naøy toâi nghó raèng ngaøi ñaõ chuaån bò cho caùc Ngaøy quoác teá giôùi treû sau naøy, khi ngaøi leân laøm Giaùo Hoaøng. Toâi coù gaëp laïi ngaøi trong moät phieân hoïp khoaùng ñaïi cuûa Vaên phoøng thö kyù hieäp nhaát caùc tín höõu kitoâ, ít laâu sau khi ngaøi ñöôïc baàu laøm Giaùo Hoaøng. Vaø ngaøi chaøo toâi nhö sau: "Ñaây laø oâng baïn thôøi ñaïi hoïc cuûa toâi, laø ngöôøi bieát thaàn hoïc cuûa thaùnh Toma nhieàu hôn toâi". Toâi ñoû maët vì maéc côõ. Vaø toâi nhôù laø Ñöùc Gioan Phaolo II tieáp tuïc goïi teân röûa toäi cuûa toâi laø Jorge, caû khi ngaøi ñaët toâi laøm Hoàng Y. Vaø toâi nhôù laø tình baïn cuûa chuùng toâi ñaõ khoâng heà thay ñoåi, caû khi ngaøi ñöôïc baàu laøm Giaùo Hoaøng.
Hoûi: Ngaøy nay coù ngöôøi chuû tröông gaït boû Coâng Ñoàng Chung Vatican II ra moät beân. Rieâng Ñöùc Hoøng Y thì Ñöùc Hoàng Y nghó sao?
Ñaùp: Toâi laáy laïi baøi dieãn vaên cuûa Ñöùc Giaùo Hoaøng Bieån Ñöùc XVI noùi hoài thaùng 12 naêm 2005 vaø kieåu ñoïc Coâng Ñoàng cuûa ngaøi: Coâng Ñoàng Chung Vatican II laø moät vieân ñaù ñaùnh daáu huaán quyeàn chính thöùc cuûa Giaùo Hoäi vaø cuõng coù gia trò nhö cuûa Coâng Ñoàng Chung Vatican I, Coâng Ñoàng Chung Ephexo hay caùc Coâng Ñoàng Chung khaùc do caùc Giao Hoaøng trieäu taäp. Noù ñaõ laø moät bieán coá thuoäc truyeàn thoáng cuûa Giaùo Hoäi vaø moãi moät vaên baûn, tuyeân ngoân hay hieán cheá cuûa noù ñeàu môøi goïi chuùng ta khaùm phaù ra göông maët thaät cuûa Giaùo Hoäi. Moät bieán coá vaãn coøn coù taát caû taàm quan troïng ngoân söù cuûa noù ñoái vôùi caùc tín höõu vaø theá giôùi ngaøy nay.
(Avvenire 9-5-2012)
Linh Tieán Khaûi
(Radio Vatican)