Baøi vieát cuûa oâng vieän tröôûng
Catholic University of America:
Theo ñònh nghóa cuûa chính quyeàn Obama:
Theá naøo môùi laø Coâng Giaùo
Cuoâc chieán giaønh laïi Tö Do Toân Giaùo, Baøi vieát cuûa oâng vieän tröôûng Catholic University of America: Theo ñònh nghóa cuûa chính quyeàn Obama: Theá naøo môùi laø Coâng Giaùo.
Hoa kyø (VietCatholic News 28/05/2012) - Ngaøy 21 thaùng 5 naêm 2012, 43 giaùo phaän vaø toå chöùc Coâng giaùo khaép nöôùc ñaõ ñoàng loaït noäp ñôn kieän chính phuû lieân bang vi phaïm töï do toân giaùo.
Ñaïi hoïc Notre Dame vaø Ñaïi Hoïc Catholic University of America laø nhöõng nguyeân ñôn trong caùc vuï kieän, caùc vò vieän tröôûng ñaõ ra thoâng caùo hoaëc vieát baøi giaûi baøy lyù do vi phaïm cuûa chính phuû. Kyø tröôùc chuùng toâi ñaõ ñaêng baûn dòch thoâng caùo cuûa vieän tröôûng Ñaïi Hoïc Notre Dame, cha John Jenkins, doøng Teân, sau ñaây laø baûn dòch Vieät ngöõ baøi vieát cuûa oâng John Garvey*, vieän tröôûng Catholic University of America:
Theo ñònh nghóa cuûa chính quyeàn Obama: Theá naøo môùi laø Coâng Giaùo
Nhöõng ngöôøi choáng ñoái saéc leänh môùi, qui ñònh nhieäm vuï baûo hieåm traùnh thai cuûa boä Y teá, ñaõ ñoùng khung caùc cuoäc tranh caõi trong phaïm vi cuûa moät cuoäc chieán veà töï do toân giaùo. Vaø do ñoù, chuùng ta seõ baøn veà yù nghóa cuûa vaán ñeà naøy. Ngöôøi Coâng Giaùo phaûn ñoái vì caùc quy luaät baét buoäc hoï phaûi hoå trôï caùc hoaït ñoäng trieät saûn, phaù thai vaø traùnh thai maø hoï xem laø voâ ñaïo ñöùc. Noù gioáng nhö baét caùc giaùo höõu phaùi Nhaân Chöùng Gieâ-hoâ-va phaûi chaøo côø, ngöôøi Quakers phaûi tham chieán, hoaëc ngöôøi Do Thaùi phaûi aên thòt heo. Ñoù laø lyù do taïi sao vieän Ñaïi hoïc Catholic University of America, maø toâi laø vieän tröôûng, cuøng tham gia vôùi 42 nguyeân ñôn khaùc trong tuaàn vöøa qua ñeå noäp ñôn kieän Boä Y teá.
Nhöng toâi muoán taäp trung vaøo moät khía caïnh khaùc cuûa söï vieäc, döïa vaøo moät nguyeân taéc khaùc cuûa hieán phaùp ñeå nhöõng ngöôøi phaûn ñoái vuï kieän cuûa chuùng toâi coù theå nhìn thaáy söï hôïp tình hôïp lyù hôn: ñoù laø vaán ñeà caùch bieät giöõa nhaø Thôø vaø nhaø Nöôùc.
Laàn ñaàu tieân khi Toøa aùn toái cao xem xeùt veà vaán ñeà naøy, trong vuï Everson v. Board of Education lieân heä ñeán vieäc taøi trôï cho caùc tröôøng hoïc cuûa caùc xöù ñaïo vaøo naêm 1947, Toøa AÙn ñaõ qui ñònh söï caùch bieät baèng caùch trích daãn laù thö naêm 1802 cuûa Thomas Jefferson göûi cho caùc giaùo höõu Baptists ôû Danbury, Connecticut: "Toâi heát loøng toân kính söï vieäc ñaõ ñöôïc thöïc thi qua haønh ñoäng cuûa toaøn theå ngöôøi daân Myõ khi tuyeân boá raèng cô quan laäp phaùp cuûa hoï khoâng neân ñöa ra moät phaùp luaät naøo ñeå toân vinh moät toân giaùo, hoaëc ñeå ngaên caám vieäc thöïc haønh töï do cuûa moät toân giaùo, do ñoù xaây döïng neân moät böùc töôøng caùch bieät giöõa nhaø Thôø vaø nhaø Nöôùc. "
Jefferson thöøa höôûng gia taøi trí tueä cuûa thôøi kyø Khai Saùng trong lòch söû, mang nhieàu nghi kî vôùi caùc toå chöùc toân giaùo. OÂng tin raèng nhöõng noã löïc thieát laäp moät toân giaùo quoác gia seõ ñöa ñeán khuûng boá vaø noäi chieán.
Nhöng lyù leõ ñoù khoâng phaûi laø moät tö töôûng ñoäc ñaùo ñeán töø Jefferson. OÂng Roger Williams, döïa vaøo caùc nguyeân taéc khoan dung toân giaùo maø saùng laäp ra thuoäc ñòa (nay laø tieåu bang) Rhode Island, ñaõ söû duïng cuøng moät lyù leõ vaøo naêm 1644. Lòch söû cho thaáy oâng ñaõ vieát raèng, khi caùc nhaø Thôø "môû ra moät loã hoång qua haøng raøo hoaëc böùc töôøng ngaên caùch khu vöôøn cuûa nhaø Thôø vaø theá giôùi hoang daõ beân ngoøai, thì Ñöùc Chuùa Trôøi ñaõ phaù boû böùc töôøng... vaø laøm cho khu vöôøn trôû thaønh hoang daõ."
Chuû tröông caùch bieät giöõa nhaø Thôø vaø nhaø Nöôùc cuûa oâng Williams döïa treân moät lyù do khaùc haún vôùi oâng Jefferson. Jefferson nghó raèng toân giaùo laø xaáu cho chính phuû. Williams nghó raèng pha troän vieäc cuûa nhaø Thôø vaø nhaø Nöôùc thì xaáu cho nhaø Thôø.
Nhöng caû hai quan ñieåm laïi ñöa ñeán cho chuùng ta nhöõng keát quaû töông ñoàng. Caû hai ñeàu caûnh baùo choáng laïi söï duøng thueá cho nhaø Thôø vaø choáng laïi nhöõng lôøi caàu nguyeän saùng taùc bôûi caùc hoäi ñoàng nhaø tröôøng coâng coäng. Tuy nhieân, lyù leõ thaàn hoïc cuûa Williams coù veû coù aûnh höôûng nhieàu hôn laø caùc lyù leõ chính trò cuûa Jefferson trong vieäc thoâng qua Tu Chaùnh AÙn Thöù Nhaát.
Toâi nghó raèng vieäc thieáu nhaän thöùc veà ñieàu naøy ñaõ taïo ra nhöõng khía caïnh thieáu soùt cuûa saéc leänh - Khoâng phaûi saéc leänh laø thieáu soùt nhöng söï mieãn tröø lieân heä ñeán "ngöôøi söû duïng lao ñoäng toân giaùo" thì thieáu soùt. Saéc leänh ñaõ ñònh nghóa 'töø' ñoù coù nghóa laø moät toå chöùc toàn taïi ñeå khaéc saâu caùc giaù trò toân giaùo, ñöôïc mieãn khai thueá vaø chuû yeáu söû duïng vaø phuïc vuï nhöõng ngöôøi chia seû giaùo lyù cuûa toân giaùo ñoù.
Ñoù laø moät caùi nhìn khaù heïp veà toân giaùo. Noù khoâng bao goàm caùc dòch vuï xaõ hoäi, toå chöùc töø thieän, beänh vieän vaø Ñaïi hoïc Coâng giaùo. Noù khoâng bao goàm caùc nöõ tu Little Sisters of the Poor (tieåu muoäi cuûa ngöôøi ngheøo,) ñang chaêm soùc cho nhöõng ngöôøi giaø yeáu cuûa moïi tín ngöôõng, vaø caùc tröôøng trung hoïc Coâng giaùo Cristo Rey, nhaän hoïc sinh cuûa taát caû caùc toân giaùo. Caùc toå chöùc naøy thöïc hieän nhöõng gì ngöôøi Coâng giaùo goïi laø "Thöông Xaùc Baåy Moái" - chaêm soùc ngöôøi ngheøo ñoùi, beänh taät, voâ gia cö vaø rao giaûng Tin Möøng khoâng chæ cho nhöõng thaønh vieân ñaõ ñöôïc röûa toäi, nhöng "cho muoân daân", theo Tin Möøng.
Nhöõng nhoùm dòch vuï toân giaùo ñoù khoâng naèm trong qui luaät ñöôïc mieãn tröø - vaø laïi coù raát nhieàu - ñeàu phaûi tuaân theo caùc quy ñònh cuûa chính phuû treân caùc coâng vieäc noäi boä cuûa hoï. Ñieàu naøy coù theå khoâng laøm phieàn Jefferson. Nhöng toâi sôï raèng oâng Williams coù theå noùi raèng noù vi phaïm söï caùch bieät giöõa nhaø Thôø vaø nhaø Nöôùc, raèng chính phuû ñaõ "phaù vôõ böùc töôøng... vaø bieán khu vöôøn cuûa Thieân Chuùa thaønh moät nôi hoang daõ."
Toâi lo ngaïi maø thaáy raèng caùch tieáp caän xaâm laán vaøo caùc toå chöùc toân giaùo ñaõ trôû neân quaù phoå bieán. Gaàn ñaây, trong vuï kieän 'Hosanna-Tabor Evangelical Lutheran Church and School v. Equal Employment Opportunity Commission' , Toøa aùn Toái cao ñaõ xem xeùt lieäu chính phuû coù theå ñöa ra nhöõng quy ñònh veà vieäc sa thaûi moät giaùo vieân toân giaùo khoâng. Nhaéc laïi, moät giaùo vieân ñaõ ñeä ñôn yeâu caàu boài thöôøng taøn taät, vaø ñaõ bò sa thaûi vì khôûi kieän moät nhaø tröôøng Lutheran thay vì nhaän hoøa giaûi ngoøai toøa aùn. Phía Chính phuû ñaõ laäp luaän raèng, ñaây laø moät vaán ñeà nhaân vieân vieäc laøm, cho neân chính phuû khoâng caàn phaûi coù söï toân kính ñaëc bieät naøo ñoái vôùi caùc toå chöùc toân giaùo. Toøa aùn ñaõ nhaát trí cho raèng quan ñieãm cuûa chính phuû laø "quaù quaét" ("remarkable") vaø laø moät haønh ñoäng vi hieán.
Trong hai tröôøng hôïp khaùc gaàn ñaây hôn, ban giaùm ñoác cuûa sôû lao ñoäng ñaõ quyeát ñoùan raèng caùc tröôøng Manhattan College ôû Riverdale, N.Y., vaø St. Xavier University ôû Chicago khoâng hoäi ñuû tieâu chæ laø tröôøng Coâng giaùo ñeå höôûng caùc ñaëc mieãn theo luaät lao ñoäng quoác gia, trong ñoù coù nhöõng quy ñònh veà vieäc thöông löôïng taäp theå. Hoï nhaán maïnh raèng caùc tröôøng cao ñaúng aáy ñaõ khoâng baét sinh vieân tham döï Thaùnh leã vaø khoâng "tuyeân truyeàn" hoaëc "caûi ñaïo". Thay vaøo ñoù, nhaø tröôøng ñaõ thöïc thi ñuû caùc chæ tieâu veà töï do hoïc thuaät. Nhaø tröôøng coøn thueâ giaûng vieân khoâng Coâng Giaùo, vaø Hoäi ñoàng quaûn trò phaàn ñoâng laø giaùo daân.
Haõy chuù yù ñeàn nhöõng ñieåm töông ñoàng cuûa Boä Y teá khi hoï quyeát ñònh theá naøo laø Coâng Giaùo. Moät ñaïi hoïc Coâng Giaùo thöïc thuï seõ laø moät cô sôû höôùng noäi. Nhaø tröôøng seõ tuyeân truyeàn cho caùc giaù trò toân giaùo vaø kieåm duyeät nhöõng quan ñieåm traùi ngöôïc. Nhaø tröôøng seõ chæ thueâ ngöôøi Coâng giaùo maø thoâi, khoâng thueâ ngöôøi khaùc toân giaùo. Hoäi ñoàng quaûn trò phaûi ñöôïc giôùi giaùo só thoáng trò. Nhaø tröôøng chæ nhaän hoïc sinh Coâng giaùo maø thoâi, khoâng nhaän ngöôøi ngoøai.
Moät moâ hình loù daïng xuyeân qua caùc tröôøng hôïp keå treân. Ñoù laø Chính phuû ñaõ saün saøng ñeå qui ñònh caùc hoïat ñoäng cuûa caùc giaùo hoäi laøm sao cho phuø hôïp vôùi yù thích cuûa chính phuû. Chính phuû thöïc hieän ñieàu naøy baèng caùch laøm giaûm ñònh nghóa toân giaùo xuoáng thaáp, ñeå chæ coù caùc toå chöùc 'roõ raøng noåi baät' môùi ñöôïc höôûng mieãn tröø. Nhöõng toå chöùc coøn laïi, treân bình dieän phaùp luaät, thì khoâng khaùc vôùi nhöõng hoäi Jaycees (JC: hoäi phaùt trieån taøi naêng thöông maïi cho thanh thieáu nieân) hoaëc Caâu laïc boä Elks (hoäi theå thao vaø töø thieän cuûa nam giôùi.) Chuùng toâi coù theå noùi raèng böùc töôøng ngaên caùch vaãn coøn ñoù, nhöng chính phuû ñaõ thu heïp noù quaù nhoû ñeán noãi noù chæ bao quanh khoâng gì hôn laø moät luoáng hoa.
OÂng Roger Williams maø thaáy tình huoáng naøy thì seõ ñau buoàn xieát bao.
Traàn Maïnh Traùc
(VietCatholic News)
* OÂng John Garvey laø vieän tröôûng cuûa Ñaïi hoïc Coâng giaùo Catholic University of America, töøng laø khoa tröôûng Tröôøng Luaät cuûa Ñaïi hoïc Boston. OÂng laø ñoàng taùc giaû cuûa cuoán saùch "Toân giaùo vaø Hieán phaùp."