Cuoäc khuûng hoaûng
kinh teá taøi chaùnh hieän nay
Cuoäc khuûng hoaûng kinh teá taøi chaùnh hieän nay.
Roma (Avvenire 27-04-2012; SD 30-04-2012; Vat. 7-05-2012) - Phoûng vaán Ñöùc Hoàng Y Reinhard Marx, Chuû tòch Lieân Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc AÂu chaâu.
Trong caùc ngaøy 27 thaùng 4 tôùi 1 thaùng 5 naêm 2012 Haøn Laâm Vieän Toøa Thaùnh caùc khoa hoïc xaõ hoäi ñaõ khai maïc phieân hoïp khoaùng ñaïi laàn thöù XVIII trong noäi thaønh Vaticaêng. Phieân hoïp coù ñeà taøi laø "Mong öôùc cuûa theá giôùi ñöôïc traät töï yeân haøn: Thoâng ñieäp Pacem in terris, Hoøa bình döôùi theá, 50 naêm sau".
Sau lôøi chaøo möøng cuûa baø Mary Ann Glendon, Chuû tòch Haøn Laâm Vieän Toøa Thaùnh caùc khoa hoïc xaõ hoäi, laø caùc baøi thuyeát trình do nhieàu nhaân vaät noåi tieáng theá giôùi ñaûm traùch. Trong soá caùc thuyeát trình vieân coù caùc hoïc giaû vaø chuyeân vieân khoa hoïc xaõ hoäi nhö: Geùrard-Francois Dumont, Russel Hittinger, Pierre Manent, Joseph Stiglitz, Hans Tiermayer, Verabhadran Ramanathan, Margareth Archer, Partha Dasgupta. Trong soá caùc thuyeát trình vieân ngöôøi YÙ coù caùc chuyeân vieân kinh teá chính trò nhö: Mario Draghi, Ettore Gotti Tedeschi, Enrico Berti, Ombretta Fumagalli Carulli, Rocco Butiglione, Vittorio Possenti, Stefano Zamagni, Pierpaolo Donati.
Ñöùc Hoàng Y Reinard Marx, Toång Giaùm Muïc Muenchen-Freising cuõng thuyeát trình trong phieân hoïp. Ñöùc Hoàng Y Marx sinh naêm 1953 laø chuyeân vieân giaùo huaán xaõ hoäi cuûa Hoäi Thaùnh Coâng Giaùo vaø töø naêm 2012 cuõng laø Chuû tòch Lieân Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc AÂu chaâu.
Trong söù ñieäp göûi caùc tham döï vieân khoùa hoïp, Ñöùc Thaùnh Cha Bieån Ñöùc XVI ñeà cao tính chaát thôøi söï cuûa Thoâng ñieäp "Hoøa bình döôùi theá" do Ñöùc Gioan XXIII ban haønh, vaø ngaøi coå voõ söï tha thöù trong tieán trình hoøa giaûi giöõa caùc daân toäc. Ñöùc Thaùnh Cha moâ taû Thoâng ñieäp "Hoøa bình döôùi theá" nhö "moät böùc thö ngoû göûi theá giôùi", nhö "lôøi keâu goïi thoáng thieát" cuûa Ñöùc Chaân Phöôùc Gioan XXIII ôû giai ñoaïn cuoái ñôøi, cho chính nghóa hoøa bình vaø coâng lyù, caàn ñöôïc thaêng tieán ôû moïi caáp ñoä xaõ hoäi, quoác gia vaø quoác teá. Ñöùc Thaùnh Cha Bieån Ñöùc XVI nhaän xeùt raèng: "Tuy boái caûnh chính trò theá giôùi ñaõ thay ñoåi nhieàu trong nöûa theá kyû qua, nhöng quan ñieåm do Ñöùc Gioan XXIII coáng hieán vaãn coøn raát nhieàu ñieàu ñeå daïy chuùng ta, giöõa luùc chuùng ta noã löïc ñöông ñaàu vôùi nhöõng thaùch ñoá môùi cuûa hoøa bình vaø coâng lyù trong thôøi Haäu chieán tranh laïnh, giöõa caûnh voõ khí tieáp tuïc lan traøn".
Ñöùc Chaân phöôùc Gioan XXIII khaúng ñònh raèng "Theá giôùi seõ khoâng bao giôø trôû thaønh nôi ôû an bình, bao laâu khoâng coù hoøa bình trong taâm hoàn moãi ngöôøi vaø töøng ngöôøi, bao laâu moïi söï khoâng ñöôïc baûo toàn theo traät töï Thieân Chuùa ñaõ gìn giöõ" (Pacem in terris, 165).
Ñöùc Thaùnh Cha Bieån Ñöùc XVI nhaán maïnh moät ñieàu chuû yeáu trong giaùo huaán xaõ hoäi Coâng Giaùo, ñoù laø moät neàn nhaân loaïi hoïc nhìn nhaän con ngöôøi laø hình aûnh cuûa Ñaáng Taïo Hoùa, coù trí thoâng minh vaø töï do, coù khaû naêng nhaän bieát vaø yeâu meán. Hoøa bình vaø coâng lyù laø thaønh quaû cuûa traät töï ñuùng ñaén ñöôïc ghi khaéc trong chính caùc loaïi thuï taïo, ñöôïc vieát trong taâm hoàn con ngöôøi" (Xc Rm 2,15).
Söù ñieäp cuûa Ñöùc Thaùnh Cha ñaëc bieät ñeà cao yù nieäm tha thöù ñöôïc Ñöùc Gioan Phaoloâ II ñeà xöôùng trong tinh thaàn cuûa Ñöùc Gioan XXIII vaø nhaán maïnh raèng "khoâng theå coù hoøa bình, neáu khoâng coù coâng lyù, vaø khoâng theå coù coâng lyù neáu khoâng coù tha thöù" (Söù ñieäp nhaân ngaøy Hoøa bình theá giôùi naêm 2002).
Ñöùc Thaùnh Cha vieát: "YÙ nieäm tha thöù caàn ñöôïc ñöa vaøo caùc dieãn vaên quoác teá veà vieäc giaûi quyeát caùc xung ñoät, ñeå bieán ñoåi ngoân ngöõ voâ boå cuûa söï toá caùo laãn nhau, vì thaùi ñoä naøy khoâng daãn tôùi ñaâu caû. Neáu con ngöôøi ñöôïc döïng neân theo hình aûnh Thieân Chuùa, moät vì Thieân Chuùa coâng chính ñaày loøng töø bi (Ep 2,4), thì nhöõng ñaëc tính aáy caàn phaûi ñöôïc phaûn aùnh qua caùch cö xöû trong caùc coâng vieäc cuûa con ngöôøi. Ñoù laø söï lieân keát giöõa coâng lyù vaø tha thöù, giöõa coâng lyù vaø aân xaù, ôû troïng taâm caâu traû lôøi cuûa Thieân Chuùa ñoái vôùi söï sai traùi cuûa con ngöôøi (Xc Spe salvi, 44)... Tha thöù khoâng phaûi laø choái boû haønh ñoäng sai traùi, nhöng laø tham gia vaøo söï chöõa laønh vaø tình thöông bieán ñoåi cuûa Thieân Chuùa, Ñaáng hoøa giaûi vaø phuïc hoài"
Sau ñaây chuùng toâi xin göûi tôùi quùy vò vaø caùc baïn baøi phoûng vaán Ñöùc Hoàng Y Reinhard Marx, Chuû tòch Lieân Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc AÂu chaâu, veà phöông thuoác choáng cuoäc khuûng hoaûng kinh teá taøi chaùnh hieän nay.
Hoûi: Thöa Ñöùc Hoàng Y, baøi thuyeát trình cuûa Ñöùc Hoàng Y khôûi haønh töø vieäc nhaéc tôùi giaác moäng aâu chaâu cuûa oâng Jean Monnet. Nhöng ngaøy nay Lieân Hieäp AÂu chaâu laïi haàu nhö chæ ñöôïc nhaän thöùc nhö laø moät thöïc theå kyõ thuaät. Giaác mô cuûa oâng Monnet ñaõ bò phaûn boäi, hay giaác mô maø chuùng ta ñang chöùng kieán ñaõ laø keát quûa cuûa noù?
Ñaùp: Lieân Hieäp AÂu chaâu chaéc chaén phaûi laø moät caùi gì hôn laø haäu quûa phuï cuûa moät coäng ñoàng kinh teá, caû khi khoâng ñöôïc queân raèng thò tröôøng bò chæ trích nhieàu ñaõ goùp phaàn moät caùch coù yù nghóa vaøo cuoäc soáng töï do, hoøa bình vaø thònh vöôïng cuûa chuùng ta ngaøy nay, trong moät ñaïi luïc ñaõ töøng coù caùc cuoäc chieán thaûm khoác trong quùa khöù. Nhöng thò tröôøng naøy caàn coù moät traät töï coâng baèng. Noù phaûi ñaâm reã saâu trong tình lieân ñôùi vaø tinh thaàn traùch nhieäm chung. Coù moät moâ thöùc lieân quan tôùi ñieàu naøy: ñoù laø moâ thöùc cuûa neàn kinh teá thò tröôøng xaõ hoäi khoâng phaûi chæ laø moät moâ thöùc ñôn thuaàn kinh teá. Caùc goác reã cuûa noù laø caùc neàn taûng trieát lyù vaø phaùp luaät cuûa neàn vaên minh hy laïp roma vaø cuûa neàn thaàn hoïc kinh thaùnh. Neàn kinh teá xaõ hoäi thò tröôøng keát hieäp söï töï do thò tröôøng vôùi vieäc quy chieáu veà coâng lyù vaø giôùi raên yeâu thöông tha nhaân. Cuoäc khuûng hoaûng hieän nay taïi AÂu chaâu cuõng laø moät cuoäc khuûng hoaûng caên tính, vì AÂu chaâu ñaõ thöôøng queân ñi caùc goác reã noùi treân. Neáu chuùng ta tieáp tuïc laøm vieäc cho moät coäng ñoaøn aâu chaâu cuûa tình lieân ñôùi vaø tinh thaàn traùch nhieäm, vaø ñoàng thôøi chuùng ta cuõng laøm vieäc cho moät neàn kinh teá xaõ hoäi thò tröôøng treân bình dieän aâu chaâu tröôùc roài treân bình dieän quoác teá sau, thì khi ñoù chuùng ta coù theå thöïc hieän yù töôûng cuûa oâng Monnet veà moät AÂu chaâu nhö "vieäc ñoùng goùp cho moät theá giôùi toát laønh hôn". Thaät laø ñieàu quan troïng, khi yù nieäm veà neàn kinh teá xaõ hoäi thò tröôøng laàn ñaàu tieân ñöôïc ñöa vaøo moät thoûa hieäp quoác teá, hay thoûa hieäp Lisboa.
Hoûi: Thöa Ñöùc Hoàng Y, trong cuoäc khuûng hoaûng taøi chaùnh naøy caùc caêng thaúng giöõa caùc nöôùc aâu chaâu vaø Lieân Hieäp AÂu chaâu gia taêng moät caùch theâ thaûm. Ñöùc Hoàng Y coù nghó raèng söï caùo chung cuûa ñoàng Euro hay caû cuûa Lieân Hieäp AÂu chaâu nöõa, nhö chuùng ta ñaõ bieát, coù nhaát thieát laø moät ñieàu döõ hay khoâng?
Ñaùp: Toâi raát aâu lo quan saùt caùc thuùc ñaåy môùi ñaây cuûa caùc quoác gia thaønh vieân Lieân Hieäp AÂu chaâu döôùi daáu chæ cuûa söï ích kyû, cuûa chuû tröông mò daân vaø duy tænh lî. Caùc quoác gia aâu chaâu khoâng ñöôïc co cuïm trong chính mình, cuõng khoâng ñöôïc chæ theo ñuoåi caùc lôïi loäc kinh teá hay lôïi nhuaän rieâng tö maø thoâi, nhöng phaûi cuøng ñònh hình moät döï aùn tích cöïc cho theá kyû XXI. Chaéc chaén chuùng ta khoâng phaûi laø nhöõng ngöôøi cöùu theá giôùi naøy, nhöng chuùng ta muoán goùp phaàn vaøo vieäc xaây döïng theá giôùi qua AÂu chaâu.
Chuùng ta khoâng caàn ruùt lui vaøo khuynh höôùng quoác gia quùa khích, nhöng caàn taùi phaùt ñoäng lyù töôûng veà AÂu chaâu phaùt xuaát töø quan nieäm kitoâ veà con ngöôøi. Lieân quan tôùi ñieàu naøy toâi nhôù tôùi "toång hôïp nhaân baûn môùi meû" cuûa Ñöùc Thaùnh Cha Bieån Ñöùc XVI, chuù yù tôùi söï phaùt trieån con ngöôøi toaøn dieän. Vaø chính töø ñöùc tin kitoâ maø coù theå naûy sinh ra moät söï haêng say laâu daøi ñoái vôùi moät coäng ñoaøn theá giôùi ñöôïc ñònh höôùng thöïc söï bôûi caùc nguyeân taéc luaân lyù ñaïo ñöùc. Vieäc toân troïng phaåm giaù bình ñaúng cuûa taát caû moïi ngöôøi laø moät yeáu toá ñònh ñoaït ñöa AÂu chaâu tieán leân. AÂu chaâu phaûi laø moät döï aùn huy ñoäng tích cöïc. Ñieàu naøy phaûi phaûn aùnh caû trong caùc döï aùn chính trò cuï theå, chaúng haïn nhö trong cuoäc chieán choáng naïn ngheøo ñoùi vaø beânh vöïc caùc quyeàn con ngöôøi.
Hoûi: "AÂu chaâu moät ñoùng goùp cho moät theá giôùi toát laønh hôn" ñaõ laø töïa ñeà baøi thuyeát trình cuûa Ñöùc Hoàng Y. Qua toå chöùc Minh Öôùc Baéc Ñaïi Taây Döông NATO, AÂu chaâu ñaõ naém giöõ moät vai troø haøng ñaàu trong caùc can thieäp quaân söï taïi Irak vaø Afghanistan vaø ñaõ laø taùc nhaân cuoäc thay ñoåi chính theå ñaãm maùu taïi Libia. Noù thieáu caùi gì ñeå thöïc söï trôû thaønh moät taùc vieân cuûa hoøa bình, trong caùc söï kieän cuï theå, chöù khoâng phaûi chæ baèng lôøi noùi suoâng maø thoâi, thöa Ñöùc Hoàng Y?
Ñaùp: AÂu chaâu phaûi yù thöùc ñöôïc caên tính saâu xa cuûa mình, phaûi yù thöùc ñöôïc caùc neàn taûng cuûa mình, trong ñoù noøng coát laø quan ñieåm kitoâ veà con ngöôøi. Quan ñieåm veà Chuùa Kitoâ, vôùi cuoäc soáng, caùi cheát vaø söï phuïc sinh cuûa Ngöôøi laø lòch söû vó ñaïi nhaát cuûa moïi thôøi ñaïi, vaø ñaõ laø cuoäc caùch maïng an bình nhaát trong taát caû caùc cuoäc caùch maïng. Nhôø söùc maïnh cuûa cuoäc caùch maïng ñoù cuûa Chuùa Kitoâ, caû chuùng ta nöõa cuõng ñöôïc môøi goïi hoaït ñoäng cho hoøa bình, cho töï do vaø coâng lyù. Thoâng ñieäp "Pacem in Terris" Hoøa bình döôùi theá neâu baät cho thaáy hoøa bình ñích thöïc khoâng chæ coù nghóa laø vaéng boùng chieán tranh, maø coøn laø moät caùi gì "chæ coù theå hieän höõu moät caùch chaéc chaén vaø ñích thaät trong söï tin töôûng laãn nhau".
Nhö theá caùc töông quan giöõa caùc quoác gia phaûi ñöôïc ñieàu hoøa theo caùc luaät leä cuûa söï thaät, coâng lyù vaø tình lieân ñôùi tích cöïc. Chính trong caùch theá naøy söï hieäp nhaát cuûa AÂu chaâu môùi coù theå laø moät ñoùng goùp vaø moät moâ thöùc giuùp ñaït moät neàn hoøa bình thöïc söï treân theá giôùi naøy. Vaø taát caû nhöõng ñieàu ñoù laø moät kích thích giuùp cuûng coá caùc trôï giuùp phaùt trieån vaø caùc saùng kieán ngoaïi giao taïo döïng hoøa bình vaø daân chuû, chaúng haïn cho caùc quoác gia A raäp vaø caùc quoác gia vuøng Trung Ñoâng hieän nay.
Thoâng ñieäp "Pacem in Terris" nhaán maïnh söï caàn thieát cuûa vieäc giaûi tröø vuõ khí, laø ñeà taøi coøn raát thôøi söï. Nhöng raát tieác laø raát nhieàu haõng xöôûng cheá taïo vuõ khí cuûa aâu chaâu kieám ñöôïc raát nhieàu tieàn lôøi vôùi caùc chöông trình vuõ trang.
(Avvenire 27-4-2012; SD 30-4-2012)
Linh Tieán Khaûi
(Radio Vatican)