Cuoäc khuûng hoaûng taøi chaùnh kinh teá
nhìn töø goùc caïnh cuûa ngöôøi daân
caùc khu xoùm oå chuoät
Cuoäc khuûng hoaûng taøi chaùnh kinh teá nhìn töø goùc caïnh cuûa ngöôøi daân caùc khu xoùm oå chuoät.
Roma (Avvenire 21-02-2012; Vat. 23-04-2012) - Phoûng vaán nhaø vaên Dominique Lapierre, ngöôøi Phaùp.
Cuoäc khuûng hoaûng kinh teá taøi chaùnh buøng noå naêm 2008 vaãn tieáp tuïc gaây ra caùc haäu quûa tieâu cöïc cho neàn kinh teá toaøn theá giôùi vaø khieán cho cuoäc soáng cuûa daân ngheøo voán ñaõ khoán khoå laïi caøng khoán khoå hôn. Ñeå cöùu vaõn tình theá, giôùi laõnh ñaïo chính trò tìm moïi caùch ñeå taêng thueá treân nhöõng gì coù theå taêng ñöôïc, thöôøng laø nhöõng nhu yeáu phaåm caàn thieát cho cuoäc soáng thöôøng ngaøy, hay giaûm bôùt caùc ngaân khoaûn lieân luïy ñeán caùc giai taàng thaáp keùm hôn trong xaõ hoäi, maø khoâng muoán hay khoâng daùm ñuïng ñeán quyeàn lôïi cuûa chính mình. Ñieån hình nhö uûy ban do quoác hoäi Italia thaønh laäp ñeå cöùu xeùt vieäc giaûm bôùt löông cuûa caùc daân bieåu. Sau maáy thaùng hoïp, ngoài chôi xôi nöôùc, baøn lui baøn tôùi, cuoái cuøng baûn töôøng trình ñöa ra keát luaän laø "khoâng bieát phaûi caét giaûm laøm sao" soá löông haøng thaùng 16,500 Euro cuûa caùc daân bieåu!
Vaø giôùi laõnh ñaïo soáng treân moà hoâi nöôùc maét tieàn thueá cuûa daân vôùi moïi ñaëc quyeàn ñaëc lôïi, khoâng bieát phaûi caét giaûm theá naøo caùi haàu bao cuûa hoï, ñeå tieát kieäm cho ngaân quõy quoác gia, haàu ñöông ñaàu vôùi cuoäc khuûng hoaûng kinh teá taøi chaùnh ñang loâi keùo nöôùc nhaø ñi xuoáng. Theá môùi bieát lôïi nhuaän vaø quyeàn haønh laø treân heát, coøn tình yeâu ñaát nöôùc, danh döï vaø lieâm sæ laø nhöõng ñieàu khoâng caàn thieát. Theá roài, caûnh haøng traêm ngaøn gia ñình phaûi khoù khaên chaät vaät vôùi ñoàng löông ít oûi vaø cuoäc soáng baáp beânh, hay haøng trieäu ngöôøi giaø laõnh trôï caáp xaõ hoäi hay soá tieàn höu döôõng ñöôïc vaøi traêm Euro moãi thaùng nhöng cuõng bò caét giaûm, khoâng laø chuyeän khieán cho haøng laõnh ñaïo chính trò baên khoaên.
Sau ñaây chuùng toâi xin göûi tôùi quùy vò vaø caùc baïn moät soá nhaän ñònh cuûa nhaø vaên Phaùp Dominique Lapierre veà cuoäc khuûng hoaûng kinh teá taøi chaùnh döôùi caùi nhìn cuûa ngöôøi daân soáng trong caùc khu xoùm oå chuoät. Dominique Lapierre laø moät nhaø vaên noåi tieáng ñaõ vieát nhieàu saùch baùn chaïy nhaát theá giôùi. Nhöng oâng cuõng noåi tieáng vì caùc hoaït ñoäng thaêng tieán nhaân baûn vaø trôï giuùp daân ngheøo beân AÁn Ñoä. Cuoán saùch môùi nhaát oâng vöøa xuaát baûn mang töïa ñeà "Nhöõng keû roát heát seõ laø nhöõng ngöôøi ñaàu tieân", ñöôïc giôùi thieäu trong cuoäc hoïp baùo chieàu ngaøy 21 thaùng 1 naêm 2012 taïi Milano baéc Italia. Naêm 2011 oâng ñaõ gaët haùi nhieàu thaønh coâng vôùi cuoán "AÁn Ñoä tình yeâu cuûa toâi".
Hoûi: Thöa oâng Lapierre, oâng nghó gì veà cuoäc khuûng hoaûng kinh teá taøi chaùnh keùo daøi ñang gaây ra nhieàu haäu quûa tieâu cöïc treân theá giôùi hieän nay, ñaëc bieät laø ñoái vôùi daân ngheøo?
Ñaùp: Noùi thaät ra thì cuoäc khuûng hoaûng kinh teá taøi chaùnh tröôùc heát muoán noùi leân söï kieän noù giaûm thieåu maïnh meõ vieäc trôï giuùp cho möôøi boán trung taâm trôï giuùp nhaân ñaïo cuûa toâi. Vaø tính phaàn traêm thì chæ coøn moät phaàn möôøi. Nghóa laø ai tröôùc kia cho 1,000 Euro thì nay chæ cho 100 Euro thoâi. Vaø ngoaøi soá tieàn quyeàn taùc giaû cuûa toâi, thì toâi caàn 1 trieäu Euro cho ngaân saùch naêm 2012 naøy ñeå trang traûi chi phi cho 4 chieác thuyeàn nhaø thöông löu ñoäng, saên soùc cho 2 trieäu ngöôøi bò beänh lao phoåi, saên soùc 50,000 treû em ñeå chuùng khoâng maéc beänh phong cuøi, taøi trôï cho 150 tröôøng hoïc vaø ñaøo 650 gieáng nöôùc. Coù ngaân khoaûn cho caùc hoaït ñoäng nhaân baûn naøy ñoái vôùi toâi noù laø noãi aùm aûnh thöôøng xuyeân. Coù leõ cuoái cuøng thì toâi cuõng phaûi baùn nhaø chaêng, toâi khoâng bieát ñöôïc.
Hoûi: Töø goùc caïnh cuûa caùc ngöôøi daân ngheøo soáng trong caùc khu xoùm oå chuoät maø oâng ñang trôï giuùp, oâng nhaän thaáy cuoäc khuûng hoaûng kinh teá taøi chaùnh naøy nhö theá naøo?
Ñaùp: Toâi thaáy coù hai AÁn Ñoä. Moät AÁn Ñoä cuûa kinh thaønh nieàm vui vaø giaàu coù, theá giôùi cuûa kyõ ngheä vi tính vaø caùc trieäu phuù môùi, vaø moät AÁn Ñoä ngheøo. Toâi xin ñôn cöû moät thí duï: taïi Phaùp ngöôøi ta ñang ñoùng cöûa caùc loø luyeän theùp cuûa trung taâm Arcelor-Mittal laø xöôûng luyeän theùp quoác teá noåi tieáng xuaát phaùt töø teân cuûa oâng Lakshimi Mittal, moät doanh thöông AÁn Ñoä Calcutta, laø ngöôøi giaàu ñöùng haøng thöù saùu trong soá caùc tyû phuù giaàu nhaát theá giôùi. Naêm ngoaùi toâi bieát laø oâng Mittal ñaõ mua moät bieät thöï giaù 70 trieäu Euro taïi Saint Tropez caùch choã toâi ôû 5 caây soá. Toâi ñaõ vieát cho oâng ta moät laù thö baày toû taâm tình tieáp ñoùn oâng ñeán soáng taïi nôi ñeïp nhaát theá giôùi naøy vaø hy voïng oâng seõ haïnh phuùc. Nhöng toâi xin oâng ñieän thoaïi cho toâi vaø cho toâi gaëp oâng 5 phuùt thoâi ñeå toâi cho oâng bieát nhöõng gì toâi ñang laøm treân queâ höông cuûa oâng laø AÁn Ñoä. Toâi ñaõ ñem böùc thö tôùi taän nhaø cho oâng, nhöng cho tôùi nay toâi cuõng khoâng nhaän ñöôïc caâu traû lôøi naøo.
Hoûi: Nhöng maø AÁn giaùo daäy loøng thöông xoùt ñoái vôùi caùc thuï vaät beù boûng nhaát maø thöa vaên só?
Ñaùp: Caû ngöôøi AÁn giaùo cuõng coù caùc toå chöùc baùc aùi cuûa hoï, nhöng toâi nghó laø hoï thöïc thi söï muø quaùng löïa choïn. Moät ngöôøi AÁn ñoä giaàu khoâng muoán bieát raèng moãi toái coù 800 trieäu ngöôøi ñoàng höông cuûa mình ñi nguû vôùi chieác daï daày khoâng no.
Hoûi: Nhöng maø beân Taây Phöông cuõng laïi khoâng nhö theá hay sao, thöa oâng? Giuùp moät ngöôøi phong cuøi beân AÁn Ñoä thì coù leõ deã hôn laø giuùp moät ngöôøi voâ gia cö ôû ngoaïi oâ thaønh phoá Paris?
Ñaùp: Coù leõ ñuùng vaäy, bôûi vì caû tình baùc aùi cuõng caàn coù moät chieàu kích ngoaïn muïc. Caâu hoûi cuûa quùy vò raát laø hay. Toâi xin noùi raèng môùi ñaây toâi ñaõ tham döï moät chöông trình treân ñaøi truyeàn hình Moät cuûa Phaùp trong voøng 19 phuùt luùc 6 giôø chieàu Chuùa Nhaät, coù 6 trieäu khaùn thính giaû. Trong nhöõng ngaøy sau ñoù toâi nhaän ñöôïc caùc lôøi xin trô giuùp hôn laø caùc trôï giuùp! Ngöôøi ta vieát cho toâi haøng chuïc laù thö: "Thöa oâng Lapierre, oâng laø ngöôøi thaät quaûng ñaïi, oâng coù theå giuùp toâi ñöôïc khoâng. Toâi ñaõ maát vieäc laøm vaø toâi khoâng coù tieàn" ... Ñaây laø moät daáu chæ: ngöôøi Phaùp xin trôï giuùp cho hoï.
Hoûi: Theá oâng coù traû lôøi thö hoï khoâng?
Ñaùp: Coù chöù. Toâi traû lôøi cho heát moïi ngöôøi, nhöng khoâng theå laøm gì hôn laø noùi leân söï ñaùng tieác cuûa toâi. Trong moät quoác gia nhö nöôùc Phaùp coù moät heä thoáng an sinh xaõ hoäi baûo ñaûm cho moät treû em, caû khi laø treû em di cö leùn luùt, khoâng bò cheát, vì khoâng ñöôïc saên soùc. Traùi laïi, beân AÁn Ñoä khoâng heà coù chuyeän ñoù. Neáu chuùng toâi khoâng laøm, thì khoâng coù ai laøm caû.
Hoûi: Vaäy vaên só coù laøm moät trong caùc döï aùn cho Taây Phöông khoâng?
Ñaùp: Döï aùn cuûa toâi cho Taây Phöông laø vieát saùch ñeå giöõ cho noù tænh thöùc vaø laø chöùng nhaân cho quyeàn naêng cuûa chuùng ta coù theå thay ñoåi caùc söï vieäc.
Hoûi: Söï thaát baïi cuûa Hy Laïp trong cuoäc khuûng hoaûng taøi chaùnh kinh teá naøy ñang cho thaáy AÂu chaâu khoâng coù nhieàu tình lieân ñôùi, coù ñuùng theá khoâng thöa oâng?
Ñaùp: Cöù cho laø ñuùng ñi. Nhöng khi toâi bieát raèng coù 50,000 ngöôøi Hy Laïp ñaõ cheát töø 4-5 naêm nay maø vaãn tieáp tuïc laõnh löông höu trí, hay coù 100,000 ngöôøi taøn taät giaû, hoaëc coù caùc trieäu phuù ngöôøi Hy laïp sang soáng taïi nhöõng vuøng thieân ñaøng thueá maù, hay coù caùc daân bieåu tranh ñua nhau khoe cuûa, theá thì caùi heä thoáng naøy ñaõ coáng hieán cho theá giôùi baøi hoïc gì? Chaáp nhaän noù laø ñieàu khoâng theå ñöôïc. Ngaøy nay, caùc vuï laïm duïng ñeàu ñöôïc phanh phui ra heát, ñoù laø ñieàu ñaùng buoàn cho nhaân daân Hy Laïp; vaø toâi tin raèmg phaûi trôï löïc hoï nhöng chính ngöôøi Hy laïp cuõng phaûi thay ñoåi caùc söï kieän. Caàn phaûi toá caùo caùc ñieàu naøy tröôùc khi ngoài ñoù maø khoùc.
Hoûi: Xem ra vaên só ñang noùi tôùi tình hình cuûa Italia...
Ñaùp: Toâi seõ khoâng bao giôø noùi ñuû raèng taïi Italia toâi tìm thaáy phaåm chaát cuûa tình lieân ñôùi vaø söï quaûng ñaïi duy nhaát treân theá giôùi. Tuy nhieân, söï vaéng boùng yù thöùc coâng daân sau cuøng daãn ñöa tôùi thaát baïi. Chính vì theá trong caùc sinh hoaït trôï giuùp nhaân baûn cuûa mình, chuùng toâi ñaõ thieát ñònh caùc luaät leä nghieâm ngaët: khoâng ai coù theå laáy ñi cho duø moät rupi tieàn daønh cho ngöôøi ngheøo. Vaø ngay trong vieäc trôï giuùp ngöôøi ngheøo cuõng coù caùc öu tieân. Toâi luoân luoân kieåm thöïc caùc ñôn xin trôï giuùp, vaø vieäc söû duïng ngaân khoaûn trôï giuùp. Tieàn baïc laøm cho con ngöôøi hö hoûng. Caàn phaûi thieát ñònh moät neàn luaân lyù tuyeät ñoái khoâng theå thöông löôïng.
Hoûi: Neàn luaân lyù aáy döïa treân caùi gì thöa oâng?
Ñaùp: Döïa treân moät toân giaùo hay treân moät yù thöùc luaân lyù ñôn sô, khoâng quan troïng: trong nghóa naøy khoâng coù söï khaùc bieät giöõa neàn vaên hoùa kitoâ vaø neàn vaên hoùa aán ñoä. Caû beân AÁn Ñoä nöõa gian tham hoái loä ñaõ trôû thaønh moät thoùi quen treân taát caû moïi bình dieän, töø caùc boä tröôûng cho tôùi caùc ngöôøi ñoåi tieàn. Toâi tìm ñi ngang qua ñoù baèng caùch caäy döïa treân söï hieän dieän cuûa toâi hay caùc luaät leä maø chuùng toâi ñaõ ñöa ra. Môùi ñaây moät moân ñeä cuûa Gandhi laø baø Anna Hazase ñaõ tuyeät thöïc tröôùc Quoác Hoäi AÁn ñeå xin quoác hoäi ñöa ra luaät choáng gian tham hoái loä,. Caùc ñaân bieåu ñaõ laøm luaät nhöng vôùi ñieàu kieän laø khoâng aùp duïng cho chính hoï.
Hoûi: Ñaây cuõng laø ñieàu gioáng vôùi Italia.. Nhöng caùc quoác gia treû nhö Trung Quoác vaø AÁn Ñoä ñang nhaûy voït veà kinh teá coù giuùp vöôït thaéng cuoäc khuûng hoaûng quoác teá hay khoâng thöa oâng?
Ñaùp: Naêm nay taïi AÁn Ñoä ngöôøi ta than phieàn veà söï thuït luøi, vì ngöôøi ta ñaõ döï kieán kinh teá chæ gia taêng 7% trong khi naêm ngoaùi ñaõ gia taêng 9%. Beân Phaùp thì thaáp hôn möôøi laàn. Vaâng, caùc quoác gia treû naøy coù theå thay ñoåi söï quaân bình cuûa theá giôùi, vaø ñoù laø ñieàu toát thoâi, keå caû treân bình dieän thò tröôøng. Chaúng haïn beân Phaùp vieäc baùn caùc loaïi röôïu coù maùc ñaõ gia taêng nhôø caùc giôùi giaøu Trung Quoác thích mua. Hoï coù theå mua 2,000 Euro moät chai.
Hoûi: Nhöng maø ngöôøi daân caùc nöôùc naøy coù ñöôïc höôûng söï sung tuùc aáy khoâng thöa oâng?
Ñaùp: Hy voïng vaäy. Trong 50 naêm quen bieát AÁn Ñoä toâi ghi nhaän coù nhieàu dieàu ñaõ thay ñoåi, nhöng hieän vaãn coøn coù 100 trieäu treû em seõ khoâng bao giôø ñöôïc caép saùch ñeán tröôøng, vaø 200 trieäu ngöôøi khoâng coù nöôùc trong laønh ñeå uoáng. Ñuùng thaät laø coù 900 trieäu ngöôøi AÁn coù ñieän thoaïi, laø duïng cuï ñaõ thay ñoåi cuoäc soáng cuûa caû nhöõng ngöôøi ngheøo nhaát. Chæ caàn nghó tôùi vieäc moät noâng daân coù theå goïi ñieän thoaïi leân thaønh phoá ñeå hoûi giaù gaïo, haàu thoaùt caûnh ñaàu tö cuûa caùc thöông gia khai thaùc gaïo. Truyeàn hình cuõng giuùp thay ñoåi nhö vaäy. Cho tôùi nay ngöôøi ta daäy raèng neáu toân troïng karma cuûa nhöõng ngöôøi ngheøo toát laønh, thì hoï coù theå trôû neân giaàu coù. Ngaøy nay thì ngöôøi ta bieát laø khoâng ñuùng nhö vaäy. Vaø neáu mai naøy maø coù moät Gandhi baïo löïc, thì toâi khoâng muoán soáng taïi AÁn Ñoä nöõa ñaâu.
Hoûi: Thöa vaên só, trong caùc töông quan vôùi theá giôùi thöù ba, Taây Phöông bò ñieàu kieän hoùa bôûi söï sôï haõi. Thí duï coù ngöôøi xin trôï giuùp nhöng vôùi ñieàu kieän laø khoâng coù di cö. Vaên só nghó sao?
Ñaùp: Khoù maø traû lôøi caâu hoûi naøy. Ñieàu chuùng toâi laøm trong khung caûnh haïn heïp cuûa mình ñoù laø trôï giuùp caùc phöông tieän cho ngöôøi daân ñeå hoï soáng coøn trong nhaø hoï. AÁn Ñoä, Phi chaâu laø caùc vuøng ñaát raát phong phuù, hoï khoâng caàn di cö sang AÂu chaâu. Neàu chuùng ta cho ngöôøi daân khaû theå soáng moät caùch xöùng ñaùng, thì haõy taïo döïng phaùt trieån. Vaø ñieàu naøy cuõng coù nghóa laø xeùt laïi heä thoáng tö baûn moät caùch hoaøn toaøn.
(Avvenire 21-2-2012)
Linh Tieán Khaûi
(Radio Vatican)