Lòch söû hai ngaøn naêm
hoaït ñoäng baùc aùi cuûa Kitoâ giaùo
Lòch söû hai ngaøn naêm hoaït ñoäng baùc aùi cuûa Kitoâ giaùo.
Taây Ban Nha (Avvenire 10-4-2012) -Phoûng vaán söû gia Juan Maria Laboa, ngöôøi Taây Ban Nha.
Trong caùc ngaøy naøy söû gia Juan Maria Laboa, ngöôøi Taây Ban Nha, giaùo sö söû hoïc thuoäc ñaïi hoïc Comillas taïi thuû ñoâ Madrid, ñaõ cho in aán baûn tieáng YÙ cuoán saùch töïa ñeà "Töø caùc hoa traùi caùc baïn seõ nhaän ra hoï", keå laïi lòch söû hai ngaøn naêm hoaït ñoäng baùc aùi cuûa Kitoâ giaùo. Cuoán saùch khoâng chæ laø keát quûa cuûa caùc nghieân cöùu, maø cuõng laø hoa traùi cuûa kinh nghieäm soáng haèng ngaøy nöõa. Haøng naêm trong Tuaàn Thaùnh, giaùo sö Laboa thöôøng cuøng vôùi moät nhoùm baïn heø haønh höông ñi boä tôùi ñeàn thaùnh Santiago di Compostella, sau khi ñaõ vöôït qua quaõng ñöôøng 150 caây soá töø Burgo Ranero tôùi Rabanal del Camino. Ñaây laø ñieàu giaùo sö cuõng ñaõ laøm trong Tuaàn Thaùnh vöøa qua.
Giaùo sö Laboa laø taùc giaû cuûa haøng chuïc cuoán saùch lòch söû ñuû loaïi, trong ñoù coù caùc cuoán nhö: "Lòch söû caùc Giaùo Hoaøng"; "Giaùo Hoäi, caùc cuoäc chieán vaø caùc quoác gia"; "Vaøo thôøi cuûa chuùng ta"; "Giaùo daân, Giaùo Hoäi vaø thôøi taân tieán"; "Töø thôøi Phuïc Höng cho tôùi ngaøy nay caùc cuoán 6-10"; "Ñòa ñoà caùc Coâng Ñoàng vaø caùc Coâng Nghò trong lòch söû Giaùo Hoäi"; "Ñòa ñoà lòch söû phong traøo vieän tu"; "Thaùnh Phaoloâ".
Sau ñaây chuùng toâi xin göûi tôùi quùy vò vaø caùc baïn baøi phoûng vaán giaùo sö Juan Maria Laboa veà hai ngaøn naêm lòch söû hoaït ñoäng baùc aùi cuûa Kitoâ giaùo.
Hoûi: Thöa giaùo sö Laboa, giaùo sö nghó gì veà lòch söû caùc hoaït ñoäng baùc aùi cuûa Kitoâ giaùo?
Ñaùp: Khoâng coù moät toå chöùc naøo khaùc trong lòch söû nhaân loaïi ñaõ coù nhieàu ngöôøi coù khaû naêng laøm vieäc, trao ban vaø hao moøn chính mình moät caùch nhöng khoâng ñoái vôùi tha nhaân nhö Kitoâ giaùo, baèng caùch khieán cho tha nhaân haïnh phuùc hôn moät chuùt trong caùc hoaøn caûnh chieán tranh, maát muøa ñoùi keùm, baïo löïc vaø dòch teã.
Hoûi: Trong cuoán saùch cuûa giaùo sö, haønh höông noåi baät leân moät chuùt nhö laø con tim cuûa AÂu Chaâu ñöôïc xaây döïng treân tình baùc aùi, coù ñuùng theá khoâng?
Ñaùp: Vaâng. Caùc ngöôøi haønh höông khoâng coù giai caáp xaõ hoäi, khoâng coù cuøng möùc ñoä loøng tin. Hoï ñöôïc linh hoaït bôûi nhieàu lyù do khaùc nhau. Trong nhieàu theá kyû tröôùc, khi leân ñöôøng haønh höông hoï ñaõ phaûi vieát di chuùc, vì xöa kia cuoäc du haønh thöôøng keùo daøi vaø gaëp nhieàu gian nguy. Giaùo Hoäi ñaõ hieåu ñieàu naøy neân ñaõ thaønh laäp caùc cô caáu phuïc vuï tín höõu haønh höông. Treân loä trình haønh höông ñaõ moïc leân caùc nhaø thöông, caùc tu vieän, caùc nhaø troï thuoäc ñuû moïi loaïi. Ñaõ coù caùc baäc thaày noåi tieáng nhö thaùnh Lesmes chuyeân chaêm lo cho cuoäc soáng thieâng lieâng cuûa ngöôøi haønh höông; caùc vò khaùc nhö thaùnh Domingo de la Calzada thì xaây caát caùc nhaø thöông ñeå saên soùc caùc ngöôøi ñau yeáu. Trong caùc laøng maïc coù nhieàu ngöôøi tieáp ñoùn khaùch haønh höông. Trong vuøng Santiago di Compostella töø 50 naêm qua coù moät toå chöùc baùc aùi ñaïi quy moâ vaø hoaït ñoäng raát höõu hieäu nhö xöa kia vaäy.
Hoûi: Nhö theá thì loä trình haønh höông tôùi Santiago di Compostella laïi trôû thaønh tröôøng daäy baùc aùi hay sao thöa giaùo sö?
Ñaùp: Vaâng, ñuùng nhö theá. Thaät laø ñeïp khi noùi chuyeän vôùi caùc ngöôøi haønh höông vaø vôùi nhöõng ngöôøi tieáp ñoùn hoï. Ngöôøi ta daán thaân trong goác reã cuûa Kitoâ giaùo, trong chính cuoäc soáng cuûa Chuùa Kitoâ. Vaø khoâng coù moät xöù ñaïo naøo, khoâng coù moät vuøng mieàn naøo maø laïi khoâng coù moät trung taâm tieáp ñoùn nhöng khoâng caùc khaùch haønh höông. Taïi Burgo Ranero coù ba tu só Bieån Ñöùc ñaõ thaønh laäp moät coäng ñoaøn nhoû ñeå tieáp röôùc khaùch haønh höông vaø phuïc vuï caùc nhu caàu thieâng lieâng cuûa hoï.
Hoûi: Nghóa laø söï tieáp ñoùn naøy ñöôïc hieåu nhö laø moät hoaït ñoäng baùc aùi?
Ñaùp: Phaûi. Söï tieáp ñoùn laø moät ñaëc tính noøng coát cuûa tình baùc aùi. Trong bieát bao nhieâu toân giaùo ñeàu coù ñoøi buoäc boá thí cho ngöôøi ngheøo khoù, nhöng tieáp ñoùn hoï nghóa laø môû roäng cöûa nhaø cho hoï, phuïc vuï hoï laø ñieàu cao quùy hôn nöõa. Vaø trong loä trình haønh höông coù caùc ñaëc thaùi rieâng bieät. Roma vaø Gieârusalem coù moät giaù trò noäi taâm raát to lôùn ñoái vôùi khaùch haønh höông. Santiago di Compostella quan troïng vì söï meät moûi cuûa noù vaø tình baùc aùi ñöôïc dieãn taû ra treân loä trình daøi haøng traêm caây soá maø tín höõu haønh höông böôùc ñi doïc daøi caùc theá kyû.
Hoûi: Lòch söû haønh höông cuõng daãn tôùi kyù öùc veà caùc ñan só Ai Len coi vieäc haønh höông nhö ôn goïi cuûa mình trong caùc theá kyû ñaàu cuûa lòch söû Kitoâ giaùo, coù phaûi theá khoâng thöa giaùo sö?
Ñaùp: Vaâng, ñuùng nhö theá. Caùc ñan só Ai Len cuõng ñaõ laø nhöõng ngöôøi ñaàu tieân dieãn taû ra treân bình dieän vaät lyù con ñöôøng ñöùc tin nhö laø moät loä trình tieán tôùi vôùi Chuùa Kitoâ. Caùc vò ñi ngang qua caùc laøng maïc, caàu nguyeän, rao giaûng Tin Möøng, trôï giuùp ngöôøi ngheøo, saên soùc caùc beänh nhaân. Ñoù laø hoaït ñoäng baùc aùi tinh tuyeàn vaø laø moät ñieàu hoaøn toaøn môùi meû: ñoù laø tình yeâu ñoái vôùi Thieân Chuùa trôû thaønh tình yeâu ñoái vôùi caùc anh chò em khaùc.
Hoûi: Vaäy trong cuoäc soáng Giaùo Hoäi, tình baùc aùi naøy ñöôïc theå hieän nhö theá naøo thöa giaùo sö?
Ñaùp: Noù ñöôïc theå hieän ra trong vieäc thôøi söï hoùa söï khaùc bieät naøy trong töông quan vôùi caùc ngöôøi khaùc, cuõng nhö trong vieäc quaûn trò söï vaät vaø quyeàn bính theo caùc giaùo huaàn cuûa Tin Möøng, môøi goïi kitoâ höõu phuïc vuï chöù khoâng phaûi ñöôïc phuïc vuï. Caùc giaùo huaán Tin Möøng nhaéc nhôû cho chuùng ta bieát raèng kitoâ höõu khoâng thuoäc theá gian, vaø khoâng lyù luaän nhö theá gian. Lòch söû ngoaïi thöôøng cuûa tình baùc aùi trong Giaùo Hoäi chính laø ôû ñoù. Vaø loä trình haønh höông ñeán Santiago di Compostella cho thaáy raèng ngaøy nay coù raát nhieàu ngöôøi yeâu thöông caùc anh chò em khaùc, bôûi vì hoï bieát hoï ñöôïc Thieân Chuùa yeâu thöông. Vaø nhöõng ngöôøi nhö theá caûi tieán cuoäc soáng taïi nhöõng nôi ñaâu hoï sinh soáng. Chaúng haïn beân Taây Ban Nha, toå chöùc Caritas quoác gia haøng naêm trôï giuùp 800 ngaøn ngöôøi moät caùch hoaøn toaøn nhöng khoâng. Khoâng coù moät cô caáu naøo khaùc coù khaû naêng laøm ñöôïc nhö vaäy. Vaø ñieàu naøy xaûy ra töø bao theá kyû nay, taïi baát cöù nôi naøo Giaùo Hoäi hieän dieän: ñoù laø lòch söû cuûa moät söï quaûng ñaïi vaø töø boû voâ bieân, nhöng khoâng ñöôïc nhaän ra.
Hoûi: Thöa giaùo sö Laboa, cuoán saùch cuûa giaùo sö hình nhö bao goàm lòch söû cuûa nhieàu hoaït ñoäng baùc aùi nhoû, coù phaûi vaäy khoâng?
Ñaùp: Vaâng. Chaúng haïn nhö chuyeän oâng Pedro Nolasco, saùng laäp vieân doøng Mercedari. Hoài theá kyû XIII oâng lo chuoäc caùc kitoâ höõu bò ngöôøi Hoài baét coùc ñeå baùn sang caùc chôï buoân ngöôøi beân Phi chaâu. Caùc tu só Mercedari thu goùp tieàn baïc vaø chuoäc laïi caùc ngöôøi ñoù, vaø raát nhieàu khi caùc vò laøm noâ leä theá cho hoï. Saùng kieán baùc aùi naøy ñöôïc dieãn taû cho tôùi ñoä töû ñaïo.
Hoûi: Trong thôøi ñaïi taân tieán ngaøy nay, caùc vuï Ñöùc Meï hieän ra caû theå cuõng laø moät phöông theá chuyeån ñaït tình baùc aùi kitoâ, coù ñuùng theá khoâng thöa giaùo sö?
Ñaùp: Vaâng. Kinh nghieäm taïi trung taâm thaùnh maãu Loä Ñöùc laø moät bieåu hieäu. Ñaây laø nôi taäp trung söï khoå ñau cuûa toaøn theá giôùi ñoàng thôøi laø nôi coù bieát bao nhieâu ngöôøi tôùi ñoù chæ ñeå phuïc vuï caùc beänh nhaân. Noù laø nôi coù bieát bao nhieâu khoå ñau, nhöng cuõng coù bieát bao nhieâu tình yeâu thöông. Vaên só Emile Zola, laø ngöôøi khoâng coù tín ngöôõng, keå laïi trong moät cuoán saùch söï kinh ngaïc cuûa oâng sau khi khaùm phaù ra thöïc taïi naøy taïi trung taâm thaùnh maãu Loä Ñöùc. Noù cuõng töông töï moät chuùt nhö tröôøng hôp cuûa hoaøng ñeá Giuliano boû ñaïo. Sau khi taùi laäp chuû thuyeát ngoaïi giaùo trong ñeá quoác Roma, vaø phaùt ñoäng trôû laïi caùc cuoäc baùch haïi tín höõu kitoâ, hoaøng ñeá Giuliano lieàn göûi thö cho vò thöôïng teá ngoaïi giaùo vaø ra leänh cho oâng naøy ñöøng thöông xoùt caùc "ngöôøi Galileâ" chuùt naøo heát, vaø phaûi haïn cheá caùc hoaït ñoäng baùc aùi cuûa hoï, vì chuùng cuõng sinh ích lôïi cho bieát bao nhieâu ngöôøi ngoaïi giaùo nöõa.
(Avvenire 10-4-2012)
Linh Tieán Khaûi
(Radio Vatican)