Ñöùc Thaùnh Cha seõ haønh höông
Ñeàn Thaùnh Ñöùc Meï Baùc AÙi, Cuba
Ñöùc Thaùnh Cha seõ haønh höông Ñeàn Thaùnh Ñöùc Meï Baùc AÙi, Cuba.
Vatican (Vat. 19/03/2012) - Thöù hai, 26 thaùng 3 naêm 2012, sau khi vieáng thaêm Meâhicoâ, Ñöùc Thaùnh Cha Bieån Ñöùc 16 seõ bay ñeán thaønh phoá Santiago de Cuba ñeå vieáng thaêm, vaø ñaëc bieät laø haønh höông kính Ñöùc Meï Baùc AÙi, Boån maïng cuûa Cuba, nhaân dòp kyû nieäm 400 naêm tìm thaáy pho töôïng Ñöùc Meï.
Lòch söû
Thöïc vaäy, vaøo naêm 1612, Ñöùc Maria, Meï Thieân Chuùa, ñaõ muoán bieåu loä tình thöông cuûa Ngöôøi cho con caùi ôû laõnh thoå Cuba. Taøi lieäu veà söï tích naøy coù töø naêm 1687, döïa theo lôøi keå cuûa oâng Juan Moreno, moät ngöôøi noâ leä da ñen. Khi leân 10 tuoåi, Juan cuøng hai anh em thoå daân baûn xöù laø Juan vaø Rodrigo de Hoyos, ôû laøng Nipe, ñi tìm muoái, vaø hoï ñaõ vôùt moät töôïng Ñöùc Meï ôû khu vöïc Vònh Nipe thuoäc maïn ñoâng baéc quaàn ñaûo Cuba.
Khi keå laïi chuyeän naøy thì OÂng Juan Moreno baáy giôø ñaõ 85 tuoåi vaø laø ngöôøi duy nhaát coøn soáng soùt sau bieán coá aáy. OÂng thuaät laïi nhöõng kyù öùc thôøi thô aáu vôùi moät gioïng ñôn sô cuûa nhöõng ngöôøi khieâm haï, vaø noùi:
"Moät buoåi saùng, bieån laëng, hoï ra khoûi moät ñaûo nhoû cuûa Phaùp ñeå tìm muoái, tröôùc khi maët trôøi moïc, hai anh Juan vaø Rodrigo de Hoyos cuøng vôùi ngöôøi keå laïi ñaây. Khi caû ba leân moät xuoàng vaø rôøi ñaûo Phaùp, thì thaáy moät vaät gì maøu traéng caïnh nhöõng boït bieån vaø hoï khoâng phaân bieät vaät aáy laø gì. Khi ñeán gaàn hôn, hoï coù caûm töôûng ñoù laø moät con chim vaø nhöõng caønh caây. Nhöõng ngöôøi thoå daân aáy noùi: "Hình nhö laø moät beù gaùi", nhöng khi ñeán nôi, hoï thaáy ñoù laø moät töôïng Ñöùc Meï raát thaùnh tay boàng Chuùa Haøi Ñoàng Gieâsu, beân döôùi coù moät baûng nhoû coù nhöõng chöõ lôùn maø Rodrigo de Hoyos ñoïc leân: "Ta laø Ñöùc Trinh Nöõ Baùc AÙi". Vaø maëc duø aùo cuûa pho töôïng baèng vaûi, caû ba ñeàu ngaïc nhieân vì aùo aáy khoâng bò öôùt, vaø ñaày vui möøng, hoï trôû veà vaø hoï chæ laáy 1 phaàn 3 soá löôïng muoái maø thoâi".
Ít laâu sau, pho töôïng Ñöùc Meï cao 60 centimeùt aáy ñöôïc ñöa veà laøng El Cobre, laø nôi coù moû ñoàng loä thieân ñaàu tieân taïi Myõ chaâu. Töø sau vuï tìm ñöôïc töôïng Ñöùc Meï, loøng suøng moä ñoái vôùi Ñöùc Meï Baùc AÙi lan roäng mau leï treân toaøn ñaûo, maëc duø vieäc thoâng tin vaø giao thoâng khoù khaên.
Thoaït ñaàu caùc thoå daân khaùm phaù pho töôïng ñaõ döïng moät choøi ñaàu tieân taïi "Hato de Bajaragua" ñeå ñaët "Baø thaùnh" ôû trong ñoù. Naêm 1648, moät chieác am nhoû ñöôïc döïng leân vaø 32 naêm sau ñoù, 1680, moät nhaø thôø nhoû ñöôïc kieán thieát.
Qua doøng thôøi gian, nhieàu nhaø nguyeän khaùc nhau vaø nhaø thôø nhoû ñaõ ñöôïc döïng leân taïi ñaây, nhöng do ñieàu kieän khí haäu, caùc nôi thôø phöôïng naøy deã bò hö hoûng, neân caùc tín höõu ñaõ quyeát ñònh xaây thaùnh ñöôøng môùi cho töôïng Ñöùc Meï maø hoï goïi baèng danh töø thaân maät laø "Cachita". Nhieàu laàn, töôïng Ñöùc Meï ñöôïc giöõ trong caùc ngoâi nhaø ngheøo naøn cuûa caùc noâng daân vaø nhöõng ngöôøi thôï moû.
Ngöôøi ta phaûi ñôïi gaàn 2 theá kyû môùi coù ñöôïc moät ñeàn thaùnh ñaàu tieân ñöôïc kieán thieát vaøo cuoái naêm 1800. Naêm sau ñoù, taïi Ñeàn thaùnh naøy coù tuyeân ñoïc "Hieán chöông töï do cho nhöõng ngöôøi noâ leä ôû Moû Ñoàng", nhôø söï vaän ñoäng vaø can thieäp cuûa LM tuyeân uùy Alejando Escanio.
106 naêm sau ñoù, töùc laø 1906, Ñeàn thaùnh aáy hoaøn toaøn bò phaù huûy vì nhöõng vuï noå vaø lôû ñaát ôû moû ñoàng. Vôùi thôøi gian, ngöôøi ta kieám ñöôïc moät khu ñaát voäng lôùn hôn ñeå xaây Ñeàn thaùnh treân nuùi "La Cantera", ñuùng hôn laø moät ngoïn ñoài nhoû goïi laø "Maboa" coù theå tieáp ñoùn soá tín höõu haønh höông ngaøy caøng gia taêng.
Nhöõng nhaân vaät noåi baät trong lòch söû Cuba, trong ñoù coù caùc vò laäp quoác vaø nhöõng ngöôøi giöõ vai chính trong vieäc daønh ñoäc laäp cho Cuba, nhö oâng Carlos Manuel de Ceùspedes, vaø töôùng Calixto García, laø nhöõng ngöôøi raát gaén boù vôùi Ñöùc Meï Baùc AÙi. OÂng Manuel de Ceùspedes laø ngöôøi ñaõ giaûi phoùng vaø daønh ñoäc laäp cho Cuba, ñoàng thôøi cuõng laø ngöôøi coå voõ baõi boû cheá ñoä noâ leä. OÂng ñeán haønh höông taïi Ñeàn thaùnh ñeå caàu nguyeän tröôùc töôïng Ñöùc Meï cho neàn töï do cuûa Cuba. Sau khi chieán thaéng, oâng laïi ñeán Ñeàn thaùnh Ñöùc Meï Baùc AÙi ñeå caûm taï vì ôn töï do cho Cuba.
Vaøo cuoái naêm 1895, töôùng Calixto García ñaõ cöû töôùng Agustin Cebreco vaø boä tham möu cuûa oâng ñeán Ñeàn thaùnh ñeå cöû haønh laàn ñaàu tieân "Leã Ñöùc Trinh Nöõ Baùc aùi cuûa Cuba töï do". Bieán coá naøy ñöôïc coi laø cöû chæ chính thöùc ñaàu tieân cuûa nöôùc Cuba ñoäc laäp.
Trong thôøi chieán tranh daønh ñoäc laäp, caùc ñoaøn quaân phoù thaùc cho Ñöùc Meï Baùc AÙi. Naêm 1915, sau chieán tranh ñoäc laäp, caùc cöïu chieán binh xin ÑGH Bieån Ñöùc 15 tuyeân boá Ñöùc Meï Baùc AÙi ôû laøng El Cobre laø Boån maïng cuûa Cuba. Trong moät vaên kieän ngaøy 10-5 naêm 1916, ÑHY GM giaùo phaän Ostia, thoâng baùo raèng ÑGH ñaõ chaáp thuaän lôøi thænh caàu vaø tuyeân boá Ñöùc Meï Baùc AÙi Moû Ñoàng laø Boån Maïng chính cuûa Coäng hoøa Cuba, vaø aán ñònh ngaøy leã laø 8 thaùng 9 haèng naêm.
Ñeàn thaùnh Ñöùc Meï Baùc AÙi
Ngaøy 8 thaùng 9 naêm 1927, Ñeàn thaùnh môùi daâng kính Ñöùc Meï Baùc AÙi ñöôïc thaùnh hieán vaø töôïng Ñöùc Meï Baùc AÙi ñöôïc röôùc ñeán ñaây.
Töôïng Ñöùc Meï naøy ñöôïc Ñöùc Cha Valentín Zubizarreta, Toång Giaùm Muïc giaùo phaän Santiago de Cuba sôû taïi, ñoäi trieàu thieân ngaøy 20 thaùng 12 naêm 1936.
Ngaøy 30 thaùng 12 naêm 1977, Ñöùc Giaùo Hoaøng Phaoloâ 6 ñaõ cöû Ñöùc Hoàng Y Bernardin Gantin ngöôøi Benin, Toång tröôûng Boä Giaùm Muïc, laøm Ñaëc Söù cuûa ngaøi ñeán vieáng Ñeàn thaùnh Ñöùc Meï Baùc AÙi ôû Santiago vaø mang theo moät saéc chæ naâng Ñeàn thaùnh quoác gia Cuba leân haøng tieåu Vöông cung Thaùnh ñöôøng.
Ngaøy nay, Vöông cung thaùnh ñöôøng Ñeàn thaùnh quoác gia Ñöùc Meï Baùc AÙi Moû Ñoàng laø moät nhaø thôø coù hình thaùnh giaù latinh, vôùi 3 gian, maët tieàn caân ñoái vaø coù moät maùi voøm. Caû hai gian beân hoâng cuõng coù maùi voøm, nhöng nhoû hôn, vaø taïi ñaây coù caùc quaû chuoâng. Ñeàn thaùnh coù 8 cöûa vaø moät tieàn ñöôøng phía tröôùc daøi 240 meùt vaø roäng 15 meùt. Coù nhieàu baäc thang daãn leân tieàn ñöôøng naøy. Baøn thôø chính cuûa thaùnh ñöôøng ñöôïc laøm baèng nhieàu loaïi caåm thaïch vaø phía treân baøn thôø coù giöõ töôïng Ñöùc Meï.
Döôùi baøn thôø Ñöùc Meï trong Ñeàn Thaùnh, coù moät nhaø nguyeän pheùp laï, laø nôi giöõ caùc ñoà daâng cuùng Ñöùc Meï vaø nhieàu vaät duïng khaùc do caùc tín höõu mang ñeán ñeå taï ôn Ñöùc Meï. Trong soá caùc ñoà vaät naøy coù meàñay ñöôïc taëng cho vaên só ngöôøi Myõ Ernest Hemingway (1899-1961) nhaân dòp oâng ñöôïc trao taëng giaûi Nobel veà vaên chöông, taïi thuû ñoâ La Habana, chöù khoâng phaûi taïi Oslo beân Na Uy, ngaøy 24 thaùng 10 naêm 1954.
Vaên haøo ñaõ giaûi thích cöû chæ ñeå laïi meàñay cuûa oâng nhö sau: "Vì loøng yeâu meán ñoái vôùi daân toäc Cuba laø nhöõng ngöôøi gôïi höùng thöïc söï cho cuoán tieåu thuyeát cuûa toâi "Ngö oâng vaø bieån caû".
Caïnh ñeàn thaùnh töø nhieàu naêm nay coù moät nhaø troï ñeå ñoùn tieáp caùc tín höõu haønh höông vaø caùc bieán coá toân giaùo.
Theo nieân söû, töôïng Ñöùc Meï Baùc AÙi chæ ñöôïc ñöa ra khoûi Ñeàn Thaùnh 5 laàn: laàn thöù I hoài naêm 1936 trong dòp leã ñoäi trieàu thieân cho Töôïng Ñöùc Meï; laàn thöù hai vaøo naêm 1952 nhaân dòp kyû nieäm 50 naêm thaønh laäp neàn coäng hoøa ôû Cuba; laàn thöù 3 vaøo naêm 1959, nhaân dòp Ñaïi hoäi Coâng Giaùo toaøn quoác Cuba ôû thuû ñoâ La Habana: Töôïng Ñöùc Meï ñöôïc ñaët trong thaùnh leã taïi Quaûng tröôøng Caùch Maïng. Laàn thöù tö vaøo naêm 1998, taïi Santiago de Cuba, khi ÑTC Gioan Phaoloâ 2 chuû söï nghi thöùc ñoäi trieàu thieân cho töôïng Ñöùc Meï, vaø sau ñoù trong khoaûng thôøi gian töø 2010 ñeán 2011, töôïng ñöôïc röôùc ñi trong cuoäc haønh höông toaøn quoác ñeå chuaån bò Naêm Thaùnh Maãu kyû nieäm tìm thaáy Töôïng.
Vaø nay, Töôïng Ñöùc Meï saép ñöôïc ñöa ra khoûi Ñeàn thaùnh laàn thöù 6, vaøo chieàu ngaøy 26 thaùng 3 naêm 2012, khi Ñöùc Thaùnh Cha Bieån Ñöùc 16 chuû söï thaùnh leã kyû nieäm 400 naêm tìm thaáy töôïng Ñöùc Meï. Thaùnh leã vaøo luùc 5 giôø röôõi chieàu seõ dieãn ra taïi Quaûng tröôøng Antonio Maceo, caùch Ñeàn thaùnh loái 20 caây soá.
Sau thaùnh leã, Ñöùc Thaùnh Cha seõ veà Ñaïi chuûng vieän thaùnh Basilio Caû, chæ caùch Ñeàn thaùnh 300 meùt, ñeå nghæ ñeâm. Saùng hoâm sau, 27 thaùng 3 naêm 2012, ngaøi seõ vaøo Ñeàn Thaùnh ñeå kính vieáng Ñöùc Meï Baùc AÙi, tröôùc khi ñaùp maùy bay veà thuû ñoâ La Habana ñeå tieáp tuïc cuoäc vieáng thaêm Cuba.
Caùch ñaây 14 naêm, ngaøy 24 thaùng 1 naêm 1998, Ñöùc Thaùnh Cha Gioan Phaoloâ 2 cuõng ñaõ ñeán vieáng thaêm taïi toång giaùo phaän Santiago de Cuga naøy, moät thaønh phoá lôùn thöù hai cuûa Cuba vôùi 400 ngaøn daân cö, caùch thuû ñoâ La Habana 750 caây soá veà maïn ñoâng nam. Toång giaùo phaän hieän coù 255,500 tín höõu Coâng Giaùo thuoäc 16 giaùo xöù vaø 18 giaùo hoï, nhöng chæ coù 15 Linh Muïc giaùo phaän vaø 11 Linh Muïc doøng, 17 tu huynh vaø 36 nöõ tu. Caû giaùo phaän chæ coù 2 ñaïi chuûng sinh. Trong lòch söû, thaùnh Antonio Claret ñaõ töøng laø Toång Giaùm Muïc cuûa giaùo phaän naøy.
Hoài ñoù, Ñöùc Coá Giaùo Hoaøng ñaõ cöû haønh thaùnh leã taïi Santiago de Cuba tröôùc söï tham döï cuûa hôn 200 ngaøn tín höõu. Thaùnh leã ñöôïc cöû haønh vôùi chuû ñeà "Söï hieän dieän cuûa Meï Maria trong lòch söû quoác gia Cuba". Töôïng Ñöùc Meï Baùc AÙi ñaõ ñöôïc röôùc töø Ñeàn thaùnh vaø ñaët treân leã ñaøi gaàn baøn thôø. Ñoàng teá vôùi Ñöùc Thaùnh Cha coù 14 Giaùm Muïc Cuba, vaø haøng traêm Hoàng Y, Giaùm Muïc khaùch, ñeán thaêm Cuba trong dòp troïng ñaïi naøy, cuøng vôùi ñoâng ñaûo caùc linh muïc.
Ban toå chöùc döï kieán seõ coù 400 ngaøn tín höõu ñeán tham döï Thaùnh leã chieàu ngaøy 26 thaùng 3 naêm 2012 vôùi Ñöùc Thaùnh Cha Bieån Ñöùc 16, tröôùc söï hieän dieän cuûa Töôïng Ñöùc Meï Baùc AÙi. Trong buoåi leã, ngaøi seõ daâng taëng Ñöùc Meï Hoa Hoàng vaøng.
G. Traàn Ñöùc Anh, OP
(Radio Vatican)