Naïn töû vong cuûa caùc saûn phuï
vaø treû sô sinh treân theá giôùi
Naïn töû vong cuûa caùc saûn phuï vaø treû sô sinh treân theá giôùi.
Roma (RG 9-3-2012) - Phoûng vaán oâng Valerio Neri, toång giaùm ñoác toå chöùc "Cöùu caùc treû em" phaân boä Italia, veà naïn saûn phuï sinh con bò cheát vaø treû em bò cheát khi sinh treân theá giôùi.
Nhaân Ngaøy Quoác Teá Phuï Nöõ muøng 8 thaùng 3 naêm 2012, toå chöùc "Cöùu caùc treû em" ñaõ coâng boá vaøi soá lieäu lieân quan ñeán tình traïng soáng theâ thaûm cuûa phuï nöõ vaø con caùi hoï treân theá giôùi ngaøy nay. Theo ñoù coù 48 trieäu phuï nöõ sinh con maø khoâng ñöôïc söï trôï giuùp y teá naøo, vì theá haèng naêm coù 350,000 phuï nöõ bò thieät maïng khi sinh con, vaø 800,000 treû em bò cheát sau khi sinh. Tuy nhieân, coù leõ ñaây chæ laø con soá phoûng chöøng, vì taïi nhieàu nöôùc ngheøo beân Phi chaâu, AÙ chaâu vaø chaâu Myõ Latinh cho tôùi nay vaãn khoâng coù caùc thoáng keâ chính xaùc. Vaø nhaát laø vì coù nhieàu chính quyeàn khoâng chuù yù tôùi vieäc thaêng tieán caùc quyeàn cuûa chò em phuï nöõ hay baûo veä nöõ giôùi choáng laïi moïi thöù baát coâng xaõ hoäi vaø caùc khai thaùc boùc loät. Döïa treân vaøi con soá noùi treân toå chöùc "Cöùu caùc treû em" tuyeân boá raèng "laø phuï nöõ taïi nhieàu vuøng treân theá giôùi ngaøy nay vaãn coù nghóa laø troâng thaáy quyeàn soáng cuûa chính mình vaø con caùi mình bò ñe doïa hay bò khöôùc töø".
Sau ñaây chuùng toâi xin göûi tôùi quùy vò baøi phoûng vaán oâng Valerio Neri, toång giaùm ñoác toå chöùc "Cöùu caùc treû em" phaân boä Italia, veà thaûm caûnh naøy.
Hoûi: Thöa oâng Neri, vôùi caùc phöông tieän y khoa vaø kyõ thuaät taân tieán ngaøy nay maø treân theá giôùi coùn coù nhieàu saûn phuï vaø treû em bò cheát khi sinh nhö vaäy hay sao?
Ñaùp: Vaâng, lyù do laø vì coù haøng chuïc trieäu ngöôøi soáng trong caùc vuøng khoâng coù trôï giuùp y teá, vaø hoï cuõng khoâng ñöôïc giaùo duïc neân khoâng coù yù nieäm veä sinh neàn taûng naøo. Taïi raát nhieàu vuøng treân theá giôùi khoâng coù ai cho moät phuï nöõ ñang mang thai bieát ñaâu laø caùc ruûi ro hoï coù theå gaëp, vì tình traïng coøn non treû cuûa hoï. Vaø ñaây laø tröôøng hôïp cuûa haøng chuïc trieäu phuï nöõ. Theá roài coøn coù haøng chuïc trieäu phuï nöõ khaùc phaûi soáng trong caûnh hoaøn toaøn muø chöõ, khoâng bieát ñoïc khoâng bieát vieát, vì theá hoï khoâng coù baát cöù yù nieäm veä sinh naøo cho pheùp cöùu maïng soáng cuûa chính hoï vaø con caùi hoï.
Hoûi: Toå chöùc "Cöùu caùc treû em" ñaõ choïn Ngaøy Quoác Teá Phuï Nöõ ñeå nhaéc cho theá giôùi bieát thaûm caûnh naøy cuûa caùc saûn phuï, vaø mhaán maïnh raèng noù laø ñieàu coù theå traùnh ñöôïc. Nhöng maø laøm sao thöa oâng?
Ñaùp: Chuùng toâi ñaõ chöùng minh cho thaáy laø coù theå traùnh ñöôïc thaûm caûnh ñoù. "Cöùu caùc treû em" laø moät toå chöùc quoác teá, nhöng chuùng toâi nhoû beù so vôùi Lieân Hieäp Quoác, hay so vôùi caùc chính quyeàn lôùn. Theá maø trong tö caùch laø tö nhaân chuùng toâi ñaõ cöùu ñöôïc haèng traêm ngaøn sinh maïng, baèng caùch taøi trôï coâng vieäc ñaøo taïo cho nhaân löïc ñòa phöông, vaø cung caáp caùc hieåu bieát neàn taûng cho moät y taù. Ñaây laø nhöõng ngöôøi sau ñoù coù khaû naêng daäy laïi cho caùc phuï nöõ trong caùc laøng maïc caùc luaät leä veä sinh neàn taûng, theo doõi caùc phuï nöõ saép sinh vaø göûi hoï tôùi caùc nhaø thöông, thöôøng thì raát xa, neáu thaáy tröôùc raèng ñoù laø caùc vuï sinh nôû khoù khaên. Chuùng toâi goïi caùc ngöôøi naøy laø caùc "nhaân vieân thieän nguyeän söûc khoûe". Ñaây laø ñieàu heát söùc ñôn sô. Caùc nhaân vieân thieän nguyeän naøy ñi xe ñaïp, côõi löøa, hay ñi boä haøng chuïc caây soá ñeå tôùi caùc thoân laøng heûo laùnh xa xoâi, vaø cöùu giuùp maïng soáng cuûa caùc saûn phuï vaø caùc treû sô sinh. Ñaây laø ñieàu toå chöùc beù nhoû cuûa chuùng toâi laøm ñöôïc, thì taïi sao theá giôùi giaàu coù thöøa böùa laïi khoâng theå daán thaân thöïc hieän ñöôïc?
Hoûi: Chuùng ta ñeà caäp tôùi moät thaûm caûnh khaùc: ñoù laø thaûm caûnh cuûa caùc treû em cheát tröôùc khi leân 5 tuoåi, vì caùc thöù beänh taät coù theå chöõa ñöôïc, oâng nghó sao?
Ñaùp: Vaâng, chuùng ta haõy nghó tôùi tröôøng hôïp con chaùu cuûa chuùng ta bò tieâu chaûy chaúng haïn, laø beänh raát deã chöõa. Nhöng taïi caùc quoác gia ngheøo ñang treân ñöôøng phaùt trieån, ñaëc bieät laø caùc nöôùc mieàn nam sa maïc Sahara beân Phi chaâu, nhieàu treû em cheát chæ vì beänh tieâu chaûy, nhöng khoâng ñöôïc chöõa trò moät caùch ñuùng ñaén. Chaúng haïn ñöùa beù bò tieâu chaûy maø ngöôøi meï tieáp tuïc pha boät cho con vôùi nöôùc khoâng ñun soâi, thì chaéc chaén laø tình traïng seõ nghieâm troïng theâm vaø sau cuøng ñöùa beù bò cheát. Chuùng ta ñang noùi ñeán söï kieän haøng traêm ngaøn treû em bò cheát trong moät nöôùc ngheøo. Caùc em phaûi cheát vì chuùng ta laø nhöõng ngöôøi giaàu thöøa böùa, chuùng ta khoâng thaønh coâng trong vieäc ñem ñeán cho hoï caùc thoâng tin caàn thieát giuùp cöùu soáng sinh maïng cuûa haøng trieäu baø meï vaø treû em.
Hoûi: Toå chöùc "Cöùu caùc treû em" tieáp tuïc hoaït ñoäng ñeå ñaùnh baïi soá töû vong cuûa caùc saûn phuï vaø treû em taïi haøng chuïc quoác gia qua chieán dòch quyeân goùp coù khaåu hieäu laø "Moãi ngöôøi". Toå chöùc ñang phaùt ñoäng chieán dòch quyeân goùp nhö theá naøo, thöa oâng?
Ñaùp: Acqua Lete laø toå chöùc ñôõ ñaàu ñaõ muoán daønh toaøn chieán dòch quaûng caùo hieän ñang ñöôïc ñöa leân caùc ñaøi phaùt thanh truyeàn hình lôùn nhaát Italia, cho vieäc quyeân goùp cuûa chuùng toâi. Ai muoán cho tieàn coù theå göûi moät söù ñieäp SMS cho soá 45595 vaø cho moät Euro töø ñieän thoaïi di ñoäng hay töø ñieän thoaïi ôû nhaø, vaø chuùng toâi coù theå thu goùp theâm tieàn cho caùc chöông trình maø chuùng toâi ñaõ trình baày. Moät Euro ôû Italia naøy mua ñöôïc moät taùch caø pheâ, vaø xem ra khoâng laø gì caû; nhöng taïi caùc quoác gia nôi chuùng toâi tôùi laøm vieäc, vôùi moät euro chuùng toâi coù theå mua nhieàu loaïi thuoác khaùc nhau, trong ñoù coù thuoác choáng soát reùt röøng, thuoåc boå. Moät euro thoâi nhöng söï khaùc bieät raát lôùn vì ñoù laø giaù cuûa söï soáng hay caùi cheát cuûa moät treû sô sinh. Vì theá chuùng toâi xin moïi ngöôøi trôï giuùp chuùng toâi moät tay.
Trong soá caùc quoác gia coù naïn phuï nöõ sinh con vaø treû sô sinh cheát cao nhaát coù Afghanistan, Niger, Eritrea, Mali vaø Sierra Leone. Sau ñaây laø moät soá nhaän ñònh cuûa baùc só saûn khoa Giuseppe Canzone, thuoäc Hieäp hoäi saûn khoa vaø hoä sinh Italia, töøng laøm vieäc taïi Sierra Leone. Cuøng vôùi toå chöùc UNICEF hieäp hoäi saûn khoa vaø hoä sinh Italia ñaõ phaùt ñoäng söï coäng taùc ñeå baûo veä söùc khoûe cuûa caùc saûn phuï vaø treû sô sinh.
Hoûi: Thöa baùc só Canzone, tình hình cuûa phuï nöõ mang thai vaø treû sô sinh taïi Sierra Leone ra sao?
Ñaùp: Tình hình taïi Sierra Leone raát laø theâ thaûm, bôûi vì quoác gia naøy môùi ra khoûi cuoäc noäi chieán keùo daøi 7-8 naêm, vaø chieán tranh ñaõ ñaùnh guïc noù. Caùc cô caáu y teá toài teä heát söùc. Sierra Leone coù khoaûng 6 trieäu daân vaø moãi naêm coù 230 ngaøn vuï sinh con, nhöng coù tôùi 2,000 phuï nöõ bò cheát khi sinh con vaø 8,000 treû sô sinh cheát trong khi sinh hay ngay sau khi chaøo ñôøi. Ngoaøi ra coù tôùi 60,000 baø meï mang thöông tích hay beänh taät gaén lieàn vôùi vieäc sinh con nhö bò nhieãm truøng, bò ñau ñôùn kinh nieân, möng muû, hay nhieàu loaïi tieâu tieåu baát thöôøng khaùc nhau. Nghóa laø cöù 4 phuï nöõ sinh con thì coù moät ngöôøi bò cheát hay bò taøn taät suoát ñôøi vì sinh con.
Hoûi: Lieân quan tôùi caùc treû em, chuùng ta bieát laø soá töû vong khi sinh vaø cheát yeåu tröôùc khi leân 5 tuoåi raát cao, coù ñuùng theá khoâng thöa baùc só?
Ñaùp: Ñuùng vaäy. Soá treû em cheát khi sinh cao hôn soá caùc baø meï cheát khi sinh gaáp boán laàn. Nhö theá haøng naêm cöù 2,000 baø meï cheát khi sinh con, thì coù tôùi 8,000 treû sô sinh bò cheát trong khi sinh hay sau khi sinh. Nghóa laø cao laém. Soá treû em cheát vì beänh taät nhö beänh soát reùt röøng hay beänh tieâu chaûy cuõng raát nhieàu. Toå chöùc Söùc khoûe theá giôùi ñaõ öu tieân chuù yù tôùi vieäc baûo veä caùc baø meï sinh con vaø treû sô sinh vaø giaûm soá töû vong trong ngaøn naêm môùi. Toå chöùc cuûa chuùng toâi muoán goùp phaàn vaøo noã löïc naøy, baèng caùch coäng taùc vôùi toå chöùc UNICEF cuûa Lieân Hieäp Quoác, vaø göûi nhaân löïc tôùi Sierra Leone ñeå giuùp ñaøo taïo caùc baùc só nöõa, vì treân toaøn nöôùc chæ coù 60 baùc só vaø chæ coù 1 baùc só saûn khoa. Söï kieän naøy khieán cho khi moät beänh nhaân tôùi nhaø thöông vaø tìm thaáy moät baùc só, thì vò baùc só aáy phaûi laøm heát moïi chuyeän.
Ña soá caùc vuï mang thai laø cuûa phuï nöõ quùa treû vaø soáng taïi caùc laøng maïc chung quanh thaønh phoá, neân ngay caû caùc baø meï cuõng khoâng bieát mình mang thai vaø coù vaán ñeà, vaø neáu bò xuaát huyeát thì hoï cheát. Vaán ñeà thöù hai laø ñöôøng xaù vaø phöông tieän löu thoâng raát toài teä, ñaëc bieät vaøo muøa möa. Raát thöôøng khi hoï phaûi ñi boä ñeán nhaø thöông gaàn nhaát, neáu coù. Caùc ñieàu kieän khoù khaên ñoù khieán cho baø meï vaø caû ñöùa con bò cheát. Vaø khi tôùi ñöôïc nhaø thöông, thì laïi khoâng coù caùc cô caáu thích hôïp ñeå ñöông ñaàu vôùi caùc tröôøng hôïp caáp thieát, hoaëc khoâng coù maùu ñeå chuyeàn, hay baùc só thieáu kinh nghieäm giaûi quyeát vaán ñeà vv...
Hoûi: Lieân quan tôùi söï kieän Sierra Leone thieáu caùc baùc só, vaäy thì phaûi giaûi quyeát laøm sao: phaûi ñaøo taïo nhaân löïc ñòa phöông hay laø göûi caùc baùc só Italia ñeán laøm vieäc taïi choã?
Ñaùp: Chuùng toâi ñaõ ñeà nghò vaøi baùc só Sierra Leone sang Italia ñeå theo moät chöông trình ñaøo taïo, nhöng ñeà nghò naøy ñaõ khoâng ñöôïc chính quyeàn ñòa phöông chaáp nhaän, vì chính quyeàn cho raèng ai ra khoûi Sierra Leone, thì seõ khoâng trôû veà nöôùc nöõa. Vì theá chuùng toâi phaûi göûi moät toaùn baùc só, bao goàm caû caùc chuyeân vieân saûn khoa vaø hoä sinh nöõa, ñeå ñaøo taïo nhaân löïc ñòa phöông taïi choã. Ñeå baét ñaàu loä trình naøy chuùng toâi seõ choïn moät vaøi cô caáu quy chieáu. Vaø neáu trong soá caùc thính giaû coù caùc baùc só saûn khoa vaø hoä sinh muoán tham gia döï aùn naøy, thì coù theå lieân laïc vôùi chuùng toâi.
(RG 9-3-2012)
Linh Tieán Khaûi
(Radio Vatican)