Kyû nieäm 50 naêm
Coâng Ñoàng Chung Vaticaêng II
Kyû nieäm 50 naêm Coâng Ñoàng Chung Vaticaêng II.
Roma (Avvenire 24-2-2012; RG 2-3-2012) - Phoûng vaán Linh Muïc Cristoph Theùobald, doøng Teân, veà yù nieäm "Giaùo Hoäi - Hieäp Thoâng".
Caùch ñaây 50 naêm Ñöùc Giaùo Hoaøng Gioan XXIII ñaõ coâng boá trieäu taäp Coâng Ñoàng Chung Vaticaêng II ñeå duyeät xeùt caùc vaán ñeà cuûa Giaùo Hoäi vaø canh taân cuoäc soáng cuûa daân Chuùa. Ñeå kyû nieäm bieán coá lòch söû naøy ñaõ coù nhieàu saùng kieán ñöôïc ñöa ra, trong ñoù coù moät loaït caùc buoåi thuyeát trình do ñaïi hoïc giaùo hoaøng Laterano ôû Roma toå chöùc, vôùi söï coäng taùc cuûa Trung taâm thaùnh Louis nöôùc Phaùp vaø Ñaïi söù Phaùp caïnh Toøa Thaùnh. Saùu buoåi thuyeát trình coù khaåu hieäu laø "Ñoïc laïi Coâng Ñoàng" ñaõ baét ngaøy muøng 1 thaùng 3 naêm 2012 daønh cho Hieán cheá tín lyù veà Phuïng vuï Sacrosanctum Concilium.
Moãi buoåi thuyeát trình ñeàu do moät chuyeân vieân söû hoïc vaø moät thaàn hoïc gia ñaûm traùch, vaø seõ laàn löôït tìm hieåu caùc taøi lieäu quan troïng nhaát cuûa Coâng Ñoàng: töùc 4 Hieán cheá, saéc leänh veà Ñaïi keát vaø Tuyeân ngoân veà töï do toân giaùo.
Trong baøi phoûng vaán daønh cho chöông trình YÙ ngöõ ñaøi Vaticaêng saùng muøng 2 thaùng 3 naêm 2012 Ñöùc Toång Giaùm Muïc Enrico Dal Covolo, Vieän tröôûng ñaïi hoïc giaùo hoaøng Laterano, cho bieát caùc buoåi thuyeát trình naøy nhaèm muïc ñích löôïng ñònh trôû laïi caùc yeáu toá chính cuûa Coâng Ñoàng treân bình dieän khoa hoïc, ñoàng thôøi loàng khung Coâng Ñoàng vaøo trong Truyeàn Thoáng lôùn cuûa Giaùo Hoäi, laø höôùng ñi cuûa Ñöùc Thaùnh Cha Bieån Ñöùc XVI. Moät trong caùc caûi caùch lôùn Coâng Ñoàng ñaõ ñeà ra laø vieäc canh taân phuïng vuï. Do ñoù taøi lieäu ñaàu tieân ñaõ ñöôïc Coâng Ñoàng thoâng qua vaø coâng boá laø Hieán cheá veà Phuïng Vuï Thaùnh. Tuy nhieân, giaùo sö Philippe Chenaux cho raèng so vôùi caùc taøi lieäu khaùc, Hieán cheá veà Phuïng vuï ñaõ bò laõng queân trong boùng toái. Noù coù choã ñaëc bieät trong phong traøo phuïng vuï naûy sinh vaøo cuoái theá kyû XVIII trong caùc ñan vieän Bieån Ñöùc, vaø sau Ñeä Nhò Theá Chieán noù di chuyeån veà phía caùc moâi tröôøng cuûa phong traøo Giôùi treû coâng giaùo, roài höôùng tôùi caùc giaùo xöù. Naêm 1947 Ñöùc Giaùo Hoaøng Pio XII cuõng ñaõ daønh Thoâng ñieäp "Mediator Dei" ñeå noùi veà phuïng vuï, vaø laø moät hình thöùc thöøa nhaän phong traøo phuïng vuï, seõ ñöôïc thaùnh hieán trong Coâng Ñoàng Chung Vaticaêng II.
Tröôùc loaït thuyeát trình veà ñeà taøi "Ñoïc laïi Coâng Ñoàng" taïi ñaïi hoïc giaùo hoaøng Laterano ôû Roma coøn coù ñaïi hoäi taïi Modena baéc Italia, trong caùc ngaøy 23 ñeán 25 thaùng 2 naêm 2012 veà ñeà taøi: "Coâng Ñoàng Chung Vaticaêng II, 1962-2012: lòch söû sau Lòch söû". Ñaïi hoäi do Toå chöùc "Khoa hoïc toân giaùo Gioan XXIII" trieäu taäp. Tham döï ñaïi hoäi coù raát nhieàu chuyeân vieân, trong soá ñoù coù Linh Muïc Cristoph Theùobald, doøng Teân. Cha ñaõ chuû toïa cuoäc thaûo luaän baøn troøn keát thuùc ñaïi hoäi.
Trong soá caùc thuyeát trình vieân ngaøy thöù nhaát cuûa ñaïi hoäi coù caùc hoïc giaû nhö: Maria Teresa Fattori, Giovanni Turbani, Marek Saran, Yan Li Ren, Piero Doria, Massimo Faggioli. Ngaøy thöù hai cuûa ñaïi hoäi coù caùc thuyeát trình vieân Stephan Mokry, Antonio Sorci, Philipphe J. Roy, Loioc Figoureux. Trong ngaøy thöù ba coù caùc thuyeát trình vieân nhö Michael Quisinsky, Silvia Scatena, Matteo Mennini, vaø moät cuoäc thaûo luaän baøn troøn vôùi söï tham döï cuûa Joseph Famereùe, Etienne Fouilloux, Peter Huenermann, Mathijs Lamberigts, Giuseppe Ruggieri, Norman Tanner vaø John O' Malley. Hai hoïc giaû keát thuùc ñaïi hoäi laø Alberto Melloni vaø Bernard Ardura.
Sau ñaây chuùng toâi xin göûi tôùi quùy vò vaø caùc baïn baøi phoûng vaán cha Cristoph Theùobald, veà yù nieäm "Giaùo Hoäi - Hieäp Thoâng". Cha Theùobald laø taùc giaû cuûa boä saùch nhieàu cuoán töïa ñeà "Vieäc tieáp nhaän Coâng Ñoàng Chung Vaticaêng II".
Hoûi: Thöa cha Theùobald, cha nghó gì veà vieäc Ñöùc Chaân Phöôùc Giaùo Hoaøng Gioan XXIII trieäu taäp Coâng Ñoàng Chung Vaticaêng II?
Ñaùp: Coù leõ ñaây laàn ñaàu tieân trong lòch söû, ít nhaát moät caùch roõ raøng, moät vò Giaùo Hoaøng - ôû ñaây laø Ñöùc Gioan XXIII - ñaõ trieäu taäp Coâng Ñoàng maø khoâng trình baày moät yù töôûng hay moät moâ thöùc ñaõ ñöôïc xaùc ñònh tröôùc. Traùi laïi ngaøi ñaõ khaúng ñònh yù töôûng Coâng Ñoàng nhö moät leã Hieän Xuoáng môùi, hay ñuùng hôn nhö moät coá gaéng khieán xaûy ra trong Giaùo Hoäi coâng giaùo moät caùi gì gioáng nhö moät leã Hieän Xuoáng môùi. Khía caïnh naøy gaén lieàn vôùi öôùc mong moät leã Hieän Xuoáng môùi. Vaø ñaây laø chìa khoùa giuùp ñoïc hieåu caùc vaên baûn cuûa Coâng Ñoàng Chung Vaticaêng II nhö laø ñòa baøn chæ höôùng cho theá kyû XXI.
Hoûi: Thöa cha, laøm sao coù theå toùm taét vaø hieåu bieát vieäc tieáp nhaän Coâng Ñoàng Chung Vaticaêng II sau 50 naêm trieäu taäp?
Ñaùp: Ñaõ coù nhieàu giai ñoaïn tieáp nhaän khaùc nhau, vaø vieäc neâu roõ chuùng laø caùch thöùc ñôn sô nhaát ñeå ñöông ñaàu vôùi vaán ñeà. Giai ñoaïn thöù nhaát ngay sau naêm 1965 ñaõ lieân quan tôùi vieäc caûi toå caùc cô caáu nhö Thaùnh Vaên phoøng trôû thaønh Boä Giaùo Lyù Ñöùc Tin, vaø vieäc aùp duïng ngyeân taéc Thöôïng Hoäi Ñoàng cho khaép nôi treân toaøn theá giôùi. Coù leõ ñaây laø giai ñoaïn ñaõ khôi daäy caùc aán töôïng soáng ñoäng nhaát vaø moät höùng khôûi thöïc söï.
Giai ñoaïn thöù hai baét ñaàu vaøo naêm 1985, laø naêm coù Thöôïng Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc nhaèm cöû haønh Coâng Ñoàng vaø kieåm thöïc caùc keát quûa. Noù ñaõ laø moät bieán coá voâ cuøng quan troïng, vì ñaõ ñeà nghò moät vieäc giaûi thích toaøn boä, vaøi luaät giaûi thích baèng caùch ñöa ra yù töôûng cuûa toaøn boä caùc taøi lieäu cuûa Coâng Ñoàng, hay caùc moái töông quan vaø tính caùch lieân vaên baûn giöõa caùc taøi lieäu khaùc nhau cuûa Coâng Ñoàng. Chuùng ta coù theå ñònh nghóa giai ñoaïn naøy vôùi moät caâu toång keát, nhaát laø chung quanh yù nieäm Giaùo Hoäi - Hieäp thoâng. Vôùi thôøi gian qua ñi söï ñoùng goùp cuûa coâng vieäc lòch söû cuõng trôû thaønh quan troïng; noù döïa treân vieäc nghieân cöùu caøc vaên baûn, caùc löôïc ñoà döï thaûo vaø nhaät kyù rieâng cuûa caùc tham döï vieân Coâng Ñoàng.
Hoûi: Cha nhaán maïnh raèng cho tôùi nay vieäc thaûo luaän ñoâi khi raát giao ñoäng ñaõ chuù yù nhieàu tôùi giaùo hoäi hoïc. Coù caàn phaûi nôùi roäng caùi nhìn hay khoâng thöa cha?
Ñaùp: Söï taäp trung naøy chaéc chaén ñaõ laø ñieàu khoâng theå traùnh ñöôïc, vì taàm quan troïng cuûa caùc caûi toå cô caáu Giaùo Hoäi. Nhöng ngaøy nay vieäc ñoïc hieåu caùc vaên baûn cuûa Coâng Ñoàng coù theå giuùp chuùng ta taùi quaân bình tri giaùc naøy. Chaúng haïn nhö moät chieàu kích neàn taûng cuûa Coâng Ñoàng xoay quanh nguyeân taéc muïc vuï tính, vôùi tö töôûng laø ñöùc tin kitoâ raát coù tích caùch lòch söû vaø gaén lieàn vôùi tính caùch ña vaên hoùa ngay töø ñaàu. Dieãn taû tính caùch lòch söû cuûa Kitoâ giaùo sau cuøng coù nghóa laø dieãn taû trôû laïi moät caùch môùi meû nguyeân taéc cuûa söï nhaäp theå. Chieàu kích naøy lieân tuïc caät vaán chuùng ta veà khaû naêng tieáp nhaän cuûa truyeàn thoáng kitoâ. Tính caùch muïc vuï ñaâm reã moät caùch tröïc tieáp ngay trong Söï Maïc Khaûi, ñöôïc höôùng tôùi taát caû moïi ngöôøi. Nhö theá tính caùch truyeàn giaùo cuûa Giaùo Hoäi xem ra laø moät vaán ñeà lôùn ñöôïc môû ra theo chieàu höôùng cuûa Coâng Ñoàng.
Hoûi: Beân trong toaøn theå caùc taøi lieäu roäng lôùn cuûa Coâng Ñoàng, coù caùc vaên baûn ñaùng ñöôïc taùi khaùm phaù ra moät caùch ñaëc bieät khoâng thöa cha?
Ñaùp: Cho tôùi nay ñaõ coù ba taøi lieäu ñöôïc ñaøo saâu raát nhieàu ñoù laø Hieán cheá tín lyù veà Giaùo Hoäi Lumen Gentium AÙnh Saùng Muoân Daân, Hieán cheá muïc vuï veà Giaùo Hoäi trong theá giôùi ngaøy nay Gaudium et Spes, Vui Möøng vaø Hy Voïng, vaø Hieán cheá veà Phuïng vuï thaùnh Sacrosanctum concilium. Trong khi Hieán cheá tín lyù veà Maïc khaûi cuûa Thieân Chuùa Dei Verbum Lôøi Chuùa laø moät taøi lieäu neàn taûng laïi ít ñöôïc nghieân cöùu vaø giaûi thích. Thöôïng Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc naêm 2008 veà Lôøi Chuùa ñaõ laø moät haønh ñoäng chính thöùc maïnh meõ tieáp nhaän taøi lieäu veà Lôøi Chuùa. Nhöng taøi lieäu coù taàm quan troïng noøng coát naøy chaéc chaén seõ coù moät vai troø ngaøy caøng tích cöïc hôn. Ñaây cuõng laø ñieàu coù theå nghó ñoái vôùi Saéc leänh veà hoaït ñoäng truyeàn giaùo cuûa Giaùo Hoäi Ad Gentes.
Hoûi: Thöa cha, cha cuõng cho raèng chính trong Coâng Ñoàng coù theå tìm thaáy caùc chìa khoùa giuùp thaéng vöôït moïi töông phaûn lieân quan tôùi vieäc giaûi thích noù, coù ñuùng theá khoâng?
Ñaùp: Theo thieån yù toâi, ngaøy nay caàn phaûi ra khoûi yù nieäm song song, theo ñoù moät ñaøng coù moät Coâng Ñoàng ñaõ keát thuùc moät caùch toaøn veïn, ñaøng khaùc coù caùc giaûi thích toát hay xaáu veà Coâng Ñoàng. Coâng Ñoàng ñaõ laø moät tieán trình hoïc hieåu vaø cuõng chính vì theá maø khoâng theå traùnh ñöôïc vaøi choàng chaát leân nhau ñaõ gaây tranh luaän. Chaúng haïn cöù nghó tôùi nguyeân taéc giaùm muïc ñoaøn, moät caùch roõ raøng ñöôïc khaúng ñònh beân caïnh vieäc xaùc nhaän quyeàn toái thöôïng cuûa Ñöùc Giaùo Hoaøng, ngöôøi thi haønh chöùc thöøa taùc cuûa thaùnh Pheâroâ taïi Roma. Tröôùc heát Coâng Ñoàng ñaõ coáng hieán cho chuùng ta moät phöông caùch ñeå quyeát ñònh trong Giaùo Hoäi, baèng caùch ngaàm nhaéc nhôû cho chuùng ta bieát raèng moât vaøi vaán ñeà khoâng theå noùi ñöôïc raèng chuùng ñaõ ñöôïc giaûi quyeát moät caùch vónh vieãn, xeùt vì chuùng laø thaønh phaàn cuûa chính cô caáu maâu thuaãn cuûa Maàu nhieäm kitoâ.
Hoûi: Vöôït ngoaøi cuoäc thaûo luaän thaàn hoïc, Coâng Ñoàng seõ coù theå vaãn laø moät ñieåm quy chieáu tuyeät ñoái cho söï hieäp nhaát cuûa Giaùo Hoäi khoâng thöa cha?
Ñaùp: Coù theå ñöôïc, neáu chuùng ta bieát nhaán maïnh vaø suy tö, khoâng phaûi veà caùc chi tieát, nhöng veà caùi quan ñieåm toaøn dieän, maø Coâng Ñoàng ñaõ ñeà ra. Ñoù laø quan ñieåm cuûa moät Kitoâ giaùo ñaïi ñoàng, ñoàng thôøi hoäi nhaäp moät caùch toaøn veïn vaøo neàn vaên hoùa vaø vaãn khaùc bieät. Coâng Ñoàng vaãn coù theå laø ñieåm tham chieáu tuyeät ñoái, neáu chuùng ta bieát tieáp nhaäp sö phaïm vaø söï can ñaûm cuûa Coâng Ñoàng trong vieäc laéng nghe ngöôøi khaùc, trong khaû naêng hoaùn caûi, trong vieäc cuøng nhau quyeát ñònh cho töông lai. Coù moät caùch thöùc tieán haønh maø Coâng Ñoàng ñaõ ñeå laïi cho chuùng ta nhö laø moät gia taøi. Moät caùch ñaëc bieät moät phöông theá laéng nghe Lôøi Chuùa moät caùch naøo ñoù, phaân ñònh caùc daáu chæ thôøi ñaïi, ñi vaøo chieàu saâu cuûa noäi taâm. Nhôø caùi kieàng ba chaân aáy Coâng Ñoàng seõ coù theå tieáp tuïc laø moät ôn vaø laø moät ñòa baøn ñònh höôùng cho caùc thôøi môùi.
(Avvenire 24-2-2012; RG 2-3-2012)
Linh Tieán Khaûi
(Radio Vatican)