Naïn ñoùi keùm
haäu quûa cuûa caùc ñöôøng loái chính trò
noâng nghieäp thieån caän
Naïn ñoùi keùm haäu quûa cuûa caùc ñöôøng loái chính trò noâng nghieäp thieån caän.
Roma (Avvenire 29-12-2011; Vat. 28-02-2012) - Phoûng vaán oâng Paolo De Castro, giaùo sö Kinh Teá Chính trò noâng nghieäp ñaïi hoïc Bologna, trung Italia, veà haäu quûa cuûa caùc ñöôøng loái chính trò noâng nghieäp sai laàm
Töø hôn moät theá kyû qua caùc phaùt trieån kyõ thuaät ñaõ giuùp ngaønh noâng nghieäp saûn xuaát höõu hieäu vaø cung caáp nhieàu thöc phaåm hôn vôùi phaåm chaát cao hôn. Nhöng caùc thay ñoåi cuoäc soáng vaø luaät leä kinh teá khieán cho nhieàu nöôùc tröôùc ñaây saûn xuaát nguõ coác giôø ñaây phaûi nhaäp caûng nguõ coác. Söï caïnh tranh cuûa caùc nöôùc coù neàn kinh teá ñang leân vaø naïn ñaàu tö cuõng khieán cho thò tröôøng thöïc phaåm thöôøng gaëp khuûng hoaûng gaây ra raát nhieàu khoù khaên cho daân ngheøo. Trong caùc naêm qua taïi nhieàu nöôùc ngheøo Phi chaâu ñaõ xaûy caùc vuï xuoáng ñöôøng bieåu tình vaø baïo ñoäng vì giaù caû nguõ coác vaø thöïc phaåm gia taêng.
Sau ñaây chuùng toâi xin göûi tôùi quùy vò vaø caùc baïn moät soá nhaän ñònh cuûa oâng Paolo De Castro, giaùo sö Kinh Teá Chính trò noâng nghieäp ñaïi hoïc Bologna, trung Italia, veà naïn ñoùi keùm nhö haäu quûa cuûa caùc ñöôøng loái chính trò noâng nghieäp sai laàm treân theá giôùi.
Giaùo sö Paolo De Castro sinh naêm 1959, ñaõ töøng laø Boä tröôûng noâng nghieäp Italia hai laàn, vaø hieän nay laø Chuû tòch UÛy ban noâng nghieäp cuûa Quoác Hoäi AÂu chaâu. Cuoán saùch môùi nhaát cuûa giaùo sö töïa ñeà "Chaïy veà vôùi ñaát. Thöïc phaåm vaø noâng nghieäp trong kyû nguyeân cuûa naïn khan hieám môùi".
Hoûi: Thöa giaùo sö De Castro, taïi sao theá giôùi ñang soáng trong kyû nguyeân kyõ thuaät taân tieán maø laïi vaãn xaûy ra naïn ñoùi keùm vaø khan hieám thöïc phaåm?
Ñaùp: Trong caùc thaäp nhieân qua, theá giôùi, ñaëc bieät laø caùc nöôùc AÂu chaâu, ñaõ ñeà ra caùc ñöôøng loái chính trò caét giaûm saûn xuaát noâng nghieäp vì tuaân theo caùc luaän lyù thieån caän cuûa vieäc taùi quaân bình thò tröôøng. Trong moät quoác gia nhö Italia chaúng haïn, caùc ñöôøng loái chính trò thieån caän aáy ñaõ khieán rôi vaøo tình traïng maát theá quaân bình: thay vì nhaäp caûng 100 thì vì nhu caàu gia taêng, ngaøy nay Italia phaûi nhaäp caûng thöïc phaåm ba laàn nhieàu hôn tröôùc ñaây.
Hoûi: Nhöng maø thò tröôøng khoâng phaûi laø lyù do gaây ra moïi söï döõ trong laõnh vöïc noâng nghieäp, coù phaûi theá khoâng thöa giaùo sö?
Ñaùp: Thò tröôøng saûn xuaát ra söï höõu hieäu kinh teá, nhöng khoâng theå yeâu saùch noù phaân chia caùc taøi nguyeân moät caùch ñoàng ñeàu trong xaõ hoäi. Vaø ngaøy nay coøn hôn tröôùc ñaây nöõa caàn phaûi coù caùc luaät leä, bôûi vì chuùng ta ñang böôùc vaøo moät giai ñoaïn khan hieám thöïc phaåm môùi.
Hoûi: Nhöng maø caùc luaät leä naøy khoâng phaûi chæ laø caùc luaät leä cuûa AÂu chaâu, maø phaûi laø caùc luaät leä cuûa toaøn theá giôùi chöù?
Ñaùp: Vaâng ñuùng theá. Caàn baûo ñaûm cho an ninh löông thöïc, vaø AÂu chaâu phaûi phaùt trieån moät döï aùn chung ñeå ñieàu haønh moät hieän töôïng coù nguy cô trôû thaønh moät ñieàu khoâng theå kieåm soaùt ñöôïc, vì söï kieän nhu caàu thöïc phaåm gia taêng vôùi tieát nhòp ñeàu ñaën hôn laø vieäc cung caáp löông thöïc. Neáu hai nöôùc Nga vaø Ucraine ñöa ra caùc thueá nhaäp caûng nguõ coác, neáu Hoäi nghò thöôïng ñænh cuûa khoái G20 ñaõ daønh 2 treân toång soá 7 trang cuûa taøi lieäu chung keát cho vaán ñeà noâng nghieäp, thì ñaây quûa laø tieáng baùo ñoäng cuï theå. chöù khoâng phaûi laø chuyeän taàm thöôøng khoâng quan troïng.
Hoûi: Noù coù phaûi laø lôøi baùo ñoäng lieân quan tôùi naïn daân soá gia taêng, nhö ngöôøi ta vaãn thöôøng laøm hay khoâng, thöa giaùo sö?
Ñaùp: Ñaây khoâng phaûi laø vaán ñeà daân soá, maø laø vaán ñeà lieân quan tôùi söï gia taêng lôïi töùc bình quaân tính theo ñaàu ngöôøi beân AÁn Ñoä vaø beân Trung Quoác, vôùi haäu quûa laø vieäc thay ñoåi caùc thoùi quen aên uoáng: Vieäc gia taêng lôïi töùc thay ñoåi caùc thoùi quen aên uoáng cuûa haøng tyû ngöôøi treân theá giôùi. Noù khieán cho ngöôøi daân aên thòt nhieàu hôn vaø tieâu thuï ít nguõ coác hôn. Nhöng ñeå coù moät löôïng protein thòt boø thì trung bình phaûi caàn tôùi 7 löôïng nguõ coác. Vaø nhö theá nhu caàu nguõ coác gia taêng moät caùch nghieäm troïng. Ñaõ töø laâu möùc gia taêng saûn xuaát noâng nghieäp chæ vaøo khoaûng 1,5%, vaø nhö theá thì khoâng ñuû ñeå ñaùp öùng caùc nhu caàu caàn thöïc phaåm.
Hoûi: Nhö vaäy, theo giaùo sö caàn phaûi coù nhieàu ñaát troàng tæa hôn hay sao?
Ñaùp: Söï kieän cuï theå cho thaáy laø ñaát ñai ñaõ ñöôïc khai thaùc haàu nhö hoaøn toaøn. Traùi laïi, noù coù nguy cô giaûm thieåu, vì söï kieän caùc thaønh phoá ngaøy caøng nhieàu hôn vaø traûi daøi ra laán chieám ñaát daønh cho noâng nghieäp. Beân caïnh ñoù laø caùc coâng taùc troàng tæa khoâng nhaèm muïc ñích cung caáp thöïc phaåm, maø laø ñeå saûn xuaát xaêng sinh hoïc, caùc cô caáu naøy xaâm laán laõnh vöïc saûn xuaát thöïc phaåm. Söï kieän naøy taïo ra hieän töôïng tìm mua ñaát troàng troït taïi caùc quoác gia ngheøo. Trung Quoác vaø AÁn Ñoä mua hay thueâ ñaát canh taùc taïi nhieàu nöôùc Phi chaâu maø khoâng theo luaät leä naøo. Söï kieän naøy coù nguy cô laøm naûy sinh ra caùc hình thöùc môùi cuûa naïn thöïc daân kinh teá. Khoâng phaûi voâ tình maø Brasil ñaõ ra luaät caám baùn ñaát cho ngöôøi ngoaïi quoác.
Hoûi: Thöa giaùo sö, neáu ñaát ñai laø cuûa caûi coù haïn, thì laøm sao maø coù theå gia taêng saûn xuaát ñöôïc?
Ñaùp: Ñaây khoâng phaûi chæ laø vaán ñeà gia taêng saûn xuaát, maø cuõng coøn laø vaán ñeà duy trì ñöôïc theá quaân bình giöõa thò tröôøng, kyõ ngheä vaø saûn xuaát nöõa. Ñieån hình nhö vaán ñeà saûn xuaát ñöôøng. Cho tôùi naêm 2005, AÂu chaâu vaø ñaëc bieät laø Italia, ñaõ saûn xuaát ñöôøng thaëng dö, vì ñöôïc yeåm trôï bôûi caùc nguoàn taøi chaùnh coâng coäng khieán cho noù xem ra ít höõu hieäu treân bình dieän thò tröôøng. Roài vì aùp löïc cuûa giôùi saûn xuaát baùnh ngoït yeâu caàu ñöôïc pheùp töï do mua ñöôøng vôùi giaù reû hôn, chính quyeàn ñaõ ñöa ra luaät caûi toå kyõ ngheä saûn xuaát ñöôøng, vôùi caùc caét giaûm vieäc saûn xuaát. Vaøo thôøi ñoù Italia xuaát caûng ñöôøng vôùi giaù 300 myõ kim moät taán, ngaøy nay Italia bò baét buoäc phaûi mua ñöôøng vôùi giaù gaàn 1,000 myõ kim moät taán. Ñoái vôùi söõa vaø caùc saûn phaåm cheá töø söõa cuõng theá. Taát caû caùc luaät leä ñaõ ñöôïc nghó ra lieân quan tôùi caùc saûn xuaát thaëng dö hoài thaäp nieân 1980. Ngaøy nay caùc haõng xöôûng cheá baùnh ngoït cuûa Italia gaëp khuûng hoaûng vì khoâng tìm ra söõa boät ñeå laøm baùnh nöõa, vaø toaøn boä vieäc saûn xuaát cuûa chaâu Ñaïi Döông bò thò tröôøng AÙ chaâu nuoát tröûng.
Hoûi: Nhö theá laø trong nhieàu thaäp nieân qua caùc chính quyeàn ñaõ ñöa ra caùc ñöôøng loái chính trò sai laàm?
Ñaùp: Toâi goïi chuùng laø caùc ñöôøng loái thieån caän, khoâng coù khaû naêng chuaån bò cho töông lai. Caàn phaûi thay ñoåi. Phaûi laøm sao ñeå coù söï coäng taùc traøn ñaày giöõa kyõ ngheä vaø noâng nghieäp. Phaùt trieån vieäc nghieân cöùu tìm toøi ñeå gia taêng tieàm naêng saûn xuaát cuûa AÂu chaâu.
Hoûi: Ngaøy tröôùc Italia ñaõ laø quoác gia laõnh ñaïo trong laõnh vöïc noâng nghieäp maø thöa giaùo sö. Taïi sao ngaøy nay noù laïi rôi vaøo tình traïng leä thuoäc caùc nöôùc khaùc veà thöïc phaåm nhö vaäy?
Ñaùp: Ngaøy nay taïi Italia noâng nghieäp ñaõ bò boû beâ, trong khi taïi caùc nöôùc nhö Trung Quoác, AÁn Ñoä, vaø Brasil laø ba quoác gia chieám tôùi 70% tieàn ñaàu tö treân toaøn theá giôùi cho caùc nghieân cöùu vaø phaùt trieån noâng nghieäp. Vaø quan troïng nhaát laø vieäc tìm kieám vaø nghieân cöùu coâng coäng lieân quan tôùi toå chöùc noâng nghieäp theá giôùi chaúng haïn. Noù giuùp traùnh ñöôïc caùc nguy cô khai thaùc töø phía caùc toå chöùc sieâu quoác gaây ra caùc haäu quûa keùo daøi laøm maát theá quaân bình cuûa thò tröôøng.
Hoûi: Theo giaùo sö thì toå chöùc noâng nghieäp quoác teá tích cöïc hay tieâu cöïc?
Ñaùp: Caàn phaûi loaïi boû khoûi laõnh vöïc naøy caùc thieân kieán yù thöùc heä. Vieäc tìm kieám laø ñieàu noøng coát giuùp giaûi quyeát vaán ñeà khan hieám thöïc phaåm ñang ñeø naëng treân nhieàu quoác gia. Dó nhieân khoâng phaûi chæ trong laõnh vöïc lieân quan tôùi kyõ thuaät sinh hoïc maø thoâi. Taát caû moïi giaûi phaùp giuùp saûn xuaát nhieàu hôn vaø gaây ra oâ nhieãm ít hôn ñeàu laø nhöõng ñieàu noøng coát. Caû xaêng sinh hoïc nöõa, khoâng phaûi ñöôïc laøm töø nguõ coác, maø laø cheá baèng caùc chaát thaûi.
Hoûi: Xem ra chuùng ta ñang trôû laïi thôøi haäu ñeä nhò theá chieán, laø thôøi gian coù caùc döï aùn phaùt trieån lôùn trong laõnh vöïc noâng nghieäp, coù ñuùng theá khoâng thöa giaùo sö?
Ñaùp: Caùc döï aùn phaùt trieån noâng nghieäp ngaøy nay laïi caàn thieát treân bình dieän lieân luïc ñòa. Caàn phaûi coù caùc chieán thuaät môùi trong vieäc quaûn trò ñaát ñai vaø chuù yù ñeán vieäc saûn xuaát noâng nghieäp cho moät cuoäc caùch maïng xanh môùi. Nhöng cuõng caàn giaûm caùc phung phí. Ngaøy nay moät phaàn ba thöïc phaåm saûn xuaát bò phung phí: nghóa laø moãi ngöôøi daân taây aâu phung phí 300 kí loâ thöïc phaåm, vaø moãi ngöôøi daân taïi caùc nöôùc ngheøo ñang treân ñöôøng phaùt trieån phung phí 150 kí loâ, nhaát laø trong giai ñoaïn saûn xuaát, duy trì vaø phaân phoái. Thí duï ñieån hình nhö taïi Anh quoác coù haøng loaït caùc khaâu baùn haï giaù caùc thöïc phaåm heát haïn nhöng vaãn coøn duøng ñöôïc.
(Avvenire 29-12-2011)
Linh Tieán Khaûi
(Radio Vatican)