Laøn soùng phaûn ñoái chính quyeàn
taïi Rumania
Laøn soùng phaûn ñoái chính quyeàn taïi Rumania.
Rumania (RG 25-1-2011; Vat. 7-02-2012) - Phoûng vaán Ñöùc Cha Joan Robu, Toång Giaùm Muïc Bucarest veà cuoäc khuûng hoaûng chính trò, kinh teá xaõ hoäi vaø luaân lyù trong xaõ hoäi Rumania ngaøy nay
Töø trung tuaàn thaùng Gieâng 2012, haøng traêm ngaøn ngöôøi Rumani ñaõ oà aït xuoáng ñöôøng bieåu tình trong thuû ñoâ Bucarest cuõng nhö taïi hôn 60 thaønh phoá treân toaøn nöôùc. Hoï phaûn ñoái chính saùch söu cao thueá naëng, cuoäc soáng maéc moû vaø naïn gian tham hoái loä lan traøn trong caùc guoàng maùy cuûa chính quyeàn. Caùc ñoaøn ngöôøi bieåu tình yeâu caàu toång thoáng Traian Basescu, thuû töôûng Emil Boc vaø chính quyeàn töø chöùc ñeå chuaån bò caùc cuoäc baàu cöû môùi.
Thaät ra tình hình Rumania ñaõ baét ñaàu caêng thaúng töø naêm 2009, khi chính quyeàn xin vay Ngaân Quõy tieàn teä quoác teá 20 tyû Euros ñeå trang traûi caùc khoaûn nôï coâng coäng, dó nhieân laø vôùi ñieàu kieän phaûi ñeà ra moät chöông trình baèt toaøn daân soáng "khaéc khoå thaét löng buoäc buïng". Trong soá caùc bieän phaùp do chính quyeàn cuûa toång thoáng Basescu ñöa ra ñeå caûi toå vaø choáng khuûng hoaûng kinh teá, coù vieäc gia taêng thueá treân taát caû moïi saûn phaåm töø 19% leân 24%, giaûm 25% tieàn löông cuûa caùc coâng nhaân vieân chính quyeàn, giaûm 15% löông höu trí cuûa daân chuùng vaø giaûm moät soá trôï caáp cho caùc dòch vuï xaõ hoäi.
Khi ñöa ra caùc bieän phaùp treân ñaây, toång thoáng Basescu vaø thuû töôùng Boc ñaõ khoâng hieåu raèng giaûm löông höu trí 1.000 Euros cuûa ngöôøi daân Hy Laïp laø bieän phaùp choáng khuûng hoaûng kinh teá, nhöng giaûm ñeán 15% löông höu trí chæ coù 200 Euros cuûa ngöôøi daân Rumania ngheøo nhaát AÂu chaâu, laø moät toäi phaïm. Vaø ly nöôùc ñaõ traøo vaøo dòp tröôùc leã Giaùng Sinh naêm 2011, khi chính quyeàn muoán tö nhaân hoùa ngaønh y teá. Thöù tröôûng boä Y teá oâng Raed Arafat, ngöôøi goác Siri nhöng laø coâng daân Rumania, ñaõ kòch lieät phaûn ñoái. OÂng Arafat ñaõ laø ngöôøi coù coâng lôùn trong vieäc thaønh laäp heä thoáng caáp cöùu chuyeân nghieäp vaø trong saïch duy nhaát, ñeå phuïc vuï ngöôøi daân treân toaøn nöôùc Rumania, neân raát ñöôïc ngöôøi daân quùy meán.
Theá nhöng toång thoáng Basescu ñaõ tuyeân boá treân ñaøi truyeàn hình quoác gia raèng thöù tröôûng y teá Raed Arafat laø "keû thuø lôùn nhaát" cuûa cuoäc caûi toå heä thoáng y teá Rumania. Hai tuaàn sau ñoù, trong moät buoåi thaûo luaän treân ñaøi truyeàn hình quoác gia veà tính caùch hôïp phaùp hay baát hôïp phaùp cuûa luaät y teá do toång thoáng vaø chính quyeàn ñeà ra, toáng thoáng Basescu ñaõ cay cuù chæ trích oâng Arafat vaø toá caùo oâng laø coù caùc "quan ñieåm taû phaùi".
Keát quûa laø oâng Raed Arafat phaûi töø chöùc, nhöng nhaân daân toaøn nöôùc thì baát maõn töùc giaän. Baét chöôùc caùc daân toäc A raäp, ngöôøi daân Rumania ñaõ duøng Internet vaø caùc phöông tieän truyeàn thoâng taân tieán ñeå phaùt ñoäng phong traøo xuoáng ñöôøng bieåu tình phaûn ñoái chính quyeàn. Hoï goïi chính quyeàn laø "loø moå heo xaõ hoäi" vaø ñoøi toång thoáng vaø chính quyeàn phaûi töø chöùc. Trong nhieàu ngaøy caùc giôùi chöùc chính quyeàn ñaõ traùnh neù khoâng daùm ra tröôùc coâng chuùng, nhöng khi taùi xuaát hieän, thay vì coù thaùi ñoä hoøa hoaõn, hoï laïi chöûi bôùi caùc ñoaøn bieåu tình vaø giaû boä ñoái thoaïi. Thuû töôùng Boc thì chaïy toäi baèng caùch noùi doái laø oâng vaø toång thoáng ñaõ ñöôïc thoâng tin sai laïc veà luaät caûi toå y teá. Thaùi ñoä doái traù naøy laïi caøng khieán cho laøn soùng giaän döõ cuûa ngöôøi daân gia taêng.
Caùc cuoäc ñuïng ñoä xaûy ra giöõa löïc löôïng an ninh vaø caùc ñoaøn bieåu tình ñaõ khieán cho haøng chuïc ngöôøi bò thöông vaø haømg traêm ngöôøi bò baét giöõ. Ñeå laøm laéng dòu tình hình ngaøy 17 thaùng 1 naêm 2012 toång thoáng Basescu laïi khaån khoaûn môøi oâng Raed Arafat taùi nhaäm chöùc thöù tröôûng Boä Y teá. Laøn "soùng thaàn tsunami" giaän döõ cuûa nhaân daân Rumani chaúng nhöõng ñaõ khoâng giaûm lai coøn gia taêng. Ñaïi ña soá nhaân daân ñaõ quyeát ñònh laø chính quyeàn cuûa toång thoáng Basescu vaø thuû töôùng Boc phaûi caùo chung.
Rumania roäng hôn 238,000 caây soâ vuoâng coù 22 trieäu daân goàm 89.5% thuoäc chuûng toäc Rumani, 6.6% goác Hungari, 2.5% laø ngöôøi Rom, vaø 2% thuoäc caùc chuûng toäc khaùc. Treân bình dieän toân giaùo 86.7% toång soá daân theo Chính Thoáng, 5.6% theo Coâng Giaùo, 5.4% theo Tin Laønh, vaø 0.3% theo Hoái giaùo.
Sau Ñeä nhò theá chieán Rumania bò Lieân Xoâ xaâm laêng vaø tröïc tieáp naèm döôùi aùch thoáng trò cuûa chính quyeàn coäng saûn Matscôva cho tôùi thaäp nieân 1960. Trong suoát thôøi gian naøy nhaø nöôùc coäng saûn Rumania thöïc thi chính saùch cai trò khuûng boá saét maùu kinh hoaøng treân toaøn nöôùc. Naêm 1965 Nicolae Ceaucescu leân naém quyeàn vaø coù ñöôøng loái ñoäc laäp hôn vôùi khoái Xoâ Vieát, nhöng vaãn duy trì chính saùch cai trò ñoäc taøi chuyeân cheá toân thôø laõnh tuï cho tôùi naêm 1989, khi toaøn daân Rumania vuøng leân laät ñoå cheá ñoä. Chuû tòch Ceaucescu vaø vôï laø baø Elena ñaõ bò quaân ñoäi haønh quyeát vaøo ñuùng ngaøy leã Giaùng Sinh.
Sau ñaây chuùng toâi xin göûi tôùi quùy vò vaø caùc baïn moät soá nhaän ñònh cuûa Ñöùc Cha Joan Robu, Toång Giaùm Muïc Bucarest, veà cuoäc khuûng hoaûng trong xaõ hoäi Rumania hieän nay.
Hoûi: Thöa Ñöùc Cha, taïi sao ngöôøi daân Rumania laïi bieåu tình oà aït choáng chính quyeàn laâu nhö vaäy?
Ñaùp: Theo caùc khaåu hieäu maø caùc ñoaøn ngöôøi bieåu tình hoâ to vaø caùc bieåu ngöõ hoï caàm treân tay, coù theå noùi raèng caùc lyù do khieán cho daân chuùng bieåu tình laø naïn tham nhuõng, söï ngheøo tuùng, söï baát löïc vaø thieáu khaû naêng cuûa nhöõng ngöôøi caàm quyeàn. Ngöôøi daân giaän döõ vì phaûi nghe bieát bao nhieàu tuyeân truyeàn doái traù cuûa nhaø nöôùc, beân caïnh ñoù laø caùc baát coâng choàng chaát cuûa bieát bao nhieâu thöù thueá phaûi traû cho chính quyeàn vv...
Hoûi: Ñöùc Cha thaáy tình hình kinh teá taïi Rumania hieän nay ra sao? Ñaõ coù tieán boä lieân quan tôùi möùc soáng cuûa ngöôøi daân sau khi Rumania gia nhaäp Lieân Hieäp AÂu chaâu hay khoâng, hay laø ôû trong nöôùc söï khaùc bieät xaõ hoäi vaãn coøn raát cao?
Ñaùp: Tình hình kinh teá ñang ôû trong giai ñoaïn chuyeån tieáp neân khoâng coù moät ñích ñieåm roõ raøng, vaø khoâng coù söï khoân ngoan tìm kieám coâng ích. Ngöôøi daân meät moûi vì thaáy giôùi laõnh ñaïo chæ tìm caùc lôïi nhuaän cho rieâng hoï, chöù khoâng nghó gì ñeán lôïi ích cuûa nhaân daân. Dó nhieân laø ngöôøi ta nhaän thaáy coù söï caûi tieán sau khi Rumania gia nhaäp Lieân Hieäp AÂu chaâu. Tuy nhieân, chæ coù moät soá raát ít ngöôøi nhaän ra söï caûi tieán oån ñònh vaø thöïc söï naøy, coøn ñaïi ña soá daân chuùng vaãn phaûi soáng trong caûnh ngheøo tuùng. Vaø noùi chung, moïi ngöôøi ñeàu nhaän thaáy raèng caùc giôùi chöùc chính quyeàn Rumani khoâng coù moät yù nieäm gì veà coâng ích, nhöng laïi hoï raát chính xaùc trong vieäc tìm kieám caùc lôïi loäc cuûa rieâng tö. Ñaõ theá hoï laïi coøn thaùch thöùc daân chuùng vôùi thaùi ñoä soáng vaø cung caùch haønh xöû ích kyû vaø kieâu caêng cuûa hoï. Toâi xin ñôn cöû moät thí duï ñieån hình: töø nhieàu naêm nay toâi ñaõ tìm caùch gaëp toång thoáng Coäng Hoøa Rumani vaø toâi ñaõ vieát thö baày toû mong muoán gaëp oâng, cuõng nhö gaëp thuû töôùng chính phuû, lieân quan tôùi tình hình cuûa moät coâng trình xaây döïng beân caïnh nhaø thôø chính toøa thuû ñoâ, vaø vì vaán ñeà naøy chuùng toâi ñaõ phaûi lieân luïy trong moät vuï kieän keùo daøi töø 5 naêm nay roài. Töø bao naêm nay toâi vaãn chôø ñôïi ñöôïc tieáp kieán, nhöng toång thoáng cuõng nhö thuû töôùng ñaõ khoâng theøm traû lôøi thö cuûa toâi. Ñaây laø moät thí duï chöùng minh cho thaáy cung caùch haønh xöû thaùch thöùc kieâu caêng cuûa giôùi laõnh ñaïo nöôùc naøy.
Hoûi: Ñoù laø moät tình hình thöôøng khoù khaên cuûa caùc nöôùc ñaõ ra khoûi khoái caùc quoác gia cöïu coäng saûn, vaø laø caùc nöôùc coù nhieàu ngöôøi daân di cö sang caùc quoác gia Taây AÂu ñeå tìm coâng aên vieäc laøm, trong ñoù coù caû ngöôøi Rumani. Ngaøy nay caùc coâng nhaân naøy tieáp tuïc tìm vieäc laøm taïi nöôùc ngoaøi, hay tình hình trôû neân khoù khaên hôn vaø coù caùc aâm höôûng maïnh meõ treân tình hình trong nöôùc thöa Ñöùc Cha?
Ñaùp: Noù coù caùc aâm höôûng khaù nghieâm troïng: tröôùc heát laø tình caûnh caùc gia ñình bò chia reõ vaø phaân taùn, vì moät phaàn soáng taïi nöôùc ngoaøi, phaàn coøn laïi soáng ôû trong nöôùc. Caùc treû em gaëp phaûi nhieàu khoù khaên, vì chuùng phaûi lôùn leân khoâng coù meï, hay lôùn leân maø khoâng coù caû cha laãn meï, vì hoï ñi lao ñoäng taïi nöôùc ngoaøi. Tuy nhieân, vieäc di cö naøy cuõng coù khía caïnh tích cöïc, trong nghóa nhöõng ngöôøi laøm vieäc taïi nöôùc ngoaøi coù theå trôï giuùp phaàn gia ñình coøn laïi beân Rumania. Hoï göûi tieàn veà nöôùc ñeå trôï giuùp gia ñình. Nhöng roài cuõng coù caùc khía caïnh vaø vaán ñeà khaùc töø töø noåi leân. Chaúng haïn taïi Rumania khoâng deã maø tìm ra thôï thuyeàn, vì ña soá coâng nhaân boû ra nöôùc ngoaøi laøm vieäc. Caùc coâng nhaân di cö heát, vì taïi Rumania coù ít vieäc laøm, ñaõ theá ñoàng löông laïi ít. Do ñoù ngöôøi ta ñi tìm vieäc taïi caùc nôi ñöôïc traû löông cao hôn. Caû khi hoï coù phaûi ñöông ñaàu vôùi bieát bao nhieâu nhuïc nhaõ vaø caùc ñieàu kieän soáng khoâng maáy toát ñeïp ñi nöõa.
Hoûi: Thöa Ñöùc Cha, ñaát nöôùc Rumania ngaøy nay caàn caùi gì ñeå coù theå chieám höõu ñöôïc söï oån ñònh xaõ hoäi vaø moät vò theá thanh thaûn hôn trong töông lai?
Ñaùp: Cuõng nhö moïi ngöôøi soáng taïi AÂu chaâu naøy ñang phaûi traûi qua cuoäc khuûng hoaûng kinh teá taøi chaùnh, chuùng toâi caàn trôû veà vôùi caùc giaù trò ñaõ bò laõng queân, giuùp chaám döùt cuoäc khuûng hoaûng luaân lyù vaø cuoäc khuûng hoaûng ñöùc tin trong ñoù chuùng toâi ñang soáng. Vì cuoäc khuûng hoaûng naøy ñaõ laøm naûy sinh ra bieát bao söï döõ trong laõnh vöïc kinh teá cuõng nhö trong laõnh vöïc xaõ hoäi.
Hoûi: Nhö theá, söï tuïc hoùa ñaõ ñi saâu vaøo xaõ hoäi Rumania moät caùch raát maïnh meõ, keå caû trong caùc cô quan cuûa nhaø nöôùc, coù ñuùng theá khoâng thöa Ñöùc Cha?
Ñaùp: Vaâng, ñuùng vaäy. Söï tuïc hoùa ñaõ taùc ñoäng khaù maïnh meõ, khoâng phaûi trong thôøi gian laâu daøi, maø chæ trong moät thôøi gian raát ngaén. Caùc taán kích cuûa noù raát maïnh meõ vaø coù caùc haäu quûa tieâu cöïc.
(RG 25-1-2011)
Linh Tieán Khaûi
(Radio Vatican)