Khoù khaên trong cuoäc ñoái thoaïi
Coâng Giaùo vaø Chính Thoáng giaùo
Khoù khaên trong cuoäc ñoái thoaïi Coâng Giaùo vaø Chính Thoáng giaùo.
Roma (Vat. 23/01/2012) - Coâng cuoäc ñoái thoaïi thaàn hoïc giöõa Coâng Giaùo vaø Chính Thoáng giaùo ñang gaëp khoù khaên veà vaán ñeà quyeàn toái thöôïng cuûa Ñöùc Giaùo Hoaøng, vaø theo Ñöùc Hoàng Y Kurt Koch, cuoäc ñoái thoaïi naøy khoâng theå tieán trieån ñöôïc bao laâu chöa coù moät coâng ñoàng chung lieân Chính Thoáng giaùo.
Thöïc traïng ñoái thoaïi Coâng Giaùo vaø Chính Thoáng giaùo
Trong soá caùc Giaùo Hoäi Kitoâ coøn phaân caùch Giaùo Hoäi Coâng Giaùo, Chính Thoáng giaùo coù ñaïo lyù gaàn vôùi Coâng Giaùo nhaát. Töø laâu, hai khoái Giaùo Hoäi ñaõ thieát laäp UÛy ban quoác teá hoãn hôïp ñoái thoaïi thaàn hoïc giöõa Coâng Giaùo vaø Chính Thoáng. UÛy ban coù hai vò ñoàng chuû tòch laø Ñöùc Hoàng Y Kurt Koch, ngöôøi Thuïy Só, Chuû tòch Hoäi ñoàng Toøa Thaùnh hieäp nhaát caùc tín höõu Kitoâ, vaø Ñöùc Toång Giaùm Muïc Zizioulas cuûa giaùo phaän Pergamo Ioannis, thuoäc Toøa Thöôïng Phuï Chính Thoáng Constantinople. UÛy ban coù 30 thaønh vieân Coâng Giaùo goàm caùc Giaùm Muïc vaø caùc thaàn hoïc gia; vaø 30 thaønh vieân ñaïi dieän cho 15 Giaùo Hoäi Chính Thoáng: moãi Giaùo Hoäi cöû moät Giaùm Muïc vaø moät nhaø thaàn hoïc laøm thaønh vieân.
Hoaït ñoäng cuûa UÛy ban hoãn hôïp naøy ñaõ baét ñaàu baøn veà moät ñeà taøi khoù khaên, ñoù laø vai troø cuûa Ñöùc Giaùo Hoaøng. Phía Chính Thoáng voán chuû tröông moãi Giaùo hoäi ñoäc laäp vaø töï quaûn, quyeàn quyeát ñònh thuoäc veà thaùnh hoäi ñoàng vaø coâng ñoàng cuûa moãi Giaùo Hoäi, trong ñoù vò Thöôïng Phuï cuõng chæ coù moät phieáu nhö caùc thaønh vieân khaùc. Vì theá, neân khoâng muoán nhìn nhaän nhìn nhaän quyeàn toái thöôïng cuûa Ñöùc Giaùo Hoaøng, tuy raèng coù moät soá Giaùo Hoäi Chính Thoáng saün saøng nhìn nhaän Ñöùc Giaùm Muïc Roma coù quyeàn toái thöôïng "danh döï", laø ngöôøi ñöùng ñaàu trong soá nhöõng ngöôøi ñoàng haøng (primus inter pares), töùc laø khoâng coù thöïc quyeàn taøi phaùn treân caùc Giaùo hoäi khaùc.
Nhaân dòp Tuaàn Caàu nguyeän cho söï hieäp nhaát caùc tín höõu Kitoâ, baùo Quan saùt vieân Roma cuûa Toøa Thaùnh, trong soá ra ngaøy 19 thaùng 1 naêm 2012, ñaõ ñaêng moät baøi veà tình hình ñoái thoaïi thaàn hoïc giöõa Coâng Giaùo vaø Chính Thoáng. Baøi do Cha Andrea Palmieri, thuoäc Hoäi ñoàng Toøa Thaùnh Hieäp nhaát caùc tín höõu Kitoâ, bieân soaïn, trong ñoù coù khaúng ñònh raèng:
"Khoùa hoïp cuûa UÛy ban ñoái thoaïi thaàn hoïc giöõa Coâng Giaùo vaø Chính Thoáng ôû Vienne, thuû ñoâ AÙo hoài naêm 2010, ñaõ nghieân cöùu vaán ñeà ñaõ ñöôïc khôûi söï tröôùc ñoù trong khoùa hoïp taïi ñaûo Chypre naêm 2009: ñoù laø ñeà taøi "Vai troø cuûa Giaùm Muïc Roma trong coäng ñoaøn hieäp thoâng cuûa Giaùo Hoäi thuoäc ngaøn naêm thöù I". Caùc cuoäc thaûo luaän trong khoùa hoïp döïa treân moät vaên baûn do Tieåu ban phoái hôïp soaïn ra hoài naêm 2008. Qua vaên kieän naøy, hai beân muoán tieáp tuïc suy tö veà ñeà taøi "Quyeàn toái thöôïng trong Giaùo Hoäi hoaøn vuõ". Suy tö naøy ñaõ ñöôïc khôûi söï trong khoùa hoïp taïi thaønh phoá Ravenna, ñoâng baéc Italia hoài naêm 2007.
Taïi Ravenna, UÛy ban ñoái thoaïi thaàn hoïc giöõa Coâng Giaùo vaø Chính Thoáng ñaõ chaáp thuaän vaø coâng boá moät vaên kieän töïa ñeà "Nhöõng heä luaän baûn chaát bí tích cuûa Giaùo hoäi veà phöông dieän Giaùo Hoäi hoïc vaø giaùo luaät. Söï hieäp thoâng Giaùo Hoäi, coâng ñoàng tính vaø quyeàn bính". Trong taøi lieäu naøy, laàn ñaàu tieân caû phía Coâng Giaùo laãn Chính Thoáng cuøng khaúng ñònh veà söï caàn thieát phaûi coù moät quyeàn toái thöôïng treân bình dieän Giaùo Hoäi hoaøn vuõ, vaø ñoàng yù vôùi nhau raèng quyeàn toái thöôïng naøy thuoäc veà toøa Giaùm Muïc Roma vaø caùc Giaùm Muïc cuûa giaùo phaän naøy, tuy nhieân hoï nhaän ñònh raèng vaãn coøn boû ngoû vaán ñeà phaûi hieåu vaø thöïc thi quyeàn toái thöôïng ñoù nhö theá naøo, cuõng nhö neàn taûng Kinh Thaùnh vaø thaàn hoïc cuûa quyeàn naøy.
Döï treân caên baûn nhöõng gì ñaõ khaúng ñònh trong vaên kieän ôû Ravenna, UÛy ban ñaõ ñeà ra moät döï aùn laøm vieäc, taäp trung söï chuù yù vaøo ngaøn naêm thöù I, laø thôøi kyø maø caùc tín höõu Ñoâng vaø Taây phöông coøn hieäp nhaát vôùi nhau.
Tieáp ñeán, Tieåu ban ñieàu hôïp chung ñaõ soaïn ra moät döï thaûo vaên kieän, theo moät phöông phaùp luaän veà söû hoïc, cöùu xeùt moät loaït caùc bieán coá vaø nguoàn maïch giaùo phuï, giaùo luaät, ñeå chöùng toû raèng trong thôøi kyø 10 theá kyû ñaàu tieân, Giaùo Hoäi Roma ñaõ coù moät choã ñöùng noåi baät trong caùc Giaùo Hoäi khaùc vaø ñaõ thi haønh moät aûnh höôûng ñaëc bieät veà ñaïo lyù, kyû luaät vaø phuïng vuï.
Tuy nhieân vaøo cuoái khoùa hoïp ôû thaønh phoá Vienne naêm 2010, maëc duø coù nhieàu coá gaéng, 15 Giaùo Hoäi Chính Thoáng vaãn khoâng thoûa thuaän ñöôïc vôùi nhau veà vieäc coâng boá moät vaên kieän chung. Moät soá thaønh vieân Chính Thoáng, trong ñoù coù Chính Thoáng Nga, coi vaên kieän naøy laø "thieáu quaân bình" vì nghieâng veà laäp tröôøng cuûa Giaùo Hoäi Coâng Giaùo, vaø khoâng tham chieáu caùc toøa Giaùm Muïc lôùn khaùc cuûa Giaùo Hoäi coå thôøi vaø vai troø cuûa caùc Giaùo Hoäi naøy trong caùc Coâng ñoàng chung. Moät soá Giaùo Hoäi Chính Thoáng khaùc baøy toû ngôõ ngaøng veà söï kieän moät UÛy ban thaàn hoïc laïi coù theå chaáp thuaän moät vaên baûn coù tích chaát chuû yeáu laø lòch söû.
Sau khi thaûo luaän laâu daøi, phaùi ñoaøn Coâng Giaùo chaáp nhaän coi vaên baûn aáy nhö moät taøi lieäu laøm vieäc cho caùc giai ñoaïn keá tieáp trong cuoäc ñoái thoaïi. Vôùi quyeát taâm tieáp tuïc ñoái thoaïi treân con ñöôøng ñaõ ñöôïc Vaên kieän trong khoùa hoïp ôû Ravenna môû ra, caùc thaønh vieân cuûa UÛy ban quyeát ñònh uûy thaùc cho moät Tieåu ban nhieäm vuï chuaån bò moät döï thaûo vaên kieän môùi ñeå ñeä trình cho Tieåu Ban ñieàu hôïp cöùu xeùt, vôùi muïc ñích chuaån bò cho khoùa hoïp toaøn theå trong töông lai, vöøa khi coù theå. Ñaëc bieät caùc thaønh vieân quyeát ñònh raèng döï thaûo môùi phaûi ñeå yù ñeà taøi quyeàn toái thöôïng trong boái caûnh coâng nghò tính (sinodalitaø) töø moät vieãn töôïng coù tính chaát thaàn hoïc nhieàu hôn.
Sau quyeát ñònh ñoù, Tieåu ban ñieàu hôïp ñaõ nhoùm töø ngaøy 13 ñeán 17 thaùng 6 naêm 2011 taïi Tethymno treân ñaûo Creta thuoäc Hy Laïp, theo lôøi môøi cuûa Ñöùc Toång Giaùm Muïc Chính Thoáng ñòa phöông Eugenios. Phieân hoïp ñöôïc ñaët döôùi quyeàn chuû toïa cuûa Ñöùc Hoàng Y Kurt Koch vaø Ñöùc Toång Giaùm Muïc Chính Thoáng Zizioulas thuoäc toøa Thöôïng Phuï Chính Thoáng Constantinople. Caùc thaønh vieân khaùc goàm 6 vò Coâng Giaùo vaø 4 vò Chính Thoáng ñeán töø caùc toøa Thöôïng Phuï Constantinople, Mascôva, Serbia, vaø ñaûo Chypre.
Ngöôøi ta thaáy hai beân coù quan ñieåm vaø phöông phaùp khaùc nhau neân raát khoù ñaït tôùi moät vaên kieän chung. Theâm vaøo ñoù, laäp tröôøng do Chính Thoáng trình baøy cuõng khoâng ñöôïc taát caû caùc Giaùo Hoäi Chính Thoáng ñoàng yù, neân caøng phöùc taïp hôn. Do söï khoù khaên ñoù, Tieåu ban ñieàu hôïp khoâng theå hoaøn taát vieäc nghieân cöùu döï thaûo vaên kieän, nhöng aán ñònh moät cuoäc gaëp gôõ khaùc vaøo naêm 2012, vôùi muïc ñích tieáp tuïc duyeät laïi vaên kieän, vaø trong thôøi gian ñoù yeâu caàu moät nhoùm nhoû soaïn laïi moät vaøi ñoaïn gaây khoù khaên.
Tieáp tuïc hy voïng duø khoù khaên
Trong buoåi tieáp kieán phaùi ñoaøn Toøa Thöôïng Phuï Chính Thoáng Constantinople ñeán Roma nhaân dòp leã kính thaùnh Pheâroâ vaø Phaoloâ Toâng Ñoà, 29 thaùng 6 naêm 2011, Ñöùc Thaùnh Cha Bieån Ñöùc 16 ñaõ noàng nhieät môøi goïi tieáp tuïc con ñöôøng ñoái thoaïi trong nieàm tín thaùc vaø tin töôûng, maëc duø coù nhöõng khoù khaên trong luùc naøy. Ngaøi noùi: "Chuùng toâi raát quan taâm theo doõi coâng vieäc cuûa UÛy ban quoác teá hoãn hôïp ñoái thoaïi thaàn hoïc giöõa Coâng Giaùo vaø Chính Thoáng giaùo. Döôùi caùi nhìn hoaøn toaøn laø phaøm nhaân, ngöôøi ta coù caûm töôûng cuoäc ñoái thoaïi khoâng coù tieán boä naøo. Trong thöïc teá, nhòp tieán ñoái thoaïi tuøy thuoäc söï phöùc taïp cuûa ñeà taøi, ñoøi phaûi coù söï daán thaân nghieân cöùu, suy tö vaø côûi môû ñoái vôùi nhau. Chuùng ta ñöôïc môøi goïi cuøng nhau tieáp tuïc con ñöôøng naøy trong tình baùc aùi, khaån caàu Chuùa Thaùnh Linh ban aùnh saùng soi daãn, vôùi xaùc tín chaéc chaén raèng Ngaøi muoán daãn chuùng ta ñeán söï chu toaøn thaùnh yù Chuùa Kitoâ "öôùc gì taát caû chuùng ñöôïc neân moät" (Ga 17,21).
Veà phaàn Ñöùc Thöôïng Phuï Bartolomaios I, Giaùo chuû Chính Thoáng Constantinople (Istanbul, Thoå Nhó kyø) khi tieáp kieán phaùi ñoaøn Toøa Thaùnh ñeán möøng leã kính thaùnh Anreâ, 30 thaùng 11 naêm 2011, ngaøi cuõng nhaän xeùt raèng: "Coâng vieäc cuûa UÛy ban ñoái thoaïi thaàn hoïc giöõa Coâng Giaùo vaø Chính Thoáng khoâng ñôn giaûn tí naøo, vì coù nhöõng vaán ñeà choàng chaát qua nhieàu theá kyû, sau khi hai beân trôû neân xa laï vôùi nhau vaø ñoâi khi ñoái nghòch nhau, tình traïng ñoù ñoøi phaûi coù moät söï nghieân cöùu vaø suy nghó kyõ löôõng. Nhöng vôùi söï höôùng daãn cuûa Chuùa Thaùnh Linh, vôùi thieän chí cuûa caû hai beân, vaø nhìn nhaän nghóa vuï cuûa chuùng ta tröôùc maët Chuùa, vaø loaøi ngöôøi, cuùng ta seõ tieán ñeán nhöõng thaønh quaû mong muoán, khi Chuû Vöôøn Nho thaáy laø thích hôïp".
Vì theá, trong naêm 2011, söï khaéc phuïc nhöõng chöôùng ngaïi gaëp phaûi trong khoùa hoïp toaøn theå ôû Vienne chæ thaønh coâng moät phaàn. Söï ñaët tôùi söï ñoàng thuaän giöõa caùc tín höõu Coâng Giaùo vaø Chính Thoáng veà vaán ñeà chuû yeáu laø quyeàn toái thöôïng cuûa Ñöùc Giaùo Hoaøng vaãn coøn ñoøi raát nhieàu daán thaân töø phía UÛy ban hoãn hôïp.
Nhaän ñònh cuûa Ñöùc Hoàng Y Kurt Koch
Treân ñaây laø noäi dung baøi ñaêng treân baùo Quan saùt vieân Roma cuûa Toøa Thaùnh. Veà phaàn Ñöùc Hoàng Y Kurt Koch, ngöôøi Thuïy Só, ngaøi nhìn nhaän nhöõng khoù khaên raát lôùn maø UÛy ban ñoái thoaïi thaàn hoïc giöõa Coâng Giaùo vaø Chính Thoáng ñang gaëp phaûi.
Trong cuoäc phoûng vaán daønh cho haõng tin Sir cuûa Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc Italia, truyeàn ñi hoâm 16 thaùng 1 naêm 2012, Ñöùc Hoàng Y Kurt Koch noùi thaúng raèng cuoäc ñoái thoaïi thaàn hoïc giöõa Coâng Giaùo vaø Chính Thoáng giaùo khoâng theå tieán trieån ñöôïc bao laâu chöa coù moät coâng ñoàng chung lieân Chính Thoáng giaùo.
Ñöùc Hoàng Y cho bieát quan heä giöõa Giaùo Hoäi Coâng Giaùo vôùi Giaùo Hoäi Chính Thoáng Constantinople raát toát ñeïp vaø quan heä vôùi Toøa Thöôïng Phuï Chính Thoáng Mascôva ñaõ ñöôïc caûi tieán nhieàu, tuy nhieân veà UÛy ban quoác teá ñoái thoaïi thaàn hoïc giöõa Coâng Giaùo vaø Chính Thoáng giaùo, chuùng ta phaûi thaønh thaät noùi raèng chuùng ta ñaõ ñi tôùi moät trình traïng raát khoù khaên. "Tröôùc ñaây chuùng toâi nghó raèng chuùng ta coù theå vöôït qua ñöôïc moät böôùc quan troïng, nhöng sau cuoäc gaëp gôõ taïi Ravenna, ñoâng baéc Italia, hoài naêm 2007, phía Chính Thoáng khoâng muoán tieáp tuïc nöõa.
Trong khoùa hoïp toaøn theå hoài thaùng 9 naêm 2010 taïi Vienne, thuû ñoâ AÙo, UÛy ban quoác teá ñoái thoaïi thaàn hoïc giöõa Chính Thoáng vaø Coâng Giaùo ñaõ khoâng ñaït tôùi ñöôïc quyeát ñònh veà vieäc coâng boá moät vaên kieän chung veà vai troø cuûa Ñöùc Giaùo Hoaøng trong coäng ñoàng hieäp thoâng cuûa Giaùo Hoäi trong ngaøn naêm thöù I. Theo Ñöùc Hoàng Y, raát tieác laø khoâng coù baûn vaên naøo coù theå ñöôïc trình baøy trong khoùa hoïp toaøn theå cuûa UÛy ban ñoái thoaïi vaøo naêm tôùi ñaây.
Ñöùc Hoàng Y Koch giaûi thích raèng caàn phaûi tìm kieám lyù do söï khöïng laïi nhö vaäy vì caùc Giaùo Hoäi Chính Thoáng ñang ñöùng tröôùc moät thaùch ñoá lôùn laø Coâng ñoàng chung lieân Chính Thoáng giaùo. Phong traøo ñaïi keát coù thöïc hieän ñöôïc moät böôùc tieán quan troïng hay khoâng, ñoù laø ñieàu tuøy thuoäc Coâng ñoàng aáy coù thaønh coâng hay khoâng.
Coâng ñoàng chung lieân Chính Thoáng giaùo coù theå dieãn ra trong naêm nay, sau 35 naêm trôøi chuaån bò. Coâng ñoàng qui tuï taát caû caùc gia ñình Giaùo Hoäi xuaát phaùt töø cuoäc ly giaùo naêm 1054, töùc laø goàm ñaïi dieän cuûa khoaûng 220 trieäu tín höõu Chính Thoáng treân theá giôùi. Saùng kieán trieäu taäp coâng ñoàng naøy laø do Ñöùc Thöôïng Phuï Athenagoras, Giaùo chuû Chính Thoáng Constantinople hoài naêm 1966.
G. Traàn Ñöùc Anh, OP
(Radio Vatican)