Chính trò ñaø ñieåu
nhaém maét tröôùc ñaïi hoïa
Chính trò ñaø ñieåu: nhaém maét tröôùc ñaïi hoïa.
Durban, Nam Phi (Vat. 16/12/2011) - Trong caùc ngaøy töø 28 thaùng 11 naêm 2011 ñeán muøng 10 thaùng 12 naêm 2011 hoäi nghò quoác teá veà caùc thay ñoåi khi haäu ñaõ dieãn ra taïi Durban beân Nam Phi, vôùi söï tham döï cuûa phaùi ñoaøn hôn 190 quoác gia treân theá giôùi. Sau 12 ngaøy nhoùm hoïp vaø thaûo luaän, hoäi nghò ñaõ chaám döùt trong söï hoãn loaïn vaø ñaõ khoâng ñaït ñöôïc söï thoûa thuaän naøo veà taøi lieäu chung keát lieân quan tôùi vieäc haïn cheá soá löôïng thaùn khí thaûi vaøo trong khoâng trung. Tröôùc khi hoäi nghò keát thuùc, oâng Maite Nkoana Mashabane, ngoaïi tröôûng Nam Phi, Chuû tòch Hoäi nghò, ñaõ caûnh giaùc raèng "khoâng ñi tôùi moät thoûa thuaän veà taøi lieäu chung keát seõ laø moät böôùc thuït luøi khoâng theå chòu ñöïng noåi ñoái vôùi caùc noã löïc quoác teá nhaèm giaûi quyeát vieäc haïn cheá haâm noùng traùi ñaát. Heä thoáng ña phöông raát gioøn moûng vaø seõ khoâng theå soáng soùt tröôùc moät cuù soác môùi".
Vì coù nhieàu vaán ñeà coøn boû ngoû, ngoaïi tröôûng Nam Phi ñaõ gia haïn theâm 24 giôø ñoàng hoà ñeå cho caùc phaùi ñoaøn thaûo luaän theâm.
OÂng cuõng tuyeân boá raèng 4 taøi lieäu do hoäi nghò ñöa ra laø moät giaøn xeáp khoâng hoaøn haûo, nhöng chuùng phaûn aùnh keát quûa cuûa caùc naêm thöông thuyeát caùc vaán ñeà veà khí haäu do Lieân Hieäp Quoác ñeà ra. Khoaûng moät traêm trang cuûa taøi lieäu seõ keùo daøi söï soáng cuûa Thoûa hieäp Kyoto kyù keát naêm 1997, nhaém giaûm soá löôïng thaùn khí thaûi vaøo khoâng trung vaø aùp duïng cho caùc nöôùc kyõ ngheä phaùt trieån. Ngoaøi ra, coøn coù moät taøi lieäu taùch rieâng yeâu caàu caùc quoác gia thaûi nhieàu thaùn khí hôn nhö Trung Quoác vaø AÁn Ñoä, chaáp nhaän thi haønh caùc ñoøi buoäc lieân quan tôùi söï oâ nhieãm, treã laém laø noäi trong naêm 2020.
Vaøo chieàu ngaøy muøng 10 thaùng 12 naêm 2011 ngöôøi ta ñaõ khoâng chaéc chaén taøi lieäu chung keát coù ñöôïc hoäi nghò chaáp nhaän hay khoâng. Baø Connie Hedegaard ngöôøi Ñan Maïch, uûy vieân Lieân Hieäp AÂu chaâu, ñaõ ñöa ra lôøi caûnh caùo cuoái cuøng caùc phaùi ñoaøn tham döï hoäi nghò, vaø lôøi tuyeân boá cuûa baø xem ra laø moät söï ñaàu haøng: "Neáu khoâng coù gì hôn nhöõng ñieàu toâi ñaõ thaáy saùng nay, thì ñieàu naøy coù nghóa laø seõ khoâng coù moät thoûa thuaän naøo caû". Beân caïnh thoûa hieäp toaøn dieän do Lieân Hieäp AÂu chaâu ñeà nghò, coù vieäc gia haïn thoûa hieäp Kyoto cho tôùi naêm 2015, nhöng chæ coù hieäu löïc töø naêm 2020 trôû ñi.
Ngoaøi ra coøn coù vieäc ñeà nghò thaønh laäp moät "Ngaân quõy xanh" veà khí haäu ñeå phaân phaùt 100 tyû myõ kim haøng naêm cho caùc nöôùc ngheøo nhaát töø nay cho tôùi naêm 2020, ñeå giuùp caùc nöôùc naøy thích öùng vôùi caùc thay ñoåi khí haäu, nhöng laïi khoâng noùi roõ kieåu phaân phaùt nhö theá naøo. Taát caû ñeàu laø nhöõng chuyeän mô hoà "trôøi ôi ñaát hôõi", trong khi ñoù thì nhieàu phaùi ñoaøn ñaõ saün saøng haønh lyù ñeå ra phi tröôøng laáy maùy bay trôû veà nöôùc, vì khoâng theå naùn laïi ñeå tham döï phieân hoïp khoaùng ñaïi cuoái cuøng.
Thaät ra, tröôùc khi hoäi nghò baét ñaàu, ñöïa treân caùc kinh nghieäm quùa khöù, ñaëc bieät laø söï thaát baïi theâ thaûm cuûa hoäi nghò Kopenhagen, ngöôøi ta ñaõ khoâng laïc quan chôø ñôïi söï thaønh coâng naøo taïi Durban. Trong caùc hoäi nghò moâi sinh töø ñaàu cho tôùi nay Hoa Kyø laø quoác gia thaûi nhieàu thaùn khí vaøo khí quyeån nhaát theá giôùi vaãn luoân luoân töø choái kyù nhaän caùc thoûa hieäp, keå caû thoûa hieäp Kyoto. Giôø ñaây cuøng vôùi Hoa Kyø laïi coøn theâm Trung Quoác vaø AÁn Ñoä, laø ba nöôùc khoång loà thaûi vaøo khoâng trung gaàn phaân nöûa thaùn khí toaøn theá giôùi. Vaø caû ba nöôùc nhaát ñònh khoâng chaáp nhaän giaûm soá löôïng thaùn khí thaûi vaøo khí quyeån, laáy côù laø khoâng theå ñeå cho neàn kinh teá cuûa mình bò thieät thoøi.
Ñeà nghò cuûa Lieân Hieäp AÂu chaâu ñaõ ñöôïc caùc nöôùc quaàn ñaûo ñaïi döông chaâu nhieät lieät uûng hoä, nhöng vaãn khoâng maïnh ñuû, maëc duø coù caû söï yeåm trôï cuûa Brasil vaø Nam Phi, laø caùc quoác gia coù neàn kinh teá ñang leân. Sôû dó caùc quoác gia quaàn ñaûo ñaõ nhieät lieät uûng hoä ñeà nghò giaûi phaùp thoûa hieäp toaøn dieän vôùi caùc ñoøi buoäc phaùp luaät quoác teá, vì neáu khoâng ngaên chaën hieän töôïng haâm noùng traùi ñaát, thì ñaù baêng baéc cöïc seõ tan chaûy, möïc nöôùc ñaïi döông seõ daâng cao, vaø caùc quoác gia naøy seõ coù nguy cô bò ngaäp luït, maát ñi nhieàu phaàn ñaát laø caùc ñaûo cuûa mình, hay teä haïi hôn laø seõ bieán maát khoûi baûn ñoà theá giôùi.
Caùc quoác gia ngheøo khaùc cuõng uûng hoä ñeà nghò cuûa Lieân Hieäp AÂu chaâu vì hoï thuoäc khoái caùc nöôùc thaûi ít thaùn khí vaøo khí quyeån nhaát, nhöng laïi phaûi gaùnh chòu nhieàu thieät haïi nhaát vì caùc tai öông thieân nhieân nhö: baõo toá, luõ luït, haïn haùn, maát muøa, ñoùi keùm, nhö ñaõ vaø ñang xaûy ra ngaøy caøng thöôøng xuyeân vaø naëng neà hôn trong caùc naêm qua.
Chaúng noùi nhöng cho duø coù xaûy ra chuyeän gì ñi nöõa thì ba nöôùc Nhaät, Nga vaø Canada thuoäc khoái G8 mau choùng xuoáng khoûi chuyeán xe löûa moâi sinh. Trong khi Trung Quoác vaø AÁn Ñoä cuõng caûm thaáy mình bò coâ laäp giöõa caùc quoác gia ñang treân ñöôøng phaùt trieån. Coøn Hoa Kyø thì tröôùc sau nhö moät, vaãn khaêng khaêng baûo veä neàn kinh teá cuûa mình, khoâng giaûm löôïng thaùn khí thaûi vaøo khoâng trung, vaø laïi caøng khöôùc töø ñeà nghò giaûi phaùp toaøn boä coù baét buoäc phaùp lyù cuûa Lieân Hieäp AÂu chaâu. Ñeå töï baøo chöõa cho mình, Hoa Kyø tuyeân boá laø tieáng khoâng cuûa mình tuøy thuoäc vaán ñeà lòch trình thôøi gian. Vaø ñoái vôùi Hoa Kyø, naêm 2020 laø chaân trôøi thôøi gian coù lyù ñeå ñaït moät thoûa hieäp maïnh meõ veà moâi sinh. Ñeå cho hoäi nghò Durban khoûi phaûi thaát baïi theâ thaûm nhö hoäi nghò Kopenhangen, Nam Phi ñaõ ñeà nghò keùo daøi thoûa hieäp Kyoto cho tôùi naêm 2015.
Trong caùc baøi phaùt bieåu moïi phaùi ñoaøn tham döï hoäi nghò ñeàu ghi nhaän vaø baùo ñoäng caùc ñaïi hoïa thieân nhieân, haäu quûa cuûa naïn haâm noùng traùi ñaát, nhöng khi phaûi hy sinh caùc lôïi loäc kinh teá, thì caùc cöôøng quoác cuõ cuõng nhö môùi ñeàu "laéc ñaàu nguaây nguaåy" vaø quyeát thöïc thi ñöôøng loái chính trò ñaø ñieåu, daáu ñaàu trong caùt, nhaém maét tröôùc caùc ñaïi hoïa. Thaät roõ tieác cho caùc ñaïi hoäi quoác teá raàm roä, nhöng chæ toán tieàn voâ ích!
Linh Tieán Khaûi
(Radio Vatican)