Ñöùc Giaùo Hoaøng
laø nhaø caûi caùch can ñaûm
aâm thaàm, cöông quyeát
Ñöùc Giaùo Hoaøng laø nhaø caûi caùch can ñaûm, aâm thaàm, cöông quyeát.
Moät soá nhaän ñònh cuûa Ñöùc Cha Bruno Forte, Toång Giaùm Muïc Chieti-Vasto, veà chuyeán coâng du Coäng Hoøa Lieân Bang Ñöùc cuûa Ñöùc Thaùnh Cha Bieån Ñöùc XVI.
Freiburg, Ñöùc quoác (RG 26-9-2011; 28-9-2011) - Maëc cho caùc döï ñoaùn "bi quan tieâu cöïc" cuûa giôùi truyeàn thoâng Ñöùc, chuyeán vieáng thaêm Coäng Hoøa Lieân Bang Ñöùc cuûa Ñöùc Thaùnh Cha Bieån Ñöùc XVI trong caùc ngaøy 22 ñeán 25 thaùng 9 naêm 2011 ñaõ dieãn ra raát toát ñeïp, khieán cho giôùi truyeàn thoâng "chöng höûng vaø xaáu hoå". Ngay trong ngaøy ñaàu ña soá caùc nhaät baùo ñaõ thay chieàu ñoåi höôùng, baày toû söï ngöôõng moä vaø khaâm phuïc thaùi ñoä ñôn sô, kín ñaùo vaø khieâm toán cuûa Ñöùc Thaùnh Cha Bieån Ñöùc XVI vaø tieáp tuïc bình luaän veà chuyeán vieáng thaêm.
Thaät ra, keå töø khi Ñöùc Joseph Ratzinger ñöôïc baàu laøm Giaùo Hoaøng hoài naêm 2005, giôùi truyeàn thoâng Ñöùc thöôøng coi ngaøi laø ngöôøi baûo thuû, nhöng trong laàn vieáng thaêm nöôùc Ñöùc laàn naøy, hoï nhaän ra nôi ngaøi moät ngöôøi caûi caùch, dòu daøng, saâu saéc, aâm thaàm, nhöng can ñaûm, kieân trì vaø cöông quyeát.
OÂng Vittorio Possenti, giaùo sö trieát hoïc chính trò taïi ñaïi hoïc Venezia baéc Italia, coi baøi dieãn vaên Ñöùc Thaùnh Cha ñoïc tröôùc Quoác Hoäi Coäng Hoøa Lieân Bang Ñöùc laø moät baøi dieãn vaên coù giaù trò raát cao, coù nhieàu ñieåm töông ñoàng vôùi baøi dieãn vaên ñoïc taïi Regensburg ngaøy 12 thaùng 9 naêm 2006 veà ñöùc tin, lyù trí vaø ñaïi hoïc. Trong dieãn vaên laàn naøy Ñöùc Thaùnh Cha neâu baät nhieäm vuï cuûa caùc nhaø chính trò laø taïo ra caùc ñieàu kieän neàn taûng giuùp ñaït coâng lyù vaø hoøa bình. Vì theá quyeàn tích cöïc, vaø moät caùch trieät ñeå hôn, quyeàn töï nhieân vaø luaät luaân lyù töï nhieân khoâng theå thieáu ñöôïc, bôûi vì tieâu chuaån ñôn thuaàn ña soá khoâng baûo ñaûm cho cho coâng lyù vaø quyeàn lôïi.
Lieân quan tôùi caùc vaán ñeà neàn taûng hôn nhö coâng lyù, söï soáng vaø baûn vò con ngöôøi, Ñöùc Thaùnh Cha yeâu caàu quy chieáu quyeàn töï nhieân ñaõ ñöôïc chính Thieân
Chuùa khaéc ghi trong con ngöôøi vaø trong baûn tính con ngöôøi. Theo giaùo sö Possenti, chính ñieàu naøy daãn ñöa caùc nhaø chính trò tôùi choã tìm kieám coâng lyù. Coâng lyù laø teân goïi khaùc cuûa coâng ích. Ñöùc Thaùnh Cha raát thöôøng duøng töø "coâng lyù" ñeå dieãn taû "coâng ích". Moät xaõ hoäi chính trò coù moät yù nghóa vaø hieäp nhaát, neáu chuù yù tôùi vaøi thieän ích cuûa toaøn theå xaõ hoäi, chöù khoâng phaûi chæ chuù yù tôùi thieän ích cuûa caùc caù nhaân.
Theo caùc tö töôûng gia coå ñieån hy laïp, theo thaùnh Toma thaønh Aquino vaø giaùo huaán xaõ hoäi cuûa Hoäi Thaùnh, nhieäm vuï cao caû cuûa chính trò laø lo cho thieän ích chung cuûa ngöôøi daân. Vaø coâng ích phaûi laø sao baéc ñaåu ñònh höôùng cho caùc nhaø chính trò ñích thöïc. Vöôït ngoaøi caùc yù kieán troâi noåi, noù phaûi laø sao baéc ñaåu ñònh höôùng vaø daãn ñöôøng cho coâng lyù vaø coâng ích.
Vaãn theo giaùo sö Possenti, moät caùch saâu saéc Ñöùc Thaùnh Cha ñaõ nhaän dieän ra trong chuû thuyeát thöïc nghieäm phaùp lyù neàn vaên hoùa thoáng trò xaõ hoäi ngaøy nay. Nhöng maø ñoái vôùi chuû thuyeát thöïc nghieäm phaùp lyù thì khoâng coù quyeàn töï nhieân cuõng nhö khoâng coù luaät leä töï nhieân, maø chæ coù yù chí quyeàn löïc ñaët ra leà luaät maø thoâi. Tuy nhieân, Ñöùc Thaùnh Cha nhaéc cho moïi ngöôøi bieát raèng yù chí chính trò thoáng trò khoâng theå thieát ñònh caùi gì laø quyeàn lôïi hay khoâng laø quyeàn lôïi cuûa con ngöôøi.
OÂng Sandro Magister, nhaø baùo coäng taùc vôùi nguyeät san "Espresso", vaø laø chuyeân vieân thu thaäp tin töùc, ñaëc bieät laø cuûa Giaùo Hoäi coâng giaùo vaø Toøa Thaùnh Vaticaêng, thì nhaán maïnh treân dieãn vaên noùi vôùi caùc ñaïi dieän Giaùo Hoäi tin laønh Ñöùc. Theo oâng, Ñöùc Thaùnh Cha Bieån Ñöùc XVI ñaõ trình baày moät caùch heát söùc roõ raøng quan ñieåm cuûa ngaøi veà töông quan ñaïi keát vôùi caùc Giaùo Hoäi Kitoâ naûy sinh töø cuoäc caûi caùch cuûa Martin Luther. Ngaøi ñi thaúng vaøo troïng taâm tö töôûng khieán cho Luther khaéc khoaûi suoát ñôøi: ñoù laø töông quan tröïc tieáp hôn giöõa con ngöôøi vôùi Thieân Chuùa. Vì theá cuoäc ñoái thoaïi ñaïi keát vaø töông quan vôùi caùc Giaùo Hoäi phaûi taäp trung vaøo noøng coát cuûa caùc vaán ñeà, chöù khoâng ñöôïc chuù yù tôùi caùc hình thaùi, ñaëc bieät laø caùc hình thaùi cô caáu, laø caùc yeáu toá gaây ñoå vôõ maïnh meõ nhaát giöõa caùc Giaùo Hoäi Kitoâ.
Ñöùc Thaùnh Cha cuõng neâu leân hai thaùch ñoá maø caùc Giaùo Hoäi Kitoâ AÂu chaâu phaûi ñöông ñaàu hieän nay: thöù nhaát laø vieäc rao giaûng Tin Möøng vaø thöù hai laø söï tuïc hoùa. Moïi Giaùo Hoäi, keå caû Giaùo Hoäi coâng giaùo, ñeàu bò caùm doã bôûi söï taân tieán, pha loaõng ñöùc tin ñeå cho noù deã uoáng hôn ñoái vôùi caùc neàn vaên hoùa thoáng trò xaõ hoäi ngaøy nay. Ñöùc Thaùnh Cha ñaõ caûnh caùo kieåu giaûn löôïc Kitoâ giaùo naøy cho phuø hôïp vôùi neàn vaên hoùa hieän ñaïi. Ñoái vôùi ngaøi, traùi laïi, phaûi thu thaäp caùc yeáu toá khoâng bò röõa naùt trong caùc Giaùo Hoäi Kitoâ khaùc nhau ñeå coù theå laàn ngöôïc trôû leân caùc chia reõ xaûy ra doïc daøi caùc theá kyû.
Sau ñaây chuùng toâi xin göûi tôùi quùy vò vaø caùc baïn moät soá nhaän ñònh cuûa Ñöùc Cha Bruno Forte, thaàn hoïc gia, Toång Giaùm Muïc giaùo phaän Chieti-Vasto, trung Italia, veà chuyeán vieáng thaêm noùi treân, ñaëc bieät laø buoåi gaëp gôõ caùc tín höõu coâng giaùo daán thaân trong Giaùo Hoäi vaø trong xaõ hoäi taïi Nhaø hoøa nhaïc Freiburg chieàu Chuùa Nhaät 25 thaùng 9 naêm 2011.
Hoûi: Thöa Ñöùc Cha Bruno Forte, trong baøi dieãn vaên noùi vôùi caùc tín höõu coâng giaùo daán thaân trong Giaùo Hoäi vaø trong xaõ hoäi, Ñöùc Thaùnh Cha Bieån Ñöùc XVI ñaõ keâu goïi Giaùo Hoäi taùi khaùm phaù ra caên tính ñích thaät nhaát cuûa mình, Ñöùc Cha nghó gì veà lôøi keâu goïi naøy cuûa Ñöùc Thaùnh Cha?
Ñaùp: Dieãn vaên Ñöùc Thaùnh Cha noùi taïi Nhaø hoøa nhaïc vôùi caùc tín höõu daán thaân trong Giaùo Hoäi vaø trong xaõ hoäi laø moät baøi dieãn vaên raát saâu saéc vaø coù söï tinh teá thaàn hoïc. Ñöùc Thaùnh Cha ñaõ caûnh caùo töông quan vôùi theá giôùi, maø chuùng ta thöôøng goïi laø tính thích laïc thuù, thích aên chôi, vaø ngaøi môøi goïi Giaùo Hoäi vaø ngöôøi cuûa Giaùo Hoäi loät boû moïi luaän lyù ñôøi ñeå soáng theo tinh thaàn Tin Möøng, ñeå laø moät Giaùo Hoâi chæ giaàu Thieân Chuùa maø thoâi: ngheøo khoù cuûa caûi theá gian ñeå giaàu caùi khoù ngheøo cuûa Thieân Chuùa laø tình yeâu cuûa Thieân Chuùa.
Hoûi: Veà ñieåm naøy Ñöùc Thaùnh Cha ñaõ noùi: "Ñöôïc giaûi thoaùt khoûi caùc gaùnh naëng vaät chaát vaø chính trò vaø caùc ñaëc quyeàn ñaëc lôïi, Giaùo Hoäi coù theå hieán thaân hôn cho toaøn theá giôùi". Theo Ñöùc Cha, laøm theá naøo ñeå giaûi thích suy tö naøy cuûa Ñöùc Thaùnh Cha, maø xem ra nhö laø moät mong öôùc; xem ra ñoù laø moät suy tö coù caùc haäu quûa raát cuï theå?
Ñaùp: Döôùi aùnh saùng cuûa ñieàu maø theo toâi laø chiaø khoùa giaûi thích saâu xa trieàu ñaïi naøy cuûa Ñöùc Thaùnh Cha Bieån Ñöùc XVI, trieàu ñaïi giaùo hoaøng naøy laø trieàu ñaïi cuûa moät vò Giaùo Hoaøng caûi caùch: Chuùng ta khoâng ñöùng tröôùc moät vò Giaùo Hoaøng baûo thuû - nhö coù ngöôøi mong muoán - nghóa laø moät vò Giaùo Hoaøng tuø nhaân cuûa quùa khöù. Chuùng ta ñang ñöùng tröôùc moät vò Giaùo Hoaøng ñang laøm vieäc raát nghieâm chænh ñeå canh caûi Giaùo Hoäi, maø khoâng coù boä ñieäu beà ngoaøi vaø cuõng khoâng gaây tieáng vang oàn aøo.
Ñöùc Giaùo Hoaøng hieåu söï caûi caùch nhö laø vieäc canh taân daãn ñöa chuùng ta tôùi choã ñaët Chuùa Kitoâ vaø Tin Möøng cuûa Chuùa vaøo trung taâm cuoäc soáng. Vaø chính ngaøi ñaõ giaûi thích trong cuoán saùch cuûa ngaøi töïa ñeà "Daân môùi cuûa Thieân Chuùa", ngay töø ñaàu thaäp nieân 1970 cuûa theá kyû vöøa qua. Vaø ñaây chính laø ñieàu maø Ñöùc Thaùnh Cha ñang nhaán maïnh vaø yeâu caàu Giaùo Hoäi thi haønh.
Hoûi: Thöa Ñöùc Cha, ñaây khoâng phaûi laø chuyeän tìm ra caùc chieán thuaät môùi ñeå taùi phaùt ñoäng Giaùo Hoäi, nhöng laø ñeå ñem Giaùo Hoäi trôû veà vôùi caên tính ñích thaät cuûa mình, baèng caùch deïp boû taát caû nhöõng gì chæ laø ñöùc tin moät caùch beà ngoaøi, nhöng thaät ra chuùng laø nhöõng quy öôùc vaø thoùi quen. Vaø coøn hôn theá nöõa, Ñöùc Thaùnh Cha ñaõ leân aùn taàm quan troïng thaùi quùa, maø ngöôøi ta gaùn cho vieäc toå chöùc vaø cô caáu hoùa trong Giaùo Hoäi. Theá thì trong tö caùch laø Giaùm Muïc, Ñöùc Cha ñoïc caùc lôøi naøy cuûa Ñöùc Thaùnh Cha nhö theá naøo?
Ñaùp: Toâi bieát khaù roõ veà Giaùo Hoäi Ñöùc, vì khi coøn laø linh muïc treû toâi ñaõ soáng beân Ñöùc nhö laø giaùo sö vaø laø ngöôøi nghieân cöùu. Hieän nay Giaùo Hoäi Ñöùc coù caùc khía caïnh tuyeät vôøi, nhöng chaéc chaén cuõng coù moät khía caïnh maø Ñöùc Thaùnh Cha bieát roõ: ñoù laø hieän töôïng "baøn giaáy hoùa" Giaùo Hoäi, nghóa laø moät vieäc baøn giaáy hoùa to lôùn, noù gioáng nhö laø moät caùi maùy to lôùn, moät cô caáu naëng neà phaûi ñieàu khieån vaø phoái hôïp. Söï kieän naøy keùo theo haäu quûa laø ngöôøi ta bò caùm doã coi Giaùo Hoäi nhö laø moät guoàng maùy. Nhö theá, caùc lôøi naøy cuûa Ñöùc Thaùnh Cha cuõng phaûi ñöôïc ñoùng khung trong töông quan vôùi theá giôùi Ñöùc, vôùi nöôùc Ñöùc, dó nhieân caû khi chuùng cuõng coù giaù trò ñoái vôùi Giaùo Hoäi hoaøn vuõ nöõa. Ñöùc Thaùnh Cha môøi goïi ñôn giaûn hoùa cô caáu, taäp trung taát caû treân muïc tieâu tin möøng laø loan baùo Chuùa Gieâsu Kitoâ vôùi Lôøi cuûa söï soáng trong baùc aùi. Ñaây laø caùc lôøi noùi maïnh meõ, can ñaûm, nhöng chuùng di theo ñöôøng neùt cuûa chaân lyù, caû khi chaân lyù coù theå gaây ñau ñôùn cho chuùng ta. Vaø Ñöùc Giaùo Hoaøng ñaõ chöùng minh cho thaáy ñieàu ñoù, chaúng haïn nhö trong tröôøng hôïp vaøi giaùo só laïm duïng tính duïc treû em, bò Ñöùc Thaùnh Cha leân aùn moät caùch maïnh meõ, roõ raøng, vaø trong caùc khoå ñau maø ngöôøi caûm nhaän ñöôïc trong moät caùch theá naøo ñoù cuøng vôùi caùc naïn nhaân caùc vuï kaïm duïng tính duïc.
Hoûi: Lieân quan tôùi vaán ñeà naøy, trong caùc lôøi Ñöùc Thaùnh Cha Bieån Ñöùc XVI ñaõ noùi trong ngaøy cuoái cuøng cuûa chuyeán vieáng thaêm nöôùc Ñöùc, caùc lôøi trong baøi giaûng thaùnh leã taïi Freiburg ñaõ ñaùnh ñoäng raát nhieàu, khi Ñöùc Thaùnh Cha so saùnh nhöõng ngöôøi baát khaû ngoä, laø nhöõng ngöôøi khoâng tìm thaáy söï bình an vì vaán naïn lieân quan tôùi Thieân Chuùa, vôùi nhöõng tín höõu ñi nhaø thôø chæ vì thoùi quen vaø chæ coi Giaùo Hoäi laø moät cô quan. Ñöùc Thaùnh Cha noùi nhöõng ngöôøi ñaàu tieân gaàn Nöôùc Thieân Chuùa hôn nhöõng ngöôøi thöù hai naøy.
Ñaùp: Ñöùc Thaùnh Cha ñaõ khieán cho caùc lôøi cuûa Tin Möøng vang voïng leân, lôøi Chuùa Gieâsu noùi raèng caùc ngöôøi thu thueá vaø boïn ñó ñieám seõ vaøo Nöôùc Trôøi tröôùc caùc bieät phaùi vaø caùc kinh sö. Ñöùc Thaùnh Cha ñaõ ñöa ra moät chuù giaûi raát chính xaùc, nghóa laø trong caùi luaän lyù cuûa Thieân Chuùa, khoâng coù gia taøi töï nhieân cuûa ôn thaùnh, nghóa laø moãi ngöôøi coù theå yeâu saùch laø mình ôû trong ôn thaùnh vì söï kieän ñôn sô, thí duï nhö thuoäc veà Giaùo Hoäi. Ñieàu maø moãi ngöôøi phaûi laøm laø böôùc ñi treân con ñöôøng neân thaùnh vaø lieân tuïc hoaùn caûi ñeå coù theå soáng ñeïp loøng Thieân Chuùa, baét ñaàu vôùi caùc ôn maø Thieân Chuùa ban cho chuùng ta. Ôn thaùnh khoâng bao giôø laø moät ñaëc quyeàn. Noù laø moät boån phaän. Vaø caû hai ñeàu phaûi ñi ñoâi vôùi nhau.
(RG 26-9-2011; 28-9-2011)
Linh Tieán Khaûi
(Radio Vatican)