Tình traïng troáng roãng taâm linh
cuûa theá giôùi Taây AÂu
Tình traïng troáng roãng taâm linh cuûa theá giôùi Taây AÂu.
Phoûng vaán trieát gia Peter Kreeft, ngöôøi Myõ, veà tình traïng troáng roãng taâm linh cuûa theá giôùi Taây AÂu.
Roma (Avvenire 20-9-2011; Vat. 27-09-2011) - Ngaøy 11 thaùng 9 naêm 2011, Hoa Kyø ñaõ töôûng nieäm bieán coá khuûng boá xaûy ra caùch ñaây 10 naêm taïi New York. Hoài ñoù hai chieác maùy bay chôû ñaày haønh khaùch ñaõ bò khoâng taëc laùi ñaâm vaøo hai thaùp song sinh cuûa Trung Taâm Thöông Maïi Quoác Teá khieán cho 2,917 ngöôøi thieät maïng.
Chæ trong 102 phuùt, töø 8 giôø 46 cho tôùi 10 giôø 28 phuùt saùng, thaûm caûnh ñaõ xaûy ra döôùi con maét cuûa haøng trieäu ngöôøi theo doõi tröïc tieáp treân maøn truyeàn hình. Sau hai thaùp song sinh laø Toøa Baïch OÁc, vaø moät maùy bay rôùt taïi Pensilvania vì haønh khaùch ñaùnh nhau vôùi caùc tay khoâng taëc. Toång coäng taát caû laø 2,974 ngöôøi cheát, keå caû 14 teân khuûng boá thuoäc löïc löôïng Al Qaeda do Bin Laden chæ huy vaø 24 ngöôøi maát tích. Trong soá caùc ngöôøi cheát cuõng coù 343 nhaân vieân cöùu hoûa vaø 68 caûnh saùt.
Bieán coá khuûng boá ngaøy 11 thaùng 9 ñaõ ñeå laïi moät gia taøi naëng neà vaø thay ñoåi cuïc dieän theá giôùi, cuõng nhö khai maøo cho chieán tranh choáng khuûng boá vaø cuoäc xaâm laêng Irak.
Möôøi naêm sau vuï khuûng boá noùi treân toaøn Taây aâu xem ra gaëp khoù khaên: Hoa Kyø ñang trong giai ñoaïn xuoáng doác, AÂu chaâu bò khuûng hoaûng, keùm töï tin vaø kheùp kín trong chính mình, khoâng phaûi chæ vì cuoäc khuûng hoaûng kinh teá taøi chaùnh. Thaät ra, caùc quoác gia aâu chaâu chæ ñöùng nhìn, maø khoâng coù khaû naêng phaûn öùng. Trung taâm theá giôùi chuyeån veà phía Nam baùn caàu vaø chuyeån sang Vieãn ñoâng. Cuoäc khuûng hoaûng kinh teá taøi chaùnh traàm troïng tôùi noãi trong caùc thaùng qua Lieân Hieäp AÂu chaâu, ñöùng ñaàu laø Lieân Bang Ñöùc, ñaõ heát söùc coá gaéng cöùu vôùt neàn kinh teá cuûa Hy Laïp, ñeå haäu quûa cuûa noù khoâng keùo theo söï suy suïp cuûa caùc nöôùc thaønh vieân khaùc vaø gaây thieät haïi cho ñoàng Euro. Nhöng nhieàu ngöôøi cho raèng vôùi ñaø naøy chæ vaøi naêm nöõa ñoàng Euro coù theå bieán maát, vaø söï thoáng nhaát AÂu chaâu seõ trôû thaønh moät giaác moäng ñaõ vôõ. Thaät ra, ngöôøi ta ñang chöùng kieán caûnh suy ñoài cuûa ñaïi luïc chaâu AÂu giaø nua naøy treân bình dieän chính trò, kinh teá cuõng nhö xaõ hoäi vaø nhaát laø toân giaùo.
Sau ñaây chuùng toâi xin göûi tôùi quùy vò vaø caùc baïn baøi phoûng vaán trieát gia Peter Kreeft, veà tình traïng troáng roãng taâm linh cuûa theá giôùi Taây AÂu.
OÂng Peter Kreeft sinh naêm 1937 laø taùc giaû cuûa treân 50 cuoán saùch vaø nhieàu baøi khaûo luaän trong laõnh vöïc trieát hoïc vaø thaàn hoïc kitoâ cuõng nhö beânh vöïc Coâng Giaùo. Naêm 1965 oâng laáy baèng tieán só trieát taïi ñaïi hoïc Fordham vaø ñaïi hoïc Yale. Chính trong thôøi gian nghieân cöùu taïi ñaïi hoïc Yale oâng boû Giaùo Hoäi tin laønh caûi caùch Hoøa Lan ñeå gia nhaäp Giaùo Hoäi coâng giaùo. Hieän nay oâng laø giaùo sö trieát taïi ñaïi hoïc Boston. Trong soá caùc taùc phaåm cuûa oâng coù caùc saùch nhö: "Caùc ñieàu toát ñeïp nhaát trong cuoäc soáng", "Laøm theá naøo ñeå chieán thaéng traän chieán vaên hoùa" vaø "Caùc nhaø hoä giaùo kitoâ" vieát chung vôùi Ronald Tacelli. Giaùo sö Kreeft cuõng laø moät ngöôøi beânh vöïc ñaïo Coâng Giaùo noåi tieáng.
Sau bieán coá khuûng boá ngaøy 11 thaùng 9 naêm 2001 taïi Hoa Kyø giaùo sö Kreeft ñaõ vieát haøng loaït caùc baøi veà Hoài giaùo vaø môùi ñaây giaùo sö ñaõ cho xuaát baûn cuoán saùch töïa ñeà "Giöõa Allah vaø Ñöùc Gieâsu".
Hoûi: Thöa giaùo sö Peter Kreeft, vieäc töôûng nieäm bieán coá Hoa Kyø bò khuûng boá ngaøy 11 thaùng 9 vöøa qua cuõng ñaõ nhoùm leân ñaùm tro taøn cuûa cuoäc tranh luaän lieân quan tôùi Hoài giaùo nhö laø moät söï ñe doïa cho caên cöôùc vaø caùc goác reã kitoâ cuûa theá giôùi Taây AÂu. Giaùo sö ñaõ luoân luoân laéc ñaàu, taïi sao vaäy?
Ñaùp: Bieán coá khuûng boá taïi Hoa Kyø ngaøy 11 thaùng 9 ñoái vôùi Hoài giaùo gioáng nhö bieán coá truy taø cuûa Taây Ban Nha ñoái vôùi Coâng Giaùo: nghóa laø moät nguoàn goác gaây ra söï khoù chòu, baét nguoàn töø moät söï ñoài baïi cuûa loøng tin. Hoài giaùo khoâng phaûi laø moät nguy hieåm ñoái vôùi caên cöôùc kitoâ, hôn laø nam giôùi laø moät ñe doïa ñoái vôùi caên tính cuûa nöõ giôùi, hay hôn choù laø moät ñe doïa ñoái vôùi meøo. Hoài giaùo xem ra seõ vöôït Kitoâ giaùo moät caùch thöïc thuï, khi maø tín höõu kitoâ phaûn boäi caên tính rieâng cuûa mình vôùi söï yeâu ñuoái, vôùi söï tuïc hoùa vaø thaùi ñoä soáng thôø ô. Haàu nhö taïi khaép nôi beân AÂu chaâu tín höõu hoài tin vaøo Hoài giaùo maïnh meõ hôn laø tín höõu kitoâ tin vaøo Kitoâ giaùo. Tín höõu hoài thöïc haønh nhieàu nhaân ñöùc kitoâ hôn laø caùc kitoâ höõu, ñaëc bieät laø tình yeâu thöông ñoái vôùi caùc gia ñình ñoâng ñuùc. Ngöôøi Hoài ñaõ tìm chinh phuïc Kitoâ giaùo baèng vuõ khí trong moät ngaøn naêm, nhöng hoï ñaõ thaát baïi, nhöng giôø ñaây hoï coù moät khí giôùi maïnh meõ vaø höõu hieäu hôn nhieàu: ñoù laø caùc baø meï vaø caùc treû em. Tín höõu hoài giaùo coù caùi chí, coù söùc maïnh tinh thaàn, coù yù chí chieán ñaáu, ñau khoå vaø hy voïng. Chaéc chaén chuùng ta hôn cha oâng cuûa chuùng ta trong caùc nhaân ñöùc nheï nhaøng nhö söï töø bi, söï lòch thieäp vaø thoâng caûm; nhöng chuùng ta yeáu keùm hôn caùc vò trong caùc nhaân ñöùc maïnh meõ nhö loøng can ñaûm, söï khieát tònh vaø lieâm chính ñoái vôùi chính mình. Caùc tín höõu hoài thì traùi laïi. Hoï gioáng nhö ngöôøi Do thaùi trong thôøi Cöïu Öôùc. Chuùng ta haõy xem caùc thaùnh vònh thì bieát raèng chuùng lieân tuïc ñeà caäp tôùi caùc cuoäc chieán ñaáu. Chuùng coù gioïng ñieäu hoài hôn laø kitoâ taân tieán. Chuùng ta laø nhöõng ngöôøi khoâng phaûi tín höõu hoài, nhöng chuùng ta coøn teä hôn ngöôøi hoài nöõa. Chính chuùng ta ñaõ rôi vaøo moät söï troáng roãng tinh thaàn. Vaø thieân nhieân thì kinh sôï söï troáng roãng tinh thaàn cuõng nhö söï troáng roãng vaät lyù. Noùi caùch khaùc, caùc kitoâ höõu ñaõ khoâng bao giôø bò ñe doïa trong caên tính cuûa mình, maëc duø chaéc chaén laø hoï ñaõ bò ñe doïa söï soáng vaø thaân xaùc bôûi caùc toân giaùo khoâng kitoâ, vaø bôûi caùc cuoäc baùch haïi nhö caùc cuoäc baùch haïi ñaõ xaûy ra trong nhieàu quoác gia hoài giaùo. "Maùu cuûa caùc vò töû ñaïo laø haït gioáng cuûa caùc kitoâ höõu töông lai".
Hoûi: Thöa giaùo sö, xem ra giaùo sö toá caùo moät khuynh höôùng ngoaïi giaùo ñang trôû laïi thoáng trò xaõ hoäi. Giaùo sö hieåu yù nghóa cuûa noù nhö theá naøo?
Ñaùp: Kitoâ giaùo ñang suy ñoài, ñang cheát taïi AÂu chaâu, khoâng phaûi vì caùc lyù do ngoaïi taïi, nhö moät caây xaø laùch, nhöng vì caùc lyù do noäi taïi, töø beân trong, gioáng nhö moät cuû khoai taây. Noù ñang bò thay theá bôûi moät chuû nghóa khoaùi laïc traàn tuïc ñöôïc xaõ hoäi kính troïng. Ñoù laø ñieàu toâi hieåu veà khuynh höôùng ngoaïi giaùo noùi treân, noù khoâng phaûi laø tuïc toân thôø ña thaàn ñaïo ñöùc coå xöa, maø laø traøo löu höôûng laïc thaùo thöù. Neáu chuùng ta trôû veà vôùi huynh höôùng ngoaïi giaùo ñaïo ñöùc coå xöa, thì noù ñaõ laø moät lyù do trao ban hy voïng, bôûi vì ngöôøi ngoaïi giaùo, moät caùch töï nhieân, hoaùn caûi vaø theo Kitoâ giaùo.
Thaùnh Toma thaønh Aquino ñaõ vieát raèng con ngöôøi khoâng theå soáng maø khoâng coù nieàm vui vaø vì theá noù khoâng theå soáng maø khoâng coù ñam meâ, bôûi vì nieàm vui khaùc vôùi söï buoàn saàu laø ñam meâ. Moät ngöôøi khoâng coù caùc nieàm vui tinh thaàn ñích thaät, thì seõ buoâng mình cho caùc thuù vui xaùc thit. Ñaïi luïc xöa kia laø vuøng ñaát kitoâ ñaõ ñaùnh maát ñi noãi ñam meâ cuûa mình. Noãi ñam meâ duy nhaát cuûa noù hieän nay laø duïc voïng, chöù khoâng phaûi laø toân giaùo. Ñaây laø lyù do khieán cho noù ñang thua Hoài giaùo. Noãi ñam meâ maïnh hôn seõ luoân luoân chieán thaéng.
Hoûi: Thöa giaùo sö, taïi AÂu chaâu ñaõ coù söï lieân minh giöõa nhöõng ngöôøi chuû tröông ñôøi vaø caùc kitoâ höõu baûo thuû choáng laïi chuû nghóa töông ñoái hoùa. Giaùo sö coù nghó raèng coù theå coù moät lieân minh vôùi cuøng moät muïc ñích giöõa caùc tín höõu kitoâ vaø caùc tín höõu hoài hay khoâng?
Ñaùp: Lieân minh giöõa caùc ngöôøi baûo thuû toân giaùo cuõng nhö voâ thaàn choáng laïi chuû thuyeát töông ñoái luaân lyù vaø söï yeáu keùm cuûa neàn vaên hoùa töï do, vaø lieân minh giöõa caùc tín höõu kitoâ vaø caùc tín höõu hoài choáng laïi söï tuïc hoùa cuûa neàn vaên hoùa, thaät ra cuõng laø moät. Caùc tín höõu hoài laø nhöõng ngöôøi baûo thuû nhaát trong chieàu höôùng naøy, trong khi hoï caàn phaûi ñeå cho mình ñöôïc höôùng daãn bôûi caùc nhaân ñöùc nheï nhaøng eâm dòu. Chuùng ta phaûi ñaùnh ñoåi 10,000 taâm lyù gia vaø phaân taâm gia giöõa nhöõng ngöôøi thöùc thôøi nhaát vôùi 10,000 mullah, hay thaày daäy hoài giaùo. Chuùng ta ñöôïc döï phoùng cho caùc kinh nghieäm trao ban xuaát thaàn, trong ñoù chuùng ta döï phoùng ra ngoaøi chính mình ñeán ñoä queân ñi caùi Toâi cuûa chuùng ta. Neáu chuùng ta thieáu loaïi xuaát thaàn chieàu doïc leân cho tôùi Thieân Chuùa, thì roát cuoäc ñeå ñöôïc ñoäc laäp chuùng ta seõ tìm kieám caùc söï xuaát thaàn chieàu ngang laø hình aûnh cuûa caùc cuoäc xuaát thaàn chieàu doïc. Neàn vaên hoùa hoài thieáu soùt trong caùi nhìn ñoái vôùi phuï nöõ, nhöng laïi maïnh meõ trong vieäc höôùng leân cao, trong vieäc tín thaùc nôi Thieân Chuùa.
Hoûi: Nhö theá theo giaùo sö, ñaâu laø caâu traû lôøi maø Giaùo Hoäi phaûi ñöa ra cho vaán ñeà naøy?
Ñaùp: Giaùo Hoäi luoân luoân coáng hieán caùc lieàu thuoác giaûi ñoäc cho caùc cuoäc laïc giaùo treân bình dieän luaân lyù cuõng nhö treân bình dieän thaàn hoïc, vaø neàn thaàn hoïc thaân xaùc cuûa Ñöùc Gioan Phaoloâ II laø khí giôùi vó ñaïi maø ngaøy nay Giaùo Hoäi coù trong tay giuùp choáng laïi cuoäc caùch maïng tính duïc.
(Avvenire 20-9-2011)
Linh Tieán Khaûi
(Radio Vatican)