Tình hình tuyeät voïng
cuûa ngöôøi daân Somali
Tình hình tuyeät voïng cuûa ngöôøi daân Somali.
Phoûng vaán baùc só Abdul Khadir.
Roma (Avvenire 17-9-2011; 16.18-9-2011; Vat. 19-09-2011) - Theå theo lôøi keâu goi cuûa Ñöùc Thaùnh Cha Bieån Ñöùc XVI trong buoåi ñoc kinh Truyeàn Tin tröa Chuùa Nhaät 17 thaùng 7 naêm 2011, Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc Italia ñaõ phaùt ñoäng chieán dòch quyeân goùp ngoaïi thöôøng trong moïi nhaø thôø toaøn nöôùc ngaøy Chuùa Nhaät 18 thaùngt 9 naêm 2011 ñeå trôï giuùp caùc daân toäc bò naïn ñoùi traàm troïng trong vuøng Söøng Phi Chaâu. Trong caùc thaùng qua ñaõ coù haøng ngaøn ngöôøi cheát vì ñoùi khaùt, ña soá laø treû em, ngöôøi giaø vaø phuï nöõ. Töø 60 naêm qua ñaây laø naïn ñoùi khuûng khieáp nhaát trong vuøng. Soá tieàn quyeàn ñöôïc seõ do Caritas Italia chuyeån tôùi caùc caùc Caritas ñòa phöông ñeå cöùu trôï caùc naïn nhaân, ñaëc bieät laø maáy traêm ngaøn ngöôøi Somali.
Hoâm 19 thaùng 9 naêm 2011 trong cuoäc phoûng vaán daønh cho chöông trình tieáng YÙ ñaøi Vaticaêng, Ñöùc Cha Giorgio Bertin, Giaùm Muïc Gibuti kieâm Giaùm Quaûn Toâng Toøa Mogadiscio, ñaõ baày toû söï bieát ôn loøng quaûng ñaïi cuûa tín höõu Italia. Ñöùc Cha mong muoán raèng saùng kieán lieân ñôùi naøy khoâng chæ laø moät cöû chæ nhaân ñaïo haïn cheá trong moät thôøi gian, nhöng laø dòp môû roäng taâm trí con ngöôøi vaø nhaát laø môû roäng töông quan giöõa caùc daân toäc vaø caùc quoác gia. Theo Ñöùc Cha ñieàu ñang xaûy ra trong vuøng Söøng Phi chaâu chaéc haún laø haäu quûa cuûa naïn haïn haùn maát muøa, nhöng tình hình trôû thaønh traàm troïng hôn cuõng laø haäu quûa cuûa söï thieáu tình lieân ñôùi giöõa caùc daân toäc. Trong tö caùch laø chuû tòch Caritas ñòa phöông, Ñöùc Cha cho bieát nhaân danh Giaùo Hoäi ngaøi phuïc vuï hai nöôùc Somalia vaø Gibuti, nhöng hai nöôùc coù hai tình hình raát khaùc nhau. Taïi Gibuti ñeå ñoái phoù vôùi naïn haïn haùn, Caritas ñòa phöông ít gaëp caùc khoù khaên lôùn veà phöông dieän an ninh. Trong khi trong vuøng trung nam Somalia naïn ñoùi traàm troïng hôn, maø laïi khoâng coù an ninh neân Caritas ñòa phöông khoâng theå hoaït ñoäng höõu hieäu. Coù caùc toå chöùc muoán trôï giuùp daân chuùng vaø phaåm vaät cöùu trôï coù saün ñoù, nhöng vaán ñeà chính laø laøm sao coù theå ñem ñoà cöùu trôï ñeán cho caùc naïn nhaân moät caùch an toaøn. Trong tuaàn naøy naïn ñoùi cuûa caùc daân toäc vuøng Söøng Phi chaâu seõ ñöôïc thaûo luaän taïi Lieân Hieäp Quoác. Ñöùc cha Bertin tha thieát keâu goïi coäng ñoàng quoác teá ñöøng ngöøng daán thaân trôï giuùp caùc daân toäc vuøng Söøng Phi chaâu.
Trong khi ñoù taïi Somalia, sau thôøi gian chuyeån tieáp daøi moûi meät vaø nguy hieåm, chính quyeàn laâm thôøi ñaõ ñeà ra chöông trình soaïn thaûo taân Hieán phaùp vaø toå chöùc caùc cuoäc baàu cöû trong voøng moät naêm tôùi. Ñöùc Cha Giorgio Bertin khoâng maáy tin töôûng raèng chính quyeàn coù theå thöïc hieän ñöôïc caùc ñieàu naøy. Lyù do vì sau 20 naêm vaéng boùng luaät leä, luoân coù caùc keû laïm duïng gaây roái loaïn. Ñaát nöôùc Somalia ñang soáng moät giai ñoaïn chuyeån tieáp: töø cuoäc noäi chieán sang cuoäc ruùt lui cuûa löïc löôïng Al Shaab, ít nhaát laø khoûi thuû ñoâ Mogadiscio, nhöng chính quyeàn laâm thôøi vaãn chöa naém vöõng ñöôïc tình hình trong tay.
Lieân quan tôùi coâng taùc cöùu trôï, theo Ñöùc Cha, neân mua phaåm vaät caàn thieát nôi caùc thöông gia ñòa phöông, thay vì mua caùc phaåm vaät töø beân ngoaøi roài chuyeân chôû tôùi Somalia. Lyù do vì caùc thöông gia ñòa phöông bieát töï baûo veä mình vaø hieåu tình hình taïi choã hôn caùc toå chöùc quoác teá raát nhieàu.
Naïn haïn haùn maát muøa trong vuøng Söøng Phi chaâu hieän ñang ñe doïa 12 trieäu daân trong caùc nöôùc Etiopia, Gibuti, Somalia vaø Kenya. Ñaõ coù theâm hai traïi tò naïn ñöôïc thaønh laäp taïi mieàn taây baéc Kenya ñeå tieáp nhaän 200,000 ngöôøi Somali. Trong hai traïi Dadaab vaø Info 2 coù tôùi 440,000 ngöôøi tò naïn. Theo toå chöùc Lieân Hieäp Quoác, trong toaøn vuømg Söøng Phi chaâu soá treû em thieáu dinh döôõng raát cao. Hieän nay coù 3 trieäu ngöôøi Somali coù nguy cô cheát ñoùi. Vì caùc löïc löôïng hoài Al Shabaab vaãn taán coâng ñoù ñaây neân chính quyeàn laâm thôøi Mogadiscio caám nhaân vieân caùc toå chöùc nhaân ñaïo quoác teá hoaït ñoäng.
Caùc toå chöùc cöùu trôï quoác teá yeâu caàu thaønh laäp moät haønh lang nhaân ñaïo vaø moät löc löôïng baûo veä ñoà cöùu trôï. Ngöôøi ta ñöôïc hieát laø thöôøng khi thöïc phaåm vaø thuoác men bò caùc löïc löôïng hoài Al Shabaab thaân toå chöùc Al Qaeda tòch thu, maø khoâng tôùi ñöôïc vôùi daân chuùng. Nhaø thôø chính toøa Mogadiscio trôû thaønh nôi truù aån cho ngöôøi tò naïn chaïy troán chieán tranh vaø ñoùi khaùt. Theo öôùc tính cuûa toå chöùc Coäng taùc Hoa Kyø, trong 6 thaùng qua ñaõ coù 29,000 treû em bò cheát ñoùi. Trong khi nhieàu toå chöùc quoác teá khaùc cho raèng soá ngöôøi cheát leân tôùi 80,000 ngöôøi, töùc cao hôn soá 25,000 ngöôøi cheát trong 20 naêm noäi chieán. Ñaây quûa thaät laø "moät cuoäc dieät chuûng thaàm laëng" cuûa nhaân daân Somalia: cheát vì ñoùi khaùt, di cö vaø beänh taät tröôùc söï döûng döng cuûa caùc nöôùc taây aâu vaø coäng ñoàng quoác teá.
Sau ñaây chuùng toâi xin göûi tôùi quùy vò vaø caùc baïn baøi phoûng vaán baùc só Abdul Khadir veà tình traïng tuyeät voïng cuûa maáy traêm ngaøn ngöôøi daân Somali, ñang khaéc khoaûi chôø thöïc phaåm vaø thuoác men cöùu trôï. Töø nhieàu naêm nay baùc só Abdul Khadir laø moät trong caùc baùc só laøm vieäc trong nhaø thöông Benadir cuûa thuû ñoâ Mogadiscio. Ñaây laø moät trong soá raát ít cô caáu y teá coøn coù theå giaûi phaãu cho caùc beänh nhaân trong hoaøn caûnh voâ cuøng khoù khaên cuûa moät quoác gia bò 20 naêm noäi chieán. Qua ñieän thoaïi baùc só cho bieát keå töø khi caùc löïc löôïng daân quaân hoài cuoàng tín Al Shabaab ruùt lui khoûi caùc khu phoá thuû ñoâ, tình hình xem ra taïm yeân hôn moät chuùt, nhöng nhaø thöông thieáu moïi söï, vaø raát caàn ñöôïc tieáp teá.
Hoûi: Thöa baùc só Khadir, sau khi caùc löïc löôïng hoài Al Shabaab ruùt lui khoûi caùc khu phoá thuû ñoâ Mogadiscio, caùc ñieàu kieän laøm vieäc cuûa nhaø thöông nôi baùc só thöïc hieän caùc cuoäc giaûi phaãu moãi ngaøy, coù khaù hôn khoâng?
Ñaùp: Caùc löïc löôïng noåi loaïn ñaõ ñeå laïi ña soá caùc caên cöù cuûa hoï trong thuû ñoâ, nhöng caùc cuoäc chaïm suùng vaãn xaûy ra haàu nhö moãi ngaøy, ñaëc bieät taïi maïn baéc thuû ñoâ Mogadiscio. So vôùi tröôùc ñaây khi haèng ngaøy xaûy ra caùc vuï baén nhau giöõa caùc löïc löôïng hoài Al Shabaab vaø quaân ñoäi cuûa chính phuû laâm thôøi, trong caùc ngaøy qua chuùng toâi ñaõ coù ít ngöôøi bò thöông tìm ñeán chöõa trò hôn. Hieän nay chuùng toâi löu taâm tôùi caùc beänh nhaân bò caùc beänh khaùc nhau, vaø caùc chöùng beänh naøy coù nguy cô trôû thaønh beänh dòch khoù maø coù theå kieàm cheá noåi trong moät vuøng coù tình hình traàm troïng nhö Somalia.
Hoûi: Tình hình söùc khoûe cuûa caùc beänh nhaân trong nhaø thöông hieän nay ra sao, thöa baùc só?
Ñaùp: Tình hình raát theâ thaûm. Chuùng toâi coù raát nhieàu ngöôøi bi beänh tieâu chaûy, soát reùt röøng, vaø lao phoåi. Moãi ngaøy ñeàu laø moät cuoäc chieán ñaáu raát khoù khaên, nhaát laø ñoái vôùi caùc treû em töø 2 tôùi 10 tuoåi. Ngoaøi ra, möùc ñoä thieáu dinh döôõng cuûa treû em keå caû treû em döôùi 2 tuoåi raát cao. Nhöng raát tieác laø vì moät loaït caùc lyù do, töø nhieàu tuaàn qua thuoác men khoâng tôùi ñöôïc vôùi chuùng toâi. Coù vaøi toå chöùc nhaân ñaïo quoác teá coøn coù theá tieáp teá cho chuùng toâi, nhöng moät caùch thaát thöôøng, khi coù khi khoâng, vaø moïi ngöôøi ñeàu bieát raèng neáu khoâng coù thuoác men thöôøng xuyeân, tình traïng söùc khoûe cuûa caùc beänh nhaân seõ ngaøy caøng toài teä theâm.
Hoûi: Nhö vaäy coù nghóa laø caùc ñoà cöùu trôï ñaõ khoâng ñeán nhaø thöông?
Ñaùp: Caùc tieáp teá laàn sau cuøng ñaõ ñeán caùch ñaây 2 thaùng, vaø töø ñoù ñeân nay chuùng toâi khoâng nhaän ñöôïc gì nöõa. Chuùng toâi ñaõ keâu goïi toå chöùc söùc khoûe theá giôùi OMS vaø caùc nhoùm trôï giuùp ñòa phöông maø chuùng toâi coøn lieân laïc ñöôïc. Nhöng ñaõ khoâng coù ai traû lôøi.
Hoûi: Nhöng maø thöa baùc só, ñaõ coù vaøi nhaân vieân cuûa Lieân Hieäp Quoác tôùi ñöôïc thuû ñoâ Mogadiscio maø, coù ñuùng theá khoâng?
Ñaùp: Vaâng, ñuùng theá, tuy nhieân hoï ñeán vôùi chuùng toâi raát ít laàn trong moät naêm, vaø chæ ñeå daäy caùc khoa hoïc giuùp chuùng toâi hieåu bieát hôn, chöù khoâng phaûi ñeå ñem ñoà cöùu trôï caàn thieát cho hoaït ñoäng cuûa chuùng toâi. Chaúng haïn nhö toå chöùc söùc khoûe theá giôùi môùi ñaây ñaõ nhaän ñöôïc 10 trieäu myõ kim töø nöôùc A raäp Sauñi, daønh cho caùc cô caáu y teá taïi Somalia: ôû ñaây chuùng toâi ai cuõng bieát ñieàu naøy, nhöng khoâng ai thaáy boùng daùng caùc khoaûn taøi trôï ñaâu caû. Toå chöùc Nhi Ñoàng theá giôùi Unicef cuõng theá, bình thöôøng thì hoï cung caáp ñoà cöùu trôï cho treû em. Nhöng töø hai thaùng nay hoï khoâng cung caáp söõa cho treû em nöõa. Toâi cuõng khoâng hieåu taïi sao. Xem ra ngöôøi ta laøm moïi söï coù theå ñeå khieán cho tình traïng ñoùi khaùt cuûa daân chuùng trôû neân traàm troïng hôn, maø khoâng giaûi quyeát cuoäc khuûng hoaûng hieän nay cuûa Somalia.
Hoûi: Theá töø phía chính quyeàn chuyeån tieáp cuûa Somalia nhaø thöông coù nhaän ñöôïc trôï giuùp naøo khoâng thöa baùc aó?
Ñaùp: Chính quyeàn thì lo ñaùnh nhau vôùi caùc löïc löôïng phaûn loaïn vaø tieáp tuïc lo chuyeän cuûa hoï, chöù hoï khoâng lo laéng cho ngöôøi beänh taät. Töø khi chính quyeàn môùi ñöôïc chæ ñònh hoài thaùng 6 vöøa qua, boä söùc khoûe ñaõ chæ thaêm chuùng toâi moät laàn duy nhaát, vaø nhaân vieân cuûa boä ñi trong haønh lang nhaø thöông trong voøng 10 phuùt maø khoâng noùi gì.
Hoûi: Baùc só coù muoán nhaén göûi ngöôøi daân Italia ñieàu gì khoâng?
Ñaùp: Coù. Taïi Italia caùc nhaø chính trò bieát roõ caùc ñieàu kieän soáng ñích thaät cuûa ngöôøi daân Somalia, nhöng maø ñaïi ña soá daân chuùng laïi khoâng bieát roõ tình hình. Vì theá toâi xin ngöôøi daân Italia thaät söï chuù yù ñeán ñaát nöôùc
Somalia chuùng toâi vaø trôï giuùp chuùng toâi: ña soá daân chuùng chæ nhuùc nhích khi troâng thaáy treân truyeàn hình moät vaøi hình aûnh thöông taâm, nhöng thaät ra khoâng neân ñeå xaûy ra nhö theá.
(Avvenire 17-9-2011; 16.18-9-2011)
Linh Tieán Khaûi
(Radio Vatican)