Choáng ñoái toân giaùo
baèng caùch nhaïo baùng nieàm tin
Choáng ñoái toân giaùo baèng caùch nhaïo baùng nieàm tin.
Phoûng vaán linh muïc thaàn hoïc gia Armando Matteo veà hieän töôïng choáng ñoái toân giaùo baèng caùch nhaïo baùng ñöùc tin, thònh haønh treân theá giôùi hieän nay.
Roma (Avvenire 10-5-2011, Vat. 12/09/2011) - Khi ñeà caäp ñeán thaùi ñoä cuûa con ngöôøi trong xaõ hoäi ñoái vôùi nieàm tin, ngöôøi ta phaûi ghi nhaän söï thay ñoåi naøy: ñoù laø söï kieän ngaøy nay khoâng coøn laø thôøi gian choáng ñoái coù tính caùch yù thöùc heä nöõa, nhöng ngöôøi ta choáng ñoái toân giaùo baèng caùch nhaïo baùng ñöùc tin. Xöa kia, ñaëc bieät trong caùc xaõ hoäi duy vaät coäng saûn voâ thaàn, nieàm tin toân giaùo bò coi laø "thuoác phieän ru nguû nhaân daân", vaø vì theá nhaø nöôùc tìm moïi caùch loaïi boû vaø tieâu dieät toân giaùo. Nhöng ngaøy nay, sau khi caùc cheá ñoä coäng saûn theo nhau suïp ñoå, ngöôøi ta môùi nhaän ra raèng nieàm tin toân giaùo laø yeáu toá duy nhaát coù khaû naêng giuùp caân baèng cuoäc soáng con ngöôøi vaø xaây döïng moät xaõ hoäi nhaân baûn ñích thöïc. Lyù do laø vì toân giaùo giuùp con ngöôøi duy trì nhaân phaåm vaø caùc giaù trò tinh thaàn sieâu vieät, voán laø phaàn noøng coát, caàn thieát cho cuoäc soáng caù nhaân cuõng nhö cuûa cuoäc soáng xaõ hoäi.
Trong cuoán saùch töïa ñeà "Theá heä thöù nhaát khoâng tin" cha Armando Matteo ñöa ra caâu hoûi: taïi sao söù ñieäp haïnh phuùc cuûa Chuùa Gieâsu ñaõ ñem ñeán traàn gian laïi khoâng tìm ra choã trong traùi tim ngöôøi treû? Taïi sao giôùi treû khoâng thöïc haønh ñöùc tin vaø khoâng caàu nguyeän nöõa? Caùc ngöôøi treû cuûa caùc Ngaøy Quoác Teá Giôùi Treû ñi ñaâu maát heát roài? Tröôùc moät tình traïng nhö theá cuõng nhö tröôùc caùc thaùi ñoä cuûa giôùi treû, ngöôøi ta thöôøng laäp ñi laäp laïi raèng "giôùi treû ngaøy nay khoâng gioáng nhö ngöôøi treû xöa kia nöõa"; vaø khi laøm nhö theá ngöôøi ta yeân trí raèng ñoù laø moät "ñieàu bình thöôøng", coøn cung caùch haønh xöû cuûa giôùi treû ngaøy nay laø "khoâng bình thöôøng". Nhöng trong saùch cha Armando Matteo caät vaán moät caùch nghieâm chænh veà nhöõng gì chöa töøng ñöôïc bieåu loä trong kieåu soáng vaø tin hay khoâng tin cuûa ngöôøi treû. Vaø cha nhaän dieän ra trong taän cuøng thaúm con tim cuûa hoï veát thöông cuûa moät tieáng keâu hy voïng, trong moät xaõ hoäi yeâu thích söï treû trung hôn yeâu thích ngöôøi treû. Caàn phaûi khôûi haønh töø tieáng keâu ñoù, cho töông lai giôùi treû, cho töông lai cuûa xaõ hoäi vaø cho töông lai cuûa Giaùo Hoäi.
Sau ñaây chuùng toâi xin göûi tôùi quùy vò vaø caùc baïn baøi phoûng vaán linh muïc thaàn hoïc gia Armando Matteo, giaùo sö ñaïi hoïc giaùo hoaøng Urbaniana cuûa Boä Truyeàn Giaùo, tuyeân uùy cuûa Lieân hieäp caùc ñaïi hoïc coâng giaùo Italia, veà thaùi ñoä voâ thaàn cuûa con ngöôøi thôøi nay.
Linh Muïc Armando Matteo laø taùc giaû cuoán "Theá heä khoâng tin thöù nhaát", ñeà caäp tôùi thaùi ñoä khoâng tin cuûa giôùi treû ngaøy nay. Trong cuoán "Nhaân danh vì Thieân Chuùa khoâng ñöôïc bieát ñeán. Söï khieâu khích cuûa Ñöùc Gieâsu ñoái vôùi ngöôøi tin vaø ngöôøi khoâng tin", cha tìm traû lôøi cho söï nghi ngôø cuûa ngöôøi voâ thaàn. Theo cha, caâu traû lôøi toát nhaát laø söï töï do cuûa Chuùa Kitoâ coù khaû naêng laøm cho nhöõng ngöôøi voâ thaàn cuõng kinh ngaïc.
Hoûi: Thöa cha Matteo, cha ñaõ hoïc ñöôïc nhöõng gì töø nhöõng ngöôøi khoâng tin vaø ñaõ hoïc ñöôïc töø nhöõng ai?
Ñaùp: Caùch ñaây 10 naêm, ñeå vieát cuoán saùch "Ñöùc tin cuûa giaùo daân" toâi ñaõ gaëp moät vaøi ngöôøi khoâng tin, nhöng coù khaû naêng chuù yù tôùi ñöùc tin moät caùch maïnh meõ, vaø coù theå tieáp nhaän caùc kinh nghieäm phong phuù cuûa ñöùc tin. Chaúng haïn nhö oâng Salvatore Natoli, laø ngöôøi ñaõ töø laâu thöøa nhaän söùc maïnh ñích thöïc cuûa cöû chæ yeâu thöông, laø toång hôïp cuûa Kitoâ giaùo. Caû oâng Gianni Vattimo cuõng uûng hoä vieäc xaây döïng nhaân baûn, maø Kitoâ giaùo coáng hieán caùc lyù do hy voïng cho vieäc xaây döïng aáy. Theá roài, coøn coù caùc oâng Vincenzo Vitiello, Massimo Cacciari, Umberto Galimberti vaø nhieàu ngöôøi khaùc nöõa, hoï thöøa nhaän raèng Kitoâ giaùo coù theå böôùc vaøo trong thaûm caûnh cuûa con ngöôøi vaø soi saùng noù moät caùch chöa töøng thaáy. Nhaát laø trong laõnh vöïc cuûa söï töï do: ñaõ khoâng coù nieàm tin toân giaùo naøo chuù yù tôùi thaûm caûnh cuûa con ngöôøi nhö Kitoâ giaùo.
Hoûi: Tuy nhieân, ngaøy nay, chuû thuyeát voâ thaàn laïi ñaõ mang caùc maàu saéc cuûa söï khöôùc töø tính caùch lyù söï cuûa chính Kitoâ giaùo, rieâng cha thì cha nghó sao?
Ñaùp: Ñuùng theá, beân caïnh teân caùc nhaân vaät maø toâi môùi nhaéc tôùi treân kia, trong caùc thôøi gian môùi ñaây coøn coù caùc tieáng noùi cheá nhaïo ñöùc tin kitoâ nhaân danh moät chuû thuyeát voâ thaàn taøn phaù hôn, maø Ñöùc hoàng Y Ravasi ñaõ ñònh nghóa laø "chuû thuyeát voâ thaàn loûng". Ñaây laø moät ñoàng minh khoù khaên hôn ñoái vôùi nhöõng ai tin. Chæ caàn ñieåm qua moät vaøi nhaân vaät taïi Italia nhö Manlio Sgalambro, Emmanuele Severino, hay Michel Onfray beân Phaùp, hoaëc Herbert Schnaedelbach beân Ñöùc. OÂng Schaedelbach laø ngöôøi hoài naêm 2.000 ñaõ vieát moät baøi ñaêng treân nguyeät san Die Welt, trong ñoù oâng khaúng ñònh raèng lyù do duy nhaát khieán cho ngöôøi ta deã chòu ñoù laø söï bieán maát cuûa Kitoâ giaùo. Tuy nhieân, ñoái vôùi caû caùc tieáng noùi naøy, chuùng ta cuõng phaûi töï hoûi xem chuùng ta ñaõ thieáu soùt ñieàu gì ñeå kieåu giôùi thieäu Chuùa Gieâsu Kitoâ bò tieáp nhaän moät caùch hoaøn toaøn traùi ngöôïc nhö vaäy? Neáu Chuùa Gieâsu Kitoâ laø caâu traû lôøi cao quùy nhaát cho cuoäc soáng, thì taïo sao söù ñieäp cuûa Ngöôøi ngaøy nay laïi bò ñoùn nhaän moät caùch hoaøn toaøn traùi nghòch nhö theá?
Hoûi: Coøn rieâng cha, thì cha ñaõ ñöa ra caâu traû lôøi naøo?
Ñaùp: Theo thieån yù toâi, chuùng ta ñaõ khoâng ôû treân ñoä cao cuûa Coâng Ñoàng Chung Vaticaêng II trong hai laõnh vöïc: trong laõnh vöïc phuïng vuï vaø trong laõnh vöïc Thaùnh Kinh. Trong quùa laâu chuùng ta ñaõ nghó raèng caùc ngöôøi cöû haønh vaø caùc ngöôøi tham döï caùc buoåi cöû haønh phuïng vuï laø caùc tín höõu ngay khi sinh ra ñaõ laø nhö theá. Traùi laïi, chuùng ta ñaõ phaân chia tín höõu thaønh "nhöõng ngöôøi thöïc haønh ñaïo", vaø "nhöõng ngöôøi khoâng thöïc haønh ñaïo". Caùc tín höõu khoâng thöïc haønh ñaïo hieån nhieân laø moät ñieàu nghòch nghóa. Nhöng söï phaân chia ñoù ñaõ coâ ñoïng laïi thaønh tình traïng soáng vaø laøm cho hoaït ñoäng rao giaûng Tin Möøng bò chaäm laïi.
Ngoaøi ra, neáu ñuùng thaät nhö caùc nghieân cöùu môùi ñaáy ñaõ veùn môû cho thaáy - 86% tín höõu coâng giaùo Italia ñaõ khoâng bao giôø môû moät cuoán saùch Thaùnh Kinh trong suoát cuoäc soáng cuûa mình - thì chuùng ta ñang ôû naêm deâ-roâ! Trong toâng huaán Verbum Dei Ñöùc Thaùnh Cha Bieån Ñöùc XVI môøi goïi chuùng ta laøm quen vôùi Thaùnh Kinh, ñoïc vaø caàu nguyeän vôùi Thaùnh Kinh. Veà ñieåm naøy chuùng ta ñang raát laø chaäm treã trong vieäc xaây döïng moät taâm thöùc kinh thaùnh.
Hoûi: Trong cuoán saùch cuûa cha veà "Vò Thieân Chuùa khoâng ñöôïc bieát ñeán", cha ñaõ laáy laïi moät kieåu noùi cuûa Ñöùc Thaùnh Cha Bieån Ñöùc XVI vaø nhaán maïnh raèng "chaân lyù khoâng phaûi laø moät chieán lôïi phaåm". Laøm theá naøo ñeå dung hoøa khaúng ñònh naøy vôùi "yeâu saùch" ñaïi ñoàng cuûa Chuùa Kitoâ?
Ñaùp: Tröôùc heát caàn thöøa nhaän raèng trong laõnh vöïc cuûa ñöùc tin thì chaân lyù töï coáng hieán cho söï töï do. Chaân lyù laø moät lôøi môøi goïi, coøn tin hay khoâng tin laø tuøy söï töï do cuûa moãi ngöôøi. Ngoaøi ra, caàn phaûi nhaán maïnh raèng chaân lyù coù moät ñaëc thaùi töông töï vaø ña dieän. Chaân lyù khoâng laø cuøng moät ñieàu treân bình dieän trieát lyù hay treân bình dieän khoa hoïc. Coù nhieàu caùch khaùc nhau ñeå böôùc vaøo tieáp caän vôùi chaân lyù. Ñöùc tin caàn ñeán trieát hoïc, vaên chôöng, khoa hoïc vaø ngheä thuaät. Con ngöôøi cuûa ñöùc tin khoâng chæ löu taâm tôùi cuoäc soáng, vì coøn coù nhieàu vaán naïn khaùc vaãn coøn roäng môû, vaø caàn phaûi ñöôïc ñoái phoù vôùi caùc thaùi ñoä khaùc nhau. Ñöùc tin phaûi traû lôøi cho caâu hoûi lieân quan tôùi söï caùnh chung, tôùi caùc thöïc taïi sau heát, nôi söï haïn heïp vaø vaø söï voâ taän giao ñuïng chaïm tôùi nhau. Ñoù laø ñieàu maø thaàn hoïc ñònh nghóa laø "caùi ñaõ hieän dieän nhöng chöa tôùi", "caùi ñaõ coù nhöng chöa hoaøn thaønh", "caùi ñaõ baét ñaàu nhöng chöa keát thuùc". Giaû thuyeát ñaëc tính töông töï cuûa ñöùc tin cho pheùp böôùc vaøo trong cuoäc ñoái thoaïi vôùi tha nhaân, chöù khoâng phaûi laø giaû boä ñoái thoaïi.
Hoûi: Thöa cha, cha bieát raát roõ moâi tröôøng ñaïi hoïc: cha nhaän thaáy noù theá naøo, noù roäng môû hay phaûn öùng choáng laïi dieãn vaên veà Thieân Chuùa?
Ñaùp: Chaéc chaén laø giôùi treû ngaøy nay muoán ñoái thoaïi vôùi nhöõng ngöôøi coù ñieàu gì nghieâm chænh lieân quan tôùi cuoäc soáng ñeå noùi vôùi hoï. Ngöôøi treû ngaøy nay khoâng phaûi laø moät theá heä thöïc tieãn cuõng khoâng phaûi ñöôïc ñònh höôùng bôûi moät yù thöùc heä. Nhöng khoâng theå naøo ñaët haøng raøo caûn ngaên hoï, bôûi vì hoï ñaùnh hôi ngay ñöôïc nhöõng ai khoâng coù khaû naêng ñöa ra caùc lyù leõ rieâng cho caùc laäp tröôøng cuûa mình. Trong theá giôùi ñaïi hoïc, traùi laïi coøn coù moät soá khaùng cöï yù thöùc heä naøo ñoù, nhöng ñieàu naøy khoâng loaïi boû söï kieän coù moät theá heä caùc giaùo sö roäng môû cho dieãn vaên toân giaùo. Ñaëc bieät caùc nghieâm cöùu veà söï gioøn moûng cuûa con ngöôøi, söï laán aùt cuûa kyõ thuaät, söï toaøn caàu hoùa, vieäc keùo daøi söï soáng con ngöôøi laøm thaønh moät laõnh vöïc, trong ñoù lôøi cuûa Chuùa Gieâsu coù theå vang voïng leân moät caùch saâu ñaäm.
(Avvenire 10-5-2011)
Linh Tieán Khaûi
(Radio Vatican)