Tình hình daân soá theá giôùi
Tình hình daân soá theá giôùi.
Phoûng vaán giaùo sö Alessandro Rosina.
Roma (Avvenire 12-7-2011; Fides 14-7-2011) - Theo öôùc tính cuûa toå chöùc Lieân Hieäp Quoác, vaøo thaùng 10 naêm 2011, daân soá theá giôùi seõ leân ñeán 7 tyû ngöôøi. Caùc thoáng keâ môùi nhaát cho bieát trong voøng 10 naêm saép tôùi, moät soá quoác gia ngheøo nhaát theá giôùi seõ gia taêng daân soá gaáp ñoâi vaø vaøo naêm 2025, daân soá theá giôùi seõ leân ñeán 8 tyû ngöôøi. Nhaân dòp naøy, oâng Babatunde Osotimehin, ñaëc traùch quyõ daân soá cuûa Lieân Hieäp Quoác, ñaõ ñeà ra moät chieán dòch mang teân "7 tyû haønh ñoäng", nhaèm ñaùnh ñoäng yù thöùc ngöôøi daân theá giôùi veà yù nghóa vieäc soáng chung giöõa 7 tyû ngöôøi, vaø veà vieäc caàn phaûi ñeà ra nhöõng chính saùch giaûi quyeát nhöõng vaán ñeà chung cuûa taát caû moïi ngöôøi daân treân theá giôùi. Nhaát laø caàn daán thaân lo cho töông lai cuûa nhöõng ngöôøi treû, thaêng tieán quyeàn lôïi cuûa caùc thieáu nieân vaø phuï nöõ, ñoàng thôøi cuõng phaûi baûo toaøn nhöõng taøi nguyeân thieân nhieân cho caùc theá heä mai sau. Ñaø gia taêng daân soá naøy seõ coù haäu quaû tieâu cöïc ñoái vôùi khoaûng 215 trieäu phuï nöõ, ñang mong muoán ñöôïc höôûng caùc phuïc vuï yteá lieân quan ñeán söùc khoûe sinh saûn vaø keá hoaïch hoùa gia ñình, nhöng khoâng ñöôïc.
Hieän nay coù 5 quoác gia ñoâng daân nhaát treân toaøn traùi ñaát ñoù laø Trung quoác vôùi hôn 1 tyû 3; AÁn Ñoä vôùi 1 tyû 2; Hoa Kyø hôn 310 trieäu, Indonesia vôùi gaàn 243 trieäu vaø Brazil vôùi hôn 201 trieäu. Moät cuoäc nghieân cöùu môùi ñaây cuõng cho bieát raèng daân soá luïc ñòa Phi chaâu seõ taêng leân gaáp ba, töùc laø töø 230 trieäu hieän nay leân ñeán 811 trieäu.
Sau ñaây chuùng toâi xin göûi tôùi quùy vò vaø caùc baïn baøi phoûng vaán giaùo sö Alessandro Rosina, veà tình hình daân soá theá giôùi. Allessandro Rosina daäy moân Daân soá taïi phaân khoa Kinh teá Ñaïi hoïc coâng giaùo Milano baéc Italia. OÂng coäng taùc vôùi nhoùm chuyeân vieân "Daân soá vaø thoáng keâ xaõ hoäi" phaân boä Khoa hoïc thoáng keâ, cuõng nhö coäng taùc vôùi caùc giaùo sö kinh teá, tö phaùp, vaø xaõ hoäi, ñaëc bieät trong caùc ñöôøng loái chính trò lao ñoäng, trôï caáp xaõ hoäi vaø gia ñình. Môùi ñaây giaùo sö ñaõ cuøng baø Maria Letizia Tanturri, chuyeân vieân nghieân cöûu thuoäc ñaïi hoïc Padova baéc Italia, vieát chung cuoán saùch töïa ñeà "Vónh bieät Malthus", qua ñoù hai ngöôøi khaúng ñònh raèng sau gaàn hai theá kyû soáng döôùi boùng ma cuûa noãi sôï haõi naïn nhaân maõn, sau cuøng phaûi ñeå cho oâng Malthus, ngöôøi ñaõ baùo ñoäng naïn nhaân maõn vaø ñöa ra caùc bieän phaùp haïn cheá daân soá treân theá giôùi, nguû yeân vôùi thuyeát nhaân maõn cuûa oâng.
Hoûi: Thöa giaùo sö Rosina, trong cuoán saùch "Vónh bieät Malthus", giaùo sö ñaõ chöùng minh cho thaáy thaät sai laàm caùc lyù thuyeát cuûa oâng Malthus, nhaø kinh teá vaø daân soá hoïc ngöôøi Anh, soáng giöõa caùc naêm 1766-1834 chuû tröông haõm phanh daân soá theá giôùi, cuõng nhö caùc baùo ñoäng hoát hoaûng cuûa nhöõng ngöôøi thuoäc nhoùm taân Malthus chuû tröông thaêng tieán vieäc ngöøa thai vaø kieåm soaùt daân soá taïi caùc nöôùc ñang treân ñöôøng phaùt trieån. Taïi sao oâng Malthus laïi sai laàm nhö vaäy, thöa giaùo sö?
Ñaùp: Moät caùch neàn taûng, oâng ta sai laàm, bôûi vì con ngöôøi laø moät sinh vaät khaùc vôùi caùc loaøi vaät khaùc. Noù coù caùc taøi nguyeân thoâng minh hôn, vaø coù khaû naêng vöôït quùa caùc giôùi haïn, nhôø caùc saùng cheá môùi vaø caùc kyõ thuaät. Khi oâng Malthus vieát baøi khaûo luaän veà "Nguyeân lyù daân soá", trong ñoù oâng than phieàn veà söùc gia taêng quùa ñaùng cuûa nhaân loaïi treân theá giôùi, hoài ñoù chæ coù 1 tyû ngöôøi. Moät traêm naêm sau, daân soá theá giôùi leân 1,6 tyû. Vaø vaøo cuoái theá kyû XX daân soá ñòa caàu laø 6 tyû. Ñaây laø söï gia taêng raát maïnh. Nhöng neáu chuùng ta quan saùt xaõ hoäi Anh quoác vaøo thôøi cuûa oâng Malthus vaø ngaøy nay, chuùng ta coù theå kieåm thöïc laø ñaõ khoâng coù söï caûi tieán ñaëc bieät lieân quan tôùi caùc ñieàu kieän soáng. Vaø phaàn coøn laïi treân theá giôùi cuõng theá. Thaät vaäy, moät ñaøng laø caùc lo sôï chính ñaùng lieân quan tôùi löôïng taøi nguyeân, ñaøng khaùc laø vieäc nghó tôùi chuyeän haïn cheá con ngöôøi.
Hoûi: Thöa giaùo sö, coù moät giôùi haïn maø nhaân loaïi khoâng ñöôïc vöôït qua hay khoâng? Neáu chaúng bao laâu nöõa daân soá theá giôùi seõ leân tôùi 7 tyû ngöôøi thì sao? Caùc döï ñoaùn coøn noùi laø vaøo cuoái theá kyû XXI naøy daân soá theá giôùi seõ leân tôùi 9 hay 10 tyû ngöôøi, coù ñuùng theá khoâng?
Ñaùp: Vaán ñeà laø ôû ñaáy. Chuùng ta khoâng coù chöùng côù thöïc tieãn hieån nhieân naøo cho bieát ñaâu laø giôùi haïn. Dó nhieân treân Traùi Ñaát coù caùc raøng buoäc veà ñaát ñai vaø taøi nguyeân thieân nhieân, nhöng thaät khoù maø noùi raèng ñaâu laø giôùi haïn ñoái vôùi caùc khaû naêng thích öùng, saùng cheá vaø tieán boä kyõ thuaät cuûa chính con ngöôøi. Vaø chuùng ta coù theå loaïi tröø raèng trong moät töông lai khoâng xa, con ngöôøi phaùt trieån vaø traûi daøi söï thoáng trò cuûa noù treân caû khoâng gian nöõa. Treân thöïc teá ñieàu maø ngöôøi ta coù theå döï kieán ñoù laø daân soá theá giôùi seõ tieán tôùi choã oån ñònh.
Hoûi: Nhöng maø seõ coù theâm 2 tyû ngöôøi khaùc nöõa phaûi chaêm soùc thöa giaùo sö?
Ñaùp: Dó nhieân roãi. Caùc thaùch ñoá seõ khoång loà, vaø khoâng coù ai che daáu chuùng. Chæ caàn nghó tôùi 1 tyû ngöôøi seõ ñeø naëng treân Phi chaâu, nôi caùc ñieàu kieän soáng voán ñaõ mong manh, trong khi söï giaø nua ngaøy caøng laø saéc thaùi cuûa chaâu AÂu, laøn soùng di cö tò naïn seõ lieân tuïc vaø vuøng Ñòa Trung Haûi, trong ñoù Italia coù moät theá ñöùng trung taâm, seõ coøn trôû neân chieán löôïc vaø noùng boûng hôn nöõa.
Hoûi: Thöa giaùo sö Rosina, cho ñeán nay taïi caùc ñaïi luïc nhö AÙ chaâu, vaø Phi chaâu ngöôøi ta ñaõ söû duïng caùc ñöôøng loái chính trò cöôõng baùch kieåm soaùt sinh saûn, trong khi caùc cô caáu quoác teá ñaõ thaêng tieán vieäc phoå bieán thuoác ngöøa thai haøng loaït. Ñaây coù phaûi laø ñöôøng loái phaûi theo trong töông lai hay khoâng?
Ñaùp: Chaéc chaén laø khoâng roài. Ñöôøng loái phaûi theo öu tieân ñoù laø vieäc caûi tieán vieäc giaùo duïc, ñaøo taïo vaø thaêng tieán vai troø cuûa nöõ giôùi. Moät phuï nöõ coù hoïc nhieàu hôn seõ hieåu bieát nhieàu hôn vaø coù caùc löïa choïm yù thöùc hôn, keå caû treân bình dieän sinh saûn vaø coù theå nuoâi daäy caùc con caùi cuûa hoï moät caùch toát ñeïp hôn. Saùch löôïc khoâng phaûi laø haïn cheá "phaåm chaát", maø laø caûi thieän "phaåm chaát". Vaø nhaát laø khoâng ñöôïc lyù luaän theo kieåu "ñieàu gì thuaän lôïi nhaát cho chuùng ta laø caùc quoác gia giaàu laø ñieàu neân laøm".
Hoûi: Nhöng maø ñoái vôùi chuùng ta laø caùc nöôùc taây aâu giaàu coù, chuùng ta cuõng seõ khoâng thieáu caùc vaán ñeà cuûa mình. Ñaëc bieät laø caûnh gìa nua cuûa caùc xaõ hoäi taây aâu. Trong saùch "Vónh bieät Malthus" giaùo sö ñònh nghóa hieän töôïng xaõ hoäi taây aâu gia nua naøy nhö laø "chöa töøng coù, ñònh ñoaït vaø khoâng theå laät ngöôïc ñöôïc nöõa". Taïi sao vaäy, thöa giaùo sö?
Ñaùp: Noù laø hieän töôïng chöa töøng coù bôûi vì trong toaøn lòch söû nhaân loaïi töông quan giöõa lôùp ngöôøi 60 tuoåi vaø soá coøn laïi cuûa daân chuùng ñaõ khoâng bao giôø vöôït quùa 1 phaàn 20. Chæ trong caùc thaäp nieân vöøa qua ngöôøi ta ñaõ leân tôùi 1 phaàn 10, vaø theo caùc öôùc tính cuûa quoác teá thì trong naêm 2050 töông quan giöõa lôùp ngöôøi 60 tuoåi vaø soá coøn laïi cuûa daân chuùng seõ laø 1 phaàn 5. Neáu daân soá theá giôùi moãi naêm gia taêng 1%, thì soá ngöôøi 60 tuoåi seõ gia taêng 2.5%, vaø lôùp ngöôøi 80 tuoåi coøn gia taêng maïnh hôn nöõa töùc nhieàu hôn gaáp 4 laàn. Nhö theá, söï va chaïm seõ raát ñònh ñoaït, vôùi caùc suy suïp treân bình dieän xaõ hoäi, kinh teá, chính trò, vaø ñaây laø ñieàu khoâng theå laät ngöôïc ñöôïc. Ñaây laø moät hieän töôïng coù soá phaän bieán thaønh cô caáu, vì theá caàn phaûi nghó ra caùc chieán thuaät môùi ñoái vôùi hieän töôïng giaø nua tích cöïc naøy vaø ôû ñaây nöõa cuõng laïi laø vaán ñeà phaåm chaát.
Hoûi: Luaän thuyeát cuûa cuoán saùch "Vónh bieät Malthus" chính laø vieäc chuyeån töø vieäc gia taêng veà "löôïng" sang vieäc gia taêng veà "phaåm", ñöôïc aùp duïng vaøo nhieàu moâi tröôøng khaùc nhau nhö daân soá, moâi sinh, kyõ thuaät, tin töôûng nôi sö "thoâng minh taäp theå hôn cuûa con ngöôøi". Nhöng ñaây coù phaûi laø moät quan nieäm quùa laïc quan hay khoâng thöa giaùo sö?
Ñaùp: Chuùng ta haõy nhìn veà quùa khöù. Khi nöôùc Italia thoáng nhaát caùch ñaây 150 naêm, tuoåi soáng trung bình cuûa ngöôøi daân laø 32 tuoåi; moät phaàn tö treû em khoâng soáng tôùi 1 tuoåi; vaø ña soá caùc treû sô sinh khoâng soáng tôùi tuoåi tröôûng thaønh. Nhöng ñaõ coù söï phaùt trieån ngoaïi thöôøng: soá ngöôøi ngoài quanh baøn aên gia taêng, thì mieáng aên töông öùng cuõng gia taêng, bôûi vì chieàu kích cuûa chieác baùnh ngoït ñaõ gia taêng moät caùch ngoaïi thöôøng, vöôït ngoaøi moïi öôùc ñoaùn lieân quan tôùi vieäc soáng laâu hôn, vaø coù nhieàu phaåm chaát hôn. Neáu chuùng ta taùi khaùm phaù ra neàn luaân lyù ñaïo ñöùc cuûa coâng ích, caû treân bình dieän toaøn caàu, qua vieäc khieán cho taát caû moïi ngöôøi soáng coù traùch nhieäm hôn, thì coù theå ñöông ñaàu vôùi caùc thaùch ñoá thôøi ñaïi ñang ôû tröôùc maét chuùng ta, vôùi thaùi ñoä laïc quan coù lyù, laïc quan cho raèng moät laàn nöõa con ngöôøi seõ coøn bieát caùch thaéng vöôït ñöôïc caùc haïn heïp.
(Avvenire 12-7-2011; Fides 14-7-2011)
Linh Tieán Khaûi
(Radio Vatican)