Thaûm caûnh naïn ñoùi
trong vuøng Söøng Phi chaâu
Thaûm caûnh naïn ñoùi trong vuøng Söøng Phi chaâu.
Phi Chaâu (Avvenire 30-7-2011) - Trong caùc tuaàn qua, Ñöùc Thaùnh Cha Bieån Ñöùc XVI ñaõ lieân tuïc keâu goïi coäng ñoàng quoác teá lieân ñôùi cöùu trôï caùc daân toäc vuøng Söøng Phi chaâu, ñaëc bieät laø Somalia, ñang gaëp naïn ñoùi traàm troïng. Nhöng cho tôùi nay ñaõ chæ coù caùc toå chöùc baùc aùi kitoâ vaø caùc toå chöùc phi chính quyeàn höôûng öùng, coøn chính quyeàn daân söï caùc quoác gia Baéc Myõ vaø AÂu chaâu ñaõ thinh laëng. Cuoäc khuûng hoaøng kinh teá taøi chaùnh vaø chính trò keùo daøi, cuõng nhö chieán cuoäc dai daúng töø maáy thaùng qua taïi Libia, ñaõ khieán cho caùc chính quyeàn daân söï taây aâu ôû trong tình traïng roái ren, khoâng coøn loøng trí vaø söï haêng say naøo ñeå nghó ñeán vieäc cöùu trôï 12 trieäu ngöôøi ñoùi trong vuøng Söøng Phi chaâu nöõa.
Ñaùp laïi lôøi keâu môøi cuûa Ñöùc Thaùnh Cha Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc Italia ñaõ trích ra töø quõy 8 phaàn ngaøn 1 trieäu Euros ñeå cöùu ñoùi. Trong khi Caritas Italia ñaõ trôï giuùp laäp töùc 300,000 Euros. Caùc Giaùm Muïc Italia cuõng ñaõ phaùt ñoäng chieán dòch quyeân goùp trong moïi giaùo xöù toaøn nöôùc ngaøy 18 thaùng 9 naêm 2011. Hoäi Ñoàng Toøa Thaùnh Cor Unum Ñoàng Taâm ngay töø ñaàu ñaõ ñoùng goùp löôït ñaàu tieân 50,000 Euros vaø Caritas quoác teá ñaõ laäp töùc cuøng vôùi caùc Caritas ñòa phöông phoái hôïp coâng taùc cöùu trôï. Somalia laø quoác gia bò ñoùi naëng nhaát, moät phaàn cuõng vì tình traïng cuoäc noäi chieán keùo daøi töø haøng chuïc naêm qua. Chính quyeàn Mogadiscio quùa yeáu, trong khi löïc löôïng hoài giaùo cöïc ñoan Shabaab quùa maïnh vaø kieåm soaùt toaøn mieàn nam vaø nhieàu vuøng khaùc. Caùc toaùn phieán quaân hoài lieân tuïc ñaùnh phaù nhieàu khu vöïc khaùc nhau trong thuû ñoâ. Döôùi aûnh höôûng cuûa phong traøo hoài khuûng boá Al Qaeda, caùc löïc löôïng Shabaab tuyeân boá hoï chieán ñaáu cho moät nöôùc Somalia vó ñaïi, bao goàm moät phaàn cuûa mieàn taây baéc Kenya vaø taây nam Etiopia. Trong caùc vuøng naøy thöôøng xaûy ra caùc vuï giao tranh do caùc nhoùm phieán quaân hay caùc baêng ñaûng toäi phaïm Somali gaây ra. Caùc löïc löôïng Shabaab khoâng chaáp nhaän cho caùc toå chöùc baùc aùi quoác teá ñem phaåm vaät cöûu trôï tôùi cho daân chuùng ñang phaûi ñoùi khaùt trong vuøng.
Traïi tò naïn Dadaab ôû beân kia bieân giôùi Kenya ñaõ phaûi tieáp nhaän hôn 400,000 ngöôøi. Vaø trong caùc tuaàn qua haøng ngaøy vaãn coøn coù töø 1,400 ñeán 3,000 ngöôøi di cö nhaäp traïi. Haøng ngaøn ngöôøi Somali ñaõ baét ñaàu chieám moät phaàn môùi cuûa traïi goïi laø Ifo-2. Moät baûn töôøng trình cuûa caùc toøa ñaïi söù Ñan Maïch vaø Na Uy cho bieát laøn soùng di cö ñoâng ñaûo nhö theá seõ gaây ra caùc aâm höôûng khoâng theå traùnh ñöôïc ñoái vôùi cuoäc soáng xaõ hoäi vaø treân moâi sinh cuûa Kenya; vaø nöôùc Kenya cuõng lo sôï cho neàn an ninh cuûa mình. Ngoaøi ra, tình hình nghieâm troïng noùi treân cuõng aûnh höôûng naëng neà treân vieäc di chuyeån vaø ñoàng coû cuûa Kenya.
Baûn baùo caùo noùi treân cuõng cho bieát laø 18% caùc phaåm vaät cöùu trôï do Chöông trình thöïc phaåm cuûa Lieân Hieäp Quoác cuõng caáp trong naêm 2010 ñaõ bò ngöôøi tò naïn baùn laïi ñeå laáy tieàn. Ñaây laø lyù do giaûi thích taïi sao giaù löông thöïc taïi Dadaab reû hôn vuøng laân caän. Caùc traïi Dagahaley, Ifo vaø Ifo-2 chæ caùch Dadaab vaøi caây soá, gaàn bieân giôùi vôùi Somalia, taïo ra thaønh phoá tò naïn lôùn nhaát theá giôùi vôùi hôn 400,000 ngöôøi. Nhöng soá ngöôøi tìm tôùi caùc traïi tò naïn naøy seõ coøn cao hôn nöõa, ñeán ñoä Lieân Hieäp Quoác ñaõ taùi leân tieáng baùo ñoäng raèng ñaây laø naïn ñoùi keùm teä haïi nhaát töø 60 naêm qua, vaø noù seõ keùo daøi suoát naêm 2011 naøy.
Sau ñaây chuùng toâi xin göûi tôùi quùy vò vaø caùc baïn baøi phong vaán Linh Muïc Piero Gheddo, thuoäc Hoäi truyeàn giaùo nöôùc ngoaøi Milano, goïi taét laø PIME, veà thaûm caûnh naïn ñoùi trong vuøng Söøng Phi chaâu. Cha Piero Gheddo ñaõ töøng chöùng kieán taän maét raát nhieàu thaûm caûnh khaån thieát ñoù ñaây treân theá giôùi, vaø trong quùa khöù cuõng ñaõ töøng sôø moù ñöôïc söï baàn cuøng cuûa ngöôøi daân Somalia.
Hoûi: Thöa cha, maëc duø Ñöùc Thaùnh Cha Bieån Ñöùc XVI ñaõ nhieàu laàn keâu goïi coäng ñoàng quoác teá lieân ñôùi trôï giuùp caùc daân toäc trong vuøng Söøng Phi chaâu ñang bò naïn ñoùi hoaønh haønh, nhöng xem ra chính quyeàn caùc quoác gia taây aâu giaû ñieác laøm ngô vaø khoâng nhuùc nhích. Taïi sao vaäy?
Ñaùp: Coù ñuùng thaät laø vì cuoäc khuûng hoaûng kinh teá taïi Italia cuõng nhö caùc nöôùc khaùc . Treân theá giôùi coù quùa nhieàu chuyeän khaån thieát, vaø trong tình traïng ñoù ngöôøi ta thaät deã daøng lo ra khoâng chuù yù tôùi thaûm caûnh cuûa ngöôøi khaùc. Nhöng maø toâi höôùng tôùi caùc tín höõu kitoâ, tôùi nhöõng ngöôøi khoâng coù quyeàn lo ra.
Hoûi: Laøm theá naøo ñeå duy trì söï chuù yù cuûa dö luaän coâng coäng tröôùc moät thaûm caûnh khoâng theå chôø ñôïi ñöôïc nöõa nhö naïn ñoùi trong vuøng Söøng Phi chaâu thöa cha?
Ñaùp: Toâi baét ñaàu töø chính chuùng ta laø kitoâ höõu, cuï theå laø vôùi chính toâi. Khi toâi chöùng kieán caùc tình traïng coù saéc thaùi taän theá nhö tình traïng taïi Somalia hieän nay, toâi ñaët vaán ñeà vôùi chính ñöùc tin cuûa toâi. Nieàn tin cuûa toâi nôi Chuùa Kitoä coù giaù trò gì, neáu toâi khoâng caûm thaáy ñöôïc môøi goïi haønh ñoäng tröôùc caùc tai öông kinh khuûng nhö theá naøy? Töï caät vaán mình tröôùc, roài sau ñoù xem chuùng ta seõ phaûi laøm gì. Nhöng böôùc chuyeån tieáp ñaàu tieân laø khoâng baát ñoäng, khoâng thôø ô. Laø kiteâ höõu chuùng ta khoâng ñöôïc laø khaùn giaû ngoài tröôùc ñaøi truyeàn hình vaø noùi "toäi nghieäp cho caùc ngöôøi ngheøo ñoùi naøy", roài ñoåi sang ñaøi khaùc. Moät söï kieän nghieâm troïng nhö naïn ñoùi trong vuøng Söøng Phi chaâu môøi goïi tính nhaän baûn cuûa toâi, môøi goïi yù thöùc huynh ñeä cuûa toâi ñoái vôùi moïi daân toäc treân theá giôùi naøy.
Hoûi: Coù ñieàu gì caáp baùch maø con ngöôøi thôøi ñaïi chuùng ta laïi khoâng hieåu thöa cha?
Ñaùp: Ñieàu caáp baùch maø con ngöôøi ngaøy nay khoâng hieåu: ñoù laø chuùng ta laø nhöõng ngöôøi ñöôïc öu ñaõi trong nhaän loaïi; moïi ngöôøi ñeàu muoán ñöôïc soáng nhö chuùng ta, trong moät quoác gia, trong ñoù söï thònh vöôïng, phaùt trieån vaø töï do ñöôïc baûo ñaûm. Ngöôøi ngheøo tuùng nhaát soáng taïi Italia cuõng coøn giaàu ñöùng tröôùc caùc naïn ñoùi keùm. Vöïc thaúm xa caùch giöõa cuoäc khuûng hoaûng kinh teá cuûa Italia chuùng ta vaø Somalia ñang cheát ñoùi cheát khaùt, thaät laø kinh khuûng.
Hoûi: Vaø khoâng phaûi chæ coù Somalia maø thoâi, nhöng coøn coù bieát bao nhieâu quoác gia khaùc cuõng ñang laåm vaøo trình traïng haïn haùn maát muøa nhö theá thöa cha.
Ñaùp: Khoâng, khoâng coù nöôùc naøo bò tôùi möùc toài teä nhö Somali ñaâu. Chuùng ta ñang chöùng kieán ngaøy taän theá cuûa moät daân toäc. Chuùng ta thöû so saùnh vôùi Italia ñeå nhaän ra taàm nghieâm troïng cuûa naïn ñoùi taïi Somalia. AÙp duïng vaøo daân soá 65 trieäu cuûa Italia, thì coù 25 trieäu ngöôøi ñang cheát vì ñoùi vaø thieáu dinh döôõng. Chuùa Gieâsu ñaõ noùi laø phaûi cho ngöôøi ngheøo nhöõng gì thöøa thaõi. Vaø caùi thöøa thaõi cuûa chuùng ta thì khoång loà. Chuùng ta khoâng bao giôø haøi loøng vôùi nhöõng gì mình coù, maø luoân luoân öôùc muoán coù theâm nhieàu hôn nöõa. Khi noùi leân nhöõng ñieàu naøy chuùng ta thöùc tænh caùc löông taâm.
Hoûi: Thöa Cha Gheddo, daân chuùng lo sôï raèng tieàn vaø caùc phaåm vaät cöùu trôï khoâng tôùi vôùi ngöôøi daân bò ñoùi, maø ôû trong caùc maïng löôùi cuûa caùc toå chöùc quoác teá lôùn, hay trong tay caùc nhaø ñoäc taøi ñòa phöông. Beân Somalia coù nguy cô cuûa löïc löôïng Shabaab, caùc chieán binh hoài giaùo baïo löïc. Cha nghó sao?
Ñaùp: Caàn phaûi tin töôûng nôi nhöõng ngöôøi coâng chính. Beân Somalia coù caùc toå chöùc phi chính quyeàn cuûa Italia hoaït ñoäng raát höõu hieäu. Chaúng haïn nhö toå chöùc "Haønh ñoäng Agire", vaø chính coå thöùc Caritas. Toâi raát caûm phuïc caùc anh chò em thieän nguyeän naøy, vaø toâi khoâng hieåu laøm sao hoï coù theå ñeán ñöôïc thuû ñoä Mogadiscio. Hoï raát can ñaûm, vaø trong quùa khöù toâi ñaõ thaáy coù nhieàu ngöôøi bò baét vaø bò tra taán taïi Somalia. Bình thöôøng caùc nhaân vieân thieän nguyeän ñöôïc toân troïng. Tuy nhieân, nguy hieåm khoâng loaïi tröø ai, nhöng ai ñaõ choïn thi haønh söù maïng thieän nguyeän, thì ñeàu bieát ñieàu ñoù. Lieân quan tôùi caùc toå chöùc cuûa Lieân Hieäp Quoác, coù ñuùng thaät laø hoï phung phí raát nhieàu vaø traû löông raát haäu hónh cho caùc nhaân vieân cuûa hoï ñi ñoù ñaây treân theá giôùi, nhöng caùc nhaân vieân thieän nguyeän cuûa caùc toå chöùc phi chính quyeàn thì lieàu maïng soáng moãi ngaøy moät caùch nhöng khoâng, hay cuøng laém thì chæ nhaän ñöôïc nhöõng gì vöøa ñuû ñeå trang traûi caùc chi phí cuûa hoï. Vaø caùc thöøa sai thì laïi coøn cho ñi nhieàu hôn nöõa.
Hoûi: Thöa cha, taïi nhöõng nôi Kitoâ giaùo ñaõ ñaâm reã saâu thì söï phaùt trieån raát hieån nhieân, traùi laïi, nôi naøo Kitoâ giaùo chöa ñeâm reã saâu thì con ñöôøng tieán boä gaëp nhieàu caûn trôû, coù ñuùng theá khoâng?
Ñaùp: Trong haàu heát caùc quoác gia hoài giaùo, maëc duø giaàu taøi nguyeân, nhöng vaãn coù nhieàu vaán ñeà. Ñaây laø ñieàu hieån nhieân. Coù caùc goác reã toân giaùo vaø vaên hoùa ngaên chaën söï phaùt trieån. Khoâng caàn phaûi nghó tôùi caùc ngöôøi Taliban, maø chæ caàn nhìn ñaát nöôùc Ai Caäp do oâng Hosni Mubarak laõnh ñaïo, thì ñuû hieåu. Nhöng lieân quan tôùi caâu hoûi naøy, toâi muoán trôû laïi vôùi vaán ñeà cöùu trôï. Tín höõu kitoâ coù trong mình thieän chí cöùu vôùt ngöôøi khaùc, chæ caàn xem söï töø boû cuûa caùc thöøa sai kitoâ ñoù ñaây treân theá giôùi thì bieát. Vaø chæ taïi Phi chaâu thoâi hieän coù 7,000 thöøa sai Italia goàm caùc linh muïc tu só nam nöõ vaø giaùo daân hoat ñoäng. Vaø caû caùc toå chöùc phi chính quyeàn haàu nhö taát caû ñeàu ñöôïc linh höùng töø Kitoâ giaùo, vaø ñieàu naøy chöùng minh cho thaáy löông taâm cuûa ngöôøi daân Italia mang ñaäm saéc thaùi coâng giaùo vaø yù thöùc lieân ñôùi raát maïnh, ñöôïc dieãn taû ra moät caùch cuï theå trong cuoäc soáng cuûa caùc giaùo xöù vaø cuûa caùc phong traøo vaø hoäi ñoaøn. Ngaøy quyeân goùp trong moïi giaùo xöù treân toaøn nöôùc ñeå trôï giuùp caùc daân toäc laâm caûnh ñoùi khaùt trong vuøng Söøng Phi chaâu, ñaëc bieät laø Somalia do Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc Italia phaùt ñoäng ngaøy 18 thaùng 9 naêm 2011, ñöôïc ñoïc hieåu trong nhaõn quan ñoù.
Hoûi: Ñaây laø moät löông taâm baét nguoàn töø caùc goác reã kitoâ, maø duø muoán duø khoâng, cuõng aûnh höôûng treân caû nhöõng ngöôøi khoâng tin nöõa, coù phaûi vaäy khoâng thöa cha?
Ñaùp: Vaâng chaéc chaén laø nhö theá roài, ít nhaát laø cho tôùi nay. Bôûi vì töø ít laâu nay cuoäc khuûng hoaûng luaân lyù cuõng ñang thay ñoåi caùc söï vaät, vaø khoâng coøn coù caùc gia ñình nöõa, caùc gia ñình tan raõ; cha meï khoâng giaùo duïc con caùi nöõa; vaø nhö theá gia taøi luaân lyù tröôùc ñaây vöõng chaõi, ngaøy nay laïi gaëp nguy cô bò phaù taùn, vaø caàn ñöôïc tuyeät ñoái vaõn hoài, vì khaû naêng lieân ñôùi vaø daán thaân cuûa chuùng ta ñeàu phaûi ñi qua ñoù.
(Avvenire 30-7-2011)
Linh Tieán Khaûi
(Radio Vatican)