Coâng taùc cöùu trôï nan ñoùi
trong vuøng Söøng Phi chaâu
Coâng taùc cöùu trôï nan ñoùi trong vuøng Söøng Phi chaâu.
Phoûng vaán baø Josette Sheeran, Giaùm ñoác Chöông trình thöïc phaåm theá giôùi, veà vieäc cöùu trôï naïn ñoùi trong vuøng Söøng Phi chaâu.
Phi Chaâu (Avvenire 23-7-2011; 17. 20. 24-7-2011) - Nhö chuùng toâi ñaõ lieân tuïc loan tin trong caùc ngaøy qua, naïn ñoùi trong vuøng Söøng Phi chaâu ngaøy caøng traàm troïng hôn. Haøng traêm ngaøn ngöôøi tuyeät voïng troán chaïy caùc vuøng haïn haùn vaø tìm ñeán caùc traïi tò naïn ôû beân kia bieân giôùi Kenya. Soá ngöôøi tò naïn tìm ñeán traïi tò naïn Dadaab beân Kenya ñaõ vöôït quùa con soá 400,000. Vaø moãi ngaøy ñeàu coù töø 1,500 ñeán 3,000 ngöôøi nhaäp traïi.
Nhöõng ngöôøi môùi tôùi ñöôïc phaùt cho moät phaàn aên ñuû moät tuaàn, nöûa mieáng xaø boâng vaø caùc maûnh vaûi ñeå nguû roài ñöôïc Cao UÛy tò naïn ghi danh. Caùc nhaân vieân cöùu trôï chaïy ñua vôùi thôøi gian ñeå cöùu soáng caùc treû em thieáu dinh döôõng kieät löïc. Raát nhieàu treû em ñaõ cheát vì ñoùi khaùt treân ñöôøng tìm ñeán caùc traïi tò naïn. Cuõng coù nhieàu em bò thuù döõ aên thòt treân ñöôøng di cö. Nhieàu gia ñình ñaõ maát heát con caùi sau haøng tuaàn ñi boä qua caùc vuøng khoâ caèn khoâng coù thöïc phaåm vaø nöôùc uoáng. Hieän nay naïn ñoùi ñe doïa 11 trieäu ngöôøi trong ñoù coù 2.4 trieäu tai Kenya, 2.85 trieäu taïi Somalia, 4.56 trieäu taïi Etiopia, 120 ngaøn taïi Gibuti. Haøng chuïc ngaøn ngöôøi daân hai nöôùc Uganda vaø nam Sudan cuõng bò ñe doïa.
Baø Josette Sheeran, giaùm ñoác Chöông trình thöïc phaåm cuûa Lieân Hieäp quoác, ñaõ vieáng thaêm traïi tò naïn Dadaab beân Kenya vaø gaëp gôõ moät soá caùc baø meï gia ñình. Baø baûo ñaûm caùc trôï giuùp öu tieân cho caùc treû em. Tuy nhieân vì caùc hoaït ñoäng quaân söï tieáp dieãn taïi Somalia neân Chöông trình thöïc phaåm theá giôùi seõ khoâng theå naøo ñeán vôùi 60% treân toång soá 3.7 trieäu daân Somalia ñang bò naïn ñoùi ñe doïa. Phieán quaân hoài thuoäc löïc löôïng Shabaab nhaát ñònh khoâng cho ñem phaåm vaät cöùu trôï tôùi cho daân chuùng mieàn nam Somalia do hoï chieám ñoùng vaø kieåm soaùt. Hoï khaúng ñònh raèng ôû ñaây khoâng coù ñoùi keùm. Vaøo tuaàn tröôùc ñaây ngaøy 21 thaùng 7 naêm 2011 phieán quaân Shabaab ñaõ baét coùc baø Asho Osman Aqilo ñöôïc chæ ñònh laø boä tröôûng cuûa chính quyeàn laâm thôøi Somalia, ñang khi baø leân xe bus ñeå ñeán thuû ñoâ Mogadiscio tham döï phieân hoïp cuûa chính quyeàn. Hieän nay baø bò quaûn thuùc taïi queâ sinh laø Balad, caùch thuû ñoâ 30 caây soá. Trong cuoäc phoûng vaán cuûa ñaøi Shabelle ñòa phöông baø cho bieát ñaõ ñöôïc ñoái xöû töû teá vaø coù tình traïng söùc khoûe toát.
Trong caùc thaäp nieân tröôùc ñaây cuõng ñaõ xaûy ra caùc vuï caám cöùu trôï naïn ñoùi trong vuøng Söøng Phi chaâu. Ñieån hình laø tröôøng hôïp xaûy ra taïi Etiopia giöõa caùc naêm 1983-1985, khi caùc phaåm vaät cöùu trôï ñaõ bò chính quyeàn ñoäc taøi cuûa oâng Menghistu xöû duïng nhö duïng cuï kieåm soaùt daân chuùng. Vaø cuoäc chieán cuûa chính quyeàn choáng laïi phe ñoái laäp ñaõ khieán cho naïn haïn haùn traàm trong hôn.
Taïi Sudan chính quyeàn Khartum cuõng ñaõ caám khoâng cho chôû phaåm vaät cöùu trôï tôùi cho daân chuùng bò ñoùi trong caùc vuøng khaùng chieán choáng laïi chính quyeàn trung öông. Traùi laïi chính quyeàn thöôøng coá yù ñeå cho tình traïng ñoùi keùm keùo daøi nhaèm gaây kieät queä cho caùc boä laïc Nam Sudan.
Trong daûi Gaza beân Palestina caùc toå chöùc nhaân ñaïo quoác teá vaø caùc toå chöùc phi chính quyeàn ñaõ khoâng laøm gì ñeå ngaên caûn löïc löôïng Hamas phaân chia caùc phaåm vaät cöùu trôï nhö hoï muoán. Vaø nhö theá caùc phaåm vaät cöùu trôï khoâng luoân luoân ñeán tay nhöõng ngöôøi caàn ñöôïc trôï giuùp. Ñoâi khi caùc toå chöùc naøy töï nguyeän laøm nhö theá ñeå coù theå tieáp tuïc hieän dieän trong vuøng.
Beân Pakistan trong traän luït hoài naêm ngoaùi, trong khi toå chöùc Caritas cöùu trôï daân chuùng tò naïn khoâng phaân bieät toân giaùo, thì ngöôøi ta khaùm phaù ra raèng coù 200,000 tín höõu Kitoâ vaø 150,000 tín höõu AÁn giaùo ñaõ khoâng ñöôïc caùc nhaân vieân chính quyeàn phaân phaùt phaåm vaät cöùu trôï nhö hoï laøm ñoái vôùi caùc ngöôøi hoài.
Sau ñaây chuùng toâi xin göûi tôùi quùy vò vaø caùc baïn baøi phoûng vaán baø Josette Sheeran, giaùm ñoác toå chöùc Chöông trình thöïc phaåm theá giôùi cuûa Lieân Hieäp Quoác, veà vieäc cöùu ñoùi trong vuøng Söøng Phi chaâu. Trong caùc ngaøy naøy baø ñang coù maët taïi Somalia ñeå phoái hôïp coâng taùc cöùu trôï.
Hoûi: Thöa baø Sheeran, baø ñaõ thaáy gì trong thuû ñoâ Mogadiscio?
Ñaùp: Taïi Mogadiscio, toâi ñaõ gaëp moät phuï nöõ ñaõ maát heát con, khi baø vaø caùc con boû caùc vuøng bò haïn haùn ñeå ñi tìm thöïc phaåm. Caùc con cuûa baø ñaõ cheát vì ñoùi khaùt. Coù raát nhieàu ngöôøi trong vuøng Nam Somalia quùa yeáu, khoâng theå ñöông ñaàu vôùi chuyeán ñi tìm thöïc phaåm. Vì theá chuùng toâi phaûi tìm caùch ñeán vôùi hoï.
Hoûi: Sau khi Ñöùc Thaùnh Cha Bieån Ñöùc XVI leân tieáng khaån thieát keâu goïi coäng ñoàng quoác teá trôï giuùp daân chuùng vuøng Söøng Phi chaâu, baø coù hy voïng vaøo moät söï huy ñoäng cuûa coäng ñoàng quoác teá hay khoâng?
Ñaùp: Caùc lôøi keâu goïi cuûa Ñöùc Thaùnh Cha laø moät trôï giuùp raát lôùn vaø cuõng laø moät lôøi caûnh caùo maïnh meõ. Taát caû chuùng ta ñeàu phaûi daán thaân, caùc chính quyeàn cuõng nhö caùc caù nhaân. Caùc daáu chæ cuûa tình lieân ñôùi quoác teá ñang chuyeån ñoäng vaø ñaõ ñöôïc nhaän ra, nhöng vaãn coøn coù raát nhieàu ñieàu phaûi laøm. Coâng vieäc cuûa chuùng toâi trong vuøng Söøng Phi chaâu laø ñeå cöùu trôï naïn ñoùi cho tôùi cuoái naêm nay, nhöng ngaân quõy thieáu huït 342 trieäu myõ kim, caàn ñöôïc mau choùng boå tuùc.
Hoûi: Thöa baø, ñaâu laø caùc nguyeân nhaân ñaõ gaây ra naïn ñoùi keùm trong vuøng Haï Shabelle vaø Bakool?
Ñaùp: Ñaây laø moät vieäc khaån caáp naûy sinh töø naïn haïn haùn vaø giaù caû thöïc phaåm cuõng nhö giaù xaêng daàu gia taêng nhieàu quùa. Tuy nhieân coøn coù caùc xung khaéc vaø chieán tranh vaø söï kieän khoâng coù theå ñeán caùc vuøng naøy ñeå cöùu trôï daân chuùng.
Hoûi: Nhö theá thì toå chöùc Thöïc phaåm theá giôùi ñang phoái hôïp coâng taùc cöùu trôï ra sao?
Ñaùp: Toå chöùc Thöïc phaåm theá giôùi ñang tìm caùc phöông caùch khaùc ñeå coù theå ñeán vôùi daân chuùng bò ñoùi nhö môû caùc caàu khoâng vaän vaø caùc con ñöôøng chuyeån vaän treân ñaát lieàn ñeå ñem phaåm vaät cöùu trôï tôùi trung taâm caùc vuøng coù naïn ñoùi vaø taïo ra caùc ñieàu kieän hoaït ñoäng, keå caû vieäc lo laéng an ninh cho caùc nhaân vieân nöõa. Taïi Somalia chuùng toâi ñang cöùu trôï 1.5 trieäu ngöôøi, nhöng trong caùc tuaàn tôùi ñaây chuùng toâi seõ cöùu trô 2.2 trieäu ngöôøi, maø tröôùc ñaây chuùng toâi ñaõ khoâng theå tôùi vôùi hoï ñöôïc taïi mieàn nam. Chuùng toâi seõ göûi phaåm vaät cöùu trôï tôùi Mogadiscio baèng maùy bay. Ñaây laø loaïi thöïc phaåm coù chaát dinh döôõng raát cao cho caùc treû em laø thaønh phaàn bò thieät thoøi nhaát trong cuoäc khuûng hoaûng theâ thaûm naøy.
Hoûi: Thöa baø Sheeran, baø ñaõ noùi raèng ñaây laø vieäc cöùu trôï nhaân ñaïo raát nguy hieåm. Töø naêm 2008 ñaõ coù 14 nhaân vieân vaø caùc coäng söï vieân cuûa toå chöùc Thöïc phaåm theá giôùi cuûa Lieân hieäp Quoác bò thieät maïng. Caùc binh só cuûa löïc löôïng Al Shabaab ban ñaàu ñaõ ñoàng yù cho môû caùc ñöôøng daây ñeå chuyeån ñoà tieáp teá, nhöng ngaøy 22 thaùng 7 vöøa qua phaùt ngoân vieân cuûa hoï laïi thu hoài leänh noùi treân. Nhöng toå chöùc Lieân Hieäp Quoác ñaõ minh ñònh raèng seõ tieáp tuïc coâng taùc cöùu trôï. Nhö vaäy quùy vò seõ laøm gì?
Ñaùp: Thaät ra, Somalia laø moät trong caùc nôi nguy hieåm nhaát theá giôùi. Chuùng toâi ñaõ löôïng ñònh moät caùch tích cöïc töø phía caùc löïc löôïng kieåm soaùt phaàn lôùn mieàn nam Somalia, vaø bieát raèng caùc nhaân vieân cöùu trôï nhaân ñaïo coù theå trôû laïi laøm vieäc taïi ñaây trong nhöõng vuøng tröôùc ñaây hoï khoâng kieåm soaùt ñöôïc. Giôø ñaây chuùng toâi ñang thöû xem coù theå cung caáp caùc phaåm vaät cöùu trôï moät caùch nhanh choùng chöøng naøo coù theå ñeå baûo veä söï soáng cuûa daân chuùng vaø caùc nhaân vieân hay khoâng.
Hoûi: Cuoäc khuûng hoaûng löông thöïc coù theå lan traøn sang caû caùc nöôùc laùng gieàng hay khoâng thöa baø?
Ñaùp: Neáu khoâng coù moät söï can thieäp quyeát lieät cuûa toaøn coäng ñoaøn quoác teá, thì seõ coù nguy cô trong moät thôøi gian raát ngaén chöa ñaày hai thaùng - nhö vò ñieàu haønh coâng taùc cöùu trôï cuûa Lieân Hieäp Quoác taïi Somalia baùo ñoäng - tình hình seõ trôû neân theâ thaûm trong taát caû 8 vuøng mieàn nam Somalia. Hieän nay ñaõ coù 3.7 trieäu ngöôøi Somali ñang caàn ñöôïc trôï giuùp thöïc phaåm, vaø ña soá töùc 2.5 trieäu soáng taïi mieàn nam Somalia. Nhöng cuõng coù haøng trieäu naïn nhaân cuûa haïn haùn maát muøa trong caùc nöôùc Kenya, Etiopia, Uganda vaø Gibuti nöõa. Toång coäng taát caû leân tôùi 11 trieäu ngöôøi caàn ñöôïc trôï giuùp khaån caáp.
Hoûi: Vieãn töôïng giaù caû thöïc phaåm trong caùc vuøng bò ñoùi keùm hieän nay ra sao?
Ñaùp: Caùc coäng ñoaøn soáng veà ngheà chaên nuoâi vaø ngheà noâng bò thieät haïi naëng neà hôn caû vì naïn haïn haùn maát muøa. Trong moät vaøi vuøng beân Kenya vaø maïn ñoâng Etiopia hôn 15% gia suùc bò cheát. Taïi Kenya giaù baép ñaõ taêng 138% cao hôn giaù caû trung bình trong 5 naêm qua. Vaø ñöông nhieân laø chuùng toâi phaûi can thieäp ngay laäp töùc, nhöng cuõng phaûi trôï giuùp caùc daân toäc naøy taïo ra caùc ñieàu kieän ñeå ñöông ñaàu vôùi nhöõng gì coù theå xaûy ra trong töông lai. Chuùng toâi phaûi cuûng coá caùc heä thoáng baûo veä xaõ hoäi, yeåm trôï thöïc phaåm hoïc ñöôøng, phaùt trieån moät chöông trình trôï giuùp maïnh meõ ñoái vôùi caùc treû em beù boûng nhaát.
Hoûi: Thöa baø ñaõ khoâng coù ai baùo ñoäng tröôùc naïn ñoùi keøm naøy hay sao?
Ñaùp: Coù chöù. Toå chöùc Chöông trình thöïc phaåm cuûa Lieân hIeäp quoác ñaõ baùo ñoäng ít nhaát töø 6 thaùng tröôùc ñaây laø caùc daân toäc vuøng Söøng Phi chaâu seõ gaëp naïn ñoùi keùm traàm troïng. Hoài thaùng 5 vöøa qua toâi ñaõ vieáng thaêm hai nöôùc Kenya vaø Somalia. Caùc daáu hieäu cuûa naïn ñoùi keùm ñaõ raát hieån nhieân. Nhöng maø tröôùc ñoù hoài thaùng 11 naêm 2010 vaø hoài thaùng 6 naêm nay 2011 chuùng toâi ñaõ laäp laïi caùc baùo ñoäng khaån caáp aáy. Vaø töø nhieàu tuaàn qua moïi ngöôøi ñeàu nhaän ra maäot caùch thaät roõ raøng laø töø 60 naêm qua ñaây laø naïn haïn haùn traàm troïng nhaát trong vuøng Söøng Phi chaâu.
(Avvenire 23-7-2011; 17. 20. 24-7-2011)
Linh Tieán Khaûi
(Radio Vatican)