Naïn khuûng boá
gieát ngöôøi beân Na Uy
Naïn khuûng boá gieát ngöôøi beân Na Uy.
Phoûng vaán Ñöùc Cha Markus Bernt Eidsvig, Giaùm Muïc Oslo veà hai vuï khuûng boá gieát ngöôøi ngaøy 23 thaùng 7 naêm 2011.
Oslo (Avvenire 23. 24. 26-7-2011) - Chuùa Nhaät 24 thaùng 7 naêm 2011, 150,000 ngöôøi daân thuû ñoâ Na Uy tay caàm hoa hoàng maàu ñoû vaø maàu traêng ñaõ tham döï cuoäc tuaàn haønh töôûng nieäm 76 naïn nhaân cuûa hai vuï khuûng boá xaûy ra vaøo chieàu thöù Baåy 23 thaùng 7 naêm 2011.
Buoåi leã töôûng nieäm ngaøy 25 thaùng 7 naêm 2011 ñaõ do chính vua Harald V, hoaøng haäu Sofia vaø thuû töôùng Jens Stoltenberg chuû söï tröôùc ñaïi hoïc thuû ñoâ. Tham döï leã nghi cuõng coù nhieàu ngöôøi ñeán töø caùc nöôùc Baéc AÂu khaùc. Caûnh saùt Na Uy ñaõ ñieàu chænh con soá caùc naïn nhaân töø 93 xuoáng 76, lyù do vì ban ñaàu coù caùc naïn nhaän ñöôïc ñeám hai laàn.
Moät soá nhoû laø naïn nhaân vuï xe bom noå giöõa toøa nhaø chính quyeàn vaø truï sôû nhaät baùo Tabloid Verdens Gang. Ña soá coøn laïi laø caùc ngöôøi treû thuoäc nhoùm 500 thaønh vieân ñaûng Lao Ñoäng ñang tham döï ñaïi hoäi muøa heø treân ñaûo Utoya. Keû khuûng boá Anders Behring Breivik, 32 tuoåi, ñaõ giaû maëc ñoà caûnh saùt vaø keâu ngöôøi treû tuï taäp laïi, roài duøng suùng baén xoái xaû vaøo hoï.
Saùng ngaøy 25 thaùng 7 naêm 2011 khi xe bít buøng chôû thuû phaïm Anders Behring Breivik tôùi toøa aùn, daân chuùng ñaõ giaän döõ ñaäp vaøo thuøng xe vaø muoán haønh hung thuû phaïm. Trong cuoäc hoûi cung, thuû phaïm Breivik ñaõ nhaän toäi vaø cho bieát khoâng haønh ñoäng moät mình nhöng coù maáy ñoàng loõa.
Trong ñòa chæ rieâng treân maïng vaø qua 1,500 trang nhaät kyù, Breivik töï xöng laø tín höõu kitoâ baûo thuû, coù khuynh höôùng aùi quoác quùa kích, taân ñöùc quoác xaõ, baøi Hoài giaùo, gheùt ngöôøi di cö, vaø laø thaønh vieân cuûa "Ñaûng nhaân daân tieán boä", cöïc höõu töø naêm 1999 tôùi 2006. Naêm 2005 Breivik ghi danh gia nhaäp caâu laïc boä nhöõng ngöôøi coù khí giôùi. Treân trang maïng Facebook môùi môû vaøi ngaøy tröôùc vuï khuûng boá Breivik töï ñònh nghóa laø tín höõu kitoâ baûo thuû. OÂng cuõng ghi danh laø thaønh vieân cuûa Dieãn ñaøn Nordisk moät dieãn ñaøn thaûo luaän treân heä thoáng lieân maïng gaén lieàn vôùi caùnh höõu cöïc ñoan. Trong caùc trang nhaät kyù Breivik choáng laïi hieän töôïng hoài giaùo hoùa AÂu chaâu vaø coi nhieàu nhaø chính trò aâu chaâu nhö nhöõng keû phaûn boäi ñaùng xöû töû. Trong moät video daøi 12 phuùt töïa ñeà "Caùc hieäp só ñeàn thôø" 2083 oâng coù gioïng ñieäu choáng ngöôøi hoài. Treân Twitter oâng vieát moät caâu cuûa John Stuart Mill: "Moät ngöôøi coù nieàm tin maïnh meõ thì coù cuøng söùc maïnh nhö moät traêm ngaøn ngöôøi chæ coù lôïi loäc".
Hai vuï khuûng boá noùi treân ñaõ gaây chaán ñoäng trong toaøn nöôùc Na Uy, laø moät trong caùc quoác gia raát gaén boù vôùi lyù töôûng hoøa bình, vì giaûi Nobel hoøa bình ñöôïc phaân phaùt haèng naêm, cuõng nhö vai troø höõu hieäu cuõa Na Uy trong vieäc laøm trung gian höõu hieäu cho nhieàu cuoäc thöông thuyeát hoøa bình cuûa caùc nöôùc coù chieán tranh. Ngoaøi ra Na Uy cuõng laø moät trong caùc quoác gia toân troïng nhaân quyeàn nhaát theá giôùi. Tuy nhieân trong thaäp nieân 1990 Na Uy cuõng noåi tieáng vì caùc nhoùm treû toân thôø Satan, ñoát phaù caùc nhaø thôø vaø xuùc phaïm tôùi caùc nghóa trang. Vaø ñaëc bieät laø phong traøo taân ñöùc quoác xaõ vaø caùnh höõu cöïc ñoan tìm caùch cuûng coá theá löïc vaø caùc sinh hoaït cuûa mình. Ñaây laø ñieàu löïc löôïng an ninh cuûa chính quyeàn Na Uy ñaõ khoâng ngôø tôùi, vì trong baûn töôøng trình veà tình hình an ninh quoác gia ñaàu naêm nay, giôùi höõu traùch ghi nhaän raèng: "Cuõng nhö caùc naêm tröôùc ñaây trong naêm 2011 caùc nhoùm nhoû cöïc höõu vaø cöïc taû khoâng laø moät ñe doïa nghieâm troïng cho xaõ hoäi Na Uy".
Vôùi hai vuï khuûng boá vöøa qua ngöôøi ta coù caûm töôûng laø caùc nhoùm cöïc höõu cuõng coù theå bò aûnh höôûng bôûi toå chöùc khuûng boá Al Qaeda, vaø caùc thuû ñoâ aâu chaâu laø caùc muïc tieâu chính. Ngöôøi ta coøn nhôù vuï noå bom ngöôøi ngaøy 11 thaùng 10 naêm 2002 taïi trung taâm thöông maïi Vantaa trong thuû ñoâ Helsinki cuûa Phaàn Lan, khieán cho 7 ngöôøi cheát vaø hôn 80 ngöôøi bò thöông. Taïi Madrid thuû ñoâ Taây Ban Nha ngaøy 11 thaùng 3 naêm 2004 möôøi quûa bom ñöôïc daáu trong caùc xaùch tay noå treân 4 chuyeán xe löûa ñaõ khieán cho 191 ngöôøi cheát vaø 1,700 ngöôøi bò thöông. Ñaây ñaõ laø vuï khuûng boá ñaãm maùu nhaát chöa töøng xaûy ra taïi AÂu chaâu do tay cuûa caùc nhoùm khuûng boá hoài giaùo. Taïi Luaân Ñoân thuû ñoâ Anh quoác ngaøy 7 thaùng 7 naêm 2005 boán quûa bom noå treân taøu ñieäm ngaàm ñaõ khieán cho 52 ngöôøi cheát vaø 700 ngöôøi bò thöông.
Hai tuaàn sau ñoù 4 thuû phaïm ñaõ thaát baïi trong vuï khuûng boá thöù hai treân 3 ñöôøng taàu ñieän ngaàm vaø moät xe bus. Taïi Stockholm beân Thuïy Ñieån ngaøy 11 thaùng 12 naêm 2010 hai vuï noå trong trung taâm thuû ñoâ ñaõ khieán cho thuû phaïm laø Taimour Abdulwahab ngöôøi Thuïy Ñieån goác Irak cheát vaø hai ngöôøi khaùc bò thöông. Tröôùc ñoù thuû phaïm ñaõ vieát moät ñieän thö baùo cho bieát laø vuï noå bom nhaèm muïc ñích traû thuø cho cuoäc chieán cuûa nöôùc Thuïy Ñieån choáng laïi Hoài giaùo.
Sau ñaây chuùng toâi xin göûi tôùi quùy vò vaø caùc baïn moät soá nhaän ñònh cuûa Ñöùc cha Markus Bernt Eidsvig, Giaùm Muïc Oslo, veà hai vuï khuûng boá gieát ngöôøi noùi treân.
Hoûi: Thöa Ñöùc Cha, Ñöùc Cha coù maët taïi Oslo khi xaûy ra vuï khuûng boá kinh hoaøng vöøa ngaøy 23 thaùng 7 vöøa qua khoâng, vaø Ñöùc Cha coù bieát thuû phaïm laø oâng Breivik khoâng?
Ñaùp: Toâi ñang ôû Luaân Ñoân khi xaûy ra vuï khuûng boá naøy. Toâi khoâng bieát oâng Breivik, vì oâng ta khoâng thuoäc coäng ñoaøn cuûa chuùng toâi. Ngoaøi ra toâi tin laø oâng ñaõ ñaõ ñöôïc röûa toäi muoän.
Hoûi: Ñöùc Cha nghó gì veà cuoäc khuûng boá naøy, xaûy ra trong thuû ñoâ cuûa moät ñaát nöôùc thanh bình nhö Na Uy?
Ñaùp: Toâi nghó tôùi söï kinh hoaøng, söï kinh hoaøng baát taän. Ngöôøi ta coù theå yù thöùc ñöôïc ñieàu naøy: oâng ta ñaõ gieát, ñaõ thuû tieâu töøng ngöôøi moät. Khoâng keå ñeán söï thieät haïi luaân lyù ñoái tôùi taát caû moïi ngöôøi. Daân chuùng Na Uy laø 5 trieäu ngöôøi, thaät ra thì ñaây chæ laø moät coäng ñoaøn beù nhoû thoâi. Töøng ngöôøi trong soá caùc naïn nhaân ñöôïc haøng ngaøn ngöôøi bieát tôùi, hoï coù caùc töông quan, caùc trìu meán vaø tình baïn. Seõ coù haøng chuïc ngaøn ngöôøi thöông khoùc caùc baïn treû naïn nhaân naøy.
Hoûi: Thöa Ñöùc Cha, Na Uy thöôøng haõnh dieän laø moät xaõ hoäi raát daân chuû vaø roäng môû. Sau bieán coá thaûm thöông naøy Na Uy coù coøn ñöôïc nhö vaäy nöõa khoâng?
Ñaùp: Coù leõ seõ coù caùi gì ñoù thay ñoåi. Chaéc chaén ñoù laø an ninh. Seõ coù caùc haïn cheá söï töï do caù nhaân. Vaø ñoù laø ñieàu tai haïi.
Hoûi: OÂng Breivik töï tuyeân boá mình laø kitoâ höõu vaø laø keû thuø cuûa Hoài giaùo, Ñöùc Cha nghó gì?
Ñaùp: Ñieàu maø oâng ta ñaõ laøm khoâng thuoäc nieàm tin cuûa baát cöù toân giaùo naøo.
Hoûi: OÂng ta laø moät ngöôøi cöïc höõu. Baøi ngöôøi nöôùc ngoaøi coù phaûi laø moät vaán ñeà traàm troïng taïi Na Uy hay khoâng thöa Ñöùc Cha?
Ñaùp: Vieäc baøi ngöôøi nöôùc ngoaøi thì ôû ñaâu cuõng nghieâm troïng, keå caû taïi Italia.
Hoûi: Theo Ñöùc Cha ñieàu gì seõ ôû trong kyù öùc cuûa ngöôøi daân Na Uy, sau vuï khuûng boá ñaãm maùu naøy?
Ñaùp: Moät daáu veát khoâng theå phai nhoøa ñöôïc, noù seõ keùo daøi suoát ñôøi, khoâng phaûi chæ cho caùc ngöôøi soáng soùt maø cho taát caû moïi ngöôøi.
Hoûi: Nhieàu ngöôøi noùi tôùi söï döõ, söï döõ tuyeät ñoái, nhö nöõ vaên só Anne Holt, chaúng haïn. Ñöùc Cha coù quen baø aáy khoâng?
Ñaùp: Coù, toâi coù quen bieát baø aáy, tuy toâi ñaõ khoâng bao giôø ñoïc caùc tieåu thuyeát cuûa baø.
Hoûi: Nhaø vaên Holt cuõng nhö vaên só Stieg Larson beân Thuïy Ñieån, aùm chæ moät söï döõ ñen toái öôùt ñaãm xaõ hoäi baéc aâu, laøm nhö theå noù laø söï phaûn hoaøn cuûa moät xaõ hoäi giaàu coù thöøa böùa vaø thaùo thöù, coù ñuùng theá khoâng thöa Ñöùc Cha?
Ñaùp: Ñen toái ôû khaép moïi nôi. Nhöng chuùng ta phaûi nhìn vaøo aùnh saùng. Ñaây cuõng laø ñieàu maø Ñöùc Cha Ole Christian Kvarme, Giaùm Muïc Giaùo Hoäi tin laønh caûi caùch ñaõ noùi trong leã töôûng nieäm caùc ngöôøi treû ñaõ bò taøn saùt taïi ñaûo Utoya vaø caùc naïn nhaân cuûa vuï noå xe bom. Ñöùc Cha noùi: "Ñoái vôùi chuùng toâi noù seõ ôû laïi trong kyù öùc nhö moät Cuoäc Khoå Naïn ngaøy Thöù Saùu Tuaàn Thaùnh. Nhöng haän thuø khoâng ñöôïc chieán thaéng tình yeâu. Vì theá chuùng ta oâm hoân nhau. Chuùng ta muoán tieáp tuïc xaây döïng moät xaõ hoäi döïa treân söï khoan nhöôïng. Vaø chuùng ta seõ tieáp tuïc laøm ñieàu ñoù".
Ñöùc Cha Kvarme cuõng tin vaø hy voïng raèng bieán coá thöông ñau naøy seõ khoâng khieán cho Na Uy kheùp kín vaø co cuïm trong chính mình, traùi laïi vaãn tieáp tuïc laø moät xaõ hoäi roäng môû vaø raïng rôõ. Chaêc chaén laø boùng toái seõ khoâng thoáng trò xaõ hoäi Na Uy. Trong khi muïc sö Trond Bakkevig tröôûng nhaø thôø chính toøa thi noùi: "Moät toäi phaïm cho duø coù ñöôïc chuaån bò kyõ löôõng theá naøo ñi nöõa cuõng seõ khoâng thay ñoåi baûn chaát cuûa moät xaõ hoäi". Chuùng toâi tieáp tuïc tieán böôùc moät caùch yù thöùc hôn tröôùc ñaây.
(Avvenire 23. 24. 26-7-2011)
Linh Tieán Khaûi
(Radio Vatican)