Hieän tình chính trò xaõ hoäi
vaø toân giaùo taïi Zimbabwe
Hieän tình chính trò xaõ hoäi vaø toân giaùo taïi Zimbabwe.
Moät soá nhaän ñònh cuûa Ñöùc Cha Alexio Churu Muchabaiwa, Giaùm Muïc Mutare, veà hieän tình chính trò xaõ hoäi vaø toân giaùo taïi Zimbabwe.
Zimbabwe (SD 6-7-2011) - Trong caùc ngaøy vöøa qua giôùi höõu traùch Giaùo Hoäi Coâng Giaùo Zinbabwe ñaõ baày toû aâu lo tröôùc ngay cô naïn baïo löïc taùi phaùt trong nöôùc.
OÂng Alouis Chaumba, chuû tòch UÛy Ban Coâng Lyù vaø Hoøa Bình cho bieát vôùi caùc cuoäc baàu cöû tôùi gaàn nguy cô ñuïng ñoä giöõa caùc löïc löôïng phoø vaø choáng toång thoáng Robert Mugabe caøng gia taêng. Theo oâng, trong soá caùc nhaân vaät bò chính quyeàn chuù yù coù caû caùc Giaùm Muïc vaø caùc linh muïc. Lyù do laø vì hoài thaùng gieâng naêm nay 2011 Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc Zimbabwe ñaõ coâng boá thö muïc vuï toá caùo naïn gian tham hoái loä lan traøn giöõa caùc giôùi chöùc chính trò vaø trong guoàng maùy cuûa chính quyeàn. Noù laø beänh ung thö ñang taøn phaù ñaát nöôùc. Thö muïc vuï töïa ñeà "Chuùng ta haõy cuøng nhau hoaït ñoäng cho coâng ích. Haõy cöùu quoác gia cuûa chuùng ta". Trong thö caùc Giaùm Muïc Zimbabwe keâu goïi caùc phe phaùi chính trò haõy bieát cuøng nhau lo cho coâng ích vaø töông lai ñaát nöôùc, "vì neáu khoâng coù söï daán thaân chaân thaønh giöõa caùc ñaûng phaùi trong chính quyeàn lieân minh, thì ñaát nöôùc Zimbabwe seõ tieáp tuïc bò theo ñuoåi bôûi baïo löïc, söï baát khoan nhöôïng chính trò, ngoân ngöõ thuø haän treân caùc phöông tieän truyeàn thoâng, baát coâng, tranh giaønh laù phieáu, sôï haõi vaø thaát voïng".
Caùc Giaùm Muïc cuõng baày toû lo aâu tröôùc caùc khuynh höôùng tieâu cöïc ñang lan traøn trong nöôùc. Neáu khoâng söûa ñoåi caùc khuynh höôùng xaáu ñoù coù theå daãn ñöa xaõ hoäi vaø ñaát nöôùc tôùi choã bò phaân taùn vaø taïo ra caùc nhoùm choáng ñoái toài baïi. Caùc Giaùm Muïc ghi nhaän keát quaû tích cöïc cuûa thoûa hieäp kyù keát naêm 2008 giöõa toång thoáng Robert Mugabe vaø oâng Morgan Tsvangerai, khieán cho oâng Tsvangerai giöõ chöùc Thuû töôùng vaø ñem laïi hy voïng cho moïi ngöôøi. Nhöng caùc böôùc tieán tích cöïc naøy khoâng tieán xa hôn vì "thieáu daán thaân taäp theå vaø thieáu yù chí chính trò". Lieân quan tôùi caùc yù kieán chính trò khaùc nhau trong vieäc xaây döïng ñaát nöôùc, caùc Giaùm Muïc khaúng ñònh raèng ñoù laø ñieàu bình thöôøng, vì theá "chuùng ta khoâng ñöôïc ñaùnh nhau vì coù caùc quan ñieåm khaùc nhau".
Caùc ñaûng vieân vaø nhöõng ngöôøi beânh vöïc ñaûng Lieân hieäp quoác gia phi chaâu Zimbabwe vieát taét laø ZANU, cho raèng lôøi pheâ bình cuûa caùc Giaùm Muïc aùm chæ toång thoáng Mugabe. Keå töø ñoù chính quyeàn gia taêng caùc thaùi ñoä xuùc phaïm vaø ñe doïa haøng giaùo só ñòa phöông, bò nghi ngôø laø uûng hoä Phong traøo thay ñoåi daân chuû laø ñaûng ñoái laäp cuûa oâng Morgan Tsvangirai. Trong caùc thaùng qua chính toång thoáng Mugabe ñaõ taán coâng vaø chæ trích caùc Giaùm Muïc laø noùi doái vaø laø buø nhìn cuûa Taây Phöông.
Linh Muïc Oskar Wermter, doøng Teân, cha sôû giaùo xöù thaùnh Pheâroâ taïi Mbare cho bieát cha vaø caùc linh muïc khaùc trong vuøng bò theo doõi töø 10 naêm nay. Ñöôøng daây ñieän thoaïi cuûa caùc cha bò nhaø nöôùc kieåm soaùt. Vaø hoài thaùng 6 vöøa qua ñaõ xaûy ra nhieàu vuï baïo haønh. Caùc nhoùm baûo veä nhaân quyeàn cho bieát caùc vuï taán kích, ñe doïa vaø baét giöõ gia taêng vaø ña soá caùc thuû phaïm khoâng phaûi laø ngöôøi daân trong vuøng.
Sau ñaây laø moät soá nhaän ñònh cuûa Ñöùc Cha Alexio Churu Muchabaiwa, Giaùm Muïc Mutare, kieâm Phoù chuû tòch Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc Zimbabwe, veà hieän tình chính trò xaõ hoäi vaø toân giaùo nöôùc naøy. Trong caùc ngaøy naøy Ñöùc Cha ñang vieáng thaêm Thuïy Só, theo lôøi môøi cuûa Toå chöùc "Trôï giuùp Giaùo Hoäi ñau khoå".
Töø naêm 1975 tôùi nay toå chöùc "Trôï giuùp Giaùo Hoäi ñau khoå" yeåm töôï caùc döï aùn phaùt trieån cuûa Giaùo Hoäi coâng giaùo Zimbabwe. Hoài naêm ngoaùi toå chöùc ñaõ taøi trôï 400,000 quan Thuïy Só cho Giaùo hoäi. 25% ngaân khoaûn ñaõ ñöôïc Giaùo Hoäi duøng ñeå trôï giuùp caùc beänh nhaân Sida. Toå chöùc Trôï giuùp Giaùo Hoäi ñau khoå cuõng taøi trôï vieäc ñaïo taøo caùc linh muïc, vaø trong caùc naêm qua ñaõ mua xe ñeå giuùp caùc nhaân vieân muïc vuï coù phöông tieän di chuyeån vaø vieáng thaêm tín höõu soáng trong caùc vuøng ñoàng queâ xa xoâi heûo laùnh.
Trong baøi phoûng vaán daønh cho haõng thoâng tin coâng giaùo APIC, Ñöùc Cha Churu Muchabaiwa cho bieát daân nöôùc Zimbabwe ñang phaûi ñöông ñaàu vôùi "naïn thieáu vaên hoùa daân chuû". Töø naêm 1982 tôùi nay Ñöùc Cha troâng coi giaùo phaän Mutare, laø moät giaùo phaän coù dieän tích roäng baèng gaàn 1 phaàn 10 nöôùc Vieät Nam, coù 120,000 tín höõu coâng giaùo treân toång soá 1.7 trieäu daân. Zimbabwe hieän coù 12.5 trieäu daân gaàn moät phaàn tö soáng ôû nöôùc ngoaøi trong ñoù coù nhieàu giai taàng raát caàn thieát cho ñaát nöôùc. Trong quùa khöù Zimbabwe ñaõ laø moät trong nhöõng vöïa luùa cuûa vuøng naøy, vaø ñaõ coù moät neàn kinh teá phaùt trieån phoàn thònh vaøo baäc nhaát Phi chaâu; nhöng vôùi chính saùch cai trò yeáu keùm cuûa toång thoáng Robert Mugabe, hieän nay 10% toång soá daân phaûi soáng nhôø vieän trôï thöïc phaåm quoác teá. Ngoaøi ra moät phaàn tö daân chuùng maéc beänh Sida, vaø hôn 1 trieäu treû em phaûi moà coâi vì cha meï bò cheát do caên beänh naøy.
Hoûi: Thöa Ñöùc Cha ñaâu laø thaùch ñoá maø Giaùo Hoäi Zimbabwe ñang phaûi ñöông ñaàu trong tình hình chính trò xaõ hoäi caêng thaúng hieän nay, trong ñoù xem ra chính quyeàn ñe doïa Giaùo Hoäi vaø caùc nhaân vieân cuûa Giaùo Hoäi, keå caû caùc Giaùm Muïc?
Ñaùp: Thaùch ñoá cuûa Giaùo Hoäi taïi Zimbabwe hieän nay laø hieäp nhaát ngöôøi daân trong nöôùc. Ngaøy nay noù khoâng coøn laø vaán ñeà cuûa caùc chuûng toäc vaø caùc tranh giaønh xung ñoät ñaãm maùu giöõa caùc chuûng toäc Shonas vaø Nedebele nhö trong thaäp nieân 1980 nöõa, nhöng laø vaán ñeà thieáu neàn vaên hoùa daân chuû. Caùc giôùi chöùc chính trò thì tranh ñaáu ñeå naém quyeàn bính, vaø hoï khoâng coù thoùi quen coäng taùc vôùi caùc ñoái thuû. Hoï khoù chaáp nhaän caùc yù kieán cuûa ngöôøi khaùc. Coøn tín höõu cuûa chuùng toâi, khi ôû trong nhaø thôø thì soáng hieäp nhaát vôùi nhau nhö trong moät gia ñình, nhöng khi ra ngoaøi thì nhöõng ngöôøi bò chính trò hoùa laïi caõi nhau.
Nhöng caùc baïo löïc gia taêng trong thôøi gian coù baàu cöû giöõa ñaûng Lieân hieäp quoác gia phi chaâu Zimbabwe, töùc Maët traän aùi quoác Zimbabwe cuûa oâng Robert Mugabe vaø ñaûng Maët traän thay ñoåi daân chuû cuûa oâng Morgan Tsvangirai. Trong nhöõng luùc nhö vaäy thì caùc ñaûng phaùi tranh cöû muoán naém taát caû moïi quyeàn bính trong tay.
Hoûi: Nhö theá coù nghóa laø nhöõng chieán thaéng cuûa neàn ñoäc laäp ñaõ khoâng sinh lôïi cho taát caû moïi ngöôøi, hay sao thöa Ñöùc Cha?
Ñaùp: Traùi vôùi caùc nöôùc nhö Botswana laùng gieàng, ñaát nöôùc Zimababwe cuûa chuùng toâi khoâng coù truyeàn thoáng daân chuû: hoài tröôùc, khi coøn mang teân laø nöôùc Rhodesia, noù ñaõ ñöôïc cai trò bôûi moät thieåu soá da traéng, vaø ñaõ laø moät thuoäc ñòa cuûa Anh quoác. Döôùi thôøi ngöôøi Anh cai trò ñaõ khoâng bao giôø coù daân chuû ñoái vôùi ña soá ngöôøi daân da ñen. Chính quyeàn hoài ñoù ñaõ laø moät chính quyeàn ñaøn aùp ña soá daân. Caùi nhuïc nhaõ cuûa ngöôøi da ñen döôùi thôøi thöïc daân ñaõ saâu ñaäm ñeán noãi thaám saâu vaøo xöông tuûy cuûa ngöôøi da ñen vaø chuùng toâi taùi dieãn kieåu cai tri thöïc daân ñoù giöõa chuùng toâi laø nhöõng ngöôøi da ñen vôùi nhau.
Khi phong traøo giaûi phoùng quoác gia phaùt trieån - vì chuùng toâi ñaõ phaûi chieán ñaáu ñeå coù ñöôïc söï ñoäc laäp - thì khoâng phaûi chæ coù chieán ñaáu vuõ trang thoäi, maø cuõng coù nhöõng ngöôøi ñaáu tranh moät caùch hoøa bình, beân trong cuõng nhö ôû nöôùc ngoaøi. Nhöng khi giôø chieán thaéng tôùi, thì noù laïi chæ laø giôø chieán thaêng cho moät thieåu soá thoâi. Chæ coù moät nhoùm nhoû laø ñaõ nhaän ñöôïc caùc lôïi loäc cuûa cuoäc chieán ñaáu naøy. Trong caùc vuøng queâ ña soá caùc ngöôøi ñaõ caàm vuõ khí chieán ñaáu giaønh ñoäc laäp phaûi soáng trong caûnh baàn cuøng.
Taïi Zimbabwe daân chuùng ñaõ luoân luoân coù thoùi quen phaûi chieán ñaàu ñeå ñöôïc moät caùi gì ñoù, maø khoâng coù thoùi quen thöông thuyeát vôùi nhau. Ñaây laø ñieáu ñaùng lyù ra khoâng neân laøm, nhöng chuùng toâi ñaõ luoân luoân soáng kinh nghieäm naøy trong lòch söû cuûa mình.
Hoûi: Vaäy thì thöa Ñöùc Cha, Giaùo Hoäi coâng giaùo coù theå goùp phaàn thay ñoåi naõo traïng naøy nhö theá naøo?
Ñaùp: Vaâng thaät laø ñieàu caàn thieát phaûi thay ñoåi naõo traïng. Chính vì theá Giaùo Hoäi rao giaûng söï hieäp nhaát. Nhö laø tín höõu kitoâ chuùng toâi phaûi soáng nhö Thieân Chuùa muoán. Maëc daàu coù caùc khoù khaên, tình hình ñaõ ñöôïc caûi tieán töø khi toång thoáng Robert Mugabe vaø oâng Margon Tsvangirai kyù thoûa hieäp thaønh laäp chính quyeàn thoáng nhaát hoài naêm 2008.
Hoûi: Thöa Ñöùc Cha, Giaùo Hoäi coù aûnh höôûng naøo taïi Zimbabwe?
Ñaùp: Giaùo Hoäi coâng giaùo chæ chieám 10% toång soá daân beân caïnh caùc Giaùo Hoäi Kitoâ khaùc nhö Anh giaùo, Methodist, Luther, Ñaïo binh cöùu roãi, vaø caùc giaùo phaùi ñeán töø nhieàu nôi khaùc nhaát laø töø Nam Phi, cuõng nhö tín ñoà cuûa caùc toân giaùo truyeàn thoáng, vaø caùc tín höõu hoài laø nhoùm ñang gia taêng maïnh. Caùc tín höõu hoài ñeán töø Malawi hay Zambia ñöôïc A raäp Sauñi trôï giuùp vaät chaát, ñaëc bieät laø caáp caùc hoïc boång. Nhöng Giaùo Hoäi coâng giaùo chuùng toâi cuõng coù moät aûnh höôûng naøo ñoù, nhôø Vaên phoøng lieân laïc chính trò, trong ñoù coù moät linh muïc laøm vieäc vaø cha aáy coù nhieàu töông quan vôùi caùc daân bieåu coâng giaùo.
Khi coù caùc cuoäc khuûng hoaûng, caùc kitoâ höõu laøm thaønh 75% toång soá daân vaø hieäp nhaát vôùi nhau ñeå coù caùc laäp tröôøng chung.
Hoûi: Ñöùc Cha chôø ñôïi gì nôi caùc tín höõu coâng giaùo Thuïy Só?
Ñaùp: Chuùng toâi xin hoï trôï giuùp chuùng toâi xaây döïng Giaùo Hoäi taïi Phi chaâu, vaø xin hoï bieåu loä daáu chæ cho thaáy chuùng ta laø moät Giaùo Hoäi. Khi yeåm trôï chuùng toâi, laø quùy vò trao ban hy voïng cho chuùng toâi, hy voïng moïi söï coù theå thay ñoåi, vaø cho thaáy chuùng toâi khoâng coâ ñôn.
(SD 6-7-2011)
Linh Tieán Khaûi
(Radio Vatican)