Tình hình taïi bieân giôùi
hai mieàn Nam Baéc Sudan
tröôùc ngaøy mieàn Nam Sudan
tuyeân boá ñoäc laäp
Tình hình taïi bieân giôùi hai mieàn Nam Baéc Sudan tröôùc ngaøy mieàn Nam Sudan tuyeân boá ñoäc laäp.
Sudan [CNA 9/6/2011] - Kính thöa quyù vò, caùc baïn thaân meán. Vôùi cuoäc tröng caàu daân yù daïo thaùng Gieâng naêm 2011, Mieàn Nam Sudan seõ chính thöùc tuyeân boá ñoäc laäp vaøo ñaàu thaùng 7 naêm 2011. Chính phuû cuûa hai mieàn Nam Baéc cuõng ñaõ ñaït ñöôïc moät thoûa hieäp ñeå traùnh caùc cuoäc giao tranh taïi vuøng baûng leà Abyei, voán laø moät trong nhöõng gieáng daàu cuûa Sudan. Theo thoûa thuaän, Abyei seõ ñöôïc ñaët döôùi söï cai trò laâm thôøi cuûa moät chính phuû lieân hieäp seõ ñöôïc thaønh laäp vaøo thaùng 7 naêm 2011. Tuy nhieân, thoûa hieäp ñaõ ñeán quaù treã vaø vì khoâng toân troïng thoûa hieäp, chính phuû Mieàn Baéc ñaõ ñöa quaân xaâm chieám Abyei khieán cho haøng traêm ngaøn ngöôøi phaûi troán chaïy khoûi thaønh phoá naøy.
Stephen Hilbert, coá vaán veà chính saùch ñoái ngoïai cuûa Hoäi ñoàng Giaùm muïc Hoa kyø noùi raèng "mieàn Nam Sudan raát thaát voïng veà vieäc Mieàn Baéc xaâm chieám Abyei". Moät khi mieàn Baéc ñaõ chieám cöù vuøng naøy, hoï ñeå cho daân chuùng töï do ñeán cöôùp boùc.
Trong moät cuoäc phoûng vaán daønh cho haõng thoâng taán Coâng giaùo CNA hoài ñaàu thaùng 6 naêm 2011, oâng Hilbert noùi raèng vôùi haønh ñoäng naøy chính phuû Mieàn Baéc Sudan xeù boû thoûa hieäp ñaõ ñöôïc kyù keát giöõa hai mieàn.
Chính phuû Mieàn Nam Sudan cho bieát cuoäc xaâm laêng cuûa mieàn Baéc ñaõ saùt haïi 116 thöôøng daân vaø laøm cho 80 ngaøn ngöôøi phaûi di taûn, maëc duø hoâm 30 thaùng 5 naêm 2011, hai beân ñaõ ñoàng yù phi quaân söï hoùa vuøng bieân giôùi vaø tìm moät giaûi phaùp cho quy cheá cuûa Abyei döïa treân nhöõng ñeà nghò cuûa Lieân Hieäp Phi Chaâu.
Thoûa hieäp ñaõ khieán cho caùc quan saùt vieân thôû ra nheï nhoûm, bôûi vì hoï sôï raèng neáu mieàn Baéc xaâm chieám Abyei thì haønh ñoäng naøy coù theå laøm buøng noå moät cuoäc noäi chieán thöù ba giöõa Mieàn Nam vaø Mieàn Baéc. Cuoäc khuûng hoaûng nhaân ñaïo hieän vaãn coøn laø moät vaán ñeà nghieâm troïng.
Hoâm ñaàu thaùng 6 naêm 2011, Chöông Trình Löông Thöïc Theá Giôùi cuûa Lieân hieäp quoác cho bieát ñaõ cung caáp thöïc phaåm cho 45 ngaøn ngöôøi troán chaïy khoûi nhöõng cuoäc giao tranh taïi Abyei. OÂng Adrian Edwards, phaùt ngoân vieân cuûa Cao UÛy tî naïn Lieân hieäp quoác, noùi vôùi Ñaøi Phaùt Thanh Vatican raèng "nhieàu ngöôøi ñaõ phaûi ñi troán trong röøng"
Theo Phaùt ngoân vieân cuûa Cao UÛy tî naïn Lieân hieäp quoác, caùc nhaân vieân Lieân hieäp quoác "chöùng kieán taïi nhieàu nôi, caùc gia ñình phaûi phaân taùn vì caùc cuoäc giao tranh".
Veà phaàn mình, Cô quan Cöùu trôï Coâng giaùo Hoa kyø noùi vôùi haõng thoâng taán Coâng giaùo CNA raèng hieän nay, vì lyù do an ninh, cô quan khoâng theå noùi roõ vai troø cuûa mình sau khi xaûy ra baïo ñoäng trong vuøng. Tuy nhieân cô quan naøy cho bieát "seõ hôïp taùc vôùi chính quyeàn ñòa phöông ñeå ñaùp öùng vôùi nhu caàu cuûa nhöõng ngöôøi di taûn".
Quy cheá cuûa vuøng Abyei hieän vaãn coøn laø moät vaán ñeà chöa giaûi quyeát ñöôc giöõa hai mieàn Nam Baéc voán ñaõ traûi qua hai cuoäc noäi chieán ñaãm maùu. Mieàn Baéc vôùi ña soá daân theo Hoài giaùo vaø Mieàn Nam vôùi ña soá daân theo Kitoâ giaùo vaø thôø vaät linh ñaõ khoâng bao giôø coù theå soáng chung vôùi nhau trong cuøng moät quoác gia, maëc duø hai beân ñaõ ñaït ñöôïc moät thoûa hieäp chaám döùt cuoäc noäi chieán thöù hai hoài naêm 2005.
Theo thoûa hieäp giöõa chính phuû Khartoum Mieàn Baéc vaø chính phuû Juba Mieàn nam, Abyei seõ toå chöùc moät cuoäc tröng caàu daân yù ñeå quyeát ñònh lieäu neân gia nhaäp vaøo mieàn Baéc hay mieàn Nam. Nhöng vì nhöõng baát ñoàng veà vaán ñeà ai laø ngöôøi coù quyeàn ñi boû phieáu cho neân cuoäc tröng caàu daân yù taïi Abyei ñaõ bò ñình hoaõn nhieàu laàn. Hieän vaãn chöa bieát khi naøo môùi coù theå toå chöùc cuoäc tröng caàu daân yù.
Neáu xaûy ra moät cuoäc noäi chieán thöù ba giöõa mieàn Baéc vaø Mieàn nam, thì chaéc chaén khoâng theå löôøng ñöôïc nhöõng haäu quaû cho caû hai mieàn cuõng nhö cho toaøn vuøng.
Theo giaûi thích cuûa oâng Hilbert, vaøo khoaûng ngaøy 19 thaùng 5 naêm 2011, quaân ñoäi mieàn nam ñaõ khai hoûa vaøo moät ñôn vò mieàn Baéc ôû Abyei ñöôïc Lieân hieäp quoác thaùp tuøng ra khoûi vuøng naøy.
Ngaøy 21 thaùng 5 naêm 2011, Chính phuû Mieàn Baéc ñaõ phaûn öùng baèng caùch ñöa quaân sang xaâm chieám Abyei. Theo giaûi thích cuûa nhieàu daân cö ñòa phöông, ñaây laø moät caùi côù ñeå chính phuû Mieàn Baéc laáy laïi vuøng naøy.
Ngaøy 24 thaùng 5 naêm 2011, toång thoáng Mieàn Baéc Sudan, oâng Omar Al Bashir tuyeân boá raèng Abyei thuoäc veà Mieàn Baéc Sudan cho neân seõ khoâng ruùt quaân ra khoûi mieàn naøy. Chính phuû Mieàn Baéc cho bieát saün saøng chieán ñaáu ñeå baûo veä mieàn naøy.
Veà phaàn mình, toång thoáng Mieàn Nam Sudan, oâng Salva Kirr noùi raèng chính phuû Mieàn Nam seõ khoâng ñaùp traû baèng haønh ñoäng quaân söï.
Theo oâng Hilbert, hieän nay caùc nhaø ngoaïi giao ñang tìm caùch thuyeát phuïc toång thoáng Bashir cho trieät thoaùi quaân ñoäi ra khoûi vuøng Abyei.
Chính phuû Mieàn Baéc Sudan muoán ñöôïc theá giôùi tha cho moät moùn nôï leân ñeán haøng chuïc tyû myõ kim, ñoàng thôøi thieát laäp ngoaïi giao vôùi Hoa kyø, laø nöôùc vaãn xem Khartoum nhö moät chính phuû baûo trôï cho caùc hoaït ñoäng khuûng boá quoác teá.
Theo moät soá chuyeân gia, sôû dó toång thoáng Bashir cho quaân xaâm chieám Abyei laø vì oâng muoán thò voõ döông oai ñeå ñe doïa caùc thaønh phaàn baát ñoàng chính kieán trong nöôùc laø nhöõng ngöôøi ñang muoán coù moät cuoäc caùch maïng oân hoøa theo kieåu Ai caäp.
Trong moät baøi nhaän ñònh, giaùo sö Andrew Natsios, thuoäc tröôøng ñaïi hoïc Georgetown, ngöôøi ñaõ töøng laøm ñaëc söù Hoa kyø taïi Sudan, giaûi thích raèng toång thoáng Bashir ñaõ thanh tröøng caùc nhaø ñoái laäp chính trò khoûi nhöõng chöùc vuï cao caáp trong quaân ñoäi tröôùc khi ra leänh cho quaân ñoäi xaâm chieám Abyei.
Abyei laø gieáng daàu cuûa Mieàn Nam Sudan, nhöng caùc nhaø maùy loïc daàu, caùc oáng daãn daàu vaø caùc phöông tieän xuaát khaåu laïi naèm ôû mieàn Baéc Sudan.
Qui cheá cuûa vuøng naøy vaãn chöa ñöôïc xaùc ñònh khi Mieàn nam tuyeân boá ñoäc laäp vaøo ngaøy 9 thaùng 7 naêm 2011.
CV.