Vieãn töôïng cuoäc soáng chung
cuûa Kitoâ giaùo vaø Hoài giaùo taïi Ai caäp
Vieãn töôïng cuoäc soáng chung cuûa Kitoâ giaùo vaø Hoài giaùo taïi Ai caäp.
Ai caäp [Time 31/5/2011] - Kính thöa quyù vò, caùc baïn thaân meán. Trong baøi dieãn vaên veà Trung ñoâng hoâm 19 thaùng 5 naêm 2011, toång thoáng Hoa kyø Barack Obama ñaõ caûnh caùo: "Trong moät vuøng ñaát ñaõ töøng laø nôi khai sinh cuûa ba toân giaùo lôùn treân theá giôùi, söï baát khoan nhöôïng chæ coù theå daãn ñeán ñau khoå vaø beá taéc maø thoâi". Theo toång thoáng Hoa kyø, ñeå cho cuoäc caùch maïng oân hoøa vöøa qua taïi Ai caäp thaønh coâng, thì caùc tín höõu kitoâ Copte taïi nöôùc naøy phaûi coù quyeàn thôø phöôïng moät caùch töï do taïi Cairo, cuõng nhö ngöôøi hoài giaùo Shiite khoâng bao giôø thaáy caùc ñeàn thôø cuûa hoï taïi Bahrain bò phaù huûy.
Beân kia nhöõng heä luïy chính trò, chieàu kích toân giaùo trong caùc cuoäc noåi daäy taïi Trung ñoâng laø moät yeáu toá noåi baät.
Sau cuoäc khuûng boá ngaøy 11 thaùng 9 naêm 2001, oâng Samuel Huntington, giaùo sö taïi ñaïi hoïc Harvard, Hoa kyø, cho raèng theá giôùi ñang chöùng kieán moät cuoäc xung ñoät giöõa caùc neàn vaên minh. Naêm 1993, giaùo sö naøy laïi cho raèng Hoài giaùo daïy cho caùc tín ñoà cuûa mình thuø gheùt töï do, ña nguyeân vaø caù nhaân chuû nghóa.
Tuy nhieân, caùc cuoäc noåi daäy taïi caùc nöôùc AÙ raäp môùi ñaây cho thaáy luaän ñeà cuûa oâng Huntington hoaøn toaøn sai. Taïi 20 quoác gia hoài giaùo, daân chuùng ñaõ xuoáng ñöôøng ñoøi hoûi chính nhöõng ñieàu maø ngöôøi Taây phöông ñaõ töøng ñoøi hoûi, töùc daân chuû vaø caùc quyeàn töï do. Nhöng moät soá bieán coá xaûy ra gaàn ñaây laïi khieán cho ngöôøi ta quay trôû laïi vôùi luaän ñeà cuûa giaùo sö Huntington. Ngaøy 7 thaùng 5 naêm 2011, nhieàu nguôøi hoài giaùo ñaõ ñeán bao vaây nhaø thôø thaùnh Mina, ngoïai oâ Cairo. Hoï yeâu caàu Giaùo hoäi Chính thoáng phaûi traû töï do cho moät ngöôøi phuï nöõ, voán laø vôï cuûa moät linh muïc, maø hoï cho laø ñaõ caûi ñaïo sang Hoài giaùo vaø bò Giaùo hoäi naøy giam giöõ. Caùc tín höõu kitoâ Copte, voán chieám 10 phaàn traêm daân soá, cuõng hoái haû chaïy ñeán baûo veä nhaø thôø. Cuoäc ñuïng ñoä ñaõ dieãn ra khieán cho 15 ngöôøi bò gieát cheát vaø treân 200 nguôøi bò thöông. Ngoaøi ra, coøn coù ba nhaø thôø Copte khaùc bò ñoát chaùy.
Söï coá treân ñaây ñaõ ñöôïc truyeàn thoâng theá giôùi dieãn dòch nhö moät theå hieän cuûa ñaàu oùc baát khoan nhöôïng cuûa ngöôøi hoài giaùo vaø cuoäc ñuïng ñoä giöõa Hoài giaùo vaø Kitoâ giaùo.
Thaät ra, beân caïnh nhöõng ñieàu ñaùng tieác treân ñaây, cuõng coù nhöõng söï kieän mang laïi laïc quan vaø ñoàng thôøi laø moät ñe doïa cho chuû nghóa hoài giaùo cöïc ñoan. Ñieån hình nhöùt laø chuyeän xaûy ra taïi ngoâi laøng nhoû coù teân laø Sol, trong tænh Helwan, Ai caäp. Laø moät ngoâi laøng ngheøo naøn heûo laùnh naèm giöõa sa maïc, Sol laø nôi maø ngoâi nhaø thôø ñaàu tieân ñaõ bò ñoát chaùy chæ vaøi ngaøy sau khi toång thoáng Hosni Mubarak bò laät ñoå. Tin ñoàn laø nguyeân nhaân chính gaây ra cuoäc xung ñoät: moät tín höõu kitoâ coù quan heä tình aùi vôùi moät thieáu nöõ hoài giaùo. Moái quan heä ñaõ taïo ra xung ñoät trong gia ñình cuûa ngöôøi thieáu nöõ. Hai gia ñình ñuïng ñoä nhau khieán cho hai ngöôøi thieät maïng, trong soá naøy coù cha cuûa ngöôøi thieáu nöõ.
Sau caùc ñaùm tang, moät ñaùm ñoâng ngöôøi hoài giaùo ñaõ ñi tìm gaëp ngöôøi thanh nieân kitoâ maø hoï cho laø ñang troán trong nhaø thôø. Coù ngöôøi coøn noùi raèng khi vaøo beân trong nhaø thôø, ngöôøi hoài giaùo ñaõ bò buøa ma aùm haïi. Theá laø hoï ñaõ noåi löûa ñoát phaù ngoâi thaùnh ñöôøng. Ñaây chính laø loaïi baïo ñoäng maø toång thoáng Mubarak ñaõ töøng caûnh caùo: haõy ñeå cho toâi tieáp tuïc caàm quyeàn, neáu khoâng nhöõng chia reõ giöõa caùc toân giaùo seõ laøm tan naùt ñaát nöôùc.
Nhöng ñieàu khoâng ai ngôø ñaõ xaûy ra: moät nhoùm thanh nieân hoài giaùo vaø moät soá laõnh tuï kitoâ taïi Cairo ñaõ töùc toác ñeán Sol ñeå giaûi quyeát vaán ñeà. Nhoùm ngöôøi naøy ñaõ töøng saùt caùnh beân nhau trong cuoäc caùch maïng oân hoøa taïi quaûng tröôøng Tahrir. Trong nhöõng ngaøy noåi daäy, caùc tín höõu kitoâ ñaõ daøn ra ñeå baûo veä ngöôøi hoài giaùo khi hoï caàu nguyeän. Ngöôøi hoài giaùo cuõng laøm nhö theá khi caùc tín höõu kitoâ tham döï thaùnh leã. Cuõng coù luùc tín ñoà hoài giaùo vaø caùc tín höõu kitoâ naém tay nhau ñeå baûo veä Hoäi ñuôøng lòch söû cuûa ngöôøi do thaùi taïi Cairo. Hoï tröông leân moät luùc quyeån Kinh Thaùnh vaø Kinh Coran beân caïnh nhau nhö bieåu töôïng cuûa moät Ai caäp môùi.
OÂng Hossam Bahgat, giaùm ñoác ñieàu haønh cuûa toå chöùc "Saùng kieán beânh vöïc quyeàn caù nhaân", vôùi chuû tröông loïai tröø oùc toân giaùo cöïc ñoan, noùi raèng trong cuoäc caùch maïng, moïi ngöôøi, keå caû toå chöùc cöïc ñoan "Huynh ñeä hoài giaùo" ñeàu khaúng ñònh raèng "Ai caäp laø cuûa moïi ngöôøi, khoâng neân coù kyø thò".
Laøng Sol laø moät traéc nghieäm cho söï haøi hoøa naøy. Chæ trong 24 tieáng ñoàng hoà, boä di tích lòch söû Ai caäp ñaõ cöû moät phaùi ñoaøn ñeán vieáng thaêm Sol. Phaùi ñoaøn goàm coù ñaïi dieän cuûa toå chöùc "Huynh ñeä Hoài giaùo", ñaïi dieän cuûa heä phaùi hoài giaùo Salafi maø nhöõng thaønh phaàn cöïc ñoan ñaõ ñoát phaù nhaø thôø thaùnh Mina cuõng nhö nhieàu só quan quaân ñoäi. Phaùi ñoaøn ñaõ toå chöùc moät cuoäc tuaàn haønh keâu goïi hieäp nhöùt. Giaùo só Amr Khaled, nhaø thuyeát giaûng hoài giaùo noåi tieáng treân truyeàn hình Ai caäp, keâu goïi: "Söù ñieäp cuûa toâi taïi ñaây vaø hoâm nay cho ngöôøi hoài giaùo vaø caùc tín höõu kitoâ laø: chuùng ta haõy naém tay nhau".
Quaân ñoäi höùa seõ taùi thieát nhaø thôø taïi Sol. Phoùng vieân Bruce Feiler cuûa taïp chí Time thuaät laïi raèng, vaøi tuaàn leã sau, oâng ñaõ trôû laïi Sol vaø chöùng kieán caûnh moïi ngöôøi, giaø traû lôùn beù, thuoäc moïi giai caáp xaõ hoäi vaø toân giaùo, ñang goùp coâng xaây döïng ngoâi thaùnh ñöôøng. Phoùng vieân Feiler vieát: "Ñaây laø bieåu hieän toû töôøng cuûa moät Trung ñoâng ñang bieán chuyeån".
Theo nhaän ñònh cuûa phoùng vieân naøy, Hoài giaùo töï noù khoâng phaûi laø vaán ñeà. Dó nhieân, Kinh Coran cuõng nhö Kinh Thaùnh, coù theå bò khai thaùc vì nhöõng muïc tieâu chính trò. Nhöng phaàn lôùn daân chuùng ñeàu khoâng chaáp nhaän chuû nghóa hoài giaùo cöïc ñoan. Sau bieán coá xaûy ra taïi Sol, moät cuoäc thaêm doø cho thaáy coù ñeán 84 phaàn traêm daân soá ai caäp nghó raèng caùc tín höõu kitoâ Copte vaø caùc tín ñoà caùc toân giaùo thieåu soá khaùc phaûi ñöôïc töï do thöïc haønh toân giaùo cuûa mình.
CV.