Caùi cheát töû ñaïo
cuûa 7 tu só Trapist Tibhirine
Caùi cheát töû ñaïo cuûa 7 tu só Trapist Tibhirine.
Algeria (Avvenire 27-2-2011) - Phoûng vaán ñan só Jean Pierre Schumacher veà caùi cheát cuûa 7 tu só doøng Trapist Tibhirine beân Algeria (1/2).
Ngaøy 22 thaùng 10 naêm 2010 cuoán phim töïa ñeà "Caùc ngöôøi cuûa Thieân Chuùa" keå laïi cuoäc soáng vaø caùi cheát töû ñaïo cuûa 7 tu só doøng Trapist cuûa tu vieän Tibhirine, beân Algeria, ñaõ ñöôïc trình chieáu trong caùc raïp xineâ AÂu chaâu. Cuoán phim do nhaø ñaïo dieãn Xavier Beauvois thöïc hieän vaø ñaõ thaéng giaûi Ceùsar, laø moät loaïi giaûi Oscar phim aûnh Phaùp, taïi ñaïi hoäi ñieän aûnh Cannes, vì ñaõ laø cuoán phim thu vaøo nhieàu tieàn lôøi nhaát trong naêm 2010. Tieàn ñoùng cuoán phim maát 100 trieäu Euros, nhöng caùc buoåi trình chieáu ñaõ thu vaøo ñöôïc 229 trieäu Euros.
Caùch ñaây 15 naêm töùc hoài naêm 1996, caùc nhoùm hoài giaùo Algeria, vieát taét laø GIA, ñaõ baét coùc 7 tu só cuûa tu vieän Tibhirine vaø chaët ñaàu caùc vò. Ñaõ chæ coù hai tu só thoaùt naïn, trong ñoù coù thaày Jean Pierre Schumacher.
Sau ñaây chuùng toâi xin göûi tôùi quùy vò vaø caùc baïn phaàn ñaàu baøi phoûng vaán thaày Jean Pierre Schumacher, coøn soáng soùt veà bieán coá naøy vaø cuoán phim noùi treân. Thaày Sshumacher hieän soáng taïi tu vieän Ñöùc Baø Atlas trong tænh Midelt, beân nöôùc Maroác.
Hoûi: Thöa thaày Jean Pierre, thaày coù thích cuoán phim "Caùc ngöôøi cuûa Thieân Chuùa" khoâng?
Ñaùp: Cuoán phim ñaõ ñaùnh ñoäng toâi raát nhieàu. Toâi ñaõ caûm ñoäng, vì ñöôïc nhìn laïi nhöõng gì chuùng toâi ñaõ cuøng chung soáng vôùi nhau. Nhöng nhaát laø toâi ñaõ caûm nhaän ñöôïc moät söï traøn ñaày, chöù khoâng phaûi noãi buoàn. Toâi thaáy cuoán phim raát laø hay, vì söù ñieäp noù nhaén göûi laø thaät, caû khi ñaïo dieãn ñaõ khoâng luoân luoân chính xaùc vôùi nhöõng ñieàu ñaõ xaûy ra. Nhöng khoâng sao caû, vì moät hình veõ thì noùi nhieàu hôn laø nhöõng gì ngöôøi ta troâng thaáy... Noù gioáng nhö baøi thaùnh ca gregorien. Taùc giaû ñaõ ñaët vaøo ñoù moät söù ñieäp, vaø ai haùt thì coøn caûm nhaän noù nhieàu hôn nöõa. Trong nghóa ñoù thì cuoán phim naøy laø moät hình veõ thaønh coâng vaø laø moät kieät taùc.
Hoûi: Vaäy thaày khoâng coù gì ñeå pheâ bình hay sao?
Ñaùp: Toâi ñaõ nghe coù ngöôøi pheâ bình vai troø cuûa Cha Christian de Chergeù Beà treân tu vieän. Nhieàu ngöôøi cho raèng cha buoàn quùa. Nhöng theo toâi nhö theá laø ñöôïc. Nhieàu ngöôøi khaùc cho raèng cha khaéc khoå quùa, vì hoï khoâng thaáy cha cöôøi bao giôø. Nhöng maø noù hôïp vôùi hoaøn caûnh nghieâm troïng maø chuùng toâi ñaõ traûi qua. Toâi khaâm phuïc thaùi ñoä bieát laéng nghe cuûa cha ñoái vôùi caùc tu só khaùc, ñaëc bieät trong nhöõng luùc khoù khaên. Cha khoâng aùp ñaët, nhöng laéng nghe vaø raát toân troïng caùc anh em khaùc. Cha luoân luoân roäng môû cho Thieân Chuùa, ñeå cho Thieân Chuùa laøm vieäc vaø coù phaûn öùng ñuùng ñaén tröôùc caùc anh em khaùc. Trong toaøn cuoán phim ngöôøi ta troâng thaáy thaùi ñoä roäng môû ñoù. Ñaây laø cung caùch soáng cuûa moät ñan só.
Hoûi: Thaày coù caàu nguyeän vôùi caùc anh em ñaõ bò saùt haïi khoâng? Nhö laø ñan só thaày soáng söï thaønh coâng cuûa cuoán phim nhö theá naøo? Vaø taïi sao ban ñaàu thaày ñaõ choáng laïi vieäc thöïc hieän cuoán phim naøy?
Ñaùp: Saùng naøo toâi cuõng daønh ra moät luùc ñeå nghó tôùi caùc anh em ñaõ bò saùt haïi. Hoï khoâng bò laõng queân, vaø taát caû hoï ñeàu hieän dieän. Chuùng toâi tieáp tuïc soáng, vaø cuoán phim khích leä ôn goïi cuûa chuùng toâi. Chuùng toâi ngaïc nhieân veà söï thaønh coâng cuûa cuoán phim. Tuy nhieân, söï kieän ñöôïc ngöôøi ta bieát tôùi khieán cho toâi caûm thaáy bò quaáy raày moät chuùt... Vì laøm ñan só laø ñeå soáng aån daät. Chuùng toâi ñaõ khoâng muoán nhaän cuoán phim vaø cuõng khoâng muoán noù ñöôïc quay taïi Maroác, vì coù nguy cô bò nghi ngôø laø chuû tröông chieâu duï tín ñoà. Lyù do laø vì coù nhieàu tu só ñaõ ñôïi raát laâu maø chöa ñöôïc pheùp nhaäp caûnh. Do ñoù, phaûi raát thaän troïng. Chuùng toâi ñaõ phoù thaùc cho thaùnh yù Chuùa. Nhöng chuùng toâi ñaõ khoâng ñöôïc hoûi yù kieán. Toaùn quay phim ñaõ bieát laäp tröôøng cuûa chuùng toâi vaø lyù do cuûa söï thaän troïng naøy, vaø hoï toû ra raát kính troïng.
Hoûi: Thaày ñaõ ñeán soáng trong ñan vieän Tibhirine töø khi naøo, vaø cuoäc soáng taïi ñaây ra sao?
Ñaùp: Toâi seõ khoâng bao giôø queân ñöôïc ngaøy 19 thaùng 9 naêm 1964, khi chuùng toâi ñeán ñan vieän vôùi chieác xe Hai Maõ Löïc. Vaø toâi nhôù maõi hình aûnh moät treû em côõi löøa ra ñoùn chuùng toâi. Toâi raát haïnh phuùc. Töø caên phoøng nhoû cuûa toâi trong ñan vieän, toâi troâng thaáy saân trong, vöôøn vaø ngoâi laøng ôû xa. Vaø toâi töï nhuû ñaây seõ laø caûnh maø toâi seõ ngaém nhìn cho tôùi cuoái ñôøi. Vì trong tim toâi, toâi muoán soáng suoát ñôøi taïi ñaây. Toâi ñaõ ôû ñaây 32 naêm töø 1964 cho tôùi bieán coá caùc ñan só bò baét coùc naêm 1996.
Thôøi gian ban ñaàu coù khoù khaên. Coäng ñoaøn thieáu oån ñònh vaø ñoù ñaõ laø thôøi gian raát khoå. Ñaøng khaùc nöôùc Algeria môùi cuõng ñang thaønh hình. Caùc tieáp xuùc vôùi daân chuùng gaëp khoù khaên, vì ngöôøi daân ñòa phöông khöôùc töø ngöôøi Phaùp. Ngöôøi ta caûm thaáy hoá ngaên caùch naøy trong caùc dòp leã kitoâ hay hoài giaùo. Khoâng coù ñieåm gaëp gôõ giöõa hai beân. Chuùng toâi ñaõ phaûi chieán ñaáu ñeå taäp yeâu thöông nhau. Traïm y teá do thaày Luc ñieàu haønh ñaõ raát laø quan troïng. Moãi ngaøy thaày saên soùc tôùi 80 ngöôøi. Theá roài cha Christian de Chergeù ñaõ ñöôïc baàu laøm Beà treân ñan vieän naêm 1984. Chuùng toâi caàn coù moät ngöôøi bieát noùi tieáng A Raäp nhö cha vaø hieåu bieát töôøng taän neàn vaên hoùa hoài. Töø ñoù trôû ñi chuùng toâi ñaõ trôû thaønh moät coäng ñoaøn thaät söï, oån ñònh hôn. Chuùng toâi soáng haàu nhö töï laäp. Vaø ñoù ñaõ laø moät ñieåm lôïi, vì chuùng toâi coù theå ñöa ra nhieàu saùng kieán trong töông quan giöõa caùc tín höõu hoài vaø tín höõu kitoâ.
Hoûi: Cha Christian de Chergeù ñaõ coù vai troø naøo?
Ñaùp: Vôùi ngaøi ñaõ coù tieán trình hoïc hieåu veà Hoài giaùo. Cha ñaõ hoïc hoûi raát nhieàu veà Kinh Coran.
Ban saùng cha giaûng giaûi Kinh Thaùnh vôùi moät cuoán Thaùnh Kinh tieáng A raäp. Ñoâi khi cha suy nieäm vôùi Kinh Coran. Cha tìm caùch giuùp chuùng toâi lôùn leân. Chuùng toâi ñaõ coù caùc töông quan vôùi Hoài giaùo, nhöng khoâng phaûi treân bình dieän trí thöùc. Cha Christan de Chergeù raát hieåu bieát moâi tröôøng hoài giaùo vaø tinh thaàn tu ñöùc hoài sufit. Moät soá ñan só cho raèng coäng ñoaøn caàn phaûi duy trì söï quaân bình, chöù khoâng theå bò ñònh höôùng bôûi Hoài giaùo. Ñaõ xaûy ra caùc va chaïm. Nhöng caùc caêng thaúng ñaõ ñöôïc vöôït thaéng vôùi vieäc thaønh laäp moät nhoùm trao ñoåi vaø chia seû vôùi caùc ngöôøi hoài sufít, maø chuùng toâi goïi vôùi töø A raäp laø nhoùm "ribaùt". Chuùng toâi ñaõ hieåu raèng vieäc thaûo luaän veà caùc tín ñieàu gaây chia reõ, vì noù laø ñieàu khoâng theå laøm ñöôïc. Khi ñoù chuùng toâi noùi veà con ñöôøng tieán tôùi vôùi Thieân Chuùa. Vaø chuùng toâi caàu nguyeän trong thinh laëng, moãi ngöôøi vôùi lôøi caàu cuûa rieâng mình. Caùc buoåi hoïp hai naêm moät laàn aáy bò giaùn ñoaïn vaøo naêm 1993, khi tình hình trôû neân raát nguy hieåm. Nhöng söï hieåu bieát nhau ñaõ khieán cho chuùng toâi trôû thaønh anh em vôùi nhau moät caùch saâu ñaäm.
Hoûi: Theá nhöng ñieåm gaëp gôõ ñaõ laø caùi cheát, coù ñuùng theá khoâng thöa thaày?
Ñaùp: Ñieàu maø chuùng toâi ñaõ soáng taïi Tibhirine ngay töø ñaàu vôùi nhau ñaõ laø moät hoaït ñoäng cuûa ôn thaùnh. Vì trung thaønh vôùi ôn goïi cuûa chuùng toâi chuùng toâi ñaõ löïa choïn kieân trì, duø bieát raát roõ ñieàu gì coù theå xaûy ra cho chuùng toâi. Chuùa ñaõ göûi chuùng toâi ñeán ñaây, neân chuùng toâi khoâng töø nhieäm, caû khi chung quanh chuùng toâi caùc ngöôøi baïo löïc tìm caùch ñeå cho chuùng toâi ra ñi, caû chính quyeàn cuõng laøm nhö theá. Nhöng chuùng toâi coù Chuùa laø Thaày vaø chuùng toâi daán thaân vôùi Ngöôøi. Theá roài, chuùng toâi cuõng muoán trung thaønh vôùi nhöõng ngöôøi soáng chung quanh chuùng toâi vaø khoâng boû rôi hoï. Hoï cuõng bò ñe doïa nhö chuùng toâi vaäy. Hoï phaûi soáng giöõa hai laèn ñaïn: laèn ñaïn cuûa quaân ñoäi chính phuû vaø laèn ñaïn cuûa caùc nhoùm khuûng boá phaù hoaïi. Quyeát ñònh khoâng boû rôi hoï ñaõ ñöôïc chuùng toâi ñöa ra hoài naêm 1993. Vaø caû trong tröôøng hôïp chuùng toâi coù bò phaân taùn ñi nöõa, thì chuùng toâi seõ gaëp laïi nhau ôû Fez, beân Maroác, ñeå taùi khôûi haønh vaø thieát laäp ñan vieän trong moät quoác gia A raäp khaùc.
Hoûi: Thaày soáng bieán coá caùc tu só Tibhirine bò baét coùc vaø saùt haïi nhö laø moät thaát baïi hay nhö laø vieäc chu toaøn söù meänh?
Ñaùp: Sau khi caùc tu só bò baét coùc, toâi vaø cha Amneùdeùe bò baét buoäc phaûi ñi veà thuû ñoâ Algeri vôùi caûnh saùt. Chuùng toâi ñaõ caàu nguyeän cho caùc anh em bò baét coùc, xin Chuùa ban cho hoï söùc maïnh vaø ôn thaùnh ñeå hoï ñi tôùi cuøng. Chuùng toâi ñaõ chôø ñôïi moät söï can thieäp töø nöôùc Phaùp hay moät söï can thieäp cuûa giaùo quyeàn ñeå cho caùc tu só ñöôïc traû töï do. Nhöng chuùng toâi ñaõ nghe tin caùc vò bò saùt haïi ngaøy 21 thaùng 5 naêm 1996. Khi chuùng toâi ñang haùt kinh chieàu thì coù moät thaày treû tuoåi chaïy vaøo nhaø nguyeän quøy xuoáng ñaát vaø thaát voïng keâu leân "Taát caû moïi tu só ñaõ bò gieát heát roài". Chieàu hoâm ñoù, khi röûa cheùn baùt beân caïnh nhau, toâi noùi vôùi thaày aáy raèng caàn phaûi soáng bieán coá naøy nhö laø moät caùi gì raát ñeïp, moät caùch raát cao caû. Phaûi xöùng ñaùng vôùi bieán coá ñoù.
Vaø thaùnh leã chuùng ta seõ daâng cho caùc anh em naøy seõ khoâng phaûi vôùi leã phuïc maàu ñen, nhöng laø maàu ñoû. Chuùng toâi ñaõ thaáy caùc vò chòu caùi cheát ñoù thaät söï nhö caùc vò töû ñaïo. Vaø töû ñaïo ñaõ laø ñieàu maø chuùng toâi chuaån bò töø raát laâu tröôùc trong cuoäc soáng cuûa chuùng toâi. Trong caùc naêm maø chuùng toâi cuøng soáng trong nguy hieåm vôùi nhau, chuùng toâi taát caû ñaõ saün saøng. Nhöng ñieàu naøy ñaõ khoâng loaïi tröø ñöôïc söï sôï haõi.
Hoûi: Caùc cha caùc thaày ñaõ baét ñaàu sôï haõi töø khi naøo?
Ñaùp: Ngay töø naêm 1993 löïc löôïng vuõ trang hoài Algeri ñaõ tôùi ñan vieän vaøo chieàu ngaøy leã Giaùng Sinh. Coäng ñoaøn hoài ñoù ñaõ ñöôïc cuûng coá raát maïnh trong söï hieäp nhaát saâu xa. Nguy hieåm hieän dieän taïi khaép moïi nôi vaø coù theå xaûy ra baát cöù luùc naøo, ban ñeâm cuõng nhö ban ngaøy. Chuùng toâi ñaõ bò chaán ñoäng raát nhieàu, vaø trong luùc ñoù chuùng toâi ñaõ troâng thaáy vöïc thaúm.
Hoûi: Ñaõ khoâng coù söï thanh thaûn, caû khi caùc cha caùc thaày ñaõ choïn ôû laïi hay sao?
Ñaùp: Khoâng. Ñaõ khoâng bao giôø coù. Ban chieàu khi haùt kinh toái, haàu nhö coù moät caùi vung cuûa söï nguy hieåm uïp xuoáng treân ñan vieän. Ban ñeâm coù theå xaûy ra baát cöù gì. Vaø chuùng toâi hoûi nhau ñeâm nay seõ xaûy ra söï gì?
Chuùng toâi khoâng chôø ñôïi bò gieát, nhöng chuùng toâi bieát ñieàu ñoù coù theå xaûy ra baát cöù luùc naøo. Raát may laø chuùng toâi coù moät coäng ñoaøn vaø cuoäc soáng tieáp tuïc nhö theá, moãi ngöôøi moät vieäc: moät thaày naáu beáp, moät thaày laøm vöôøn, ngöôøi khaùc laø quaûn lyù. Coâng vieäc giuùp chuùng toâi queân, nhöng cöù vaøo ban chieàu vaø khi luùc ñeâm veà laø chuùng toâi laïi töï hoûi khoâng bieát ñieàu gì coù theå xaûy ra. Khoâng ai noùi leân ñieàu ñoù, nhöng moïi ngöôøi ñeàu nghó nhö vaäy.
Algeria (Avvenire 27-2-2011) - Phoûng vaán ñan só Jean Pierre Schumacher, veà caùi cheát cuûa 7 tu só Trapist taïi Tibhirine beân Algeria caùch ñaây 15 naêm (2/2).
Caùch ñaây 15 naêm ngaøy 21 thaùng 5 naêm 1996 baåy ñan só doøng Trapist cuûa ñan vieän Tibhirine beân Algeria ñaõ bò baét coùc vaø bò saùt haïi. Ñaõ chæ coù hai tu só thoaùt cheát, trong ñoù coù cha Ameùdeùe vaø thaày Jean Pierre Schumacher, vì Nhoùm Hoài voõ trang Algerie töôûng trong tu vieân chæ coù töøng aáy ngöôøi. Cuoäc soáng vaø caùi cheát cuûa cha Christian de Chergeù Beà treân ñan vieän vaø 6 tu só khaùc ñaõ ñöôïc ñaïo dieãn Xavier Beauvois quay thaønh phim töïa ñeà "Caùc ngöôøi cuûa Thieân Chuùa". Cuoán phim ñaõ ñöôïc giaûi thöôûng ñieän aûnh Cesar laø moät loaïi Oscar ñieän aûnh cuûa Phaùp, vaø ñaõ laø phim ñem laïi nhieàu tieàn lôøi nhaát naêm 2010. Chi phí ñoùng phim laø 100 trieäu Euros, nhöng khi trình chieáu ñaõ thu ñöôïc 229 trieäu Euros.
Sau ñaây chuùng toâi xin göûi tôùi quùy vò vaø caùc baïn phaàn hai cuûa baøi phoûng vaán thaày Jean Pierre Schumacher veà caùi cheát cuûa 7 ñan só Tibhirine.
Hoûi: Thöa thaày Schumacher, chuyeän gì ñaõ xaûy ra vaøo chieàu ngaøy 7 tu só bò baét coùc taïi ñan vieän Tibhirine beân Algeria?
Ñaùp: Vaøo chieàu hoâm ñoù toâi ôû trong phoøng giöõ cöûa ñan vieän. Vaøo khoaûng moät giôø ñeâm toâi thöùc giaác, vì nghe tieáng noùi oàn aøo tröôùc cöûa chính, vì toaùn baéc coùc ñaõ vaøo beân trong. Toâi laïi gaàn cöûa soå vaø nhìn thaáy moät ngöôøi trong boïn hoï ñi thaúng laïi phoøng cuûa thaày Luc. Nhöng ñaây laø ñieàu baát thöôøng, vì khi hoï muoán tìm baùc só, thì hoï goïi cöûa beân ngoaøi. Vaø toâi nghe tieáng cha Christian hoûi: "Ai laø tröôûng nhoùm?" Toâi töï nhuû cha ñaõ thaáy hoï tröôùc toâi vaø ñaõ môû cöûa cho hoï ñeå cho hoï nhöõng gì hoï muoán. Chöøng 15 phuùt sau toâi nghe tieáng caùnh cöûa quay ra ñöôøng ñoùng laïi vaø toâi nghó laø nhoùm ngöôøi ñoù ñaõ ñi. Moät chuùt sau ñoù cha Ameùdeùe goõ cöûa phoøng vaø noùi vôùi toâi: "Caùc tu só ñaõ bò hoï baét coùc roài". Chaéc laø hoï ñaõ ñi ra cöûa phía sau tu vieän, bôûi neáu khoâng thì toâi ñaõ troâng thaáy caùc vò.
Hoûi: Khi aáy thaày caûm thaáy gì?
Ñaùp: Caâu hoûi toâi ñaët ra ngay luùc ñoù laø neáu toâi ñaõ nghe vaø troâng thaáy caùc tu só ñi ra thì toâi seõ laøm gì? ÔÛ laïi hay chaïy theo vaø cuøng ñi vôùi hoï? Toâi vaãn chöa coù caâu traû lôøi. Neáu ñaõ xaûy ra nhö theá thì thaät khoâng deã maø quyeát ñònh. Nhöng toâi ñaõ coù caûm töôûng laø mình seõ chaïy theo.
Cha Ameùdeùe noùi vôùi toâi raèng hoï seõ khoâng gieát caùc tu só ñaâu, bôûi vì neáu muoán hoï ñaõ coù theå laøm ngay laäp töùc. Ban ñeâm raát khoù di chuyeån treân nuùi vaø bôûi vì coù moät traïm kieåm soaùt treân ñoài gaàn ñoù. Ngoaøi ra, tu huynh Luc ñaõ 82 tuoåi vaø moät tu huynh khaùc vöøa môùi ñöôïc thoâng tim 6 laàn ôû nhaø thöông veà. Ñi boä vôùi nhöõng ngöôøi nhö theá chaéc chaén laø khoâng deã daøng. Chuùng toâi ñaõ nghó laø hoï duøng caùc vò cho moät chuyeän gì ñoù. Trong khi chôø ñôïi chuùng toâi caûm thaáy mình hoaøn toaøn coâ ñôn. Theá laø coäng ñoaøn tan raõ. Chuùng toâi ñaõ hy voïng laø nhoùm baét coùc mau choùng traû töï do cho caùc tu só, bôûi vì neáu hoï khoâng trôû veà thì cuoäc soáng ñan vieän coi nhö chaám döùt.
Hoûi: Caùc keû baét coùc coù phaûi thuoäc nhoùm hoài vuõ trang Algeria GIA hay khoâng?
Ñaùp: Ngöôøi giöõ coång ñan vieân ñaõ keå cho toâi nghe raèng tröôùc heát hoï ñaõ gaëp oâng vaø noùi raèng hoï muoán gaëp baùc só, laáy côù laø hoï coù hai ngöôøi bò thöông naëng. OÂng ta traû lôøi raèng caùc tu só caám oâng ta khoâng ñöôïc canh coång ñan vieän ban ñeâm. Vaø ñaây laø ñieàu thaät, ñeå traùnh caùc vaán ñeà cho gia ñình oâng ta vaø cho chính oâng, trong tröôøng hôïp xaûy ra chuyeän khoâng may, nhö coù vuï taán coâng ñan vieän chaúng haïn... Nhöng nhoùm ngöôøi ñoù ñaõ naên næ. Khi ñoù oâng gaùc coång môùi ra khoûi mhaø ôû saân tröôùc ñeå ñeán ñan vieän, nhöng oâng ñuïng moät nhoùm ñaõ ôû beân trong saân roài. Khi ñeán tröôùc cöûa lôùn oâng gaëp moât toaùn khaùc nöõa ñaõ baét giöõ cha Christian. Khi ñoù cha Christian môùi hoûi ai laø ngöôøi chæ huy. Moät trong nhöõng keû baét coùc chæ vaøo ngöôøi ñaàm ñaàu vaø noùi: "oâng naøy laø ngöôøi chæ huy, haõy vaâng lôøi oâng ta". Moät ngöôøi khaùc hoûi oâng gaùc coång: "Hoï laø 7 ngöôøi phaûi khoâng?" OÂng gaùc coång traû lôøi: "OÂng noùi ñuùng". Nhöng thaät ra chuùng toâi laø 9 ngöôøi taát caû. Chaéc chính nhôø theá maø toâi vaø cha Ameùdeù ñaõ khoâng bò baét. Vì sau khi baét 7 vò hoï khoâng luïc soaùt toaøn ñan vieän nöõa.
Hoûi: Nhöng rieâng thaày, thì thaày nghó sao? Ñoù ñaõ laø quaân ñoäi hay löïc löôïng GIA?
Ñaùp: Chuùng toâi chæ bieát ñieàu ñaõ xaûy ra cho ñan vieän. Coøn laïi chuùng toâi cuõng thaéc maéc nhö taát caû moïi ngöôøi. Cuoäc ñieàu tra vaãn tieáp tuïc. Ngöôøi canh coång ñan vieän ñaõ keå vôùi toâi raèng khi hoï ñi xuoáng, thì moät ngöôøi trong boïn noùi vôùi moät ngöôøi khaùc: "Haõy ñi tìm moät caùi daây, noù seõ thaáy ai laø toå chöùc GIA, bôûi vì hoï muoán caét coå oâng ta, nhöng oâng ñaõ thoaùt ñöôïc.
Hoûi: Sau nhieàu naêm nhö vaäy maø ngöôøi ta ñaõ khoâng tìm ra lyù do cuûa vuï baét coùc hay sao thöa thaày?
Ñaùp: Khoâng ai thaáy roõ lyù do. Trong moät thoâng caùo phoå bieán treân ñaøi phaùt thaùnh Medi I, löïc löôïng GIA ñaõ ñöa ra lyù do nhö sau: "Ngöôøi daân theo ñaïo, khi tieáp xuùc vôùi caùc tu só naøy, bôûi vì hoï coù caùc lieân laïc vaø ñaõ ra khoûi ñan vieän, maø ñaùng lyù ra hoï ñaõ khoâng ñöôïc pheùp laøm nhö vaây. Hoï ñaùng cheát. Chuùng toâi coù quyeàn xöû töû hoï". Ñaáy laø moät trong caùc lyù do. Chính nhöõng ngöôøi hoài cuoàng tín ñaõ noùi ñieàu ñoù. Sau ñoù coù caùc lyù do khaùc ñaõ ñöôïc theâm vaøo, nhöng laø caùc giaû thuyeát, trong khi chôø ñôïi phaùn quyeát cuûa thaåm phaùn ñieàu tra vuï baét coùc vaø saùt haïi caùc tu só.
Hoûi: Thaày ñaõ soáng caùi bí aån naøy nhö theá naøo?
Ñaùp: Chuùng toâi muoán bieát ai ñaõ gieát caùc ñan só, vaø xaùc hoï ñaõ ñöôïc choân caát ôû ñaâu. Chuùng toâi muoán bieát ñieàu ñoù, nhöng moïi söï ôû ñaây ñeàu ban bình. Noù khoâng thay ñoåi gì ñoái vôùi caùi cheát cuûa caùc ngöôøi anh em cuûa chuùng toâi. Caùc vò ñaõ cheát vì caùc lyù do maø caùc vò ñaõ löïa choïn ôû laïi. Caùc vò ñaõ saün saøng hieán maïng soáng cho vieäc naøy.
Hoûi: Coù theå hy voïng coi caùi cheát cuûa caùc vò laø caùi cheát töû ñaïo khoâng? thöa thaày Schumacher?
Ñaùp: Moät vaøi ngöôøi ñaõ laøm, nhöng ñaây khoâng phaûi laø taâm tình cuûa chuùng toâi. Chuùng toâi ñaõ khoâng öôùc mong nhö vaäy, vaø chuùng toâi cuõng khoâng soáng taïi ñoù cho ñieàu naøy. Chuùng toâi ñaõ ôû trong baøn tay cuûa Thieân Chuùa. Chính vì theá maø khi soáng tình traïng taâm hoàn ñoù, caùc anh em cuûa chuùng toâi ñaõ cheát. Toâi phaûi thöøa nhaän vaø noùi raèng chuùng toâi ñaõ khoâng bò chaán ñoäng moät caùch thaùi quùa. Dó nhieân, bieán coá naøy ñeå laïi daáu veát, noù gaây ra ñau ñôùn... Nhöng ngöôøi ta bieát taïi sao. Chuùng toâi taát caû ñaõ saün saøng cho ñieàu naøy! Cuoäc soáng chæ laø moät cuoäc vöôït qua, trong moät caùch theá naøy hay caùch theá khaùc noù chaám döùt. Sau ñoù chuùng ta ñi ñeán vôùi Chuùa.
Hoûi: Cuoán phim cuûa nhaø ñaïo dieãn Xavier Beauvois ñaõ ñöôïc linh höùng bôûi söï hy sinh cuûa caùc tu só, coù theå laø men hoøa giaûi giöõa caùc tín höõu kitoâ vaø caùc tín höõu hoài khoâng, thöa thaày?
Ñaùp: Chaéc chaén roài. Göông cuûa caùc tu só, trong töông quan cuûa hoï vôùi ngöôøi hoài giaùo, cho thaáy ngöôøi ta coù theå trôû thaønh anh em thaät söï vôùi nhau, moät caùch saâu ñaäm, chöù khoâng phaûi chæ laø ñieàu hôøi hôït beà ngoaøi. Moät caùch saâu ñaäm tröôùc maët Thieân Chuùa. Moät vaøi ngöôøi ñaõ soáng ñieàu naøy. Vaø ñaây khoâng phaûi laø chuyeän hieám. Khi caùc tín höõu kitoâ troâng thaáy hoï, hoï nhaän ra raèng caùc tín höõu hoài cuõng laø ngöôøi nhö caùc ngöôøi khaùc. Moät vaøi ngöôøi raát toát: ngöôøi ta nhaän ra caùc giaù trò cuûa söï tieáp ñoùn, lòch thieäp, vaø aân caàn. Cuõng nhö caùc giaù trò cuûa söï hieäp nhaát vôùi Thieân Chuùa, cuûa lôøi caàu nguyeän haøng ngaøy. Caùc tín höõu hoài coù caùc töông quan vôùi Thieân Chuùa ñoâi khi raát gaây ngaïc nhieân, vaø hoï laø caùc göông maãu ñích thaät ñoái vôùi caùc tín höõu kitoâ chuùng ta. Coù moät ngöôøi hoài baïn cuûa cha Christian, ñaõ hy sinh maïng soáng cho cha, noùi vôùi cha raèng: ngöôøi kitoâ khoâng bieát caàu nguyeän... Hoï coù loøng baùc aùi, hoï raát coù tinh thaàn phuïc vuï, nhöng cha khoâng thaáy hoï caàu nguyeän bao giôø. Nhieàu tín höõu kitoâ coù theå hieåu ñöôïc anh ta.
Hoûi: Thaày coù caûm thaáy söï thuø gheøt hay cay ñaéng sau vuï saùt haïi 7 tu só cuûa ñan vieän Tibhirine khoâng? Vaø thaày giaûi thích thaùi ñoä ñoái nghòch cuûa vaøi ngöôøi hoài ñoái vôùi caùc kitoâ höõu nhö theá naøo?
Ñaùp: Khoâng. Toâi khoâng coù caùc taâm tình aáy. Caùc thaùi ñoä cöùng coûi aáy ñeán töø nhöõng ngöôøi hoài cuoàng tín. Coøn caùc ngöôøi hoài ñích thöïc thì noùi: chuùng toâi khoâng phaûi nhö vaäy. Hoï xaáu hoå vì nhöõng gì ñaõ xaûy ra cho 7 tu só cuûa ñan vieän. Ñoù khoâng phaûi laø toân giaùo. Ñaøng khaùc, ngöôøi ta ñaõ khoâng bieát chuùng toâi ñuû. Ngöôøi ta nhaän thöùc chuùng toâi qua nhöõng keû baïo löïc vaø ñieàu naøy taïo ra moät khuynh höôùng co cuïm trong nhöõng ngöôøi gioáng nhau vaø sôï haõi caùc giao tieáp. Giaûi phaùp cho vaán ñeà ñoù laø phaûi vun troàng tình baïn, caû khi coù nguy cô bò löøa ñi nöõa.
Hoûi: Bò löøa sao?
Ñaùp: Vaâng. Coù ngöôøi noùi tôùi söï trao ñoåi hai chieàu, nhöng ngöôøi ta thaáy ít hay khoâng thaáy gì xaûy ra caû: taïi caùc nöôùc taây aâu caùc tín höõu hoài ñöôïc pheùp xaây ñeàn thôø, trong khi taïi caùc nöôùc hoài giaùo caùc kitoâ höõu khoâng ñöôïc pheùp xaây nhaø thôø...
Hoûi: Ngöôøi ta hay toá caùo caùc kitoâ höõu laø "khuø khôø" tröôùc ngöôøi hoài. Thaày coù ñoàng yù khoâng?
Ñaùp: Ñaây khoâng phaûi laø vaán ñeà. Chuùng toâi gaëp nguy cô vì trung thaønh vôùi ñöùc tin. Phuùc AÂm coù vieát: "Caùc con haõy yeâu thöông nhau nhö Thaày ñaõ yeâu thöông caùc con". Raát thöôøng khi chuùng ta bò thieät thoøi. Caàn phaûi nhôù ñieàu ñoù. Nhöng cuõng xaûy ra laø coù phaûn öùng. Vaø khi xaûy ra nhö vaäy, thì ñoù laø töông taùc hai chieàu, vaø vieäc thöøa nhaän nhau coù theå daãn ñi xa laém.
(Avvenire 27-2-2011)
Linh Tieán Khaûi
(Radio Vatican)