Cuoäc taøn saùt haøng giaùo só kitoâ
döôùi thôøi Staline
Cuoäc taøn saùt haøng giaùo só kitoâ döôùi thôøi Staline.
Roma (Avvenire 2-3-2011) - Phoûng vaán oâng Nicolas Werth, giaùo sö söû hoïc ngöôøi Phaùp, veà cuoäc taøn saùt haøng giaùo só kitoâ döôùi thôøi Stalin.
Ngaøy muøng 3 thaùng 3 naêm 2011, oâng Nicolas Werth, giaùo sö söû hoïc ngöôøi Phaùp, ñaõ cho xuaát baûn baèng tieáng YÙ khaûo luaän töïa ñeà "Keû thuø cuûa nhaân daân. Giaûo nghieäm cuûa moät cuoäc taøn saùt taäp theå" do nhaø xuaát baûn Mulino aán haønh.
Cuoán saùch laø keát quûa caùc nghieân cöùu daøi trong caùc vaên khoá lieân xoâ. Noù khieán chuùng ta nhôù laïi cuoán saùch do oâng Steùphane Courtois ñieàu hôïp, xuaát baûn naêm 1998 töïa ñeà "Cuoán saùch ñen cuûa cheá ñoä coäng saûn: toäi phaïm, kinh hoaøng, ñaøn aùp". Noù laø moät toång hôïp caùc khaûo luaän cuûa nhieàu nhaø trí thöùc vaø nghieân cöùu Phaùp veà caùc toäi phaïm taày ñình cuûa caùc cheá ñoä coäng saûn, trong ñoù coù giaùo sö Nicolas Werth, taùc giaû chöông noùi veà Lieân Bang Xoâ Vieát. Cheá ñoä coäng saûn khaùt maùu lieân xoâ ñaõ taøn saùt 100 trieäu ngöôøi treân theá giôùi, trong ñoù coù haøng chuïc ngaøn giôùi chöùc toân giaùo goàm caùc giaùm muïc, linh muïc, vaø tu só nam nöõ cuûa Giaùo Hoäi Coâng Giaùo vaø Giaùo Hoäi Chính Thoáng. Chæ noäi Giaùo Hoäi Chính Thoáng Nga ñaõ coù 110,700 giaùo só bò saùt haïi.
Giaùo sö Nicoas Werth naêm nay 61 tuoåi, laø moät trong nhöõng chuyeân vieân quoác teá noåi tieáng nghieân cöùu söï taøn baïo chính trò trong theá giôùi Soâ vieát. Hieän nay oâng laø thaønh vieân cuûa Trung Taâm Nghieân Cöùu Lòch Söû Paris. Giaùo sö ñaõ töøng daäy moân lòch söû Lieân Xoâ taïi caùc ñaïi hoïc Minsk, New York, Matscôva vaø Thöôïng Haûi. Ngoaøi ra giaùo sö cuõng ñaõ laø tham taùn vaên hoùa taïi Matscôva trong caùc naêm coù chính saùch Perestroika. OÂng Nicolas Werth ñaõ laø taùc giaû cuûa nhieàu saùch nhö: "Laø ngöôøi coäng saûn taïi Lieân Xoâ döôùi thôøi Staline" (1981), "Cuoäc soáng thöôøng ngaøy cuûa caùc noâng daân Nga töø thôøi Caùch Maïng cho tôùi cheá ñoä taäp theå 1917-1939" (1984), "Caùc vuï xöû aùn cuûa Matscôva" (1987). Baèng tieáng YÙ oâng cuõng ñaõ cho xuaát baûn caùc cuoán nhö "1917 nöôùc Nga vuøng leân" (1989), "Lòch söû nöôùc Nga theá kyû XX" (2000), "Hoøn ñaûo cuûa nhöõng keû aên thòt ngöôøi" (2006).
Hoûi: Thöa giaùo sö Werth, coù theå noùi tôùi cuoäc dieät chuûng döôùi thôøi Staline trong caùc naêm 1937-1938 hay khoâng?
Ñaùp: Caùc vuï taøn saùt cuûa "Noãi kinh hoaøng lôùn" döôùi thôøi Staline trong hai naêm 1937-1938 coù leõ khoâng laø moät cuoäc dieät chuûng theo ñònh nghóa cuûa Lieân Hieäp Quoác, moät phaàn cuõng vì caùc aùp löïc cuûa chính quyeàn Lieân Bang Soâ Vieát. Nhöng coù theå noùi tôùi moät cuoäc dieät chuûng ñoái vôùi haøng giaùo só.
Hoûi: Thöa giaùo sö, giaùo sö ñaõ choïn kieåu ñeà caäp naøo ñeå ñieàu tra veà giai ñoaïn toät ñænh cuûa caùc ñaøn aùp do nhaø ñoäc taøi Staline chuû möu?
Ñaùp: Nhieàu nghieân cöùu veà thôøi gian 1937-1938 ñaõ neâu baät caùc cuoäc thanh tröøng beân trong ñaûng coäng saûn lieân xoâ. Rieâng caù nhaân toâi, toâi ñaõ löïa choïn taäp trung vaøo göông maët daáu aån nhaát cuûa "Noãi kinh hoaøng lôùn", hay caùc cuoäc truy luøng bí maät haøng loaït. Ñaây laø moät chieán dòch xaõ hoäi raát roäng lôùn quy moâ, vaø ñöôïc theo ñuoåi moät caùch raát taäp trung. Trong gaàn 16 thaùng ñaõ coù 1.5 trieäu ngöôøi bò baét, vaø ñaõ coù 800,000 ngöôøi bò xöû töû.
Hoûi: Vieäc môû caùc vaên khoá lieân quan tôùi cuoäc dieät chuûng haøng giaùo só taïi Lieân Xoâ ñaõ coù tính caùch ñònh ñoaït tôùi möùc naøo thöa giaùo sö?
Ñaùp: Nhaát laø noù ñaõ cho pheùp hieåu bieát raèng ñaây laø moät tieán trình thanh loïc toaøn xaõ hoäi Nga, chöù khoâng phaûi chæ thanh loïc vaøi giai taàng öu tuù maø thoâi. Noù dieãn taû ñieåm toät ñænh trieät ñeå caùc bieän phaùp ñaõ baét ñaàu töø thôøi Lenin. Caàn phaûi thanh loïc theá giôùi soâ vieát khoûi baát cöù ngöôøi choáng ñoái thöïc thuï hay trong tieàm naêng naøo ñoái vôùi tö töôûng duy nhaát vaø ñoái vôùi xaõ hoäi môùi toaøn veïn.
Hoûi: Giaùo sö ñaõ döøng laïi treân soá phaän cuûa moät coâng nhaân hoûa xa say röôïu bò xöû töû bôûi heä thoáng khuûng boá cuûa nhaø nöôùc coäng saûn lieân xoâ. Ñaây coù phaûi laø moät tröôøng hôïp göông maãu khoâng thöa giaùo sö?
Ñaùp: Vaâng. Ñuùng theá, bôûi vì noù minh hoïa cho thaáy muïc ñích chính cuûa caùi maùy ñaøn aùp ñaõ mau choùng trôû thaønh vieäc laøm heát moïi caùch ñeå ñaït tôùi möùc ñoä baét giöõ, ñaõ ñöôïc xaùc ñònh cho caùc vuøng. Vì theá caûnh saùt thöôøng vaø coâng an nhaém baét haàu nhö laø tình côø nhöõng ngöôøi ñaàu tieân ruûi ro phaûi rôi vaøo tay hoï. Caàn phaûi tìm ra caùc ngöôøi coù toäi baèng moïi giaù. Nhö theá, moät tröôøng hôïp say söa quaáy raày trong vaøi ngaøy coù theå bieán thaønh moät toäi khuûng boá bò baét quûa tang.
Hoûi: Thöa giaùo sö, ai laø ngöôøi ñöa ra caùc quyeát ñònh boá raùp luøng baét vaø saùt haïi naøy?
Ñaùp: Stalin ñaõ quyeát ñònh phaùt ñoäng chieán dòch thanh tröøng naøy, trong khi caùc con soá laø do giôùi laõnh ñaïo caùc mieàn cung caáp, döïa treân caùc caù nhaân bò nghi ngôø. Ñieåm chìa khoùa laø söùc naêng ñoäng aùc ñoäc do Staline vaø Ezov, keû caàm ñaàu löïc löôïng caûnh saùt chính trò, khôûi xöôùng. Nhieàu giôùi chöùc laõnh ñaïo ñòa phöông ñaõ tìm caùch ñi tröôùc caùc ñoøi hoûi cuûa caáp treân, vì sôï raèng hoï coù nguy cô bò baét giöõ trong tröôøng hôïp khoâng hoäi ñuû caùc keát quûa nhö trung öông ñoøi hoûi.
Hoûi: Caùc giôùi chöùc ñòa phöông thöôøng thay ñoåi con soá thöïc söï. Hoï laøm nhö theá vôùi muïc ñích gì vaäy thöa giaùo sö?
Ñaùp: Raát tieác laø caùc thay ñoåi con soá ñoù khoâng ñeå cöùu soáng, caû khi coù nhöõng tröôøng hôïp leû teû bò boû dôû. Nhöng noùi chung caùc vuï luøng baét keát cuïc vöôït quùa chæ tieâu döï kieán, chöù khoâng ngöôïc laïi. Caùc söûa ñoåi lieân quan tôùi nguoàn goác xaõ hoäi cuûa caùc ngöôøi bò baét, nhaèm khieán cho chuùng raäp khuoân vôùi caùc ñoøi hoûi cuûa trung öông.
Hoûi: Ñoái vôùi nhaø nöôùc coäng saûn lieân xoâ, ñaâu laø caùc muïc tieâu ñöôïc chieáu coá nhieàu nhaát, thöa giaùo sö?
Ñaùp: Tröôùc heát laø haøng giaùo só. 90% giaùo só ñaõ bò baét giöõ vaø xöû töû. Theá roài caàn phaûi keå ra caû caùc cöïu thaønh vieân cuûa Ñaûng caùch maïng xaõ hoäi, töùc laø caùc ngöôøi theo Trotsky, ñoái thuû chính cuûa caùc ngöôøi Bolxeâvích. Ngoaøi ra, cuõng coù raát nhieàu tay can phaïm thoâng thöôøng hay nhöõng ngöôøi soáng ngoaøi leà xaõ hoäi, thöôøng bò coi laø "khoâng xaõ hoäi", moät loaïi ngöôøi gioáng nhö ngöôøi du muïc bò ñöùc quoác xaõ loaïi tröø. Roài coøn coù nhöõng ngöôøi goïi laø "ngöôøi cuûa quùa khöù", nhöõng keû coøn soùt laïi cuûa caùc haïng ngöôøi öu tuù thôøi nga hoaøng, caùc coâng nhaân vieân hay caùc cöïu só quan, taát caû ñeàu ñaõ bò laäp danh saùch. Naèm trong muïc tieâu naøy cuõng coù caùc "kulaki" töùc caùc noâng daân choáng laïi chính saùch taäp theå hoùa ruoäng ñaát. Thöôøng thì hoï bò ñi ñaày. Ngoaøi ra, coøn coù vieäc thanh loïc chuûng toäc choáng laïi coäng ñoaøn nhöõng ngöôøi nöôùc ngoaøi nöõa, chaúng haïn nhö ngöôøi Ba Lan, nhaát laø trong nhöõng vuøng bieân giôùi. Khi nhaéc laïi caùc bieán coá chieán tranh hieän dieän taïi AÂu chaâu, Staline ñaõ thaønh coâng trong vieäc trình baày caùc thaønh phaàn naøy nhö laø coù khaû naêng laøm thaønh moät ñoäi nguõ thöù naêm goàm caùc keû thuø, caùc tay giaùn ñieäp vaø ngöôøi baát phuïc tuøng.
Hoûi: Coù theå noùi raèng nhaø nöôùc coäng saûn lieân xoâ ñaõ coù aâm möu tieâu dieät hoaøn toaøn haøng giaùo só, hay khoâng thöa giaùo sö?
Ñaùp: Ñuùng laø nhö theá. Coù nhieàu vaên baûn khaùc nhau chöùng minh cho thaáy yù muoán naøy cuûa nhaø nöôùc muoán loaïi tröø haøng giaùo só, vaø giaûi quyeát vaán ñeà moät laàn cho taát caû. Cuõng chính vì theá phaûi maâu thuaãn ghi nhaän raèng caùc naêm sau ñeä nhò theá chieán, vôùi chieán tranh tuyeân truyeàn yeâu nöôùc, Staline seõ tìm lôïi duïng 10% giôùi giaùo só coøn laïi ñeå loâi keùo hoï vaøo trong quõy ñaïo cuûa mình.
Hoûi: Thöa giaùo sö, vieäc trieät ñeå ñaøn aùp haøng giaùo só ñaõ gia taêng nhö theá naøo?
Ñaùp: Stalin ñaõ raát bò ñaùnh ñoäng bôûi keát quûa cuûa cuoäc kieåm keâ daân soá hoài naêm 1937, theo ñoù coù tôùi 57% ngöôøi daân Lieân Xoâ tuyeân xöng mình laø ngöôøi coù ñöùc tin. Khoâng theå noùi raèng Giaùo Hoäi dieãn taû moät nguy hieåm tröïc tieáp ñoái vôùi cheá ñoä. Nhöng Stalin nhaän thöùc raèng hôn bao giôø heát, Giaùo Hoäi laø moät cô caáu toå chöùc töï trò ñoái vôùi caùc luaän lyù cuûa trung öông laõnh ñaïo.
Hoûi: Nöôùc Nga ngaøy nay coù muoán nhaéc laïi quùa khöù taøn saùt haøng giaùo só naøy hay khoâng thöa giaùo sö?
Ñaùp: Khoâng theå noùi laø coù moät caùi vung baèng chì che kín ñöôïc quùa khöù naøy, nhöng ñoàng thôøi ngöôøi ta cuõng troán traùnh, khoâng noùi veà ñeà taøi naøy. Trong caùc saùch giaùo khoa ôû tröôøng hoïc ngöôøi ta khoâng neâu baät caùc trang söû ñen toái naøy. Noùi chung, cheá ñoä ñoäc taøi cuûa Stalin ñöôïc ñaùnh giaù moät caùch tích cöïc vaø nhö laø moät giai ñoaïn quan troïng cuûa vieäc taân tieán hoùa nöôùc Nga. Vaø ngöôøi ta coù khuynh höôùng queân ñi giaù traû quùa maéc moû cuûa vieäc taân tieán hoùa ñoù.
(Avvenire 2-3-2011)
Linh Tieán Khaûi
(Radio Vatican)