Khi toaøn daân nhaát loaït vuøng leân
Khi toaøn daân nhaát loaït vuøng leân.
Roma (Vat. 4/03/2011) - Töø hôn hai thaùng qua cuoäc "caùch maïng daân chuû" ñaõ lan nhanh nhö moät ngoïn löûa buøng chaùy trong toaøn theá giôùi A raäp: töø Tunisia sang caùc nöôùc khaùc vuøng Baéc Phi nhö Ai Caäp, Algeria, Maroác, Libia, Sudan, cuõng nhö toaøn vuøng Trung Ñoâng vaø baùn ñaûo A raäp nhö Libaêng, Siria, Giordania, Yemen, Bahrein, Oman, Kuweit, Gibuti, Irak, Iran vaø caû A raäp Sau ñi nöõa. Nhaân daân caùc quoác gia naøy ñaõ nhaát loaït vuøng leân ñoøi hoûi daân chuû.
Qua heä thoáng Internet, ñieän thoïai di ñoäng, Facebook vaø Twitter haøng trieäu ngöôøi ñaõ heïn nhau xuoáng ñöôøng bieåu tình khaép nôi trong toaøn nöôùc, ban ñaàu chæ ñeå choáng caûnh vaät gía leo thang, naïn thaát nghieäp, nhöng ñoàng thôøi cuõng laø ñeå phaûn ñoái naïn gian tham hoái loä, chính saùch cai trò ñoäc taøi, ñeå ñoøi hoûi töï do daân chuû, töï do ngoân luaän vaø toân troïng caùc quyeàn töï do caên baûn cuûa con ngöôøi. Dó nhieân, khoâng keå maáy chuïc vuï töï thieâu phaûn ñoái, ñaõ coù haøng traêm ngöôøi thieät maïng trong caùc vuï ñuïng ñoä giöõa caùc löïc löôïng caûnh saùt vaø ñoaøn ngöôøi bieåu tình.
Nhöng sau nhieàu tuaàn bieåu tình lieân tieáp, taïi Tusinia vaø Ai Caäp, nhaân daân hai nöôùc naøy ñaõ thaønh coâng trong vieäc ñoøi hoûi toång thoáng Ben Ali vaø Hosni Mubarack phaûi töø chöùc. Ñaëc bieät laø taïi Ai Caäp, aùp löïc cuûa hôn 2 trieäu ngöôøi bieåu tình taïi quaûng tröôøng Tahrir ñaõ khieán cho tình theá thay ñoåi noäi trong hai tuaàn.
Hieän nay ngöôøi daân hai nöôùc naøy vaãn tieáp tuïc ñoøi hoûi phaûi thay ñoåi toaøn boä, loaïi boû taát caû caùc boä tröôûng thaønh phaàn cuûa chính quyeàn ñoäc taøi cuõ, vaø toå chöùc caùc cuoäc baàu cöû töï do daân chuû.
Tröôùc aùp löïc cuûa nhaân daân, Hoäi ñoàng quaân nhaân laõnh ñaïo Ai Caäp ñaõ quyeát ñònh toå chöùc tröng caàu daân yù Hieán phaùp vaøo ngaøy 19 thaùng 3 naêm 2011 tieáp ñoù laø chuaån bò cho caùc cuoäc baàu cöû ña ñaûng, töï do.
Tröôùc laøn soùng caùch maïng daân chuû daâng cao, moät vaøi chính quyeàn A raäp ñaõ mau choùng tìm giaûi phaùp oân hoøa ñeå traùnh caùc caûnh hoãn loaïn toài teä. Taïi Giordania trong tuaàn vöøa qua "ngaøy nhaân daân noåi giaän" ñaõ quy tuï haøng traêm ngaøn ngöôøi bieåu tình trong thuû ñoâ Aman. Ñeå giaûm bôùt söï giaän döõ cuûa ngöôøi daân vua Abdullah ñaõ chaáp thuaän ñoøi hoûi cuûa hoï thay ñoåi thuû töôùng vaø ra leänh cho taân thuû töôùng mau choùng ñöa ra caùc caûi toå chính trò, kinh teá, xaõ hoäi.
Taïi Yemen, hoâm muøng 1 thaùng 3 naêm 2011 toång thoáng Ali Abdallah Saleh ñaõ baõi nhieäm 5 thoáng ñoác cuûa 5 tænh lôùn nhaát nöôùc taïi mieàn nam. OÂng toá caùo Hoa Kyø vaø Israel ñöùng ñaøng sau caùc ñoaøn ngöôøi bieåu tænh nhaèm khuynh ñaûo theá giôùi A raäp.
Taïi Oman, ngaøy muøng 1 thaùng 3 naêm 2011 cuõng ñaõ coù haøng ngaøn ngöôøi bieåu tình trong thuû ñoâ Mascate ñeå yeâu caàu caûi toå chính trò vaø ñöa ra caùc bieän phaùp giaûi quyeát naïn thaát nghieäp vaø gian tham hoái loä.
Taïi Bahrein, vua Hamad bin Isa al Khalifa ñaõ phaûi nhöôïng boä vaø ñieàu ñình vôùi caùc ñoaøn bieåu tình. Ñeå traùnh caùc cuoäc bieåu tình phaûn ñoái, vua Fahd cuûa Raäp Sauñi höùa trích ra 37 tyû myõ kim ñeå taêng löông cho caùc coâng nhaân vieân.
Cho ñeán nay tình hình taïi Libia laø theâ thaûm hôn caû, vì ñaïi taù Muammar Gheddafi ñaõ ra leänh cho caùc lính ñaùnh thueâ cuûa oâng baén vaøo caùc ñoaøn bieåu tình khieán cho hôn 10,000 ngöôøi thieät maïng vaø 50,000 ngöôøi bò thöông. Baõi bieån Tripoli ñaõ bieán thaønh nghóa trang choân xaùc haøng ngaøn ngöôøi bò gieát.
Trong khi caùc tænh mieàn ñoâng baéc laø vuøng coù caùc gieáng daàu hoûa cuõng nhö caùc tænh mieàn taây baéc hieän naèm trong tay caùc löïc löôïng choáng ñoái, vaø caùc boä laïc mieàn nam ñaõ keùo côø khaùc tuyeân boá ñoäc laäp. Hoäi ñoàng quoác gia Libia ñöôïc thaønh laäp taïi thaønh phoá Bengasi tuyeân boá khoâng ñieàu ñình vôùi oâng Gheddafi, trong khi daân chuùng thaønh phoá Adjabiya cuûng coá caùc coâng söï chieán ñaáu ñeå ñöông ñaàu vôùi caùc löïc löôïng lính ñaùnh thueâ cuûa oâng Gheddafi.
Töø maáy ngaøy qua quaân ñoäi Libia trung thaønh vôùi oâng Gheddafi tieáp tuïc doäi bom vaø chieán ñaáu vôùi ngöôøi daân caùc thaønh phoá naøy hy voïng laät ngöôïc tình theá. Ñeå gaây aùp löïc vôùi caùc nöôùc taây aâu oâng Gheddafi cuõng noùi saün saøng boû bom caùc gieáng daàu. Thaät ra oâng ñaõ ra leänh nhöng caùc phi coâng khoâng tuaân leänh cuûa oâng. Cuoäc noäi chieán taïi Libia khieán cho 120,000 ngöôøi phaûi di taûn, ña soá laø caùc coâng nhaân nöôùc ngoaøi. Ñaõ coù 85,000 ngöôøi qua ñöôïc bieân giôùi Tunisia. Moät soá khaùc qua ñöôïc bieân giôùi Ai Caäp. Nhöng coøn haøng chuïc ngaøn ngöôøi khaùc vaãn bò keït beân kia bieân giôùi Libia. Vaø hieän nay coâng taùc cöùu trôï 120,000 ngöôøi tò naïn naøy laø ñieàu caáp thieát nhaát.
Cuoäc ñoäng ñaát ñaân chuû taïi caùc quoác gia A raäp cuõng coù nguy cô lan sang caùc nöôùc hoài giaùo vuøng Trung AÙ, nôi cuõng coù giôùi laõnh ñaïo ñoäc taøi cai trò nhö: Bielorussia, Uzbekistan, Kazakhstan, Kirghizistan, Turkmenistan vaø Tagikistan. Thaät ra, aûnh höôûng cuûa cuoäc caùch maïng daân chuû ñaõ baét ñaàu lan sang caùc nöôùc AÙ chaâu nhö Baéc Han, Trung Quoác, AÁn Ñoä vaø Vieät Nam, vôùi cuøng caùc lyù ño nhö taïi caùc nöôùc A raäp, baét ñaàu laø naïn vaät giaù leo thang vaø thaát nghieäp.
Theo Ngaân Haøng Theá Giôùi, giaù thöïc phaåm ñaõ gia taêng 15% giöõa cuoái naêm 2010 vaø thaùng Gieâng naêm 2011. Töø saùu thaùng qua ngöôøi ta ghi nhaän giaù caùc nhu yeáu phaåm nhö boät, gaïo, baép vaø ñöôøng gia taêng, khieán cho soá ngöôøi soáng ñöôùi möùc ngheøo ñoùi treân theá giôùi gia taêng theâm 44 trieäu. Giöõa thaùng 6 vaø thaùng 12 naêm 2010 giaù luùa mì gia taêng 45% taïi Bangladesh, 33% taïi Moâng Coå, 31% taïi Sri Lanka, 19% taïi Afghanistan, 16% taïi Pakistan. Trong khi giaù gaïo gia taêng 46% taïi Vieät Nam, 19% taïi Indonesia, 19% taïi Bangladesh, 12% taïi Sri Lanka vaø 9% taïi Trung Quoác.
Khoâng keå nhieàu lyù do khaùc khieán cho ngöôøi daân phaãn uaát nhö cung caùch cai trò ñoäc taøi töôùc ñoaït moïi quyeàn töï do cuûa con ngöôøi, naïn gian tham hoái loä, aên cöôùp ñaát ñai vaø taøi saûn cuûa daân chuùng, taøn baïo öùc hieáp daân laønh, naïn löông thöïc vaø vaät giaù maéc moû seõ laø ngoïn löûa tröôùc thuøng thuoác noå, khieán cho nhaân daân caùc quoác gia naøy cuõng seõ nhaát loaït vuøng leân laät ñoå caùc cheá ñoä ñoäc taøi voâ nhaân vaø voâ luaân. Vaø khi toaøn daân ñoaøn keát nhaát loaït vuøng leân maø khoâng sôï haõi, thì seõ khoâng coù gì coù theå ngaên caûn ñöôïc hoï nöõa.
Linh Tieán Khaûi
(Radio Vatican)