Haiti moät naêm sau ñoäng ñaát
Haiti moät naêm sau ñoäng ñaát.
Haiti (RG 18-1-2011) - Phoûng vaán Ñöùc Hoàng Y Robert Sarah, Chuû tòch Hoäi Ñoàng Toøa Thaùnh Cor Unum Ñoàng Taâm, vaø oâng Marco Bertotto, giaùm ñoác toå chöùc phi chính quyeàn "Haønh ñoäng", veà chuyeán vieáng thaêm Haiti nhaân töôûng nieäm 1 naêm ñoäng ñaát.
Caùch ñaây moät naêm ngaøy 12 thaùng Gieâng naêm 2010 Haiti ñaõ bò moät traän ñoäng ñaát lôùn maïnh tôùi 7.5 ñoä theo thöôùc Richter taøn phaù. Chieàu hoâm sau Ñöùc Toång Giaùm Muïc Bernardito Auza, Söù Thaàn Toøa Thaùnh cho bieát thuû ñoâ Port-au-Prince ñaõ bò taøn phaù hoaøn toaøn. Nhaø thôø chính toøa, ñinh toång thoáng vaø raát nhieàu nhaø cöûa dinh thöï khaùc trong thuû ñoâ, trong ñoù coù caùc nhaø thôø, caùc tröôøng hoïc, nhaø thöông ñeàu bò saäp hay hö haïi naëng. Ñöùc Toång Giaùm Muïc Port-au-Prince, Serge Miot, vaø haøng traêm chuûng sinh vaø linh muïc cuõng bò cheát döôùi caùc ñoáng gaïch vuïn.
Theo öôùc löôïng cuûa chính quyeàn ñaõ coù 230,000 ngöôøi thieät maïng, nhöng coù leõ soá ngöôøi cheát leân tôùi 300,000. Moät naêm sau traän ñoäng ñaát, gaàn hai phaàn 3 caùc ñoå naùt vaãn coøn y nguyeân chöa ñöôïc doïn deïp, vì thieáu caùc phöông tieän vaø nhaân vieân. Ngoaøi ra, ngöôøi daân Haiti coøn phaûi ñoái phoù vôùi nhieàu vaán ñeà khaùc trong ñoù coù beänh dòch taû lan traøn khieán cho gaàn 4,000 ngöôøi cheát töø vaøi thaùng qua.
Nhaân dòp kyû nieäm ñau thöông naøy cuûa daân nöôùc Haiti, trong caùc ngaøy 10 ñeán 13 thaùng Gieâng naêm 2011, Ñöùc Hoàng Y Robert Sarah, Chuû Tòch Hoäi Ñoàng Toøa Thaùnh Cor Unum Ñoàng Taâm, ñaõ leân ñöôøng vieáng thaêm Haiti, ñem theo söù ñieäp cuûa Ñöùc Thaùnh Cha Bieån Ñöùc XVI. Ñöùc Hoàng Y vaø linh muïc Phoù toång thö kyù Hoäi Ñoàng cuõng ñem theo ngaân khoaûn 1 trieäu 200 ngaøn myõ kim cuûa Ñöùc Thaùnh Cha, trong ñoù coù 800 ngaøn myõ kim daønh cho vieäc taùi thieát caùc tröôøng hoïc vaø 400 ngaøn myõ kim ñeå taùi thieát caùc thaùnh ñöôøng.
Trong caùc ngaøy löu laïi Haiti, Ñöùc Hoàng Y Sarah ñaõ vieáng thaêm caùc cô sôû cuûa Giaùo Hoäi, caùc doøng tu vaø caùc trung taâm taïm truù Parc Acra, vaø ñaõ cöû haønh thaùnh leã cho tín höõu taïi ñaây. Ngaøy 12 thaùng gieâng Ñöùc Hoàng Y ñaõ gaëp toång thoáng Reneù Preùval. Vaø thöù tö 12 thaùng gieâng Ñöùc Hoàng Y ñaõ chuû söï thaùnh leã caàu nguyeän cho daân nöôùc Haiti nhaân kyû nieäm 1 naêm ñoäng ñaát. Trong thaùnh leã ngaøi ñaõ coâng boá söù ñieäp Ñöùc Thaùnh Cha göûi cho nhaân daân Haiti.
Trong söù ñieäp Ñöùc Thaùnh Cha Bieån Ñöùc XVI baày toû tình lieân ñôùi trong kinh nguyeän vôùi daân nöôùc Haiti vaø vieát nhö sau: "Toâi cuõng muoán göûi ñeán anh chò em moät lôøi hy voïng trong hoaøn caûnh ñaëc bieät khoù khaên hieän nay. Thaät vaäy, baây giôø laø luùc taùi thieát, khoâng nhöõng caùc cô caáu vaät chaát, nhöng nhaát laø söï soáng chung daân söï, xaõ hoäi vaø toân giaùo. Toâi caàu chuùc nhaân daân Haiti laø nhöõng ngöôøi naém giöõ vai chính trong lòch söû hieän taïi vaø töông lai cuûa mình, vaø cuõng hy voïng nôi söï trôï giuùp cuûa quoác teá. Söï trôï giuùp naøy ñaõ coù nhöõng daáu hieäu quaûng ñaïi qua nhöõng vieän trôï kinh teá, vaø nhöõng ngöôøi thieän nguyeän ñeán töø taát caû caùc nöôùc".
Ñöùc Hoàng Y Sarah cuõng ñaõ gaëp gôõ caùc Giaùm Muïc, linh muïc vaø caùc chuûng sinh cuõng nhö caùc vò ñaëc traùch caùc toå chöùc töø thieän, ngöôøi thieän nguyeän vaø toå chöùc Caritas.
Haiti roäng 27,000 caây soá vuoâng, caùch Cuba khoaûng 80 caây soá vaø coù hôn 9 trieäu daân, ña soá theo Coâng giaùo. Giaùo hoäi Coâng giaùo coù 7 trieäu 40 ngaøn tín höõu soáng trong 10 giaùo phaân. Cho tôùi tröôùc khi xaûy ra traän ñoäng ñaát nhaân löïc cuûa Giaùo Hoäi goàm 18 Giaùm Muïc, 485 linh muïc trieàu, 306 linh muïc doøng, 332 tu huynh, 1,851 nöõ tu, vaø 421 ñaïi chuûng sinh. Giaùo Hoäi ñieàu khieån 26 nhaø thöông, 213 traïm xaù y teá, 4 trung taâm phong cuøi, 23 nhaø döôõng laõo, vaø 39 vieän moà coâ. Moät soá nhaân löïc noùi treân ñaõ bò thieät maïng trong traän ñoäng ñaát, vaø ñaõ coù raát nhieàu nhaø thôø vaø cô côû cuûa Giaùo Hoäi bò phaù huûy hoaøn toaøn.
Sau ñaây chuùng toâi xin göûi tôùi quùy vò vaø caùc baïn moät soá nhaän ñònh cuûa Ñöùc Hoàng Y Robert Sarah veà chuyeán vieáng thaêm naøy.
Hoûi: Thöa Ñöùc Hoàng Y, chuyeán vieáng thaêm cuûa Ñöùc Hoàng Y vaø söù ñieäp Ñöùc Thaùnh Cha göûi cho daân nöôùc Haiti, maø Ñöùc Hoàng Y ñaõ coâng boá trong thaùnh leã caàu nguyeän cho caùc naïn nhaân trong thuû ñoâ Port-au-Prince, noùi leân loøng öu aùi vaø söï chuû yù cuûa Ñöùc Thaùnh Cha Bieån Ñöùc XVI ñoái vôùi daân nöôùc Haiti, coù ñuùng theá khoâng?
Ñaùp: Vaâng. Ñöùc Thaùnh Cha ñaõ thöïc söï raát gaàn guõi vôùi nhaân daân Haiti. Chuyeán vieáng thaêm cuûa toâi ñaõ ñaùnh ñoäng ngöôøi daân nöôùc naøy raát nhieàu, vì hoï caûm thaáy söï gaàn guõi cuûa Ñöùc Thaùnh Cha, vaø nhaän ra raèng ngöôøi ñaëc bieät chuù yù tôùi vieäc taùi thieát con ngöôøi. Toâi raát haøi loøng vì trong chuyeán vieáng thaêm naøy toâi ñaõ coù theå gaëp gôõ vaøi toå chöùc ñang trôï giuùp Giaùo Hoäi vaø daân chuùng taïi Haiti. Toâi troâng thaáy tình lieân ñôùi vaø söï hieäp thoâng lôùn lao, khoâng phaûi chæ cuûa Giaùo Hoäi coâng giaùo maø thoâi, vì coù bieát bao nhieâu ngöôøi tôùi Haiti ñeå trôï giuùp daân chuùng. Ñoù laø moät daân toäc coù leõ ñaùng ñöôïc höôûng moät söï toå chöùc toát hôn, moät chính quyeàn maïnh hôn. Nhöng söï vieäc laïi nhö theá. Chuùng ta phaûi tieáp tuïc trôï giuùp nhaân daân Haiti vaø caàu nguyeän cho Haiti.
Hoûi: Thaùnh leã caàu hoàn cho caùc naïn nhaân ñoäng ñaát, maø Ñöùc Hoàng Y ñaõ chuû söï trong thuû ñoâ Port-au-Prince, ñuùng ngaøy kyû nieäm 1 naêm traän ñoäng ñaát, taïi baõi ñaát troáng tröôùc nhaø thôø chính toøa bò taøn phaù, laø cao ñieåm cuûa chuyeán vieáng thaêm cuûa Ñöùc Hoàng Y, coù phaûi vaäy khoâng?
Ñaùp: Phaûi, chuùng toâi ñaõ cöû haønh vieäc töôûng nieäm moät caùch raát caûm ñoäng. Ñoù ñaõ laø moät thôøi ñieåm soát saéng vaø hy voïng. Toâi ñaõ gaëp Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc Haiti vaø thaáy caùc Giaùm Muïc cöông quyeát goùp phaàn vaøo vieäc taùi thieát ñaát nöôùc vaø Giaùo Hoäi. Thaät laø caûnh raát ñau loøng, khi troâng thaáy thuû ñoâ Port-au-Prince bò taøn phaù nhö theá: nhaø thôø chính toøa, caùc nhaø thôø, caùc tröôøng hoïc hö haïi. Thaät laø ñieàu khieán cho chuùng ta phaûi ñau khoå.
Hoûi: Trong söù ñieäp göûi cho daân nöôùc Haiti dòp naøy, Ñöùc Thaùnh Cha Bieån Ñöùc XVI ñaõ nhaéc raèng: "Giôø ñaây laø luùc ñaëc bieät taùi thieát söï soáng chung daân söï, xaõ hoäi vaø toân giaùo". Vieäc taùi thieát coù theå döïa treân caùc giaû thieát vaø neàn taûng naøo thöa Ñöùc Hoàng Y?
Ñaùp: Toâi nghó raèng Giaùo Hoäi coù theå chu toaøn moät coâng vieäc raát quan troïng. Taùi xaây döïng caùc nhaø thôø, vaø nhaø ôû ñaõ bò taøn phaù laø ñieàu deã laøm. Nhöng taùi thieát coäng ñoaøn, taùi thieát nhaân daân Haiti xem ra laø moät coâng taùc khoù hôn. Tuy nhieân, Giaùo Hoäi vôùi söï gaàn guõi cuûa Ñöùc Thaùnh Cha vaø vôùi lôøi caàu nguyeän, coù theå taùi thieát nhaân daân nöôùc naøy, khoâng chæ bò taøn phaù maø coøn bò chia reõ nöõa.
Ñaây laø moät daân toäc ñang phaûi soáng moät thôøi ñieåm khoù khaên, ngöôøi ta khoâng bieát caùc cuoäc baàu cöû seõ ñi tôùi ñaâu, vaø ngöôøi ta cuõng lo sôï naïn baïo löïc. Toâi nghó raèng Giaùo Hoäi phaûi naém giöõ moät vai troø quan troïng hôn nöõa trong vieäc hoøa giaûi, hieäp thoâng, coäng taùc vôùi nhau ñeå "taùi taïo" nhaân daân vaø ñaát nöôùc naøy.
Hoûi: Caû lôøi caàu nguyeän cuõng coù giaù trò ñinh ñoaït ñoái vôùi vieäc taùi thieát moät quoác gia hay sao thöa Ñöùc Hoàng Y?
Ñaùp: Toâi ñaõ troâng thaáy daân chuùng caàu nguyeän vôùi neán saùng. Ñieàu naøy cho thaáy ngöôøi daân bieát raèng lôøi caàu nguyeän quan troïng, khoâng chæ cho vieäc taùi thieát ñaát nöôùc, maø cuõng quan troïng ñoái vôùi vieäc taùi xaây döïng daân Chuùa nöõa. Nhö theá, Giaùo Hoäi vaø caùc Giaùm Muïc phaûi ñöa ra moät chöông trình muïc vuï caàu nguyeän vaø thaêng tieán caùc sinh hoaït giaùo duïc, bôûi vì taïi Haiti cuõng thieáu caùc tröôøng hoïc, vaø vieäc ñaøo taïo raát quan troïng cho vieäc goùp phaàn taùi thieát ñaát nöôùc.
*** Sau ñaây laø moät soá nhaän xeùt cuûa oâng oâng Marco Bertotto, giaùm ñoác toå chöùc phi chính quyeàn "Haønh ñoäng" Italia, veà vieäc taùi thieát Haiti.
Hoûi: Thöa oâng Bertotto, moät naêm sau traän ñoäng ñaát, vieäc taùi thieát Haiti ñaõ tôùi ñaâu roài?
Ñaùp: Chuùng toâi ñang ôû trong giai ñoaïn taùi thieát. Nhöng coù raát nhieàu chöôùng ngaïi ngaên caûn vieäc taùi xaây döïng Haiti, nhaát laø coøn coù 1,3 trieäu ngöôøi ñang phaûi soáng trong caùc traïi tò naïn. Hoï keâu goïi coäng ñoàng quoác teá vaø caùc toå chöùc nhaân ñaïo hoaït ñoäng mau leï vaø caûi tieán phaåm chaát vieäc can thieäp theá naøo ñeå ñöôïc nhanh choùng vaø höõu hieäu hôn.
Hoûi: Caùc chöôùng ngaïi naøy phaùt xuaát töø ñaâu thöa oâng?
Ñaùp: Tröôùc heát laø tình traïng ngheøo tuùng theâ thaûm cuûa Haiti. Haiti ñaõ laø nöôùc ngheøo nhaát vuøng taây baùn caàu: 50% toång soá daân khoâng coù nöôùc trong laønh ñeå uoáng vaø 70% daân soáng vôùi lôïi töùc 2 myõ kim moãi ngaøy. Sau khi xaûy ra ñoäng ñaát caùc trôï giuùp nhaân ñaïo quoác teá ñaõ khieán cho möùc soáng cuûa ngöôøi daân khaù hôn tröôùc khi bò ñoäng ñaát.
Ngoaøi ra, cuõng coøn coù tình traïng chính trò baát oån, khieán cho Haiti khoâng coù moät ñoái taùc ñòa phöông, moät chính quyeàn coù ñuû tinh thaàn traùch nhieäm vaø quyeàn bính ñeå can thieäp vaøo vaøi khía caïnh chính yeáu. Ñieàu naøy khieán cho caùc trôï giuùp nhaân ñaïo chæ che laáp ñöôïc caùc veát nöùt, maø khoâng ñöông ñaàu noåi moät caùch coù heä thoáng vôùi caùc nuùt thaét cô caáu. Theà roài coøn coù caùc chaäm treã töø phía coäng ñoaøn quoác teá: ñaõ chæ coù moät phaàn ngaân khoaûn do coäng ñoàng quoác teá vaø caùc chính quyeàn höùa laø thöïc söï tôùi vôùi Haiti. Taát caû caùc lyù do ñoù khieán cho vieäc cöùu trôï bò trì treä, vaø thöïc taïi laø chuùng toâi ñang ôû trong tình traïng raát caàn caùc daán thaân vaø coá gaéng hôn nöõa.
Hoûi: Tính theo phaàn traêm thì Haiti ñaõ nhaän ñöôïc bao nhieâu trôï giuùp?
Ñaùp: UÛy ban taùi thieát cho bieát ñaõ chæ nhaän ñöôïc 60% ngaân khoaûn ñaõ höùa. Vaøo cuoái naêm 2010 thì ñaõ chæ coù 40%. Vì theá dòp kyû nieäm naøy coù leõ seõ khieán cho caùc chính quyeàn mau leï hôn trong coâng taùc cöùu trôï. Dó nhieân, söï chaäm treã naøy cuõng gaén lieàn vôùi tình traïng baát oån chính trò cuûa Haiti: neáu khoâng coù moät chính quyeàn ñòa phöông, nhieàu quoác gia aân nhaân khoâng tin töôûng göûi ngaân khoaûn trôï giuùp, vì khoâng bieát chuùng coù tôùi tay caùc naïn nhaän hay khoâng.
Hoûi: Tình traïng naøy caøng teä haïi theâm keå töø khi coù naïn dòch haïch töø thaùng 10 naêm 2010, coù ñuùng theá khoâng thöa oâng?
Ñaùp: Vaâng, ñuùng vaäy. Noù laø moät tình traïng khaån caáp trong tình traïng khaån caáp. Ñaõ coù 3,650 ngöôøi cheát. Boä Y Teá noùi noù seõ lan traøn trong 12 thaùng tôùi naøy vaø coù theå seõ laây sang 400,000 ngöôøi khaùc. Vaø ñaây laø moät thaùch ñoá khoång loà ñoái vôùi caùc toå chöùc nhaân ñaïo. Toå chöùc "Haønh ñoäng" cuûa chuùng toâi laøm vieäc ñeå ngaên chaën beänh dòch laøn traøn, qua caùc trung taâm chöõa trò vaø phoøng ngöøa, vôùi vieäc gaây yù thöùc cho daân chuùng vaø cung caáp caùc phöông tieän veä sinh nhö nöôùc uoáng trong laønh, xaây caùc nhaø veä sinh vaø caùc choã phaân phaùt nöôùc trong caùc traïi tò naïn. Nhöng caùc hoaït ñoäng naøy coù nguy cô khoâng ñuû vaø khoâng kòp, vì beänh ñòch phaùt trieån quùa nhanh.
(RG 18-1-2011)
Linh Tieán Khaûi
(Radio Vatican)