Tính duïc vaø
vieäc duøng tuùi cao su
Tính duïc vaø vieäc duøng tuùi cao su.
Roma (Avvenire 23-11-2010) - Moät soá nhaän ñònh cuûa Ñöùc OÂng Livio Melina, thaàn hoïc gia luaân lyù, Giaùm ñoác Hoïc Vieän Giaùo Hoaøng Gioan Phaoloâ II veà hoân nhaân vaø gia ñình, veà vieäc duøng tuùi cao su trong cuoán saùch phoûng vaán Ñöùc Thaùnh Cha Bieån Ñöùc XVI.
Saùng 23 thaùng 11 naêm 2010, Ñöùc Toång Giaùm Muïc Rino Fisichella, Chuû tòch Hoäi Ñoàng Toøa Thaùnh taùi truyeàn giaûng Tin Möøng, ñaõ môû cuoäc hoïp baùo giôùi thieäu cuoán saùch phoûng vaán Ñöùc Thaùnh Cha Bieån Ñöùc XVI töïa ñeà "AÙnh saùng theá gian. Ñöùc Giaùo Hoaøng, Giaùo Hoäi vaø caùc daáu chæ thôøi ñaïi. Cuoäc noùi chuyeän cuûa Ñöùc Thaùnh Cha Bieån Ñöùc XVI vôùi kyù giaû Peter Seewald".
Saùch goàm caùc caâu Ñöùc Thaùnh Cha traû lôøi cho 90 caâu hoûi cuûa kyù giaû Peter Seewald, ngöôøi Ñöùc, neâu leân raát nhieàu vaán ñeà, keå caû ñôøi tö cuûa ngaøi. Saùch daày 284 trang vaø chia thaønh 13 chöông. Hieän dieän taïi buoåi hoïp baùo, ngoaøi kyù giaû Peter Seewald, coøn coù kyù giaû ngöôøi YÙ Luigi Accattoli, nguyeân laø phaùi vieân kyø cöïu taïi Vaticaêng cuûa baùo "Ngöôøi Ñöa Tin Chieàu" ôû Italia vaø Linh Muïc Costa, doøng Don Bosco, Giaùm ñoác Nhaø xuaát baûn Vaticaêng. Ñöùc Toång Giaùm Muïc Fisichella cho bieát ñòa baøn cuoäc phoûng vaán raát bao quaùt, keå caû caùc ngoõ ngaùch ñôøi soáng rieâng tö cuûa Ñöùc Giaùo Hoaøng vaø trong nhöõng vaán ñeà lôùn cuûa neàn thaàn hoïc ngaøy nay cuõng nhö caùc bieán coá chính trò. Ñöùc Giaùo Hoaøng khoâng traùnh neù caâu hoûi naøo, ngaøi muoán laøm saùng toû moïi söï baèng moät ngoân töø ñôn sô, nhöng khoâng vì theá maø keùm phaàn saâu saéc, ngaøi saün saøng chaáp nhaän söï khieâu khích maø bao nhieâu caâu hoûi chöùa ñöïng.
Höôùng ñi chung cuûa cuoán saùch ñoù laø Giaùo Hoäi ñöôïc keâu goïi trôû thaønh AÙnh Saùng cho traàn theá, trôû thaønh daáu chæ hieäp nhaát cuûa toaøn theå nhaân loaïi vaø laø phöông theá ñeå ñoùn nhaän coát tuûy cuûa cuoäc soáng.
Lieân quan tôùi vaán ñeà tính duïc, OÂng Seewald ñaõ hoûi taïi sao trong chuyeán coâng du Phi chaâu hoài thaùng 3 naêm 2009, Ñöùc Thaùnh Cha ñaõ tuyeân boá raèng giaùo lyù truyeàn thoáng cuûa Giaùo hoäi ñaõ veùn môû cho thaáy noù laø phöông theá chaéc chaén duy nhaát giuùp chaën ñöùng söï lan traøn cuûa beänh Sida, trong khi taïi nhieàu nöôùc Phi chaâu nhö Lesotho coù tôùi 40% daân soá bò beänh Sida. Nhöõng ngöôøi pheâ bình chæ trích, keå caû beân trong Giaùo Hoäi, coi vieäc caám duøng tuùi sao su laø chuyeän ñieân khuøng.
Ñöùc Thaùnh Cha traû lôøi raèng chuyeán vieáng thaêm Phi chaâu ñaõ bò quan ñieåm truyeàn thoâng che toái bôûi moät caâu noùi duy nhaát cuûa ngaøi. Ngöôøi ta hoûi ngaøi taïi sao Giaùo Hoäi laïi coù laäp tröôøng khoâng thöïc teá vaø khoâng höõu hieäu ñoái vôùi beänh Sida nhö vaây. Ñöùc Thaùnh Cha caûm thaáy bò thaùch ñoá bôûi vì Giaùo Hoäi hoaït ñoäng cho caùc beänh nhaân Sida hôn taát caû moïi ngöôøi khaùc. Giaùo Hoäi laø cô caáu duy nhaát thöïc söï ñeán gaàn caùc ngöôøi beänh moät caùch raát cuï theå trong vieäc phoøng ngöøa cuõng nhö giaùo duïc, trôï giuùp, coá vaán, vaø ôû beân caïnh hoï. Vaø hôn baát cöù ai khaùc, Giaùo Hoäi saên soùc bieát bao nhieâu beänh nhaân lieät khaùng, ñaëc bieät laø caùc treû em bò beänh.
Ñöùc Thaùnh Cha cho bieát ngaøi ñaõ thaêm moät trong caùc trung taâm cho ngöôøi beänh Sida, gaëp gôõ caùc beänh nhaân vaø hoï ñaõ noùi vôùi ngaøi raèng: Giaùo Hoäi hoaït ñoäng hôn moïi ngöôøi khaùc vì khoâng chæ noùi, maø trôï giuùp caùc anh chò em beänh nhaân. Trong dòp naøy ngaøi ñaõ khoâng ñöa ra laäp tröôøng lieân quan tôùi tuùi cao su, vaø chæ noùi raèng khoâng theå giaûi quyeát vaán ñeà beänh Sida vôùi vieäc phaân phaùt tuùi cao su. Caàn phaûi laøm nhieàu hôn nöõa. Caàn phaûi gaàn guõi caùc beänh nhaân, höôùng daãn hoï vaø trôï giuùp hoï, vaø phaûi laøm nhö theá caû tröôùc khi hoï maéc beänh.
Söï thaät ñoù laø khoâng coù caùc tuùi cao su ôû khaép nôi ñeã heã ai muoán laø coù theå tìm thaáy ngay. Nhöng moät mình ñieàu naøy khoâng theå giaûi quyeát vaán ñeà. Caàn laøm nhieàu hôn nöõa. Trong khi chôø ñôïi caû trong laõnh vöïc hoïc ñöôøng cuõng ñaõ phaùt trieån thuyeát ABC laø caùc töø tieáng Anh vieát taét: Tieát duïc Abstinence, Chung thuûy Be faithful vaø duøng tuøi cao su Condom. Khi thieáu hai yeáu toá kia thì tuùi cao su chæ laø moät loái taåu thoaùt. Ñieàu naøy coù nghóa laø chæ taäp trung nôi vieäc duøng tuùi cao su coù nghóa laø taàm thöôøng hoùa tính duïc vaø chính vieäc taàm thöôøng hoùa ñoù dieãn taû lyù do nguy hieåm, qua ñoù bieát bao nhieâu ngöôøi khoâng troâng thaáy trong tính duïc kieåu dieãn taû tình yeâu hieán daâng nöõa, maø chæ troâng thaáy moät loaïi ma tuùy maø ngöôøi ta töï duøng. Vì theá caû vieäc choáng laïi söï taàm thöôøng hoùa tính duïc aáy cuõng laø moät phaàaøn cuûa noã löïc lôùn, ñeå cho tính duïc ñöôïc ñaùnh giaù moät caùch tích cöïc vaø coù theå thöïc thi hieäu quûa tích cöïc cuûa noù treân baûn vò con ngöôøi trong söï toaøn veïn cuûa noù.
Coù theå coù caùc tröôøng hôïp rieâng reõ ñöôïc bieän minh, chaúng haïn khi moät ngöôøi nam maïi daâm duøng tuùi cao su vaø ñieàu naøy coù theå laø böôùc ñaàu tieân cuûa vieäc luaân lyù hoùa, moät haønh ñoäng coù traùch nhieäm ñaàu tieân giuùp phaùt trieån yù thöùc môùi cuûa söï kieän khoâng phaûi moïi söï ñeàu ñöôïc pheùp, vaø moät ngöôøi khoâng theå laøm taát caû nhöõng gì mình muoán... Tuy nhieân, ñaây khoâng phaûi laø phöông phaùp ñích thaät ñeå vöôït thaéng söï truyeàn nhieãm cuûa vi truøng HIV. Caàn phaûi nhaân baûn hoùa tính duïc moät caùch thöïc söï.
Kyù giaû Seewald hoûi tieáp: nhö theá ñieàu naøy coù nghóa laø, moät caùch neàn taûng, Giaùo Hoäi coâng giaùo khoâng choáng laïi vieäc duøng tuùi cao su? Ñöùc Thaùnh Cha traû lôøi: Dó nhieân laø Giaùo Hoäi khoâng coi tuùi cao su nhö laø giaûi phaùp ñích thöïc vaø luaân lyù. Tuy nhieân, trong tröôøng hôïp naøy cuõng nhö trong tröôøng hôïp kia, vôùi chuû yù giaûm söï nguy hieåm cuûa vieäc laây beänh, noù coù theå dieãn taû moät böôùc ñaàu tieân treân con ñöôøng daãn tôùi moät tính duïc ñöôïc soáng moät caùch khaùc, nhaân baûn hôn.
Sau ñaây chuùng toâi xin göûi tôùi quùy vò vaø caùc baïn moät soá nhaän ñònh cuûa Ñöùc OÂng Livio Melina, thaàn hoïc gia luaân lyù, Giaùm ñoác "Hoïc Vieän Giaùo Hoaøng Gioan Phaoloâ II veà hoân nhaân vaø gia ñình", veà laäp tröôøng cuûa Ñöùc Thaùnh Cha trong cuoäc chieán choáng beänh Sida, ñöôïc trình baày trong saùch, nhö vöøa toùm löôïc treân ñaây.
Hoûi: Thöa Ñöùc OÂng Melina, caùc caâu Ñöùc Thaùnh Cha traû lôøi kyù giaû Seewald lieân quan tôùi vieäc duøng tuùi cao su ñeå phoøng ngöøa beänh Sida, coù phaûi laø moät ñieàu môùi meû trong laäp tröôøng cuûa Giaùo Hoäi nhö ñöôïc trình baày trong thoâng ñieäp "Söï soáng con ngöôøi - Humanae vitae" hay khoâng?
Ñaùp: Qua caùc ñieàu baùo chí ñaõ ñaêng taûi tröôùc khi saùch ñöôïc giôùi thieäu, chuùng ta thaáy raèng Ñöùc Thaùnh Cha Bieån Ñöùc XVI muoán thaéng vöôït vieäc taàm thöôøng hoùa tính duïc, vaø giuùp tieáp nhaän yù nghóa ñích thöïc cuûa noù. Trong ñöôøng höôùng ñoù, giaùo lyù ño Ñöùc Giaùo Hoaøng Phaoloâ VI ñöa ra trong thoâng ñieäp "Humanae vitae" hoaøn toaøn ñöôïc xaùc nhaän. Luaät luaân lyù ñònh nghóa vieäc ngöøa thai laø ñieàu xaáu trong noäi taïi, laø tieáng "khoâng" nhaèm chæ cho thaáy moät caùch tích cöïc caùc ñieàu kieän, qua ñoù haønh ñoäng giao hôïp giöõa vôï choàng thöïc söï dieãn taû söï trao hieán troïn veïn chính mình vaø roäng môû cho vieäc truyeàn sinh. Trong caùc naêm qua, huaán quyeàn Giaùo Hoäi, vaø ñaëc bieät laø neàn thaàn hoïc tình yeâu cuûa Ñöùc Giaùo Hoaøng Gioan Phaoloâ II ñaõ cho thaáy caùc lyù do nhaân baûn, luaân lyù ñaïo ñöùc vaø thaàn hoïc cuûa giaùo huaán naøy, maø hoïc vieän cuûa chuùng toâi cuõng ñaõ ñaëc bieät ñaøo saâu trong caùc naêm qua.
Hoûi: Ñöùc Thaùnh Cha ñaõ aùm chæ moät tröôøng hôïp raát haïn heïp, nhöng qua söï ñôn sô hoùa cuûa giôùi truyeàn thoâng, ngöôøi ta nghó raèng Giaùo hoäi ñaõ thay ñoåi tö töôûng. Nhöng maø Ñöùc Thaùnh Cha Bieån Ñöùc XVI ñaõ muoán noùi ñieàu gì thöa Ñöùc OÂng?
Ñaùp: Trong cuoäc soáng cuûa Giaùo Hoäi, khoa "giaûi nghi hoïc" ñaõ luoân luoân giuùp hieåu roõ hôn ñieàu lieân quan tôùi caùc thaûm caûnh cuoäc soáng. Töø nhöõng gì ñaõ noùi veà beänh lieät khaùng Sida, Ñöùc Thaùnh Cha khoâng chæ cho thaáy söï lo laéng muïc vuï ñoái vôùi nhöõng con ngöôøi, maø coøn coáng hieán moät aùnh saùng cho loä trình hoaùn caûi nöõa.
Hoûi: Ñöùc oâng muoán noùi raèng: nhö laø moät tieâu chuaån chung caàn phaûi xem xeùt töøng tröôøng hôïp moät, coù phaûi theá khoâng?
Ñaùp: Ñoái töôïng luaân lyù cuûa moät haønh ñoäng - nhö noùi trong thoâng ñieäp "Baùc aùi trong chaân lyù" - ñöôïc tieáp nhaän trong vieãn töôïng cuûa chuû theå haønh ñoäng. Vaø ñoâi khi vieäc xem xeùt caùc hoaøn caûnh cuï theå coù theå cho thaáy raèng chuùng ta ñang ñöùng tröôùc moät tröôøng hôïp khaùc vôùi tröôøng hôïp do luaät thaáy tröôùc. Trong tình traïng ñöôïc mieâu taû trong ñoaïn phoûng vaán, Ñöùc Thaùnh Cha khoâng noùi tôùi haønh ñoäng giao hôïp cuûa vôï choàng, maø noùi tôùi vieäc maïi daâm, töï noù ñaõ laø moät thaùi ñoä haønh xöû haï nhuïc con ngöôøi vaø khieán cho con ngöôøi xuoáng caáp veà maët luaân lyù roài. Trong haønh ñoäng naøy, vieäc duøng tuùi cao su khoâng theâm gì vaøo aùc yù luaân lyù cuûa haønh ñoäng, nhöng coù theå ñieãn taû moät yeáu toá toái thieåu cuûa tinh thaàn traùch nhieäm, ñeå khoâng truyeàn beänh nguy hieåm cho cuoäc soáng cuûa caùc ngöôøi khaùc, nhö beänh Sida. Vì theá noù laø moät söï döõ - maëc duø laø thöïc theå nhoû hôn - beân trong moät haønh xöû voâ traät töï, maø chaéc chaén laø Ñöùc Giaùo Hoaøng khoâng khuyeán khích thi haønh roài.
Hoûi: Cuõng naûy sinh ra vaán ñeà lieân quan tôùi vieäc dòch töø "phuï nöõ maïi daâm" hay trong vaên baûn goác tieáng Ñöùc laø "ngöôøi nam maïi daâm", Ñöùc OÂng nghó sao?
Ñaùp: Xem ra noù aùm chæ lieân heä buoân baùn kieåu ñoàng phaùi, laø tröôøng hôïp töông töï nhö tröôøng hôïp giaû thieát phuï nöõ maïi daâm. Tuy nhieân, treân bình dieän cuoâc soáng noùi chung, boái caûnh cuûa khoa "giaûi nghi hoïc" khoâng phaûi laø boái caûnh cuûa vieäc giaûng daäy coâng khai cuûa Giaùo Hoäi lieân quan tôùi yù nghóa nhaân baûn saâu thaúm cuûa tính duïc. Khoa "giaûi nghi hoïc" ñaõ luoân luoân tìm ra nôi choán rieâng trong caùc saùch caåm nang luaân lyù daønh cho caùc linh muïc giaûi toäi, hay trong cuoäc ñoái thoaïi giöõa cha giaûi toäi vaø hoái nhaân, vì moät caùch ñöông nhieân noù bao goàm vieäc duyeät xeùt raát chi tieát caùc tröôøng hôïp rieâng reõ. Vieäc caùc phöông tieän truyeàn thoâng trình baày vaán ñeà ngoaøi caùc boái caûnh töï nhieân, ñoái vôùi toâi, xem ra laø ñieàu chuû quan gaây ra raát nhieàu maäp môø.
Hoûi: Ñieàu Ñöùc Thaùnh Cha noùi trong moät cuoäc phoûng vaán coù ñöôïc coi nhö laø moät haønh ñoäng giaùo huaán khoâng thöa Ñöùc OÂng?
Ñaùp: Toâi nghó raèng Ñöùc Thaùnh Cha ñaõ muoán coáng hieán cho chuùng ta moät aùnh saùng môùi maø khoâng lieân luïy tôùi nhieäm vuï giaùo huaán cuûa ngaøi. Vì theá thaùch ñoá maø haønh ñoäng can ñaûm cuûa ngaøi ñoøi hoûi nôi chuùng ta, ñoù laø thaùp nhaäp chính mình vaøo trong chính söï lo laéng cuûa ngaøi ñoái vôùi vaán ñeà cuûa con ngöôøi, lieân quan tôùi yù nhgóa cuûa tính duïc.
Hoûi: Caâu hoûi cuûa ngöôøi phoûng vaán ñaët ñeå caâu traû lôøi cuûa Ñöùc Thaùnh Cha vaøo trong boái caûch chính xaùc cuûa noù: ñoù laø beänh dòch lieät khaùng lan tran beân Phi chaâu. Ngöôøi ta ñaõ thaûo luaân nhieàu veà vieäc coù neân hay khoâng neân duøng tuùi cao su. Rieâng Ñöùc OÂng, thì Ñöùc OÂng nghó sao?
Ñaùp: Tröôùc tình traïng caùc beänh dòch lan traøn qua ngaõ tính duïc, quan ñieåm luaân lyù khoâng laø ñieàu duy nhaát: thaät theá, vì coù vieäc phoøng ngöøa treân bình dieän y khoa ñöôïc giao cho caùc giôùi chöùc laõnh ñaïo chính trò. Moãi ngöôøi phaûi chu toaøn nhieäm vuï rieâng trong laõnh vöïc cuûa mình, baèng caùch toân troïng caùc vieãn töôïng khaùc bieät. Trong tröôøng hôïp cuûa beänh lieät khaùng Sida, chuùng ta ñang ñöùng tröôùc söï lan traøn cuûa moät caên beänh, gaén lieàn vôùi vieäc söû duïng söï töï do trong moät laõnh vöïc raát teá nhò cuûa cuoäc soáng caù nhaân nhö laõnh vöïc tính duïc. Yeâu saùch giaûi quyeát vaán ñeà vôùi caùc phöông tieän kyõ thuaät, khi noù lieân quan tôùi söï töï do vaø caùc giaù trò neàn taûng, coù nghóa laø haï nhuïc con ngöôøi, ñaùng lyù ra phaûi ñöôïc toân troïng trong caùc giaù trò cuûa noù vaø phaûi ñöôïc giaùo duïc höôùng daãn. Coù cheá ñoä thöïc daân môùi cuûa caùc coâng ty ña quoác cheá taïo döôïc phaåm, vaø noù tìm thaáy ôû ñaây dòp aùp ñaët treân caùc daân toäc ngheøo hôn moät yù thöùc heä choáng lai gia ñình vaø choáng laïi söï soáng. Con ñöôøng giaùo duïc khoâng chæ ñöôïc toân troïng maø cuõng phaûi höõu hieäu treân quan ñieåm thaêng tieán söùc khoûe coâng coäng cho ngöôøi daân nöõa.
Hoûi: Chieán thuaät ABC töùc laø Tieát duïc, Chung thuûy, vaø duøng Tuùi cao su ñeà nghò vieäc duøng tuùi cao su nhö laø lyù leõ toät cuøng. Phaùn quyeát luaân lyù lieân quan tôùi saùng kieán naøy nhö theá naøo thöa Ñöùc OÂng?
Ñaùp: Giaùo Hoäi khoâng coù boån phaän xen mình vaøo trong caùi luaän lyù cuûa söï döõ, duø xem ra noù ít coù haïi hôn ñi nöõa, baèng caùch giaûm thieåu caùc haäu quûa tieâu cöïc maø chính söï döõ ñoù gaây ra. Caû khi coù caùc lyù do nghieâm troïng ñi nöõa, khoâng bao giôø ñöôïc pheùp laøm söï döõ ñeå töø ñoù phaùt xuaát ra söï thieän. Khoâng keå söï thaùi quùa cuûa caùi an ninh giaû doái, noù gaây ra haäu quûa traùi ngöôïc vôùi ñieàu ngöôøi ta muoán coù ñöôïc.
Hoûi: Thaàn hoïc gia luaân lyù nghó gì tröôùc moät "tröôøng hôïp" naûy sinh töø moät caâu noùi cuûa Ñöùc Thaùnh Cha?
Ñaùp: Bieát bao nhieâu laàn toâi coù caûm töôûng laø cuoäc tranh luaän hieän nay - qua ñoù ngöôøi ta tìm caùch loâi cuoán Giaùo Hoäi vaø moät caùch ñaëc bieät laø loâi keùo Ñöùc Thaùnh Cha vaøo - gioáng nhö cuoäc tranh luaän cuûa caùc kinh sö vaø bieät phaùi xöa kia muoán loâi keùo Chuùa Gieâsu vaøo cuoäc: hoï ñaët ra caùc caâu hoûi nhaèm gaøi baãy Ngaøi, maø khoâng muoán thöïc söï laéng nghe söù ñieäp cuûa ôn cöùu ñoä. Vì theá, theo toâi, caàn phaûi ra khoûi chaân trôøi nhoû heïp cuûa cuûa caùc caâu hoûi naøy, ñeå roäng môû cho chaân trôøi roäng raõi vaø tích cöïc hôn cuûa moät ñeà nghò lôùn lieân quan tôùi yù nghóa cuûa tính duïc, cuûa thaân xaùc, laø bí tích daáu chæ cuûa baûn vò con ngöôøi, laø nôi choán cuûa ôn goïi trao ban chính mính, cuûa söï hieäp thoâng vaø vieäc thoâng truyeàn söï soáng, nhö Ñöùc Thaùnh Cha Bieån Ñöùc XVI ñaõ noùi vôùi caùc Giaùm Muïc Thuy Só baèng caùch trích lôøi thaùnh Ignatio thaønh Antiokia: "Kitoâ giaùo khoâng phaûi laø vaán ñeà thuyeát phuïc, maø laø vaán ñeà cuûa söï cao caû".
(Avvenire 23-11-2010)
Linh Tieán Khaûi
(Radio Vatican)