Moät theá kyû trong haäu tröôøng
neàn ngoaïi giao cuûa Toøa thaùnh
Moät theá kyû trong haäu tröôøng neàn ngoaïi giao cuûa Toøa thaùnh.
Phaùp [La Croix 29/10/2010] - Kính thöa quyù vò, caùc baïn thaân meán. Vôùi töïa ñeà "moät theá kyû trong haäu tröôøng neàn ngoaïi giao cuûa Toøa thaùnh", nhöït baùo Coâng giaùo Phaùp "La Croix" trong soá ra hoâm thöù Saùu 29 thaùng 10 naêm 2010, ñaõ ñieåm qua cuoán phim taøi lieäu coù töïa ñeà "Söùc maïnh thöïc söï cuûa Vatican". Cuoán phim taøi lieäu naøy do ñaïo dieãn ngöôøi Phaùp Jean Michel Meurice thöïc hieän vaø seõ ñöôïc trình chieáu treân ñaøi truyeàn hình "Arte" cuûa Phaùp vaøo ngaøy thöù Tö 3 thaùng 11 naêm 2010.
Trong muïc thôøi söï hoâm nay, chuùng toâi xin ñöôïc trích ñoïc haàu quyù vò vaø caùc baïn baøi vieát cuûa nhöït baùo La Croix.
Quaân ñoäi "khoâng coù thöïc" cuûa Ñöùc giaùo hoaøng vaø neàn ngoaïi giao cuûa ngaøi ñaõ luoân laø moät ñeà taøi haáp daãn, ngay caû gôïi leân nhöõng ñieàu khoâng töôûng nöõa. Ngöôøi ta noùi raèng quyeàn löïc cuûa Ñöùc giaùo hoaøng caøng bí aån thì söùc maïnh caøng lôùn. Ngöôøi ta coøn gaùn cho ngaøi caû nhöõng heä thoáng theo doõi ñöôïc ñaët nôi gaùc chuoâng caùc giaùo ñöôøng treân toaøn theá giôùi.
Maëc duø mang töïa ñeà "Söùc maïnh thöïc söï cuûa Vatican", cuoán phim taøi lieäu cuûa ñaïo dieãn Jean Michel Meurice laïi muoán ñaùnh ñoå moïi thöù huyeàn thoaïi veà quyeàn löïc cuûa Ñöùc giaùo hoaøng vaø Toøa thaùnh.
Nhaø ñaïo dieãn ñaõ toû ra raát löông thieän khi ñi leân ñeán taän nguoàn ñeå thöïc hieän cuoán phim naøy. OÂng ñaõ tham khaûo caùc vaên khoá, caùc söû gia. Rieâng trong nhöõng giai ñoaïn gaàn ñaây, oâng ñaõ tieáp xuùc tröïc tieáp vôùi nhöõng ngöôøi ñaõ töøng naém giöõ vai troø ngoaïi giao taïi Toøa thaùnh trong 50 naêm vöøa qua. Nhôø vaäy, oâng ñaõ coù theå ñöa ra aùnh saùng nhöõng ñoäng löïc cuûa caùc vò höõu traùch trong Giaùo hoäi. Theo baùo La Croix, taùc giaû khoâng ñöa ra phaùn ñoaùn naøo. OÂng chæ ghi laïi nhöõng söï kieän maø thoâi.
Taát caû ñeàu baét ñaàu töø naêm 1870: ñaây laø naêm Toøa thaùnh ñaõ maát ñi nhöõng laõnh thoå Giaùo hoaøng cuoái cuøng. Luùc ñoù, trong moät baûn ñoà môùi cuûa AÂu Chaâu vôùi nhieàu quoác gia môùi ñöôïc khai sinh, khoâng ai daùm nghó ñeán ñieàu ñöôïc goïi laø "quyeàn löïc" cuûa Ñöùc giaùo hoaøng. Nhöng töø bieán coá qua ñoù ngöôøi ta töôûng quyeàn löïc cuûa Ñöùc giaùo hoaøng caùo chung, thì cuõng chính luùc ñoù moät quoác gia coù tính caùch töôïng tröng ñöôïc khai sinh vaø trôû thaønh khí giôùi cuûa moät yù thöùc luaân lyù phoå quaùt. Cuoán phim ñaõ ghi laïi oùc thöïc tieãn cuûa caùc vò höõu traùch trong Toøa thaùnh khi ñöông ñaàu vôùi Mussolini vaø kyù teân vaøo Hieäp öôùc Laterano, qua ñoù Toøa thaùnh ñöôïc thöøa nhaän nhö moät quoác gia.
Nhöõng giai ñoaïn ñaàu cuûa neàn ngoaïi giao Toøa thaùnh ñöôïc ñaùnh daáu baèng nhieàu thaùch ñoá: moät beân laø söï khai sinh cuûa chuû nghóa Phaùt xít YÙ vaø Ñöùc Quoác xaõ, moät beân laø cuoäc noäi chieán taïi Taây Ban nha vaø moái nguy hieåm cuûa chuû nghóa coäng saûn. Trong boái caûnh naøy, taùc giaû cuûa cuoán phim taøi lieäu muoán chöùng minh raèng ñoäng löïc chính thuùc ñaåy Ñöùc giaùo hoaøng hoaït ñoäng chính laø ñeå baûo veä ngöôøi Coâng giaùo vaø duy trì caùc Giaùo hoäi ñòa phöông.
Nhieàu thöôùc phim taøi lieäu cho chuùng ta thaáy moät vò Söù thaàn treû trung taïi Munich, Ñöùc, laø ñöùc Pacelli, vò Giaùo hoaøng Pio XII töông lai. Daáu tích cuûa moät nöôùc Ñöùc ñaày xaùo troän sau cuoäc ñaïi baïi naêm 1918 vaãn coøn aùm aûnh ñöùc Söù thaàn Toøa thaùnh. Taøi lieäu lòch söû cuõng cho thaáy thaùi ñoä cuûa haøng giaùo phaåm Coâng giaùo Ñöùc döôùi thôøi Ñöùc quoác xaõ.
Dó nhieân, ai cuõng chôø ñôïi cuoán phim ñeà caäp ñeán ñieàu thöôøng ñöôïc goïi laø söï "thinh laëng" cuûa ñöùc Pio XII tröôùc vieäc ñöùc quoác xaõ taøn saùt ngöôøi Do thaùi. Ñaïo dieãn Meurice ñaõ ghi laïi nhieàu chöùng töø, trong ñoù noåi baät nhöùt laø cuûa cha Peter Gumpel, moät linh muïc Doøng Teân hieän ñang laø caùo thænh vieân vuï aùn toân phong Chaân phöôùc cho Ñöùc Pio XII. Nhöng ñaùng chuù yù nhöùt laø thöôùc phim ghi laïi hình aûnh cuûa Ñöùc Pio XII ñöùng treân ban-cong vöông cung thaùnh ñöôøng thaùnh Phero ñeå long troïng leân aùn Hitler. Ngoaøi ra cuõng ñaùng chuù yù khoâng keùm laø hình aûnh cuûa haøng giaùo phaåm ñòa phöông leân aùn vieäc taøn saùt caùc linh muïc, tu só trong cuoäc noäi chieán taïi Taây Ban Nha.
Sang thôøi ñeä nhò theá chieán, taùc giaû cuoán phim chuù yù ñeán chính saùch ngoaïi giao cuûa Toøa thaùnh ñoái vôùi caùc nöôùc coäng saûn Ñoâng AÂu vaø theá giôùi. Ñaây laø luùc taùc giaû tieáp xuùc tröïc tieáp vôùi moät soá taùc nhaân cuûa neàn ngoaïi giao Toøa thaùnh trong 50 naêm qua vaø hieän coøn soáng.
Moät trong nhöõng taùc nhaân aáy laø Ñöùc hoàng y Achille Silvestrini, ngöôøi ñaïi dieän cho Toøa thaùnh ñeå kyù teân vaøo thoûa öôùc Helsinki naêm 1975. Vò Hoàng y naøy ñaõ giaûi thích ñieàu thöôøng ñöôïc goïi laø "caùi gioû thöù ba" taïi thoûa öôùc, töùc lieân quan ñeán vaán ñeà nhaân quyeàn, ñaõ ñöôïc thoâng qua vaø nhaém vaøo chuû nghóa coäng saûn nhö theá naøo.
Ngoaøi ra, qua cuoán phim taøi lieäu, ñaïo dieãn Meurice cuõng cho thaáy: maëc duø bò chia caùch bôûi böùc maøn saét, Giaùo hoäi taïi caùc nöôùc töï do vaø Giaùo hoäi ñang soáng döôùi cheá ñoä coäng saûn ñaõ khoâng bao giôø bò ñoaïn giao. Ñöùc hoàng y Jean Louis Tauran, ngöôøi ñaõ töøng laø boä tröôûng ngoaïi giao cuûa Toøa thaùnh döôùi thôøi Ñöùc Gioan Phaolo II vaø hieän ñang laø chuû tòch Hoäi ñoàng Toøa thaùnh veà ñoái thoaïi lieân toân, cuõng laø moät trong nhöõng taùc nhaân coù uy tín veà chính saùch ngoaïi giao cuûa Toøa thaùnh döôùi thôøi vò Giaùo hoaøng naøy. Ngaøy nay, muoán hay khoâng, khoù coù theå choái caõi ñöôïc söï ñoùng goùp cuûa ñöùc Gioan Phaolo II trong vieäc ñaùnh ñoå böùc töôøng Berlin vaø loâi keùo söï suïp ñoå cuûa caùc cheá ñoä coäng saûn taïi Ñoâng AÂu vaø Lieân Xoâ.
Theo nhaän ñònh cuûa baùo La Croix, cuoán phim ñaõ khoâng ñöa ra moät thaåm ñònh khaùch quan hôn veà hoaït ñoäng cuûa ñöùc Gioan Phaolo II, nhöùt laø ñoái vôùi cuoäc chieán Iraq vaø caùc bieán ñoäng taïi Chaâu Myõ Latinh.
Phaàn cuoái cuûa cuoán phim laø moät taám göông phaûn chieáu aûnh höôûng thöïc söï cuûa vò Giaùo hoaøng trong thôøi hieän ñaïi. Chæ caàn nhìn vaøo con soá caùc nhaø laõnh ñaïo theá giôùi tham döï leã an taùng Ñöùc thaùnh cha Gioan Phaolo II taïi quaûng tröôøng thaùnh Phero hoài naêm 2005 cuõng ñuû ñeå thaáy ñöôïc söùc maïnh thöïc söï cuûa Ñöùc giaùo hoaøng.
CV.