Moät soá vaán ñeà cuûa
caùc Giaùo hoäi Coâng giaùo
vuøng Trung Ñoâng
Moät soá vaán ñeà cuûa caùc Giaùo hoäi Coâng giaùo vuøng Trung Ñoâng.
Vatican (Vat. 18/10/2010) - Toùm taét moät soá vaán ñeà chính ñaõ ñöôïc caùc Nghò Phuï phaùt bieåu trong Thöôïng Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc Trung Ñoâng.
Saùng thöù Hai 18 thaùng 10 naêm 2010, Thöôïng Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc Trung Ñoâng ñaõ xong ñöôïc moät nöûa vaø nhoùm phieân khoaùng ñaïi thöù XI döôùi quyeàn chuû toïa cuûa Ñöùc Hoàng Y Leonardo Sandri, Toång Tröôûng Boä caùc Giaùo Hoäi Ñoâng Phöông. Tröôùc söï hieän dieän cuûa Ñöùc Thaùnh Cha Bieån Ñöùc 16, vò toång töôøng trình vieân, Ñöùc Toång Giaùm Muïc Antonios Naguib, Thöôïng Phuï Alessandria cuûa Giaùo hoäi Coâng giaùo Copte Ai Caäp, vaø vò thö kyù ñaëc bieät, Ñöùc Cha Joseph Souef, Toång Giaùm Muïc Giaùo Hoäi Coâng Giaùo Melkít ñaûo Chypre, ñaõ ñuùc keát caùc ñeà taøi ñöôïc caùc Nghò Phuï trình baày trong caùc baøi phaùt bieåu tuaàn qua. Chuùng lieân quan tôùi söï hieän dieän cuûa caùc kitoâ höõu taïi vuøng Trung Ñoâng, söï hieäp thoâng trong Giaùo Hoäi vaø chöùng taù Kitoâ. Sau cuøng laø moät baûn 23 caâu hoûi gôïi yù ñeå caùc Nghò Phuï thaûo luaän trong caùc phieân hoïp nhoùm vaø ñöa ra caùc ñeà nghò chung keát. Sau ñaây chuùng toâi xin toùm taét moät soá caùc ñeà taøi chính cuûa baûn töôøng trình.
Tröôùc heát laø taàm quan troïng cuûa Lôøi Chuùa maïc khaûi söù ñieäp cöùu ñoä khieán cho moïi kitoâ höõu ñeàu trôû thaønh ngöôøi loan baùo Tin Möøng theo leänh truyeàn cuûa Chuùa Gieâsu Kitoâ. Töø Gieârusalem Tin Möøng aáy ñaõ lan roäng taïi Ñoâng Phöông vaø ñöôïc phoå bieán beân Taây Phöông, laøm naûy sinh ra nhieàu Giaùo Hoäi khaùc nhau, nhöng hieäp nhaát vôùi nhau bôûi Lôøi Chuùa, caùc Bí Tích vaø giaùo huaán cuûa caùc Toâng Ñoà. Caàn phaûi canh taân yù thöùc veà söù meänh vaø loøng haêng say truyeàn giaùo naøy beân trong caùc quoác gia vuøng Trung Ñoâng vaø ôû caû nöôùc ngoaøi.
Do ñoù, vieäc thaønh laäp moät Hoïc vieän ñaøo taïo truyeàn giaùo laø ñieàu neân laøm. Ñaây laø vieäc loan baùo an bình, chöù khoâng phaûi khuynh höôùng chieâu duï tín ñoà. Chuùa Gieâsu xin caùc kitoâ höõu töôi vui laøm chöùng cho Tin Möøng cuûa Ngaøi, chöù khoâng thuyeát phuïc ngöôøi khaùc theo ñaïo. Vì töï do toân giaùo, töï do löông taâm vaø töï do theo ñaïo mình muoán laø moät trong caùc quyeàn caên baûn cuûa con ngöôøi. Caùc phöông tieän truyeàn thoâng laø moät duïng cuï raát quan trong, quùy baùu vaø höõu hieäu ñoái vôùi vieäc phoå bieán söù ñieäp tin möøng.
Trong vuøng Trung Ñoâng, tuy caùc Kitoâ höõu chæ laø moät thieåu soá soáng giöõa ñaïi ña soá daân theo Hoài giaùo, hoï cuõng laø caùc coâng daân cuûa cuûa caùc xaõ hoäi naøy. Vaø hoï goùp phaàn tích cöïc vaøo vieäc xaây döïng queâ höông ñaát nöôùc, vì theá phaûi ñöôïc ñoái xöû bình ñaúng tröôùc phaùp luaät. Caàn thaêng tieán heä thoáng chính trò xaõ hoäi döïa treân vieâc toân troïng con ngöôøi vaø caùc quyeàn töï do gaén lieàn vôùi phaåm giaù con ngöôøi, cuõng nhö thöøa nhaän vai troø cuûa toân giaùo trong cuoäc soáng coâng coäng vaø caùc giaù trò luaân lyù. Nhöng ñeå ñöôïc nhö theá, caùc Giaùo Hoäi caàn phaûi thöùc tænh vaø khích leä giaùo daân maïnh daïn daán thaân hieän dieän trong cuoäc soáng coâng coäng, haønh chaùnh, trong caùc ñaûng phaøi daân chuû ña tín ngöôõng, laøm sao ñeå söï ñoùng goùp cuûa hoï khoâng theå thieáu ñöôïc vì phaåm chaát, söï höõu hieäu vaø khaû naêng phuïc vuï coâng ích cao cuûa hoï. Giaùo huaán xaõ hoäi cuûa Hoäi Thaùnh giuùp caùc coäng ñoaøn kitoâ goùp phaàn höõu hieäu cho vieäc xaây döïng xaõ hoäi.
Tuy phaûi hy sinh raát nhieàu, coâng taùc giaùo duïc laø moâi tröôøng hoaït ñoäng öu tieân cuûa caùc Giaùo Hoäi vuøng Trung Ñoâng, vaø thöôøng khi caùc cô sôû giaùo duïc naøy cuõng coù tính caùch duy nhaát ñoái vôùi söï chung soáng hoøa bình vaø xaây döïng, ñaïi keát vaø lieân toân. Chuùng thaêng tieán vaø cuûng coá caùc giaù trò tin möøng, nhaân baûn vaø caùc quyeàn con ngöôøi, cuõng nhö phaùt huy thaùi ñoä soáng khoan nhöôïng, khoâng baïo löïc, tinh thaàn ñoái thoaïi, côûi môû, tình yeâu thöông vaø hoøa bình. Vì theá caàn phaûi duy trì caùc tröôøng hoïc, cao hoïc vaø ñaïi hoïc Coâng giaùo baèng baát cöù giaù naøo.
Beân caïnh ñoù laø caùc hoaït ñoäng baùc aùi, xaõ hoäi vaø y teá, phuïc vuï moïi thaønh phaàn xaõ hoäi vaø thaêng tieán coâng ích.
Baûn töôøng trình cuõng nhaéc tôùi caùc haäu quûa tieâu cöïc cuûa tình hình chính trò xaõ hoäi baát oån taïi vuøng Trung Ñoâng treân cuoäc soáng cuûa caùc kitoâ höõu. Caùc Nghò Phuï maïnh meõ leân aùn baïo löïc ñeán töø baát cöù phía naøo, toû tình lieân ñôùi vôùi ngöôøi daân Palestine, vaø thænh caàu coäng ñoàng quoác teá chuù yù tôùi tình traïng theâ thaûm cuûa caùc kitoâ höõu taïi Irak. Keå töø thaäp nieân 1970 hieän töôïng Hoài giaùo chính trò, bao goàm nhieàu heä phaùi khaùc nhau, lan traøn taïi Trung Ñoâng, ñaëc hieät trong theá giôùi A raäp, vaø noù muoán aùp ñaët kieåu soáng hoài giaùo cho moïi coâng daân, ñoâi khi baèng baïo löïc, khieán cho cuoäc soáng cuûa caùc kitoâ höõu bò ñe doïa naëmg neà, vaø gaây ra laøn soùng di cö laøm cho moïi Giaùo Hoäi raát aâu lo.
Caùc lyù do chính gaây ra naïn haèng trieäu ngöôøi di cö laø caùc tình traïng kinh teá chính trò toài teä, khuynh höôùng hoài giaùo quùa khích lan traøn, vieäc haïn cheá caùc quyeàn töï do vaø bình ñaúng, caùc xung khaéc giöõa ngöôøi Israel vaø ngöôøi Palestine vaø chieán tranh taïi Irak. Di cö ñoâng ñaûo nhaát laø giôùi treû, lôùp trí thöùc, caùc chuyeân vieân vaø ngöôøi khaù giaû, khieán cho Giaùo Hoäi vaø ñaát nöôùc maát ñi caùc nhaân löïc vaø taøi löïc giaù trò vaø nhieàu khaû naêng nhaát. Laøn soùng di cö ñaõ trôû thaønh moät hieän töôïng chung ñoái vôùi Kitoâ höõu cuõng nhö tín höõu hoài. Dó nhieân, di cö laø moät quyeàn töï nhieân cuûa ngöôøi daân, nhöng Giaùo Hoäi coù boån phaän khích leä tín höõu ôû laïi nhö caùc chöùng nhaân, caùc toâng ñoà vaø ngöôøi xaây döïng hoøa bình vaø thaêng tieán thònh vöôïng cho queâ höông ñaát nöôùc.
Maët khaùc, caùc giôùi chöùc chính trò xaõ hoäi cuõng caàn thaêng tieán caùc ñieàu kieän daân chuû, hoøa bình vaø phaùt trieån laøm sao ñeå Kitoâ höõu ôû laïi vuøng Trung Ñoâng.
Caùc Nghò Phuï cuõng traûi daøi caùi nhìn ra caùc coäng ñoaøn tín höõu soáng ôû nöôùc ngoaøi nhö beân Hoa Kyø, Ñaïi döông chaâu, Australia vaø nhieàu nöôùc AÂu chaâu vaø toû loøng bieát ôn caùc Giaùo Hoäi ñòa phöông ñaõ tieáp ñoùn vaø trôï giuùp hoï. Caùc vò thænh caàu caùc Giaùo Hoäi tieáp ñoùn naâng ñôõ hoï toå chöùc caùc cô caáu rieâng thích hôïp nhö giaùo xöù, tröôøng hoïc, caùc trung taâm gaëp gôõ. Coù theå chæ ñònh moät vò Giaùm Quaûn Thöôïng phuï Ñoâng Phöông ñeå phoái hôïp coâng taùc muïc vuï cho caùc tín höõu thuoäc Giaùo Hoäi cuûa mình. Rieâng ñoái vôùi caùc anh chò em phi chaâu vaø aù chaâu di cö sang Trung Ñoâng, thöôøng bò khai thaùc boùc loät, caùc Giaùo Hoäi ñòa phöông cuõng phaûi coá gaéng tieáp ñoùn, ñoàng haønh vaø trôï giuùp hoï treân bình dieän nhaân baûn, toân giaùo vaø xaõ hoäi.
Caùc Nghò Phuï cuõng ñaëc bieát chuù yù tôùi giôùi treû vaø chò em phuï nöõ, laø söùc maïnh cuûa hieän taïi vaø töông lai cuûa Giaùo Hoäi vaø xaõ hoäi, cuõng nhö caùc giaùo daân vaø caùc thöïc taïi môùi trong cuoäc soáng giaùo hoäi, giaù trò ñôøi ñan tu vaø chieâm nieäm caàn ñöôïc taùi khaùm phaù ra.
Tuy nhieân, ñeå coù theå laøm ñöôïc caùc ñieàu ñoù, phaûi cuûng coá vaø soáng söï hieäp thoâng: hieäp thoâng vôùi Maàu nhieäm caùi cheát vaø söï soáng laïi cuûa Chuùa Kitoä, döïa treân söï hieäp thoâng giöõa Thieân Chuùa Ba Ngoâi; hieäp thoâng vôùi maàu nhieäm cuûa Giaùo Hoäi duy nhaát, thaùnh thieän, coâng giaùo vaø toâng truyeàn. Söï hieäp thoâng naøy phaûi baét ñaàu beân trong töøng Giaùo Hoäi ñòa phöông moät. Do ñoù, caàn cuûng coá caùc cô caáu hieäp thoâng trong Coâng Nghò cuûa töøng Giaùo Hoäi, cuï theå nhö lieân ñôùi chia seû nhaân löïc, taøi löïc vaø cuûa caûi giöõa caùc giaùo phaän vôùi nhau, thieát laäp caùc cô caáu muïc vuï chung: moät ñaïi chuûng vieän lieân leã nghi cho moät nöôùc, moät keá hoaïch muïc vuï chung cho giôùi treû, cho vieäc daäy giaùo lyù, cho gia ñình vaø caùc laõnh vöïc chung khaùc. Môøi goïi caùc doøng tu vaø phong traøo goác taây phöông laøm vieäc taïi Trung Ñoâng duøng ngoân ngöõ, leã nghi vaø phuïng vuï baûn xöù trong khi thi haønh söù meänh, vaø hoäi nhaäp hoaøn toaøn vaøo chöông trình muïc vuï chung.
Caùc coäng ñoaøn Kitoâ phaûi hieäp nhaát vôùi nhau nhieàu hôn vaø traùnh oùc rieâng reõ ñeå coù theå ñöa ra caùc caâu traû lôøi tích cöïc cho caùc thaùch ñoá lôùn hieän nay. Caàn khích leä moät cuoäc hoïp ñònh kyø giöõa caùc Giaùm Muïc trong vuøng ñeå thieát laäp ñöôøng höôùng muïc vuï chung cho toaøn vuøng.
Treân bình dieän giaùo phaän caàn cuûng coá söï hieäp thoâng giöõa caùc Giaùm Muïc vôùi haøng giaùo só vaø giaùo daân, thaønh laäp caùc hoäi ñoàng muïc vuï lieân leã nghi, ñeà cao vai troø cuûa giaùo daân nam nöõ vaø söï tham döï cuûa hoï vaøo cuoäc soáng vaø söù meänh cuûa Giaùo Hoäi.
Rieâng ñoái vôùi haøng giaùo só, caàn naâng ñôõ vaø cuûng coá caùc hieäp hoäi thaân höõu vaø tu ñöùc linh muïc. Laøm vieäc thöøa taùc theo nhoùm tuy coù nhieàu khoù khaên, nhöng coù theå thöïc hieän ñöôïc. Coù Nghò Phuï ñeà nghò thaønh laäp moät "nhaø baêng linh muïc" hay "Hieäp hoäi linh muïc khoâng bieân giôùi" ñeå luoân luoân coù nhaân löïc saün saøng trôï giuùp caùc nôi thieáu nhaân löïc. Ñieàu naøy cuõng coù giaù trò ñoái vôùi giaùo daân. Giaùo daân vaø toaøn theå Giaùo Hoäi mong chôø nôi caùc chuû chaên vaø caùc tu só nam nöõ vaø caùc ngöôøi coù traùch nhieäm muïc vuï moät cuoäc soáng trieät ñeå saùt vôùi Tin Möøng hôn. Vì neáu khoâng coù söï giaõi toûa thaùnh thieän, cuoäc soáng vaø hoaït ñoäng cuûa caùc vò seõ caèn coãi, khoâng sinh hoa traùi.
Ñoái vôùi caùc doøng tu vaø caùc phong traøo, caùc caùc chuû chaên coù boån phaän tieáp ñoùn, khích leä, döôõng nuoâi tinh thaàn vaø hoøa nhaäp hoï vaøo cuoäc soáng vaø söù meänh cuûa Giaùo Hoäi, maø khoâng caàn phaûi sôï haõi hay gaït boû caùc thöïc taïi môùi trong Giaùo Hoäi.
Treân bình dieän ñaïi keát, caùc Giaùo Hoäi Kitoâ phaûi coá gaéng chaân thaønh thaéng vöôït caùc thaønh kieán ñeå lieân laïc vôùi nhau vaø hieåu bieát nhau nhieàu hôn, haàu nhaém tôùi töï hieäp thoâng traøn ñaày.
Coù Nghò Phuï ñeà nghò cho caùc Thöôïng Phuï Coâng Giaùo Ñoâng Phöông tham döï Maät Nghò Hoàng Y baàu Giaùo Hoaøng, vaø suy tö veà moät hình thöùc môùi cuûa vieäc thöïc thi quyeàn öu tieân, maø khoâng gaây thieät haïi cho söù meänh cuûa Giaùm Muïc Roma vaø laáy höùng töø caùc hình thöùc giaùo hoäi cuûa ngaøn naêm thöù nhaát. Ñeà taøi teá nhò naøy coù theå ñöôïc nghieân cöùu bôûi moät uûy ban lieân nghaønh, do chính Ñöùc Thaùnh Cha thaønh laäp. Coù ñeà nghò thaønh laäp uûy ban truyeàn thoâng trong Hoäi ñoàng caùc Thöôïng Phuï Coâng Giaùo Ñoâng Phöông, thoáng nhaát ngaøy leã Giaùng Sinh vaø Phuïc Sinh giöõa Giaùo hoäi Coâng giaùo vaø Giaùo hoäi Chính thoáng.
Khuynh höôùng töông ñoái hoùa luaân lyù cuûa xaõ hoäi taây phöông ñang khieán cho gia ñình laâm nguy. Vì theá vieäc daäy giaùo lyù, bôûi caùc giaùo lyù vieân ñöôïc ñaøo taïo vaø chuaån bò kyõ löôõng, raát quan troïng, laøm sao ñeå thoâng truyeàn giaùo lyù tinh tuyeàn toaøn veïn, vaø thaêng tieán caùc gía trò luaân lyù xaõ hoäi giuùp choáng laïi aûnh höôûng cuûa caùc giaùo phaùi. Caàn taän duïng caùc phöông tieän truyeàn thoâng cho coâng taùc naøy, vaø ñaåy maïnh vieäc ñaøo taïo haøng nguõ giaùo lyù vieân chuyeân nghieäp. Ngoaøi ra cuõng caàn phaûi chuù yù tôùi cuoäc soáng phuïng vuï, saên soùc caùc nôi vaø vaät duïng thôø phöôïng. Maëc duø nhieàu Nghò Phuï öôùc mong, nhöng Thöôïng Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc Trung Ñoâng ñaõ khoâng noùi tôùi vieäc canh taân phuïng vuï.
Trong töông quan vôùi Do thaùi giaùo, caùc Nghò Phuï khöôùc töø khuynh höôùng baøi semít, baøi do thaùi vaø vieäc giaûi thích moät soá caâu trong Kinh Thaùnh ñeå bieän minh cho baïo löïc. Caùc vò caàu mong giaûi phaùp hai daân toäc hai quoác gia giuùp chaám döùt caùc xung khaéc giöõa ngöôøi Israel vaø ngöôøi Palestine, vaø nhaán maïnh söï caàn thieát ñoái thoaïi treân moïi bình dieän.
Rieâng ñoái vôùi Hoài giaùo, caùc Nghò Phuï nhaán maïnh söï öu tieân cuûa chöùng taù thinh laëng ñoâi khi laø phöông theá duy nhaát loan baùo Nöôùc Thieân Chuùa. Caùc vò ñeà nghò nhìn nhöõng gì lieân heát nhö söï thaùnh thieän cuûa cuoäc soáng, vaø traùnh moïi haønh ñoäng khieâu khích. Caùc Nghò Phuï caàu mong nguyeân taéc Coran "Khoâng cöôõng baùch toân giaùo" ñöôïc thöïc thi, vì töï do toân giaùo laø neàn taûng cuûa caùc töông quan laønh maïnh giöõa caùc tín höõu kitoâ vaø hoài giaùo. Vì theá taát caû moïi ngöôøi ñeàu phaûi thay ñoåi naõo traïng ñeå thaéng vöôït khynh höôùng chæ ñeà cao toân giaùo cuûa mình, vaø ñöông ñaàu vôùi caùc vaàn ñeà chính trò xaõ hoäi, khoâng phaûi nhö caùc quyeàn caàn ñoøi hoûi cho caùc Kitoâ höõu, nhöng nhö caùc quyeàn ñaïi ñoàng cuûa con ngöôøi. Sau cuøng caùc Nghò Phuï môøi goïi taát caû moïi ngöôøi ñoaøn keát thaêng tieán thieän ích chung cuûa xaõ hoäi ñeå xaây döïng moät kinh thaønh cuûa söï hieäp thoâng vaø cho moät bình minh töôi saùng hôn cho vuøng Trung Ñoâng.
Baûn töôøng trình keát thuùc vôùi 23 caâu hoûi gôïi yù veà caùc ñeà taøi ñaõ ñöôïc trình baày ñeå caùc Nghò Phuï thaûo luaän trong caùc cuoäc hoïp nhoùm vaø ñöa ra caùc ñeà nghò cuï theå cho Thöôïng Hoài Ñoàng Giaùm Muïc ñaëc bieät vuøng Trung Ñoâng.
Linh Tieán Khaûi
(Radio Vatican)