Giaùo duïc giuùp chieán thaéng söï baát khoan nhöôïng
vaø khuynh höôùng Hoài giaùo cuoàng tín
Giaùo duïc giuùp chieán thaéng söï baát khoan nhöôïng vaø khuynh höôùng Hoài giaùo cuoàng tín.
Libang (Avvenire 22-6-2010; Asianews 17.21.23-6-2010) - Phoûng vaán oâng Antoine Massara, chuyeân vieân xaõ hoäi chính trò ngöôøi Libaêng, veà vieäc giaùo duïc nhö phöông theá chieán thaéng söï baát khoan nhöôïng vaø khuynh höôùng Hoài giaùo cuoàng tín.
Trong caùc ngaøy 16-23 thaùng 6 naêm 2010 "UÛy ban khoa hoïc quoác teá Oasis" ñaõ toå chöùc moät ñaïi hoäi veà ñeà taøi "Giaùo duïc giöõa ñöùc tin vaø vaên hoùa: ñoái thoaïi giöõa caùc kinh nghieäm Kitoâ vaø Hoài giaùo". Ñaïi hoäi dieãn ra taïi Beirut thuû ñoâ Libaêng, coù 70 ngöôøi tham döï keå caû moät soá vò laõnh ñaïo toân giaùo, caùc tu só vaø giôùi trí thöùc Coâng giaùo vaø hoài giaùo theá giôùi. Trong soá caùc tham döï vieân cuõng coù Ñöùc Hoàng Y Angelo Scola, Thöôïng Phuï Venezia, vaø Ñöùc Hoàng Y Jean Louis Tauran, Chuû tòch Hoäi Ñoàng Toøa Thaùnh ñoái thoaïi lieân toân.
Toå chöùc Oasis do Ñöùc Hoàng Y Angelo Scola, Thöôïng Phuï Venezia, thaønh laäp hoài naêm 2004 nhaèm muïc ñích thaêng tieán söï hieåu bieát giöõa caùc tín höõu Kitoâ vaø Hoài giaùo taïi caùc nöôùc coù ña soá daân theo Hoài giaùo. Ñeå ñaït muïc tieâu naøy Toå chöùc Oasis cho phaùt haønh moät nguyeät san hai laàn moãi naêm, moät baûn tin haøng thaùng, moät loaït saùch vaø coù moät ñòa chæ treân Maïng.
Ñaïi hoäi thay ñoåi nôi hoïp moät naêm taïi Venezia baéc Italia, moät naêm taïi nöôùc ngoaøi. Vieäc löïa choïn Libaêng laøm nôi trieäu taäp ñaïi hoäi laàn thöù V naøy haàu nhö baét buoäc, vì Libaêng laø quoác gia Trung Ñoâng ñaõ luoân luoân ñeà cao taàm quan troïng cuûa vieäc giaùo duïc chia seû vaø ñoái thoaïi giöõa caùc tín höõu kitoâ vaø hoài giaùo. Libaêng laø quoác gia coù tôùi 94% nam giôùi vaø 84% nöõ giôùi ñöôïc ñi hoïc, neân taàm hieåu bieát vaø taâm thöùc cuûa ngöôøi daân cuõng khaùc ngöôøi daân caùc nöôùc A raäp khaùc.
Trong hai ngaøy ñaàu, UÛy ban khoa hoïc quoác teá Oasis ñaõ vieáng thaêm vaøi vuøng taïi Libaêng. Ñöùc Hoàng Y Nasrallah Sfeir, Thöôïng Phuï Maronít Libaêng vaø oâng Tareq Mitri, Boä tröôûng giaùo duïc Libaêng, ñaõ chaøo möøng ñaïi hoäi.
Boä tröôûng Mitri ñaõ cho moïi ngöôøi bieát chính phuû Libaêng ñaõ quyeát ñònh bieán ngaøy 25 thaùng 3 leã Truyeàn Tin thaønh quoác leã. Muïc ñích laø ñeå cuûng coá cuoäc ñoái thoaïi giöõa caùc tín höõu kitoâ vaø hoài giaùo chung quanh loøng suøng kính Trinh Nöõ Maria. Theo oâng, ñoái thoaïi laø "ngoaïi giao phoøng ngöøa" giuùp baûo ñaûm hoøa bình, nhöng noù caàn coù thôøi gian ñeå trôû thaønh maïnh meõ vaø ñaùng tin caäy.
Phaùt bieåu trong ñaïi hoäi Ñöùc Hoàng Y Angelo Scola noùi: "Hoâm nay taïi Beirut naøy, chuùng ta ñaõ nghe caùc tín höõu kitoâ vaø hoài giaùo noùi veà giaùo duïc nhö yeáu toá ñònh ñoaït, ngaén haïn vaø daøi haïn, giuùp choáng laïi teä naïn quùa khích. Chính neàn giaùo duïc daäy cho chuùng ta bieát töông quan khoâng theå taùch rôøi giöõa söï thaät vaø söï töï do, laø ñieàu bò khuynh höôùng quùa khích khöôùc töø. Giaùo duïc laø con ñöôøng chính cuûa söï chung soáng giöõa caùc tín höõu kitoâ vaø hoài giaùo, neáu noù giaûi thoaùt con ngöôøi khoûi thuyeát thöïc nghieäm tuyeät ñoái vaø khoûi thuyeát quùa khích hình thöùc. Chuû thuyeát thöïc nghieäm tuyeät ñoái giaûn löôïc giaùo duïc vaøo vieäc thoâng truyeàn caùc döõ kieän khoa hoïc nhö chaân trôøi duy nhaát cuûa cuoäc soáng con ngöôøi; trong khi chuû thuyeát quùa khích hình thöùc thoâng truyeàn cho con ngöôøi caùc löôïc ñoà haønh xöû vaø thöù chaân lyù loaïi boû söï töï do tieáp nhaän, vaø vì theá noù thuùc ñaåy con ngöôøi ñi tôùi baïo löïc vaø taøn phaù xaõ hoäi".
Ñöùc Hoàng Y Jean Louis Tauran, Chuû tòch Hoäi Ñoàng Toøa Thaùnh ñoái thoaïi lieân toân, ghi nhaän raèng trong caùc xaõ hoäi Taây aâu ngöôøi treû thöôøng soáng Kitoâ giaùo nhö moät khuynh höôùng thaàn minh xa vaéng, nhöng gaàn ñaây coù caùc coäng ñoaøn môùi laøm naûy sinh ra moät neàn tu ñöùc ñöôïc ñoäng vieân hôn vaø coù tinh thaàn truyeàn giaùo nhieàu hôn. Trong khi trong theá giôùi hoài giaùo ngöôøi ta ngaïc nhieân nhaän thaáy vieäc thöïc haønh toân giaùo ñöôïc bieåu loä ra trong moïi chieàu kích cuoäc soáng caù nhaân cuõng nhö coäng ñoaøn. Tuy nhieân, caàn phaûi ghi nhaän raèng baàu khí thôø ô vôùi toân giaùo, ñaëc bieät taïi AÂu chaâu, coù theå coù hai haäu quûa ñoái vôùi ngöôøi treû hoài. Trong tröôøng hôïp thöù nhaát khuynh höôùng tuïc hoùa lan traøn khaúng ñònh moät caên tính hieáu chieán; trong caùc tröôøng hôïp khaùc noù daãn ñöa tôùi choã khoâng thöïc haønh toân giaùo naøo heát. Nhöng caùc giôùi chöùc kitoâ vaø hoài giaùo coù theå gaây yù thöùc cho caùc nhaø laøm luaät vaø caùc giaùo chöùc ñeå hoï ñeà nghò caùc luaät leä haønh xöû chaúng haïn nhö: söï toân troïng ngöôøi kieám tìm söï thaät tröôùc caùc bí aån cuûa con ngöôøi; yù thöùc pheâ bình cho pheùp phaân bieät ñieàu thaät vaø ñieàu giaû; vieäc daäy doã moät trieát lyù nhaân baûn coù khaû naêng coáng hieán caùc caâu traû lôøi lieân quan tôùi caùc vaán ñeà veà con ngöôøi, theá giôùi vaø Thieân Chuùa; vieäc ñaùnh giaù cao vaø phoå bieán caùc truyeàn thoáng vaên hoùa lôùn roäng môû cho sieâu vieät, dieãn taû khaùt voïng töï do vaø söï thaät cuûa chuùng ta.
Caùc thuyeát trình vieân hoài shiít cuõng nhö sunnít ñaõ leân aùn khuynh höôùng hoài cuõng nhö kitoâ cuoàng tín, thoâ baïo, nguy haïi cho söï chung soáng taïi Libaêng. Giaùo sö Riwan al-Sayyed, thuoäc ñaïi hoïc Beirut, theo heä phaùi sunnít, ñaõ trình baày veà "Vieäc ñaøo taïo caùc ulema giöõa söï tieáp noái vaø canh taân". Giaùo sö khoâng daáu dieám söï bi quan ñoái vôùi tình hình hieän nay, vì vieäc ñaøo taïo hieän nay ñöôïc laøm beân ngoaøi caùc cô caáu nhö ñeàn thôø hoài giaùo, töùc taïi caùc nôi môùi do caùc giaûng thuyeát vieân ñieàu haønh. Vì theá khuynh höôùng Hoài giaùo kheùp kín thaéng theá. Theo giaùo sö, hai moâ thöùc tích cöïc laø moâ thöùc Libaêng vaø moâ thöùc AÂu chaâu ñang gaëp khoù khaên: Libaêng ñaõ coù kinh nghieäm chung soáng raát maïnh meõ, nhöng ñaõ khoâng bieát ñeà ra caùc lyù do neàn taûng giuùp cuûng coá kinh nghieäm naøy. Caùc vò laõnh ñaïo ñöôïc ñaøo taïo ôû ngoaïi quoác gioûi lyù thuyeát, nhöng laïi khoâng coù khaû naêng giaûi thích vaø trao ban cho söï ña nguyeân moät töông lai. Taïi AÂu chaâu theá heä treû bò caùm doã bôûi khuynh höôùng quùa kích. Ñieån hình nhö Thoå Nhó Kyø, laø quoác gia nôi ñaûng hoài giaùo caàm quyeàn soáng chuùng vôùi chính quyeàn ñôøi, nhöng ñaõ khoâng theå roäng môû cho caùc vieãn töôïng môùi.
Trong theá giôùi hoài giaùo coù hieän töôïng quùa khích ngaøy caøng gia taêng vaø xaâm laán cuoäc soáng caù nhaân, khoâng phaûi chæ trong tröôøng hoïc nhöng caû treân caùc phöông tieän truyeàn thoâng vaø caùc chöông trình xaõ hoäi nöõa. Nhöng noù khoâng coù khaû naêng ñoái thoaïi vôùi caùc caên tính khaùc, cuõng nhö vôùi theá giôùi hoài giaùo, vaø chæ thích aùp ñaët caùc luaät leä cho cuoäc soáng tö, chaúng haïn nhö: nöõ giôùi phaûi aên maëc nhö theá naøo, phaûi caàu nguyeän ra sao vv... hay chæ trích caùc chính quyeàn nöôùc ngoaøi, trong khi laïi im laëng khoâng daùm pheâ bình caùc cheá ñoä ñoäc taøi maø hoï ñang phaûi chòu.
Sheik Hani Fahs, thaønh vieân Cao uûy Shiít Libaêng, ñaõ nhaán maïnh kinh nghieäm cuûa loøng tin taùch rôøi khoûi Nhaø nöôùc toân giaùo vaø ñöôøng loái chính trò toân giaùo; trong khi noù tìm ra moät cuoäc soáng khaùc vaø söï che chôû cuûa Nhaø nöôùc ñôøi vaø trong ñöôøng loái chính trò cuûa quoác gia. Theo oâng, caàn phaûi thaønh laäp caùc cô caáu giaùo duïc ñi saùt vôùi cuoäc soáng thöôøng ngaøy, vaø môû roäng taâm trí cho caùc tö töôûng vaø giaù trò, cho kyù öùc vaø moäng öôùc ñöôïc chia seû, taïo ñieàu kieän cho vieäc toân troïng caùc khaùc bieät cuûa tha nhaân.
Sau ñaây chuùng toâi xin göûi tôùi quùy vò vaø caùc baïn baøi phoûng vaán oâng Antoine Massara, chuyeân vieân xaõ hoäi chính trò ngöôøi Libaêng, veà vieäc giaùo duïc nhö phöông theá chieán thaéng söï baát khoan nhöôïng vaø quùa khích.
Hoûi: Thöa giaùo sö, taïi Libaêng laø moät quoác gia ña vaên hoùa vaø ña toân giaùo, ngöôøi ta ñaõ ñieàu hôïp söï ña nguyeân trong neàn giaùo duïc nhö theá naøo?
Ñaùp: Khoaûn 10 cuûa Hieán phaùp Libaêng baûo ñaûm vieäc töï do giaùo duïc, vaø thöøa nhaän quyeàn cuûa caùc coäng ñoaøn toân giaùo coù caùc tröôøng hoïc. Heä thoáng naøy taïo ñieàu kieän thuaän lôïi cho vieäc thaêng tieán neàn giaùo duïc taïi Libaêng, traùi vôùi caùc thoùi quen quoác höõu hoùa giaùo duïc nhö taïi nhieàu quoác gia A raäp khaùc. Söï phaùt trieån töï phaùt cuûa heä thoáng giaùo duïc naøy ñaõ taïo ra vieäc hoäi nhaäp khoâng cöôõng baùch, vaø laøm naûy sinh moät neàn vaên hoùa ñaëc bieät cuûa Libaêng, ñoàng thôøi noù cuõng coù saéc thaùi a raäp, töï do vaø ña nguyeân.
Hoûi: Moät vaøi thuyeát trình vieân ñaõ noùi tôùi Libaêng nhö laø moät quoác gia giöõ theá thuû, thu mình trong phaùo ñaøi, vaø coù neàn vaên hoùa bò phaân hoùa tan taønh, giaùo sö nghó sao?
Ñaùp: Nôi ñaâu coù moät söï tan taønh vaên hoùa naøo ñoù, thì noù khoâng phaûi laø haäu quûa cuûa heä thoáng giaùo duïc, nhöng laø haäu quûa cuûa söï kieän noù khoâng ñöôïc löông taâm taäp theå hôïp thöùc hoùa. Ñeå thoáng nhaát neàn giaùo duïc caàn phaûi thöøa nhaän noù. Thöïc ra vaán ñeà caùc caên tính vaên hoùa trong heä thoáng giaùo duïc taïi Libaêng, nhaát laø ñoái vôùi caùc coäng ñoaøn kitoâ, cuõng coù noãi aâu lo ñoái vôùi söï soáng coøn cuûa mình tröôùc caùc gia taêng löông boång vaø söï phaùt trieån cuûa tröôøng coâng.
Hoûi: Coù theå bieän minh cho caùc sôï haõi naøy hay khoâng thöa giaùo sö?
Ñaùp: Coù theå bieän minh ñöôïc moät phaàn naøo ñoù. Vieäc giaùo duïc chung tröôùc kia do caùc coäng ñoaøn ñaëc traùch, ñöôïc trôï giuùp bôûi caùc doøng tu vaø nhaän ñöôïc taøi trôï töø nöôùc ngoaøi, vaø töø caùc ñieàu kieän kinh teá ít oûi cuûa caùc tröôøng hoïc vaø caùc gia ñình. Vaán ñeà soáng coøn ñöôïc ñaët ra vì cuoäc khuûng hoaûng kinh teá taøi chaùnh, nhöng coù theå ñöa ra moät vaøi thích öùng. Thaät ra chính quyeàn Libaêng ñaõ khoâng bao giôø laø chính quyeàn ñoäc taøi. Ngoaøi ra caùc tröôøng coäng ñoaøn luoân luoân coù lôïi vì coù söï caïnh tranh. Nhöng ngoaøi moät quyeàn bính trung öông coù theå baûo ñaûm cho söï trung thöïc, moät söï ñoäc laäp vaên hoùa bò coâ laäp hoùa khoâng laøm naûy sinh ra caùi gì khaùc hôn, neáu khoâng phaûi laø tính caùch bình daân vaø vaøi kieåu dieãn taû ngheä thuaät.
Hoûi: Theá thì theo giaùo sö, ñaâu laø caùc yeáu toá taïo thaønh moät neàn vaên hoùa cuûa söï chung soáng trong moät xaõ hoäi coù nhieàu nhoùm daân soáng chung nhö vaäy?
Ñaùp: Tröôùc heát laø khoâng gian coâng coäng. Tra taán kieåu giaùo duïc ñoùng kín ñeå cho noù thay ñoåi thaùi ñoä ñoái vôùi ngöôøi beân caïnh, khoâng coù lôïi gì heát. Vì neáu quùy vò ñuïng chaïm tôùi thaùi ñoä vaên hoùa cuûa noù, noù seõ noåi loaïn. Theá roài coøn coù kyù öùc taäp theå, neàn vaên hoùa ñöôïc chaáp nhaän, vieäc chính trò hoùa caùc ñuïng chaïm xung khaéc, neàn vaên hoùa caån troïng trong caùc töông quan ñoái ngoaïi, vaø moät nieàm tin toân giaùo roäng môû nöõa. Ñieàu nghieâm troïng nhaát seõ laø moät vieäc giaùo duïc toân giaùo khoâng taäp trung nôi nieàm tin ñaïi ñoàng vaø roäng môû, nhöng nhö laø hieän töôïng caên tính, vôùi haäu quûa laø khieán cho ngöôøi ta döôõng nuoâi tinh thaàn phe nhoùm vaø chính trò hoùa toân giaùo. Ngaøy nay vieäc giaùo duïc toân giaùo phaûi coi chöøng, ñöøng ñeå cho toân giaùo bò leøo laùi.
(Avvenire 22-6-2010; Asianews 17.21.23-6-2010)
Linh Tieán Khaûi
(Radio Vatican)