Kitoâ höõu bò baùch haïi vì
trung thaønh vôùi Chuùa Kitoâ
Giaùo Hoäi vaø Giaùo Hoaøng
Kitoâ höõu bò baùch haïi vì trung thaønh vôùi Chuùa Kitoâ, Giaùo Hoäi vaø Giaùo Hoaøng.
Roma (Vat. 7/07/2010) - Trong lòch söû Giaùo Hoäi tín höõu ñaõ gaëp caùc thuø nghòch vaø chòu baùch haïi vì loøng trung thaønh vaø loøng toân suøng ñoái vôùi Chuùa Kitoâ, vôùi Giaùo Hoäi vaø Ñöùc Giaùo Hoaøng.
Ñöùc Thaùnh Cha Bieån Ñöùc XVI ñaõ khaúng ñònh nhö treân tröôùc hôn 8,000 tín höõu vaø du khaùch haønh höông naêm chaâu tham döï buoåi tieáp kieán chung saùng thöù Tö muøng 7 thaùng 7 naêm 2010 trong ñaïi thính ñöôøng Phaoloâ VI. Ñaây cuõng laø buoåi tieáp kieán chung cuoái cuøng, vì ban chieàu Ñöùc Thaùnh Cha seõ ñi nghæ heø taïi Castel Gandolfo, caùch Roma 30 caây soá.
Trong baøi huaán duï Ñöùc Thaùnh Cha ñaõ giôùi thieäu moät göông maët thaàn hoïc gia quan troïng khaùc nöõa trong lòch söû thaàn hoïc: ñoù laø Chaân phöôùc Giovanni Duns Scoto, soáng vaøo theá kyû XIII. Coù moät caâu khaéc treân moä ngöôøi toùm taét ñöôïc caùc neùt ñòa lyù trong tieåu söû cuûa ngöôøi: "Anh quoác tieáp nhaän ngöôøi, nöôùc Phaùp giaùo duïc ngöôøi; thaønh phoá Koeln beân Ñöùc giöõ gìn thi haøi ngöôøi; ngöôøi sinh beân Ecoát". Ñöùc Thaùnh Cha boå tuùc tieåu söû cuûa thaùnh nhaân nhö sau.
Chaéc haún ngöôøi sinh naêm 1266 trong moät laøng queâ coù teân laø Duns, gaàn Edinburgh. Ñöôïc loâi cuoán bôûi ñaëc suûng cuûa thaùnh Phanxicoâ thaønh Assisi, ngöôøi gia nhaäp gia ñình Anh em heøn moïn Phanxicoâ, vaø naêm 1291 ñöôïc thuï phong linh muïc.
Laø ngöôøi coù trí thoâng minh saùng ngôøi thích suy tö khieán cho truyeàn thoáng goïi ngöôøi laø vò "Tieán só tinh teá", Duns Scoto ñöôïc göûi ñi hoïc trieát lyù vaø thaàn hoïc taïi caùc ñaïi hoïc noåi tieáng nhö Oxford vaø Paris. Sau khi keát thuùc thaønh coâng vieäc ñaøo taïo, ngöôøi baét ñaàu daäy thaàn hoïc taïi ñaïi hoïc Oxford vaø Cambridge, roài taïi ñaïi hoïc Paris, vaø baét ñaàu chuù giaûi caùc taùc phaåm cuûa Pietro Lombardo. Caùc taùc phaåm chính cuûa Duns Scoto laø keát quûa caùc baøi giaûng daäy ñöôïc thu thaäp vaø mang teân nhöõng nôi ngöôøi daäy hoïc: Taùc phaåm Oxford (Opus Oxoniense), Töôøng trình Cambridge (Reportatio Cambrigensis), Töôøng trình Paris (Reportata Parisiensia). Khi xaûy ra xung khaéc giöõa vua Philiphe IV vaø Ñöùc Giaùo Hoaøng Bonifacio VIII, Duns Scoto töï yù rôøi xa Paris ñeå khoûi phaûi kyù vaøo taøi lieäu choáng laïi Ñöùc Giaùo Hoaøng, do nhaø vua eùp buoäc caùc tu só. Theá laø vì yeâu thöông Toøa Thaùnh Pheâroâ thaùnh nhaân rôøi boû nöôùc Phaùp cuøng vôùi caùc tu só Phanxicoâ khaùc. Söï kieän naøy cho thaáy trong lòch söû Giaùo Hoäi tín höõu ñaõ gaëp caùc thuø nghòch vaø chòu baùch haïi vì loøng trung thaønh vaø loøng toân suøng ñoái vôùi Chuùa Kitoâ, vôùi Giaùo Hoäi vaø Ñöùc Giaùo Hoaøng.
Tuy nhieân, caùc töông quan giöõa vua nöôùc Phaùp vaø Ñöùc Bonifacio VIII laïi thaân thieän trôû laïi, neân naêm 1305 Duns Scoto coù theå trôû laïi Paris ñeå daäy thaàn hoïc. Sau ñoù caùc beà treân göûi ngöôøi sang Koeln nhö giaùo sö thaàn hoïc cuûa doøng, nhöng cha qua ñôøi ngaøy muøng 8 thaùng 11 naêm 1308, khi môùi 43 tuoåi, vaø ñaõ ñeå laïi moät soá taùc phaåm quan troïng.
Ngaøy 20 thaùng 3 naêm 1993 Ñöùc Gioan Phaoloâ II ñaõ phong Chaân phöôùc cho cha vaø ñònh nghóa cha laø "ca vieân cuûa Ngoâi Lôøi nhaäp theå vaø ngöôøi baûo veä Söï thuï thai voâ nhieãm". Ñònh nghóa naøy toùm taét phaàn ñoùng goùp cuûa chaân phöôùc cho lòch söû thaàn hoïc.
Khaùc vôùi nhieàu tö töôûng gia kitoâ thôøi ñoù, Duns Scoto cho raèng caû khi loaøi ngöôøi khoâng phaïm toäi, Con Thieân Chuùa cuõng seõ nhaäp theå laøm ngöôøi. Tö töôûng hôi gaây ngaïc nhieân naøy naûy sinh, bôûi vì ñoái vôùi Duns Scoto, vieäc nhaäp theå cuûa Con Thieân Chuùa ñaõ ñöôïc Thieân Chuùa Cha döï ñònh töø ñôøi ñôøi trong chöông trình tình yeâu, vaø laø vieäc thaønh toaøn coâng trình taïo döïng. Noù khieán cho moïi thuï taïo ñöôïc traøn ñaày ôn thaùnh vaø chuùc tuïng toân vinh Thieân Chuùa muoân ñôøi trong Chuùa Kitoâ vaø nhôø Chuùa Kitoâ. Ñöùc Thaùnh Cha minh giaûi tö töôûng thaàn hoïc cuûa thaùnh nhaân nhö sau.
Thaät ra tuy yù thöùc raèng vì toäi nguyeân toå maø Chuùa Kitoâ ñaõ cöùu chuoäc chuùng ta vôùi cuoäc Khoå Naïn, caùi Cheát vaø söï Soáng Laïi, Duns Scoto nhaán maïnh raèng vieäc Nhaäp Theå laø coâng trình lôùn lao nhaát vaø xinh ñeïp nhaát trong lòch söû cöùu ñoä, vaø noù khoâng bò ñieàu kieän hoùa bôûi baát cöù söï kieän ngaãu nhieân naøo khaùc, maø laø tö töôûng ñoäc ñaùo cuûa Thieân Chuùa keát hieäp toaøn thuï taïo vôùi chính mình trong con ngöôøi vaø thòt xaùc Con cuûa Ngaøi.
Tieáp tuïc baøi huaán duï Ñöùc Thaùnh Cha noùi: nhö laø moân ñeä trung thaønh cuûa thaùnh Phanxicoâ, Duns Scoto yeâu thích suy gaãm vaø giaûng giaûi veà Maàu Nhieäm Khoå Naïn cöùu roãi cuûa Chuùa Kitoâ, dieãn taû tình yeâu meânh moâng cuûa Thieân Chuùa, laø Ñaáng quaûng ñaïi thoâng truyeàn cho con ngöôøi caùc tia saùng Loøng Laønh vaø Tình Yeâu cuûa Ngaøi. Tình yeâu naøy khoâng chæ ñöôïc veùn môû treân nuùi Soï, maø caû trong Thaùnh Theå Chí Thaùnh nöõa, maø thaùnh Duns Scoto raát toân suøng. Quan nieäm thaàn hoïc taäp trung maïnh meõ nôi Chuùa Kitoâ roäng môû chuùng ta cho söï chieâm nieäm, kinh ngaïc vaø bieát ôn: Chuùa Kitoâ laø trung taâm lòch söû vaø vuõ hoaøn, laø Ñaáng trao ban yù nghóa, phaåm giaù vaø giaù trò cho cuoäc soáng chuùng ta...
Vaøo thôøi chaân phöôùc Duns Scoto ña soá caùc thaàn hoïc gia choáng laïi giaùo lyù Ñöùc Maria voâ nhieãm nguyeân toäi, vì noù khieán cho ngöôøi ta nghó raèng Ñöùc Maria khoâng caàn ôn cöùu roãi. Ñeå giuùp moïi ngöôøi hieåu Duns Scoto khai trieån ñieåm thaàn hoïc "söï cöùu roãi phoøng ngöøa", seõ ñöôïc Ñöùc Giaùo Hoaøng Pio IX laáy laïi naêm 1854, khi long troïng ñònh nghóa tín ñieàu Ñöùc Meï voâ nhieãm nguyeân toäi. Ñöùc Maria laø tuyeät taùc coâng trình cöùu chuoäc do Chuùa Kitoâ thaønh toaøn, chính bôûi quyeàn naêng tình yeâu thöông vaø söï trung gian cuûa Chuùa maø Ñöùc Meï ñaõ ñöôïc giöõ gìn khoûi toäi toå toâng. Nhö theá Ñöùc Maria hoaøn toaøn ñöôïc Chuùa Kitoâ cöùu chuoäc, nhöng ngay töø tröôùc khi Meï ñöôïc thuï thai. Ñöùc Thaùnh Cha nhaän xeùt veà ñieåm naøy nhö sau.
Lieân quan tôùi giaùo lyù veà vieäc Voâ nhieãm nguyeân toäi, caùc thaàn hoïc gia coù giaù trò nhö Duns Scoto ñaõ ñoùng goùp tö töôûng ñaëc thuø vaø laøm giaàu cho ñieàu, maø Daân Chuùa ñaõ tin moät caùch töï phaùt nôi Ñöùc Trinh Nöõ Coù Phuùc, vaø ñaõ bieåu loä ra trong caùc cöû chæ suøng moä, trong caùc kieåu dieãn taû ngheä thuaät, vaø noùi chung trong cuoäc soáng kitoâ. Nhö theá ñöùc tin nôi söï Voâ nhieãm nguyeân toäi vaø Hoàn xaùc leân trôøi cuûa Ñöùc Trinh Nöõ ñaõ hieän dieän trong Daân Chuùa, trong khi thaàn hoïc chöa tìm ra chìa khoùa ñeå giaûi thích noù trong söï toaøn veïn cuûa giaùo lyù ñöùc tin. Nhö vaäy, Daân Chuùa ñi tröôùc caùc thaàn hoïc gia vaø taát caû ñeàu nhôø yù thöùc sieâu nhieân cuûa ñöùc tin, töùc khaû naêng do Chuùa Thaùnh Thaàn ban cho, khieán cho tín höõu chaáp nhaän thöïc taïi ñöùc tin vôùi loøng khieâm toán cuûa con tim vaø trí tueä. Trong nghóa naøy, Daân Chuùa laø "huaán quyeàn ñi tröôùc" vaø phaûi ñöôïc thaàn hoïc ñaøo saâu vaø tieáp nhaän moät caùch trí thöùc. Öôùc chi caùc thaàn hoïc gia thuoäc moïi thôøi ñaïi bieát laéng nghe töø suoái nguoàn ñöùc tin ñoù vaø duy trì ñöôïc söï khieâm toán vaø ñôn sô cuûa con treû!
Sau cuøng Duns Scoto coøn khai trieån ñeà taøi töông quan giöõa söï töï do yù chí vaø trí tueä. Thaùnh nhaân neâu baät söï töï do nhö phaåm giaù neàn taûng cuûa yù chí. Trong neàn thaàn hoïc phan sinh, tình yeâu thöông vöôït treân söï hieåu bieát vaø luoân coù khaû naêng nhaän thöùc hôn tö töôûng, nhöng luoân luoân laø tình yeâu cuûa Thieân Chuùa "logos lôøi". Trong moïi thôøi ñaïi söï töï do ñaõ laø giaác moäng lôùn cuûa nhaân loaïi ngay töø ñaàu, nhöng ñaëc bieät laø trong thôøi ñaïi taân tieán ngaøy nay. Lòch söû vaø kinh nghieäm thöôøng ngaøy ñaäy cho chuùng ta bieát raèng söï töï do ñích thaät chæ giuùp xaây döïng moät neàn vaên minh nhaân baûn thöïc söï, khi noù ñöôïc thöøa nhaän cuøng vôùi chaân lyù. Neáu noù bò taùch rôøi khoûi söï thaät, thì söï töï do trôû thaønh nguyeân lyù cuûa taøn phaù theâ thaûm, phaù huûy söï haøi hoøa noäi taâm cuûa con ngöôøi, nguoàn goác söï khieám nhieäm cuûa caùc keû maïnh hôn vaø cuûa caùc ngöôøi thoâ baïo, gaây ra khoå ñau vaø buoàn thöông cho con ngöôøi.
Chaân phöôùc Duns Scoto daäy cho chuùng ta bieát raèng trong cuoäc soáng ñieàu chính yeáu laø tin raèng Thieân Chuùa gaàn guõi chuùng ta vaø yeâu thöông chuùng ta trong Chuùa Kitoâ Gieâsu, vaø nhö theá vun troàng moät tình yeâu saâu xa ñoái vôùi Chuùa vaø vôùi Giaùo Hoäi cuûa Ngaøi. Vaø chuùng ta laø chöùng nhaân cuûa tình yeâu aáy treân traùi ñaát naøy.
Ñöùc Thaùnh Cha ñaõ chaøo tín höõu baèng nhieàu thöù tieáng khaùc nhau. Chaøo ngöôøi treû Ñöùc Thaùnh Cha noùi ngaøy muøng 6 thaùng 7 laø leã kính thaùnh Maria Goretti töû ñaïo. Tuy laø moät thieáu nöõ raát treû, nhöng ngöôøi ñaõ bieát chöùng toû söùc maïnh vaø loøng can ñaûm choáng laïi söï döõ. Ñöùc Thaùnh Cha caàu nguyeän ñeå thaùnh nöõ trôï giuùp caùc baïn treû luoân bieát löïa choïn söï thieän, caû khi coù phaûi traû giaù maéc moû ñi nöõa. Ngaøi xin thaùnh nöõ naâng ñôõ caùc anh chò em ñau yeáu trong caùc khoå ñau thöôøng ngaøy cuûa hoï, vaø caàu baàu cho caùc caëp vôï choàng môùi cöôùi luoân chung thuûy vaø toân trong nhau.
Buoåi tieáp kieán ñaõ keát thuùc vôùi Kinh Laäy Cha vaø pheùp laønh toøa thaùnh Ñöùc Thaùnh Cha ban cho moïi ngöôøi.
Linh Tieán Khaûi
(Radio Vatican)