Lieân Hieäp Quoác leøo laùi
thoáng keâ phuï nöõ cheát trong khi sinh con
Lieân Hieäp Quoác leøo laùi thoáng keâ phuï nöõ cheát trong khi sinh con.
Phoûng vaán baø Susan Yoshihara, giaùm ñoác nhoùm nghieân cöùu cuûa Hoïc vieän Gia ñình coâng giaùo vaø Quyeàn con ngöôøi Washington, veà vieäc Lieân Hieäp Quoác leøo laùi caùc thoáng keâ lieân quan tôùi soá phuï nöõ cheát khi sinh con.
Roma (Avvenire 25-5-2010) - Trong soá ra môùi ñaây nguyeät san y khoa "Lancet" cuûa Anh quoác ñaõ ñaêng keát quûa moät cuoäc nghieân cöùu cuûa caùc chuyeân vieân thuoäc caùc ñaïi hoïc Washington Hoa Kyø vaø Brisbane Australia, lieân quan tôùi caùc vuï phuï nöõ cheát vì sinh con. Theo ñoù soá phuï nöõ bò thieät maïng vì caùc khoù khaên trong khi sinh con töø 526,300 ngöôøi hoài naêm 1980 ñaõ giaûm xuoáng coøn 324,900 trong naêm 2008. Tuy nhieân oâng Richard Horton, giaùm ñoác nguyeät san Lancet, maïnh meõ toá caùo caùc aùp löïc nhaèm ngaên chaën nguyeät san ñaêng taûi keát quûa caùc nghieân cöùu noùi treân. OÂng Horton ñaõ khoâng neâu danh taùnh, nhöng cho bieát laø ñaïi dieän cuûa toå chöùc baûo veä söùc khoûe nöõ giôùi lo laéng, vì vieäc phoå bieán caùc thaønh coâng noùi treân coù theå gaây thöông toån cho caùc vuï ñaàu tö trong laõnh vöïc naøy.
Thaät ra, töø nhieàu naêm nay caùc toå chöùc Lieân Hieäp Quoác vaãn tieáp tuïc söû duïng caùc thoáng keâ sai laïc, khoâng ñöôïc caäp nhaät lieân quan tôùi soá phuï nöõ bò cheát trong khi sinh con, ñeå chöùng minh cho söï caàn thieát phaûi ra luaät cho pheùp töï do phaù thai nhö laø phöông theá baûo ñaûm an toaøn cho caùc baø meï. Tuy nhieân, caùc keát quûa do nguyeät san Lancet ñöa ra phuû nhaän laäp luaän naøy. Söï kieän soá töû cuûa caùc phuï nöõ sinh con giaûm maïnh laø do caùc yeáu toá khaùc nhö soá thuï thai giaûm taïi moät vaøi nöôùc; lôïi töùc gia taêng giuùp caûi tieán heä thoáng dinh döôõng; vieäc saên soùc söùc khoûe gia taêng; neàn giaùo duïc nöõ giôùi ñöôïc caûi tieán; coù nhieàu khaû theå trôï giuùp y khoa chuyeân nghieäp hôn nhö soá nhaân vieân y teá gia taêng, ñeå trôï giuùp nöõ giôùi trong khi sinh con.
Caùc nhaø nghieân cöùu ñaõ phaân tích soá caùc baø meï cheát khi sinh con taïi 181 quoác gia trong thôøi gian töø 1980 tôùi 2008, vaø xöû duïng taát caû caùc phöông tieän vaø cô caáu coù ñöôïc, ñeå döïng laïi lòch söû cuûa töøng quoác gia lieân quan tôùi vaán ñeà naøy. Noùi chung soá phuï nöõ cheát khi sinh con töø 422 treân 100,000 vuï sinh saûn laønh maïnh naêm 1980 giaûm töø 320 vaøo naêm 1990 xuoáng 251 vaøo naêm 2008.
Trong thôøi gian 1990-2008 quaàn ñaûo Maldive ñaït keát quûa cao nhaát, vì soá töû giaûm 8.8%; trong khi taïi Zimbabwe laïi gia taêng 5.5%. Soá töû cuûa phuï nöõ sinh con teä haïi nhaát taïi caùc quoác gia vuøng nam sa maïc Sahara. Trong naêm 2008 phaân nöûa soá phuï nöõ sinh con bò cheát thuoäc caùc nöôùc: AÁn Ñoä, Nigeria, Pakistan, Afghanistan, Etiopia vaø Coäng hoøa daân chuû Congo.
Tuy nhieân, taïi AÁn Ñoä vaø Trung Quoác ñaõ coù caùc tieán trieån khaû quan. Hoài naêm 1980 taïi AÁn Ñoä cöù 100 ngaøn vuï sinh thì coù 677 phuï nöõ bò thieät maïng, nhöng naêm 2008 chæ coøn coù 254 ngöôøi. Taïi Trung Quoác trong cuøng thôøi gian naøy soá phuï nöõ bò cheát giaûm töø 165 xuoáng coøn 40.
Keát quûa cuoäc nghieân cöùu cuõng cho thaáy moãi naêm coù 60,000 phuï nöõ mang thai cheát vì beänh AIDS hay SIDA taïi mieàn ñoâng vaø mieàn nam Phi chaâu. Trong baûn nghieân cöùu ñaêng treân nguyeät san y khoa Lancet ngöôøi ta khoâng bao giôø noùi tôùi phaù thai, vaø ñaây laø lyù do khieán cho cuoäc nghieân cöùu ñaõ gaây ra tranh luaän taïi caùc quoác gia vaø toå chöùc uûng hoä phaù thai. Vieäc giaûm 3 phaàn 4 soá töû cuûa phuï nöõ sinh con giöõa caùc naêm 1990-2015 ñaõ laø moät trong caùc muïc tieâu phaùt trieån cuûa Ngaøn naêm môùi ñöôïc 191 quoác gia cuûa Lieân Hieäp Quoác kyù nhaän. Vaø cho tôùi nay con soá nöûa trieäu phuï nöõ thieät maïng haèng naêm khi sinh con ñaõ ñöôïc duøng ñeå chöùng minh cho söï caàn thieát phaûi ra luaät cho pheùp phaù thai trong khuoân khoå chöông trình "laøm meï an toaøn". Nhöng caùc keát quûa cuûa nghieân cöùu noùi treân cho thaáy ñaây chæ laø lyù do yù thöùc heä, maø khoâng döïa treân caùc söï kieän hieån nhieân. Traùi laïi, vieäc cho töï do phaù thai coù theå khieán cho soá caùc baø meï phaûi cheát gia taêng. Ñaây ñaõ laø tröôøng hôïp cuûa Hoa Kyø, Canada vaø Na Uy: taïi Hoa Kyø giöõa caùc naêm 1990-2008 soá caùc baø meï bò cheát khi sinh con taêng töø 12 leân 17; trong khi taïi Canada taêng töø 6 leân 7 vuï vaø taïi Na Uy töø 7 leân 8 vuï. Italia hieän laø quoác gia coù soá phuï nöõ cheát khi sinh con thaáp nhaát theá giôùi: 14 vuï naêm 1980 giaûm xuoáng coøn 4 vuï naêm 2008.
Nam Phi laø tröôøng hôïp ñieån hình cho thaáy luaät cho pheùp phaù thai khieán cho soá caùc baø meï bò cheát khi sinh con gia taêng. Naêm 1980 cöù 100 ngaøn phuï nöõ sinh con thì coù 208 ngöôøi bò cheát. Naêm 1990 con soá naøy giaûm xuoáng coøn 121. Nhöng keå töø khi Nam Phi du nhaäp luaät cho pheùp töï do phaù thai, soá phuï nöõ bò cheát taêng leân 155 vuï trong naêm 2000 vaø voït leân 237 trong naêm 2008. Traùi laïi, soá phuï nöõ cheát khi sinh con raát thaáp taïi caùc nöôùc haïn cheá phaù thai moät caùch nghieâm ngaët hay hoaøn toaøn caám phaù thai nhö beân chaâu Myõ Latinh.
Taïi Sri Lanka, laø moät trong caùc nöôùc coù luaät cho pheùp phaù thai haïn cheá nhaát theá giôùi, chæ coù 30 phuï nöõ bò cheát treân 100 ngaøn vuï sinh con. Taïi ñaûo Mauritius beân Phi chaâu trong caùc naêm 1990-2008 soá phuï nöõ bò cheát khi sinh con ñaõ giaûm 4 laàn vaø 20 laàn thaáp hôn Etiopia laø moät quoác gia raát ngheøo, nhöng laø nôi chính quyeàn ñaõ ra luaät cho pheùp töï do phaù thai vì bò aùp löïc quoác teá.
Vaãn theo keát quûa cuoäc nghieân cöùu noùi treân, trong soá caùc nöôùc mieàn Nam chaâu Myõ Latinh Chile laø quoác gia ghi nhaän caùc tieán trieån tích cöïc nhaát, töø 275 vuï naêm 1969 giaûm xuoáng coøn 187 vuï naêm 2000. Giaùo sö Elard Koch thuoäc phaân khoa Y khoa ñaïi hoïc Chile, cho bieát töø thaäp nieân 1960 chính quyeàn Chile ñaõ thaêng tieán heä thoáng saên soùc söùc khoûe cho daân chuùng, baèng caùch ñaàu tö cho laõnh vöïc naøy qua vieäc ñaøo taïo nhaân vieân y teá, xaây caát caùc nhaø thöông vaø trung taâm saên soùc söùc khoûe cho daân, song song vôùi vieäc giaùo duïc söùc khoûe.
Sau ñaây chuùng toâi xin göûi tôùi quùy vò vaø caùc baïn baøi phoûng vaán baø Susan Yoshihara, Phoù chuû tòch nhoùm nghieân cöùu quoác teá kieâm Giaùm ñoác Hoïc vieän Gia ñình coâng giaùo vaø Quyeàn con ngöôøi Washington, veà söï kieän Lieân Hieäp Quoác leøo laùi caùc thoáng keâ lieân quan tôùi soá phuï nöõ cheát khi sinh con, nhaèm beânh vöïc caùc ñöôøng loái chính trò choáng sinh saûn.
Tröôùc khi giöõ hai chöùc vuï noùi treân baø Yoshihara ñaõ theo hoïc taïi Ñaïi hoïc chieán tranh haûi quaân Hoa Kyø vaø daäy moân quyeát ñònh an ninh quoác gia vaø töông quan quoác teá taïi ñaïi hoïc naøy. Baø ñaõ giöõ chöùc ñaïi taù chæ huy caùc ñôn vò thieát laäp caên cöù taùc chieán vaø caùc ñôn vò tìm kieám vaø cöùu hoä trong Vònh Thaùi Bình Döông vaø Vònh Ba Tö, kieâm coá vaán cho vò chæ huy Haïm ñoäi Ñaïi Taây Döông. Baø cuõng ñaõ töøng laøm vieäc cho vaên phoøng phoù thö Kyù Thöông Maïi quoác teá trong tö caùch nhaân vieân cuûa Toøa Baïch OÁc. Baø toát nghieäp Ñaïi hoïc Haûi quaân Hoa Kyø vaø ñaäu tieán só veà töông quan quoác teá taïi ñaïi hoïc Tufts. Choàng baø laø oâng Toshi ngöôøi Nhaät. Hai ngöôøi coù moät con gaùi vaø hieän soáng taïi Porstmouth, bang Rhode Island.
Tieán só Susan Yoshihara chuyeân nghieân cöùu veà caùc vaán ñeà can thieäp, nhaân quyeàn vaø chuû thuyeát nhaân ñaïo trong laõnh vöïc phaùp luaät quoác teá vaø chính trò. Baø laø taùc giaû cuoán saùch töïa ñeà "Lay ñoäng chieán tranh ñeå kieán taïo hoøa bình: söï can thieäp cuûa Hoa Kyø vaøo caùc cuoäc xung ñoät toaøn caàu", cuõng nhö nhieàu baøi vieát lieân quan tôùi caùc vaán ñeà keå treân, ñaëc bieät laø vieäc baûo veä quyeàn soáng cuûa caùc thai nhi. Baø ñaõ maïnh meõ toá caùo caùc UÛy ban Lieân Hieäp Quoác xuyeân taïc leøo laùi caùc thoáng keâ lieân quan tôùi soá phuï nöõ bò cheát khi sinh con ñeå beânh vöïc caùc ñöôøng loái chính trò choáng laïi vieäc sinh saûn.
Hoûi: Thöa baø Yoshihara, giaùm ñoác nguyeät san y khoa Lancet cho bieát oâng ñaõ bò caùc aùp löïc ñeå khoâng coâng boá keát quûa nghieân cuoäc cöùu lieân quan tôùi soá phuï nöõ cheát khi sinh con. Ai laø ngöôøi muoán daáu dieám caùc döõ kieän naøy tröôùc dö luaän quoác teá, thöa baø?
Ñaùp: Nhieàu ngöôøi laém, baét ñaàu laø caùc toå chöùc coå voõ phaù thai thuoäc "Lieân hieäp quoác teá laøm cha meï coù chöông trình" (International Planned Parenthood Federation) vieát taét laø IPPF. Lieân hieäp naøy bao goàm 40 toå chöùc söùc khoûe tính duïc vaø sinh saûn taïi Baéc Myõ, chaâu Myõ Latinh vaø vuøng quaàn ñaûo Caraibi.
Theá roài coøn coù toå chöùc phaù thai "Marie Stopes International" vaø caùc nhoùm khaùc nöõa. Caùc toå chöùc naøy moãi naêm nhaän haøng tyû ñoâ la töø caùc cô quan cuûa Lieân HIeäp Quoác vaø caùc hoäi nghò quoác teá döï truø cho naêm nay. Ngoaøi ra coøn coù hoäi nghò cuûa khoái G8 bao goàm caùc cöôøng quoác kinh teá theá giôùi, vôùi cuoäc tranh luaän soâi noåi lieân quan tôùi vieäc ñöa ñeà taøi phaù thai vaøo trong chöông trình nghò söï. Hoa Kyø vaø Anh quoác ñaõ gaây aùp löïc raát maïnh treân chính quyeàn cuûa thuû töôùng Canada Harper ñeå ñöa phaù thai vaøo trong chöông noùi veà "söùc khoûe cuûa ngöôøi meï". Caû caùc uûy ban khaùc nhau cuûa Lieân Hieäp Quoác cuõng coá yù duy trì caùc döõ kieän cuõ. Chaúng haïn nhö Ngaân quõy Daân Soá cuûa Lieân Hieäp Quoác, tieáp xuùc chaët cheõ vôùi caùc nhoùm phaù thai ñeå thaêng tieán vieäc ban haønh luaät cho pheùp phaù thai vaø thöïc haønh phaù thai treân toaøn theá giôùi.
Ñoù ñaõ laø kieåu hoaït ñoäng cuûa toå chöùc UNICEF, Ngaân quõy Nhi Ñoàng cuûa Lieân Hieäp Quoác, cuõng nhö cuûa Toå chöùc söùc khoûe theá giôùi OMS, vaø Ngaân haøng quoác teá, ñeå khaúng ñònh raèng caàn phaûi ra luaät cho pheùp phaù thai, hay khieán cho vieäc "phaù thai ñöôïc an toaøn" nhö caùc toå chöùc naøy thöôøng noùi, ñeå giaûm soá töû vong cuûa caùc baø meï sinh con. Do ñoù, taát caû caùc toå chöùc naøy ñeàu laø thaønh phaàn cuûa "UÛy ban söùc khoûe caùc baø meï, Sô sinh vaø Treû em" cuûa Lieân Hieäp Quoác. UÛy ban naøy saép coâng boá caùc thoáng keâ veà söùc khoûe cuûa caùc baø meï, nhöng vaãn duøng caùc döõ kieän cuõ. Vì theá hoï coá yù khoâng ñeå cho nguyeät san y khoa Lancet coâng boá caùc nghieân cöùu tröôùc baûn töôøng trình cuûa hoï.
Hoûi: Thöa baø, neáu caùc döï kieän cuõ cuûa Lieân Hieäp Quoác sai laàm moät caùch hieån nhieân nhö vaäy, taïi sao caùc toå chöùc quoác teá laïi nhaán manh treân caùc sai laàm ñoù töø bao nhieâu naêm nay? Hoï laøm nhö theá ñeå laøm gì?
Ñaùp: Nguoàn goác caùc sai laàm ñoù laø kieåu tìm hieåu vaán ñeà trong quan ñieåm yù thöùc heä, hay khuynh höôùng coá yù chöùng minh söï caàn thieát cuûa vieäc ñöa ra luaät cho pheùp phaù thai. Vieäc nghieân cöùu môùi naøy duøng moät phöông phaùp nghieân cöùu ñuùng ñaén hôn, vaø caùc keát quûa khaùc nhau moät caùch raát yù nghóa. Ngoaøi ra ngöôøi ta khoâng bao giôø noùi tôùi phaù thai hay keá hoaïch hoùa gia ñình. Nhöng caû trong caùc baûn töôøng trình cuûa mình caùc uûy ban cuûa Lieân Hieäp Quoác cuõng noùi tôùi tính caùch khoâng ñaùng tin caäy cuûa caùc döõ kieän do chính hoï ñöa ra. Thí duï baûn töôøng trình naêm 2009 cuûa toå chöùc UNICEF thöøa nhaän raèng coù ít nhaát moät phaàn ba caùc thoáng keâ ñöa ra ñaùng bò thaûo luaän. Maëc daàu vaäy, toå chöùc vaãn tieáp tuïc duøng caùc thoáng keâ ñoù ñeå thaêng tieán vieäc keá hoaïch hoùa gia ñình. Caùc giôùi höõu traùch Lieân Hieäp Quoác phaûi nhaän ra vieäc söû duïng caùc nguoàn tin khoâng ñuùng ñaén naøy do caùc chính quyeàn cung caáp.
Hoûi: Thöa baø Yoshihara, baø ñaõ nhieàu laàn toá caùo Lieân Hieäp AÂu chaâu vaø Hoa Kyø gaây aùp löïc treân caùc toå chöùc cuûa Lieân Hieäp Quoác nhaèm hôïp thöùc hoùa vieäc phaù thai treân theá giôùi, coù ñuùng vaäy khoâng?
Ñaùp: Vaâng, ñuùng theá. Lieân Hieäp AÂu chaâu roõ raøng uûng hoä vieäc ra luaät cho pheùp phaù thai, vaø cuõng duøng caùc thoáng keâ sai laàm cuûa Lieân Hieäp Quoác ñeå laøm ñieàu ñoù. Trong hoäi nghò cuûa toå chöùc Söùc khoûe theá giôùi OMS, laø cô quan quyeát ñònh caùc ñöôøng loái chính trò cuûa Lieân Hieäp Quoác trong laõnh vöïc naøy, caùc quoác gia taây aâu ñaõ baét ñaàu ñeà nghò coi vieäc phaù thai nhö laø moät phaàn cuûa "söùc khoûe cuûa ngöôøi meï", ngang haøng vôùi vieäc cho töï do phaù thai trong nöôùc hoï. Coøn taïi Hoa Kyø thì noù tuøy thuoäc chính quyeàn ñöông nhieäm. Hoï ñaõ ñeà nghò luaät phaù thai vôùi toång thoáng Bill Clinton, giôø ñaây chính quyeàn cuûa toång thoáng Barack Obama xem ra muoán theo ñuoåi muïc tieâu naøy moät caùch coøn coù heä thoáng hôn nöõa, vì ñaõ quyeát ñònh boû ra ngaân khoaûn 63 tyû myõ kim cho vieäc saên soùc söùc khoeû toaøn dieän, nhöng ñaõ khieán cho vaán ñeà söùc khoeû sinh saûn trôû thaønh taûng ñaù goùc cuûa ngaân quõy. Nhö toâi ñaõ noùi, Hoa Kyø vaø Lieân Hieäp AÂu chaâu ñang gaây aùp löïc raát maïnh treân Canada ñeå ñöa phaù thai vaøo trong chöông ñeà caäp tôùi söùc khoûe cuûa caùc baø meï trong hoäi nghò thöôïng ñænh tôùi ñaây cuûa khoái G8.
(Avvenire 25-5-2010)
Linh Tieán Khaûi
(Radio Vatican)