Y khoa vaø pheùp laï
Y khoa vaø pheùp laï.
Australia (1/06/2010) - John Cornwell laø moät taùc giaû ngöôøi Anh khaù gaây tranh caõi gaàn ñaây, nhaát laø töø luùc cho xuaát baûn cuoán Hitler's Pope vaøo naêm 1999 chæ trích Ñöùc Pioâ XII moät caùch thieáu voâ tö, sai lòch söû, cho raèng ngaøi ñaõ thoûa hieäp vôùi Quoác Xaõ vaø hoaøn toaøn im laëng tröôùc chính saùch vaø haønh ñoäng taän dieät ngöôøi Do Thaùi cuûa chuû nghóa naøy. Naêm naêm sau ñoù, oâng ta thuù nhaän: "Ngaøy nay, döôùi aùnh saùng caùc tranh luaän vaø chöùng côù tieáp theo cuoán Hitler's Pope, toâi muoán thöa raèng Ñöùc Pioâ XII coù moät phaïm vi haønh ñoäng haïn heïp ñeán noãi ta khoâng theå ñoaùn chaéc ñöôïc caùc nguyeân ñoäng löïc khieán ngaøi im laëng trong thôøi gian chieán tranh, trong luùc Roâma soáng döôùi goùt giaày cuûa Mussolini vaø sau ñoù bò Quoác Xaõ chieám ñoùng". Ngöôøi ta töôûng ngoøi buùt cuûa oâng seõ thaän troïng hôn khi noí tôùi ngoâi vò giaùo hoaøng. Nhöng khoâng, naêm 2004, oâng cho xuaát baûn cuoán A pontiff in Winter chæ trích naëng neà Ñöùc Gioan Phaoloâ II, ñöôïc Damian Thompson, chuû buùt tôø The Catholic Herald, cho laø laøm coâng vieäc cuûa moät chieác rìu vì "thaønh tích cuûa Ñöùc Gioan Phaoloâ II thöôøng bò laøm cho meùo moù moät caùch soáng söôïng". Noùi cho cuøng, caùc tröôùc taùc cuûa John Cornwell hoaøn toaøn phaûn aûnh cuoäc ñôøi cuûa taùc giaû. Sinh ra trong moät gia ñình Coâng Giaùo ngoan ñaïo, lôùn leân vaøo tieåu chuûng vieän Cotton College roài leân ñaïi chuûng vieän Oscott College naêm 1958, chaúng bao laâu sau xuaát tu vaø trong thaäp nieân 1960, theo hoïc ôû Oxford vaø Cambridge. Chính thôøi gian naøy, Cornwell boû ñaïo, trôû thaønh ngöôøi baát khaû tri. Nhöng nhôø laáy vôï Coâng Giaùo, ngöôøi ñaõ döôõng duïc caùc con oâng theo ñöùc tin Coâng Giaùo, neân 20 naêm sau khi boû ñaïo ñaõ trôû laïi vôùi nieàm tin cuûa cha oâng... nhöng laø moät ñöùc tin "da baùo" khi traéng khi ñen, nhö ta vöøa thaáy.
Gaàn ñaây, John Cornwell coù vieát moät cuoán saùch veà Ñöùc Hoàng Y John Henry Newman, ngöôøi saép ñöôïc phong chaân phöôùc vaøo thaùng 9 tôùi, khi Ñöùc GH Beâneâñíctoâ XVI qua thaêm Nöôùc Anh. Saùch vöøa ñöôïc phaùt haønh cuoái thaùng 5 naêm 2010. Ngaøy 9 thaùng 5 naêm 2010, tôø Sunday Times daønh cho oâng moät coät baùo ñeå oâng noùi leân nieàm hoaøi nghi cuûa mình veà giaù trò cuûa pheùp laï töøng ñöôïc Vatican coâng nhaän laøm caên baûn cho vieäc phong chaân phöôùc cho Ñöùc HY Newman. Cornwell cho raèng taøi lieäu veà pheùp laï cuûa Vatican "ñi vaøo laõnh vöïc ngoân töø vaø naõo traïng trung coå heát söùc bí aån". Sau ñoù oâng pheâ bình chính tính ñaùng tin veà phöông dieän y khoa cuûa "pheùp laï", khoâng queân cheâm vaøo nhieàu lôøi pheâ phaùn naëng neà ñoái vôùi Ñöùc Beâneâñíctoâ XVI.
Theo Cha John Flynn, moät nhaø phaân tích cuûa Zenit, Cornwell khoâng ñôn ñoäc trong vieäc phæ baùng ñoái vôùi vieäc söû duïng caùc tröôøng hôïp khoûi beänh caùch laï luøng. Thaùng 12 naêm 2009, sau khi Roâma coâng boá vieäc coâng nhaän moät pheùp laï caàn coù ñeå phong thaùnh cho Nöõ Tu Mary MacKillop cuûa UÙc, moät chuyeân gia y khoa ôû Sydney, David Goldstein, leân tieáng hoaøi nghi pheùp laï aáy. Trong moät baøi ñaêng treân tôø The Australian ngaøy 22 thaùng 12 naêm 2009, oâng naøy cho raèng khoâng theå xaùc ñònh ñöôïc vieäc khoûi beänh aáy laø keát quaû cuûa caàu nguyeän. Theo moät töôøng trình khaùc cuûa tôø The Australian soá ngaøy 24 thaùng 12 naêm 2009, Giaùm muïc Anh Giaùo cuûa Sydney Baéc, Glenn Davies, cuõng cuøng moät nhaän ñònh nhö theá. Vò naøy ñaët caâu hoûi: "Ai coù theå chöùng minh ñöôïc raèng caùc pheùp laï ñöôïc töôøng trình kia thöïc söï laø do Mary MacKillop laøm?"
Cha Flynn cho raèng: ñieàu may maén laø naêm ngoaùi ñaõ coù moät cuoán höôùng daãn raát tieän duïng ñöôïc xuaát baûn, baøn tôùi caùc phaûn bieän naøy vaø nhieàu phaûn bieän töông töï. Ngöôøi xuaát baûn laø Jacalyn Duffin, moät y só giöõ gheá giaùo sö Hannah Chair veà lòch söû y khoa taïi Ñaïi Hoïc Queen, Ontario, Canada. Trong cuoán saùch cuûa mình töïa laø Medical Miracles: Doctors, Saints, and Healing in the Modern World (Oxford University Press), Dufin khaûo saùt 1,400 pheùp laï töøng ñöôïc söû duïng cho caùc vuï phong thaùnh töø naêm 1588 tôùi naêm 1999.
OÙc toø moø veà pheùp laï cuûa baø ñöôïc ñaùnh ñoäng khi ñöôïc yeâu caàu khaûo saùt caùc teá baøo maãu maø sau ñoù baø môùi khaùm phaù ra laø töøng ñöôïc söû duïng trong caùc dieãn trình phong thaùnh. Khi nhaän ñöôïc moät baûn "tieåu söû" (positio, hay taøi lieäu lieân quan tôùi pheùp laï) laøm quaø, baø môùi baát thaàn hieåu ra caùc hoà sô nhö theá naøy caàn phaûi hieän dieän cho baát cöù vò naøo ñöôïc phong thaùnh.
Nhaân ôû Roâma ít laàn, baø ñaõ tìm toøi haøng traêm hoà sô nhö theá. Theo öôùc tính cuûa chính baø, baø ñaõ khaûo saùt töø 1/3 tôùi 1/2 caùc pheùp laï ñöôïc löu tröõ taïi caùc vaên khoá cuûa Vatican keå töø ngaøy luaät leä veà vieäc phong thaùnh ñöôïc ñöa ra vaøo naêm 1588.
Chöùng côù
Caùc qui ñònh môùi, voán ñöôïc ñaët ra ñeå caûi toå Giaùo Hoäi thôøi haäu Theä Phaûn, ñoøi phaûi coù vieäc caån thaän thu löôïm chöùng côù vaø sau ñoù thaän troïng khaûo saùt caùc tö lieäu bôûi caùc chuyeân vieân y khoa vaø khoa hoïc. Duffin cho hay Paolo Zacchia (1584-1659) ñoùng moät vai troø quan troïng trong vieäc ñöa ra caùc höôùng daãn naøy. Trong caùc tröôùc taùc cuûa mình, Zacchia giaûi thích nhieàu loaïi pheùp laï khaùc nhau vaø ñònh nghóa raèng ñeå moät vuï khoûi beänh ñöôïc coi laø pheùp laï, thì côn beänh phaûi thuoäc loaïi baát trò vaø vieäc khoûi beänh phaûi coù tính hoaøn toaøn vaø töùc khaéc. Duffin nhaän xeùt raèng caùc chuyeân vieân y khoa laøm vieäc cho Vatican vaãn coøn trích daãn Zacchia cho ñeán taän theá kyû 20.
Nhieàu ngöôøi pheâ phaùn vieäc laáy vieäc chöõa laønh theå lyù laøm caên baûn ñeå coâng boá moät ai ñoù laø thaùnh. Nhöng Duffin nhaän ñònh raèng nhu caàu ñoøi phaûi coù chöùng côù ñaùng tin ñaõ ñaåy dieãn trình choïn löïa höôùng tôùi vieäc chöõa laønh vì ôû ñaây coù theå coù nhöõng chöùng nhaân ñoäc laäp, trong ñoù coù baùc só. Vôùi thôøi gian, ñaõ coù nhöõng thay ñoåi trong phöông caùch phong thaùnh, nhöng khi khaûo saùt caùc hoà sô trong 4 theá kyû qua, Duffin tuyeân boá raèng baø coù aán töôïng heát söùc toát veà söï oån ñònh ñaùng khaâm phuïc trong cam keát ñoái vôùi khoa hoïc. Thöïc vaäy, Giaùo Hoäi nhaát quaùn döïa vaøo tính hoaøi nghi khoa hoïc ñeå thöû nghieäm giaù trò cuûa caùc pheùp laï. Trong caùc hoà sô pheùp laï maø Duffin khaûo saùt, baø thaáy caùc giaùo só saün saøng phuïc tuøng yù kieán cuûa caùc khoa hoïc gia. Caùc nhaø thaåm quyeàn trong Giaùo Hoäi taïm hoaõn moät phaùn ñoaùn veà hoaït ñoäng sieâu nhieân cho tôùi khi hoï xaùc tín raèng caùc chuyeân vieân khoa hoïc saün saøng nhìn nhaän bieán coá khoûi beänh laø khoâng theå giaûi thích ñöôïc. Baø quaû quyeát raèng: "Toân giaùo döïa vaøo caùi hay nhaát cuûa söï khoân ngoan nhaân baûn tröôùc khi ñaët ñeå moät phaùn ñoaùn döïa treân hoïc lyù maïc khaûi".
Moät ñieåm nöõa ñöôïc baø noùi theâm veà moái lieân heä giöõa khoa hoïc vaø toân giaùo laø: toân giaùo toû ra coù khuynh höôùng thoaûi maùi vôùi khoa hoïc hôn laø ngöôïc laïi. Vì trong caùc dieãn trình naøy, moät soá y só toû ra khoâng thoaûi maùi, nhö theå vieäc coäng taùc cuûa hoï bò coi laø moät thöù phaûn boäi ñoái vôùi yù nieäm cuûa y khoa Phöông Taây voán khoâng thöøa nhaän beänh taät hay vieäc chöõa trò coù nguoàn goác thaàn linh.
Duffin nhaän xeùt raèng trong theá kyû 19, ngöôøi Coâng Giaùo vaø ngöôøi Theä Phaûn tranh luaän vôùi nhau veà vaán ñeà lieäu vieäc khoâng giaûi thích ñöôïc moät vuï khoûi beänh coù thöïc söï coù nghóa bieán coá aáy laø moät pheùp laï hay khoâng. Baø noùi theâm raèng cuoäc tranh luaän aáy nay vaãn coøn vì nhö moät trong caùc ñoàng nghieäp cuûa baø cho bieát neáu ta khoâng bieát giaûi thích caùch töï nhieân, thì haún phaûi coù thöù giaûi thích khaùc.
Tuy nhieân, theo Duffin, thaùi ñoä nhö theá thöïc söï khoâng giaûi ñaùp ñöôïc vaán naïn chuû yeáu nhaát lieân quan tôùi caùc pheùp laï y khoa. Thaùi ñoä duy thöïc nghieäm (positivist), moät thaùi ñoä voán töø choái khoâng chaáp nhaän pheùp laï, chuû tröông raèng ta phaûi coi baát cöù ñieàu laï luøng naøo laø aûo giaùc hay doái traù, vì chæ coù moät theá giôùi töï nhieân maø thoâi. Duffin cho raèng vieäc tin töôûng nhö theá vaøo vieäc giaûi thích töï nhieân, thöïc teá, chæ laø moät nieàm tin mang maët naï söï kieän. Noùi caùch khaùc, quaû quyeát raèng moät pheùp laï ñôn thuaàn chæ laø truyeän khoâng theå xaåy ra thì ñaâu coù thuaän lyù hôn hay thuaän lyù keùm moät haønh vi ñöùc tin, voán xaùc quyeát pheùp laï laø ñieàu coù theå xaåy ra.
Theo Duffin, söï khaùc nhau giöõa phöông thöùc toân giaùo vaø phöông thöùc duy thöïc nghieäm heä ôû vieäc giaûi thích chöùng côù. Qui ñieån y khoa laø qui ñieån phaùt sinh töø truyeàn thoáng choáng duy thaàn, trong khi ñoái vôùi toân giaùo, moïi giaûi thích khoa hoïc coù giaù trò phaûi ñöôïc loaïi boû tröôùc khi ngöôøi ta coù theå coâng boá moät pheùp laï. Trong caû hai phöông thöùc, ñeàu coù ñieàu khoâng bieát, nhöng ngöôøi toân giaùo saün saøng chaáp nhaän vai troø taùc nhaân cuûa Thieân Chuùa.
Kieán thöùc y khoa
Vì nhieàu ngöôøi vaãn chöa chòu nhìn nhaän khaû theå Thieân Chuùa coù theå can thieäp, neân Giaùo Hoäi Coâng Giaùo chaéc chaén phaûi heát söùc thaän troïng trong vieäc söû duïng caùc taøi nguyeân y khoa ñeå coù theå loaïi boû baát cöù loái giaûi thích töï nhieân naøo cho vieäc khoûi beänh. Trong moät chöông cuûa Saùch, Duffin ñaõ khaûo saùt vieäc söû duïng kieán thöùc y khoa vaøo dieãn trình phong thaùnh. Tröôùc nhaát, Vatican khoâng thöøa nhaän laø laønh beänh laï luøng nôi ngöôøi naøo töø khöôùc vieäc chöõa chaïy chính thoáng cuûa y khoa, ñeå chæ tin vaøo ñöùc tin. Vieäc ñieàu trò cuûa caùc baùc só cung caáp cho ta chöùng côù y khoa khaùch quan, traùnh ñöôïc baát cöù söï thao tuùng naøo ñoái vôùi tröôøng hôïp ñang baøn.
Nhôø khaûo saùt caùc hoà sô, Duffin thaáy raèng moãi ngaøy caùc chöùng côù cuûa baùc só caøng ñöôïc coi troïng hôn. Caùc hoà sô ñöôïc baø khaûo saùt cho thaáy trong theá kyû 17, trung bình moãi hoà sô phong thaùnh ñeàu coù moät baùc só ñieàu trò ñöôïc neâu danh, nhöng chæ moät thieåu soá ñích thaân ra laøm chöùng. Tuy nhieân, sau naêm 1700, ít nhaát coù töø 1/3 hay nhieàu hôn caùc y só ñöôïc neâu teân trong hoà sô ñaõ ñích thaân ñöùng ra laøm chöùng.
Haï baùn theá kyû 17, chöùng côù cuûa caùc y só ñieàu trò cho beänh nhaân ñaõ ñöôïc boå tuùc baèng caùc quan saùt vieân y khoa ñoäc laäp. Sau cuøng, con soá caùc baùc só chuyeân moân ñöôïc tham khaûo ñaõ gia taêng ñaùng keå ñeán ñoä ngang baèng hay coù khi vöôït caû con soá caùc y só ñieàu trò. Duffin cuõng nhaán maïnh raèng Giaùo Hoäi khoâng chæ hoaøn toaøn döïa vaøo caùc baùc só Coâng Giaùo maø thoâi. Caùc cuoäc ñieàu tra coù xem seùt tôùi ñöùc tin cuûa moïi nhaân chöùng, keå caû cuûa caùc baùc só. Tröôùc theá kyû 20, phaàn lôùn caùc pheùp laï xaåy ra trong caùc nöôùc thuoäc AÂu Chaâu, nôi phaàn ñoâng caùc baùc só laø ngöôøi Coâng Giaùo. Tuy nhieân, nhieàu ngöôøi thuù nhaän laø hoï khoâng thöôøng xuyeân thöïc haønh nieàm tin cuûa mình, moät soá coøn cho laø mình töøng bò vaï tuyeät thoâng. Nhöng khoâng ai bò loaïi laøm nhaân chöùng caû. Nhöõng naêm gaàn ñaây, caùc baùc só thuoäc caùc tín ngöôõng khaùc vaø ngay nhöõng ngöôøi coâng khai tuyeân boá mình voâ tín ngöôõng vaãn ñaõ ñöùng ra laøm chöùng. Cuoái cuøng, moät pheùp laï chæ ñöôïc coâng boá khi caùc baùc só saün saøng nhìn nhaän mình khoâng bieát ngöôøi beänh laønh beänh ra sao khi phöông phaùp ñieàu trò y khoa toát nhaát ñaõ thaát baïi. Moät söï nhìn nhaän maø naõo traïng kieâu haõnh hieän ñaïi voán tin vaøo kieán thöùc vaø khoa hoïc ngaøy nay khoù maø ñöa ra ñöôïc. Chæ coù ñieàu: nhöõng ngöôøi coù tín ngöôõng nhö John Cornwell hay giaùm muïc Anh Giaùo Glenn Davies ñaõ toû ra coøn khoù nhìn nhaän söï thaät aáy hôn caùc nhaø khoa hoïc nöõa.
Vuõ Vaên An