Thaùng 5 vaø caùc Ñeàn Thaùnh
kính Ñöùc Meï taïi Italia
Thaùng 5 vaø caùc Ñeàn Thaùnh kính Ñöùc Meï taïi Italia.
Rama (Avvenire 8-5-2010) - Cöù moãi ñoä thaùng 5 veà, tín höõu Coâng Giaùo Italia laïi coù thoùi quen ñi haønh höông thaêm vieáng haøng traêm nhaø thôø vaø trung taâm Thaùnh Maãu ñoù ñaây treân toaøn nöôùc. Caùc nhaø thôø vaø trung taâm kính Ñöùc Meï naûy sinh taïi nhöõng nôi Ñöùc Meï ñaõ hieän ra hay laøm pheùp laï hoaëc ban ôn cho caùc tín höõu doïc daøi lòch söû cuûa Giaùo Hoäi Italia.
Moät trong nhöõng ñeàn thaùnh coå xöa vaø noåi tieáng nhaát laø ñeàn thaùnh Ñöùc Meï Ban Ôn, hay cuõng goïi laø ñeàn thaùnh Ñöùc Meï Mentorella, caùch Roma vaøi chuïc caây soá. Ñeàn thaùnh naøy ñöôïc xaây treân moät ngoïn nuùi, nôi töông truyeàn Chuùa Gieâsu ñaõ hieän ra vôùi Placido, moät quan töôùng cuûa hoaøng ñeá Traiano cai trò ñeá quoác Roma töø naêm 98 ñeán 117, vaø Chuùa môøi goïi oâng theo Ngaøi. Veà tôùi Roma töôùng Placido xin theo ñaïo vaø ñöôïc röûa toäi laáy teân laø Eustachio vaø ñaõ ñöôïc phuùc töû ñaïo cuøng vôùi nhieàu Kitoâ höõu khaùc. Ngaøy muøng 7 thaùng 10 naêm 1978, Ñöùc Hoàng Y Karol Wojtila ñaõ ñeán haønh höông nôi ñaây vaø quøy caàu nguyeän döôùi chaân töôïng Ñöùc Meï. Ít ngaøy sau ñoù Maät Nghò caùc Hoàng Y ñaõ baàu ngöôøi laøm Giaùo Hoaøng laáy teân laø Gioan Phaoloâ II.
Taïi Monte San Savino thuoäc tænh Arezzo, caùch Roma 210 caây soá, coù ñeàn thaùnh "Ñöùc Baø Vertighe". Trong nhaø thôø naøy coù moät aûnh Ñöùc Meï veõ treân goã, goïi laø icone Ñöùc Baø Al. Töông truyeàn böùc aûnh naøy thuoäc nhaø nguyeän nhoû naèm treân moät maûnh ñaát bò hai anh em nhaø kia tranh giaønh nhau. Hoï to tieáng caõi nhau vaù chöûi ruûa nhau tröôùc aûnh Ñöùc Meï vaø quyeát ñònh ñaáu kieám moät soáng moât coøn vôùi nhau ñeå giaûi quyeát vaán ñeà. Ñoù laø chieàu ngaøy muøng 6 thaùng 7 naêm 1100. Nhöng ñeâm hoâm aáy nhaø nguyeän nhoû töï nhieân bieán maát khoûi ñaùm ñaát aáy vaø ñem aûnh Ñöùc Meï ñeán Vertighe. Teân goïi Vertighe phaùt xuaát töø tieáng Latinh "vertex" coù nghóa laø ñænh ñoài. Vaø töø ñaáy ngoïn ñoài Vertighe noåi tieáng vì coù nhaø nguyeän vaø aûnh Ñöùc Meï. Nhieàu ngöôøi ñeán caàu khaån Ñöùc Meï vaø ñaõ ñöôïc nhaän lôøi.
Taïi Castelleone thuoäc tænh Cremona mieàn baéc Italia, coù ñeàn thaùnh "Meï Thöông Xoùt". Ngaøy 11 thaùng 5 naêm 1511 Ñöùc Meï hieân ra vôùi moät baø goùa laøng Castelleone teân laø Domenica, khi baø treân ñöôøng ñi laøm vieäc taïi caùnh ñoàng nho. Ñöùc Meï xin baø chuyeån söù ñieäp keâu goïi daân chuùng caàu nguyeän vaø saùm hoái vaø xaây moät ñeàn thôø daâng kính Meï. Nhöng khoâng ai theøm tin lôøi baø keå laïi. Ngaøy hoâm sau baø laïi ñöôïc thò kieán trong cuøng choã hoâm tröôùc, baø bò caâm vaø chaân tay bò taät. Baø vaát vaû trôû veà trình dieän vôùi daân laøng. Cha sôû laø Don Zoveni cuõng khoâng tin, vaø khi cha ñuïng vaøo caùnh tay cuûa baø Domenica, laäp töùc cha cuõng bi lieät caùnh tay. Ngaøy 13 thaùng 5 toaøn daân laøng ñi theo baø Domenica ra caùnh ñoàng nho. Ñöùc Meï hieän ra vôùi baø laàn thöù ba vaø töùc khaéc cha Zoveni ñöôïc laønh tay, trong khi baø Domenica phaûi chôø ngaøy hoâm sau khi Ñöùc Meï hieän ra vôùi baø laàn thöù tö môùi noùi ñöôïc vaø khoûi baïi hai caùnh tay. Cuøng vôùi baø coù raát nhieàu ngöôøi ñöôïc khoûi beänh taät trong ngaøy hoâm ñoù. Giaùo xöù baét ñaàu xaây ñeàn thaùnh kính Ñöùc Meï vaø ñeàn thaùnh ñöôïc khaùnh thaønh naêm 1515. Tín höõu tuoán veà haønh höông raát ñoâng vaø ñöôïc Ñöùc Meï ban nhieàu ôn laønh. Naêm 1580 Ñöùc Cha Nicoloø Sfondrati, Giaùm Muïc giaùo phaän Cremona, sau naøy seõ laø Ñöùc Giaùo Hoaøng Gregorio XIV, chính thöùc thöøa nhaän pheùp laï.
Ngaøy thöù ba 11 thaùng 5 naêm 2010 Ñöùc Cha Jacques Perrier, Giaùm Muïc Loä Ñöùc Tarbes, ñaõ chuû söï caùc leã nghi khai maïc möøng 500 naêm Ñöùc Meï hieän ra taïi Castelleone. Thaùnh leã taï ôn keát thuùc ñöôïc Ñöùc Cha Dante Lafranconi, Giaùm Muïc Cremona chuû söï ngaøy 15-5-2010.
Gaàn thaønh phoá caûng Livorno baéc Italia, coù ñeàn thaùnh "Ñöùc Trinh Nöõ dieãm phuùc ban ôn". Goác gaùc cuûa ñeàn thaønh naøy nhö sau: ngaøy 15 thaùng 5 naêm 1345 coù moät muïc ñoàng queø chaân ñang chaên chieân thì chôït nhaän thaáy moät hình Ñöùc Meï veõ treân goã. Anh lieàn quøy xuoáng thì nghe tieáng noùi: "Con haõy caàm laáy vaø mang Ta ñi tôùi choã naøo con thaáy naëng khoâng mang noåi nöõa thì boû Ta xuoáng".
Anh ta lieàn tay choáng naïng tay oâm hình Ñöùc Meï leân ngoïn ñoài Montenero, vaãn ñöôïc daân chuùng coi nhö nôi truù aån cuûa boïn troäm cöôùp vaø goïi laø "nuùi quûy". Leân tôùi ñænh ñoài, anh caûm thaáy böùc bình Ñöùc Meï naëng quùa neân ñeå xuoáng ñoù. Vöøa luùc aáy anh caûm thaáy caùi chaân quøe cuûa mình cuõng töï nhieân nheï haún ñi vaø ñöôïc laønh laën. Anh xuoáng ñoài vaø keå laïi cho moïi ngöôøi nghe chuyeän laï xaûy ra, vöøa keå vöøa vung caây naïng anh vaãn duøng ñeå ñôõ chaân bò queø. Theá laø daân chuùng keùo nhau leân ñoài toân kính hình Ñöùc Meï. Caû chính quyeàn daân söï cuõng hieäp yù vôùi daân vaø quyeát ñònh xaây moät nhaø nguyeän nhoû ñeå giöõ hình Ñöùc Meï vaø laøm nôi caàu nguyeän. Sau ñoù ñaõ coù moät nhaø thôø nhoû ñöôïc xaây leân ñeå kính Ñöùc Meï goïi laø nhaø thôø "Ñöùc Meï nhoû". Töø theá kyû XVIII ñeàn thaùnh naøy do caùc cha doøng Bieån Ñöùc troâng coi, vaø coù caùc phoøng tröng baày caùc kyû vaät taï ôn Ñöùc Meï lôùn nhaát Italia. Töø nhieàu theá kyû qua tín höõu caùc giaùo phaän vuøng Toscana coù thoùi quen ñeán haønh höông ñeàn thaùnh Ñöùc Baø Montenero vaøo thaùng 5 vaø ñem theo daàu ñeå daâng kính Ñöùc Meï. Daàu naøy ñöôïc duøng ñeå ñoát ngoïn ñeøn chaàu tröôùc aûnh Ñöùc Meï. Ngaøy 15 thaùng 5 naêm 1947 Ñöùc Giaùo Hoaøng Pio XII tuyeân boá Ñöùc Meï Montenero laø "Baø Chuû thieân quoác toaøn vuøng Toscana".
Trong tænh Udine taây baéc Itallia, coù ñeàn thaùnh "Trinh Nöõ dieãm phuùc ban ôn". Vaøo giöõa theá kyû XV coù moät con haàu cuûa moät vò quan thuoäc trieàu ñình Venezia laøm vieäc trong beáp, nhöng bò tai naïn haàu nhö ñöùt haún moät baøn tay. Baø ta vaø vò quan chaïy ñeán caàu khaán tröôùc hình Ñöùc Meï treo trong laâu ñaøi, vaø Ñöùc Meï ñaõ chöõa laønh baøn tay cuûa baø. Böùc hình ñoù hieän ñöôïc löu giöõ trong ñeàn thaùnh kính Ñöùc Meï. Treân töôøng coù raát nhieàu kyû vaät taï ôn cuõng nhö naïng vaø gaäy cuûa nhöõng ngöôøi taøn taät ñaõ ñöôïc chöõa laønh ñeå laïi ñeå taï ôn Ñöùc Meï, ñoàng thôøi cuõng laø caùc chöùng tích loøng xoùt thöông cuûa Ñöùc Meï ñoái vôùi nhöõng ngöôøi oám yeáu taät nguyeàn.
Taïi Capurso trong tænh Bari nam Italia, coù ñeàn thaùnh Ñöùc Meï Bisantin Thaùnh Maria cuûa Gieáng Nöôùc. Söï tích ñeàn thaùnh naøy nhö sau. Naêm 1705 coù linh muïc teân laø Domenico Tanzella bò ñau naëng. Ñöùc Meï hieän ra vôùi cha vaø truyeàn cho cha uoáng nöôùc cuûa moät caùi gieáng coå coù teân laø Thaùnh Maria, vaø Ñöùc Meï xin cha xaây moät nhaø thôø kính Ñöùc Meï. Cha vaâng lôøi cho ngöôøi tôùi kín nöôùc gieáng Thaùnh Maria veà uoáng vaø ñöôïc khoûi beänh. Sau ñoù cha ñeán thaêm gieáng vaø tìm thaáy trong caùc ñoáng gaïch vuïn moät aûnh Ñöùc Meï boàng Chuùa Haøi Ñoàng kieåu Bisantin veõ treân töôøng. Töø hai theá kyû nay aûnh naøy ñöôïc tröng baøy trong nhaø thôø Thaùnh Maria cuûa Gieáng Nöôùc.
Taïi Borgo Maggiore cuûa Coäng hoøa San Marino, trung Baéc Italia, tín höõu toân kính Ñöùc Meï UÛi An hay Ñöùc Meï del Greppo hay della Ruppe sau khi xaûy ra traän ñoäng ñaát lôùn hoài naêm 1781. Haøng naêm vaøo Chuùa Nhaät thöù nhaát thaùng 6 tín höõu cöû haønh leã kính Ñöùc Meï ñeå caûm taï Ñöùc Meï ñaõ che chôû San Marino khoâng bò hö haïi vì traän ñoäng ñaát hoài theá kyû XVIII.
Taïi tænh Foggia mieàn Nam Italia, coù ñeàn thaùnh Ñöùc Meï 7 Khaên caát giöõ moät hình Ñöùc Meï veõ treân goã. Naêm 1067 khi phong traøo phaù huûy caùc aûnh töôïng thaùnh noåi leân, tín höõu ñaõ tìm thaáy hình Ñöùc Meï troâi treân soâng Puglia. Vaøo naêm 1731 Ñöùc Meï ñaõ hieän ra nhieàu laàn vôùi toaøn daân trong khi thaønh phoá naøy bò traän ñoäng ñaát taøn phaù.
Traän dòch haïch xaûy ra taïi Macerata, trung Italia, hoài naêm 1447 cuõng laø dòp khieán cho daân chuùng taïi ñaây quyeát ñònh xaây moät nhaø thôø nhoû kính Ñöùc Meï ñeå xin Meï baàu cöû Thieân Chuùa Toái Cao cho ngöng dòch haïch. Naêm theá kyû sau Macerata ñöôïc tuyeân boá laø "thaønh phoá cuûa Ñöùc Maria".
Taïi Castello trong tænh Perugia baéc Italia, naêm 1348 xaûy ra moät traän dòch haïch raát lôùn khieán cho moät phaàn ba daân soá toaøn vuøng bò cheát. Vì vaäy coù moät thöôøng daân xaây leân moät nhaø nguyeän nhoû kính Ñöùc Meï Qua Ñôøi treân ngoïn ñoài Canoscio gaàn ñoù ñeå töôûng nieäm caùc naïn nhaân ñaõ cheát. Ñeàn thaùnh hieän nay ñöôïc xaây treân nhaø nguyeän cuõ thuoäc theá kyû XIV, vaãn coøn mang caùc veát ñaïn cuûa thôøi ñeä nhò theá chieán.
Taïi San Terenzo a Mare trong tænh La Spezia, cuõng coù moät trung taâm thaùnh maãu goïi laø ñeàn thaùnh Ñöùc Meï Arena. Trong traän dòch haïch Taây Ban Nha naêm 1804, vaø trong thaäp nieâm 1940, töùc thôøi ñeä nhò theá chieán, daân chuùng cuõng chaïy ñeán khaån caàu söï trôï giuùp cuûa Meï Maria vaø ñöôïc Meï ban ôn.
Töôïng Ñöùc Baø Creta vaø Ñöùc Baø ban ôn cuõng ñöôïc toân kính taïi ñeàn thaùnh Castellazzo Bormida trong tænh Alessandria baéc Italia, ngay töø naêm 1630 khi xaûy ra moät traän dòch haïch lôùn trong vuøng naøy. Töø naêm 1947 tôùi nay caùc ngöôøi ñi xe moâtoâ choïn Ñöùc Meï Creta laøm Boån Maïng vaø keùo nhau tôùi ñaây haønh höông.
Nhöng Ñöùc Meï khoâng chæ can thieäp trong nhöõng tai öông vaø bieán coá lôùn, maø cuõng cho thaáy söï hieän dieän cuûa Meï trong cuoäc soáng thöôøng ngaøy nöõa. Taïi Pomigliano treân söôøn nuùi Vesuvio nam Italia, coù ñeàn thaùnh Ñöùc Meï dell'Arco. Treân maët Ñöùc Meï coù moät doøng maùu chaûy xuoáng töø maét beân phaûi. Lyù do laø vaøo theá kyû XV coù moät tín höõu tính tình noùng naûy. Bò thua trong moät traän chôi bun oâng vaêng tuïc vaø laáy teân Ñöùc Meï maø chöûi theà, khieán cho Ñöùc Meï phaûi chaûy nöôùc maét maùu. Ñoù laø töôïng Ñöùc Meï Pomigliano vôùi doøng leä maùu ôû maù beân phaûi, ñöôïc caùc tín höõu Pomigliano toân kính töø ñoù ñeán nay.
Taïi Firenze trung baéc Italia, coù ñeàn thaùnh Ñöùc Meï Truyeàn Tin raát thaùnh trong ñoù caát giöõ moät hình Ñöùc Meï. Maët Ñöùc Meï do baøn tay cuûa moät ngöôøi voâ hình veõ. Töông truyeàn keå raèng hoïa só taùc giaû veõ böùc aûnh naøy ñaõ caàu nguyeän vôùi Ñöùc Meï raát laâu, vaø oâng xin Ñöùc Meï giuùp oâng veõ göông maët thaät cuûa Ñöùc Meï. Ñeå ñôïi Ñöùc Meï nhaän lôøi oâng veõ thaân mình Ñöùc Meï tröôùc. Nhöng boãng döng vaøo moät buoåi saùng naêm 1252, oâng thaáy maët Ñöùc Meï cuõng ñaõ hoaøn taát. Töø hôn 7 theá kyû qua caùc nhaø pheâ bình hoäi hoïa ñaõ thaéc maéc veà böùc veõ naøy, trong khi tín höõu tieáp tuïc ñeán kính vieáng, caàu xin vôùi Ñöùc Meï vaø nhaän ñöôïc raát nhieàu ôn laønh hoàn xaùc.
Tuy nhieân taïi Siracusa treân ñaûo Sicilia mieàn nam Italia, coøn coù moät ñeàn thaùnh noåi tieáng khaùc, haøng naêm thu huùt nöûa trieäu tín höõu haønh höông kính vieáng: ñoù laø ñeàn thaùnh Ñöùc Baø Nöôùc Maét. Chuyeän laï xaûy ra trong gia ñình cuûa moät caëp vôï choàng treû teân laø Ianusso. Töø ngaøy 29 thaùng 8 cho tôùi ngaøy muøng 1 thaùng 9 naêm 1953 AÛnh Traùi Tim Voâ Nhieãm Nguyeân Toäi Ñöùc Meï baèng thaïch cao treo ôû ñaàu giöôøng gia ñình Ianusso lieân tuïc chaûy nöôùc maét. Nhieàu ngöôøi ñaõ tôùi thaêm, chöùng kieán söï laï taän maét, ñaõ rôø vaø neám thöû nöôùc maét coù vò maën nhö nöôùc maét ngöôøi. Ñaøi truyeàn hình Italia cuõng cho phoùng vieân tôùi quay phim vaø töôøng thuaät. Toøa Toång Giaùm Muïc Siracusa ñaõ cho ñieàu tra, vaø phaân tích nöôùc maét trong phoøng thí nghieäm. Keát quûa khoa hoïc cho bieát ñoù laø nöôùc maét ngöôøi thaät.
Töø hôn nöûa theá kyû qua doøng nöôùc maét ñoù cuûa Ñöùc Meï ñaõ bieán thaønh moät doøng suoái ôn thaùnh loâi cuoán haøng chuïc trieäu ngöôøi tôùi kính vieáng vaø haønh höông. Nöôùc maét Ñöùc Meï ñöôïc höùng vaø ñöïng trong moät loï thuûy tinh nhoû, vaø cöù vaøo ngaøy 29 moãi thaùng, tín höõu haønh höông ñeàu tham döï cuoäc röôùc töø ñöôøng Orti, nôi coù nhaø cuûa gia ñình Ianusso ñeán ñeàn thaùnh Ñöùc Meï. Cha Nino Siringo, quaûn lyù ñeàn thaùnh, cho bieát tín höõu khoâng tham döï cuoäc röôùc vì toø moø, nhöng hoï tham döï vôùi taát caû ñöùc tin saâu xa, vì muoán ñaùp traû laïi lôøi Meï Maria keâu môøi moïi con caùi hoaùn caûi ñôøi soáng vaø cung caùch suy tö haønh xöû, lôøi keâu môøi ñöôïc noùi leân baèng chính nöôùc maét ñôùn ñau cuûa Meï.
(Avvenire 8-5-2010)
Linh Tieán Khaûi
(Radio Vatican)