Toân giaùo vaø chính saùch
ñoái ngoaïi cuûa Hoa kyø
Toân giaùo vaø chính saùch ñoái ngoaïi cuûa Hoa kyø.
Washington - [The Washington Post 3/05/2010] - Kính thöa quyù vò, caùc baïn thaân meán, Hoâm 30 thaùng 4 naêm 2010, UÛy ban Töï Do Toân Giaùo Theá Giôùi cuûa Hoa kyø ñaõ cho coâng boá baûn phuùc trình thöôøng nieân veà tình traïng töï do toân giaùo treân theá giôùi. Trong baûn phuùc trình, UÛy ban naøy ñeà nghò ñöa Vieät nam trôû laïi danh saùch nhöõng nöôùc caàn ñöôïc löu yù moät caùch ñaëc bieät vì nhöõng vi phaïm töï do toân giaùo. Nhaân dòp naøy, chuùng toâi xin ñöôïc trích ñoïc baøi vieát coù töïa ñeà "toân giaùo vaø chính saùch ñoái ngoaïi cuûa Hoa kyø" cuûa kyù giaû Leonard Leo, ñaêng treân baùo "The Washington Post" trong soá ra gaàn ñaây.
Ñaàu thaùng 12 naêm 2009, moät phaùi ñoaøn cuûa UÛy ban Töï Do Toân Giaùo Theá Giôùi cuûa Hoa kyø ñaõ ñeán Sudan ñeå thaåm ñònh tình hình tröôùc khi dieãn ra cuoäc baàu cöû vaøo thaùng Tö naêm 2010. Phaùi ñoaøn naøy ñaõ coù maët taïi thuû ñoâ Khartoum khi moät soá nhaø tranh ñaáu oân hoøa bò giam giöõ vì yeâu caàu thoâng qua nhöõng caûi toå veà an ninh vaø hình söï. Phaùi ñoaøn ñaõ gaëp oâng Yasir Arman, moät daân bieåu quoác hoäi ra tranh cöû toång thoáng vaø sau nay bò giam giöõ vaø ñaùnh ñaäp.
Cuoái thaùng gieâng naêm 2010, moät phaùi ñoaøn cuûa UÛy Ban cuõng ñaõ ñeán Cairo, Ai caäp, chæ vaøi ngaøy sau khi 6 tín höõu Kitoâ Copte vaø moät ngöôøi Hoài giaùo bò baén guïc khi hoï vöøa tham döï Leã Ñeâm Giaùng Sinh taïi laøng Naga Hammadi. Tình traïng caêng thaúng veà chính trò vaø toân giaùo laø ñieàu coù theå thaáy ñöôïc. Phaùi ñoaøn cuûa UÛy ban coù maët taïi Cairo vaøo chính ngaøy toång thoáng Ai Caäp coâng khai nhìn nhaän caùc vaán ñeà lieân quan ñeán toân giaùo vaø baùo chí keâu goïi ñieàu tra nhöõng nguyeân nhaân laøm phaùt sinh baïo ñoäng.
Thaùng 3 naêm 2010, moät phaùi ñoaøn cuûa UÛy ban ñeán Nigeria laàn thöù ba chæ trong moät naêm vaø vaøi ngaøy sau khi 500 ngöôøi bò saùt haïi trong moät cuoäc ñuïng ñoä giöõa caùc tín ñoà toân giaùo taïi thaønh phoá Jos, cao nguyeân nöôùc naøy. Ñaây laø cuoäc ñuïng ñoä môùi nhöùt trong moät chuoãi nhöõng cuoäc baïo ñoäng xaûy ra trong voøng moät thaäp nieân khieán cho 13 ngaøn ngöôøi Kitoâ laãn Hoài giaùo bò thieät maïng. Phaùi ñoaøn ñaõ gaëp gôõ vôùi coá vaán an ninh quoác gia, boä tröôûng coâng chính, caûnh saùt lieân bang Nigeria vaø nhieàu vieân chöùc khaùc ñeå neâu leân caâu hoûi taïi sao nhöõng keû gaây roái loaïn khoâng bò tröøng phaït.
Nhöõng chuyeán coâng taùc treân ñaây noùi leân söù meänh cuûa UÛy ban Töï Do Toân Giaùo Theá Giôùi laø nhaän dieän nhöõng "ñieåm noùng" nôi töï do toân giaùo bò choái boû vaø nhaân quyeàn bò chaø ñaïp, haàu giuùp chính phuû ñöa ra nhöõng giaûi phaùp keát hôïp chính saùch ñoái ngoaïi, an ninh quoác gia vaø nhöõng tieâu chuaån cuûa quoác teá veà nhaân quyeàn.
Hieän nay chính phuû Hoa kyø raát quan taâm veà vai troø cuûa toân giaùo trong caùc vaán ñeà theá giôùi. Thaät ra ñaây khoâng phaûi laø moät vaán ñeà môùi meõ ñoái vôùi chính phuû naøy. Toân giaùo vaãn luoân laø yeáu toá gaây ra maâu thuaãn vaø thöôøng bò qui traùch cho nhöõng xung ñoät chính trò, kinh teá vaø xaõ hoäi. Töï do toân giaùo, moät quyeàn cô baûn cuûa con ngöôøi, thöôøng laø quyeàn ñaàu tieân bò caùc cheá ñoä ñoäc taøi choái boû tröôùc khi loaïi tröø nhöõng töï do khaùc nhö töï do hoäi hoïp, töï do laäp hoäi, töï do baùo chí cuõng nhö haïn cheá quyeàn cuûa ngöôøi phuï nöõ, caùc nhoùm thieåu soá vaø nhöõng ngöôøi baát ñoàng chính kieán. Kinh nghieäm cuûa UÛy ban Töï Do Toân Giaùo Theá Giôùi taïi Sudan, Nigeria vaø Ai Caäp cuõng nhö taïi gaàn 30 quoác gia khaùc cho thaáy tình traïng khoâng coù töï do toân giaùo luoân daãn ñeán chuû nghóa cöïc ñoan, baát oån vaø nhöõng vi phaïm nhaân quyeàn nghieâm troïng khaùc.
UÛy ban Töï Do Toân Giaùo Theá Giôùi cuûa Hoa kyø ñaõ ñaëc bieät quan taâm ñeán tình traïng taïi Sudan bôûi vì chính saùch Hoài giaùo hoùa vaø AÙ raäp hoùa cuûa chính phuû naøy laø moät yeáu toá chuû yeáu trong cuoäc noäi chieán Nam Baéc taïi nöôùc naøy töø naêm 1983 ñeán naêm 2005. Trong giai ñoaïn naøy, nhöõng nhaø laõnh ñaïo phöông Baéc, trong ñoù coù ñöông kim toång thoáng Omar Hassn Ahmad al Bashir, ñaõ khai thaùc toân giaùo ñeå ñoäng vieân nhöõng ngöôøi hoài giaùo mieàn Baéc choáng laïi nhöõng ngöôøi khoâng hoài giaùo ôû mieàn Nam.
UÛy ban Töï Do Toân Giaùo Theá Giôùi quan ngaïi veà nhöõng vi phaïm nhaân quyeàn traàm troïng cuûa chính phuû Sudan ñoái vôùi nhöõng ngöôøi ngoaøi Hoài giaùo vaø nhöõng ngöôøi Hoài giaùo khoâng chaáp nhaän chính saùch Hoài giaùo hoùa cuûa chính phuû.
Taïi Ai caäp, kyø thò vaø baát khoan nhöôïng ñoái vôùi caùc nhoùm toân giaùo thieåu soá khoâng hoài giaùo laø ñieàu raát phoå quaùt. Chính phuû khoâng can thieäp moät caùch höõu hieäu ñeå tröøng phaït nhöõng ngöôøi gaây ra baïo ñoäng. Maëc duø ñaõ coù 3 ngöôøi hoài giaùo bò baét giöõ sau vuï saùt haïi caùc tín höõu Kitoâ dòp leã Giaùng Sinh vöøa qua, nhöng caùc tín höõu Kitoâ vaãn lo sôï bò traû ñuûa vaø khoâng tin raèng chính phuû seõ xeùt xöû nhöõng keû saùt nhaân.
Chính phuû Nigeria cuõng khoâng coù phaûn öùng thích ñaùng tröôùc caùc cuoäc baïo ñoäng choáng laïi nhöõng ngöôøi ngoaøi Hoài giaùo taïi thaønh phoá Jos, bang Cao nguyeân.
Nhöõng cuoäc ñieàu tra cuûa UÛy ban Töï Do Toân Giaùo Theá Giôùi cuûa Hoa kyø cho thaáy töï do toân giaùo laø yeáu toá huyeát maïch cho an ninh, ñeà phoøng chuû nghóa cöïc ñoan toân giaùo, thieát laäp xaõ hoäi daân söï vaø phaùp quyeàn, cuõng nhö tieán boä kinh teá. Theo UÛy ban naøy, baûo veä töï do toân giaùo thöôøng goùp phaàn ñaåy maïnh oån ñònh, hoøa bình vaø thònh vöôïng.
UÛy ban Töï Do Toân Giaùo Theá Giôùi ñaõ ñöôïc Quoác Hoäi Hoa kyø thaønh laäp naêm 1998 nhö moät UÛy ban ñoäc laäp löôõng ñaûng coù muïc ñích laøm cho töï do toân giaùo trôû thaønh moät khía caïnh chuû yeáu trong chính saùch ngoaïi giao, an ninh quoác noäi vaø phaùt trieån kinh teá cuûa Hoa kyø. UÛy ban naøy ñöôïc thaønh laäp ñeå theo doõi töï do toân giaùo treân theá giôùi döïa treân caùc tieâu chuaån quoác teá vaø sau ñoù baùo caùo leân toång thoáng.
UÛy ban naøy ñaõ giuùp hieåu ñöôïc tình hình töï do toân giaùo taïi nhieàu nöôùc trong ñoù coù Vieät nam.
CV.