Cha Nguyeãn vaên Lyù giaûi thích
veà vieäc ngaøi ñöôïc cho veà
Toøa toång giaùm muïc Hueá chöõa trò
Cha Nguyeãn vaên Lyù giaûi thích veà vieäc ngaøi ñöôïc cho veà Toøa toång giaùm muïc Hueá chöõa trò.
Hueá [Voa 15/3/2010] - Kính thöa quyù vò, caùc baïn thaân meán. Cha Tañeâoâ Nguyeãn Vaên Lyù ñaõ ñöôïc cho veà Toøa toång giaùm muïc Hueá ñeå ñieàu trò.
Lieàn sau khi veà tôùi Toøa toång giaùm muïc, toái thöù Hai 15 thaùng 3 naêm 2010, cha Lyù ñaõ daønh cho Ñaøi Tieáng Noùi Hoa Kyø (VOA), chöông trình Vieät ngöõ, moät baøi phoûng vaán qua ñoù ngaøi giaûi thích vieäc ngaøi ñöôïc ñöa veà ñieàu trò taïi Toøa toång giaùm muïc.
Môû ñaàu cuoäc phoûng vaán, cha Lyù khaúng ñònh: "Xin noùi ngay laø khoâng phaûi toâi ñöôïc traû töï do, maø laø taïm ñình chæ thi haønh aùn ñeå chöõa beänh."
Theo vò linh muïc tuø nhaân löông taâm naøy: "Thôøi gian Leänh ñình chæ cöù moãi ñôït 12 thaùng. Ñaây laø ñôït ñaàu tieân. Sau khi toâi heát aùn, toâi vaãn bò quaûn cheá 5 naêm. Coøn baây giôø, trong thôøi gian ñieàu trò beänh, theo yeâu caàu cuûa gia ñình, thì cuõng bò quaûn cheá nhö theá."
Cha Lyù giaûi thích nhö sau: "Tröôùc maét toâi ñang ôû Toøa Giaùm muïc Hueá, taïi khu höu döôõng maø tröôùc ñoù toâi cuõng ôû ñaây maáy naêm roài. Nhöõng laàn bò quaûn cheá toâi ñeàu ôû khu naøy. Coù theå neáu gia ñình muoán ñöa ñi ñieàu trò ôû ñaâu ñoù thì cuõng seõ chòu söï quaûn lyù cuûa chính quyeàn ñòa phöông ñoù."
Ñöôïc hoûi: "Vôùi leänh taïm ñình chæ thi haønh aùn, linh muïc coù kyù moät giaáy cam keát naøo vôùi phía chính quyeàn khoâng?" Cha Lyù traû lôøi: "Khoâng, toâi khoâng nhaän baûn aùn. Toâi cuõng khoâng coi mình laø phaïm nhaân, maø luoân coi mình laø tuø nhaân löông taâm. Vì gia ñình ñeà nghò nhö theá, theo söï gôïi yù cuûa hoï, neân toâi cuõng höôùng theo gia ñình, veà cho gia ñình ñieàu trò, chöù khoâng buoäc phaûi kyù moät giaáy tôø gì caû. Toâi chæ kyù moät giaáy bieân baûn thoâng baùo veà leänh taïm ñình chæ. Trong bieân baûn, toâi cuõng kyù laø moät tuø nhaân löông taâm, chöù toâi khoâng nhaän mình laø moät phaïm nhaân".
Veà tình traïng söùc khoûe, cha Lyù cho bieát: ngaøi ñang bò lieät chaân phaûi, chöa ñi ñöùng bình thöôøng. Coøn rieâng tay phaûi ñaõ phuïc hoài ñöôïc treân 50%.
Cha noùi raèng hôn 2 naêm ñaàu khi bò giam tuø, ngaøi laø moät ngöôøi bình thöôøng ôû moät khu bieät giam, moät mình trong moät khu ñaát khoaûng 400 meùt vuoâng. ÔÛ ñoù coù nhieàu phoøng giam nhöng chæ giam moät mình ngaøi thoâi. Ñaây laø phoøng maø cha ñaõ töøng ôû nhieàu laàn tröôùc roài. Cha Lyù noùi: "Khi hoï giam toâi ôû ñoù thì hoï ñöa taát caû tuø nhaân khaùc ra khoûi. Toâi ôû bieät laäp nhö vaäy. Nhöõng ngöôøi ôû gaàn toâi cuõng phaûi caùch maáy chuïc meùt vaø caùch maáy böùc töôøng. Caùch ñaây hôn nöûa naêm, toâi baét ñaàu bò tai bieán maïch maùu naõo. Hai laàn ñaàu toâi vaãn ôû moät mình. Hoï cho uoáng thuoác giaûm aùp, cuøng caùc thuoác thoâng thöôøng cuûa ngöôøi bò cao huyeát aùp. Ñeán laàn thöù ba toâi bò tai bieán vaøo thaùng 11 naêm ngoaùi. Khi ñoù, hoï ñöa toâi leân beänh vieän 198 cuûa Boä Coâng an ôû Haø Noäi ñieàu trò. Taïi ñoù, luùc ñaàu coâng an phaûi giuùp ñôõ toâi. Sau ñoù ít ngaøy, hoï nhaén gia ñình toâi ra. Moät thaùng sau, hoï ñöa toâi veà laïi traïi. Luùc baáy giôø, hoï cho moät tuø nhaân ngöôøi daân toäc Taøy ôû chung ñeå giuùp ñôõ toâi trong caùc sinh hoaït haèng ngaøy. Caùch ñaây hôn moät thaùng, hoï coù cho theâm 2 ngöôøi nöõa giuùp ñôõ toâi theâm."
Noùi veà nhöõng ñieàu kieän giam giöõ vaø sinh hoaït, cha Lyù cho bieát:
"Buoàng giam cuûa toâi saïch seõ, cuõng coù caùc ñieàu kieän veä sinh bình thöôøng. Luùc naøy, tieâu chuaån veà aên uoáng cuûa tuø nhaân ôû Vieät Nam töông ñoái no ñuû hôn tröôùc ñaây nhieàu. Veà tinh thaàn, haèng ngaøy toâi ñöôïc ñoïc baùo Nhaân daân. Gia ñình ñöôïc pheùp göûi vaøo cho toâi baùo Phaùp luaät. Chæ theá thoâi. Caùch ñaây hôn 1 naêm, toâi baét ñaàu ñöôïc nhaän saùch kinh."
Giaûi thích veà söï thay ñoåi naøy, cha Lyù noùi: "Vì luùc ñoù, Vieät Nam vaø Vatican laäp moät UÛy Ban hoãn hôïp xuùc tieán vieäc quan heä ngoaïi giao ñoâi beân. Khoâng bieát phaûi söï truøng hôïp khoâng nhöng trong traïi giam vaøo dòp ñoù thì ngöôøi ta traû saùch kinh Thaùnh cho toâi".
Veà vieäc thaêm vieáng cuûa caùc phaùi ñoaøn nöôùc ngoaøi, cha Lyù cho bieát: "Coù 3 laàn khaùch quoác teá thaêm. Laàn thöù nhaát laø oâng ñaïi söù Myõ taïi Haø Noäi, caùch ñaây khoaûng 2 naêm roài. Laàn thöù hai laø phaùi ñoaøn cuûa UÛy ban Töï do Toân giaùo Quoác teá cuûa Hoa Kyø, goàm 6 ngöôøi, caùch ñaây khoaûng 1 naêm. Laàn thöù ba caùch ñaây gaàn moät naêm thì oâng ñaïi söù Myõ thaêm toâi laàn thöù hai."
Cha Lyù noùi veà noäi dung caùc cuoäc gaëp gôõ nhö sau: "Hoï muoán hoûi thaêm tình hình cuûa mình. Ngoaøi caùc caâu hoûi cuûa hoï, phaàn toâi, toâi muoán trình baøy vaán ñeà gì thì vaãn coù theå trình baøy."
Trong hai laàn ñaàu, cha Lyù xaùc ñònh cho hoï roõ laø ngaøi khoâng phaûi laø phaïm nhaân maø laø moät tuø nhaân löông taâm, vaø ngaøi coi baûn aùn ñoù laø thieáu vaên minh, traùi vôùi caùc coâng öôùc quoác teá maø Vieät Nam ñaõ kyù. Laàn sau naøy, ngaøi ñeà caäp ñeán caùc vaán ñeà hoøa bình vaø thaêng tieán treân theá giôùi.
Cha Lyù cuõng noùi raèng trong luùc bò giam ngaøi ñoaùn moät phaàn naøo thoâi chöù thaät söï khoâng ñöôïc thoâng tin ñaày ñuû veà dö luaän beân ngoaøi.
Ñöôïc nhaéc ñeán chuyeän: caùch ñaây hôn 2 naêm sau phieân toøa cuûa cha, coù moät ñieàu gaây xoân xao dö luaän laø böùc aûnh chuïp caûnh cha bò bòt mieäng tröôùc vaønh moùng ngöïa. Taám aûnh naøy ñaõ trôû thaønh moät trong nhöõng taám aûnh ñaùng chuù yù nhaát khi noùi veà nhaân quyeàn cuûa Vieät Nam. Traû lôøi veà taám aûnh naøy, phía nhaø nöôùc Vieät Nam noùi raèng do trong luùc phieân xöû dieãn ra, cha ñaõ coù nhöõng thaùi ñoä vaø haønh ñoäng khoâng ñuùng.
Cha Lyù giaûi thích nhö sau: "Tröôùc toøa, toâi ñaõ coù saün caùc caâu ñeå phaùt bieåu, cuõng coù nhöõng lôøi ñeå chöùng minh raèng ôû Vieät Nam hieän nay töï do daân chuû, nhaát laø töï do ngoân luaän, khoâng baèng thôøi Caùc-Maùc ôû London, khoâng baèng thôøi cuûa nhoùm Nguyeãn AÙi Quoác töùc Phan Chu Trinh, Phan Vaên Tröôøng, Nguyeãn An Ninh, Nguyeãn Theá Truyeàn, Nguyeãn Taát Thaønh ôû Paris caùch ñaây gaàn 100 naêm, khoâng baèng thôøi cuï Huyønh Thuùc Khaùng, Nguyeãn Theá Truyeàn ra baùo Tieáng daân vaø Tieáng Chuoâng ôû ngay taïi Vieät Nam trong thôøi Phaùp thuoäc. Nhöng toâi bieát raèng khoâng theå noùi ñöôïc. Cho neân toâi phaûi choïn moät thaùi ñoä laø ñoïc thô. Haønh ñoäng bòt mieäng ñoù ñaõ noùi leân nhieàu hôn nhöõng ñieàu maø mình ñònh noùi. Toâi chæ ñoïc ñi ñoïc laïi 4 caâu thô thoâi, chöù khoâng laøm gì baïo löïc caû. Taát caû nhöõng ai chöùng kieán phieân toøa ñeàu bieát raèng toâi chæ ñoïc thô chöù coù laøm gì ñaâu. Hoï noùi toâi xoâ ngaõ hai coâng an. Ñoù laø vu khoáng chöù luùc ñoù toâi ñaõ tuyeät thöïc qua ngaøy thöù 8 roài laøm sao ñuû söùc xoâ ngaõ hai coâng an? Ngöôøi ta ñaõ bòt mieäng toâi 4 laàn taát caû."
Trình baøy caûm nghó cuûa mình trong luùc naøy, cha Lyù cho bieát: "Tröôùc maét, toâi caàn phaûi ñieàu trò beänh vì beänh toâi thaät söï laø naëng, vì coù moät khoái u trong naõo. Trong traïi giam hoï khoâng daùm ñieàu trò maø ñeå cho Giaùo hoäi vaø gia ñình ñieàu trò ñaây. Toâi ôû trong traïi giam môùi ra, gioáng nhö moät ngöôøi trong hang môùi ra, chæ bieát raèng raát nhieàu ngöôøi quan taâm, ñoàng tình uûng hoä mình, nhöng chính mình chöa bieát laøm theá naøo cho thích hôïp vì toâi môùi veà vaøi tieáng ñoàng hoà."
Maëc duø söùc khoûe coøn yeáu keùm, vò linh muïc tuø nhaân löông taâm naøy khaúng ñònh: "Ñaõ choïn con ñöôøng tuø ñaøy ñeå laøm vieäc, thì caøng ôû tuø toâi caøng tænh taùo vaø khoân ngoan hôn thoâi. Nhöõng ngöôøi ñaáu tranh baát baïo ñoäng thì caøng ôû tuø thì caøng maïnh hôn. Ñoái phöông caøng baét bôù, caøng yeáu hôn. Chuyeän tuø ñaøy laø caùi giaù phaûi traû cuûa nhöõng ngöôøi ñaáu tranh chaân chính".
CV.