Lòch söû Giaùo Hoäi tieáp noái
vôùi caùc bieán coá vaø ñaëc suûng môùi meû
Lòch söû Giaùo Hoäi tieáp noái vôùi caùc bieán coá vaø ñaëc suûng môùi meû.
Vatican (Vat. 10/03/2010) - Sau Coâng Ñoàng Chung Vaticaêng II coù ngöôøi cho raèng Giaùo Hoäi tieàn coâng ñoàng ñaõ chaám döùt, giôø ñaây baét ñaàu moät Giaùo Hoäi khaùc. Thaät ra caùc coâng trình cuûa Chuùa Kitoâ khoâng quay laïi ñaøng sau, khoâng thuyeân giaûm nhöng tieán tôùi. Lòch söû Giaùo Hoäi tieáp noái vôùi caùc canh taân vaø ñaëc suûng môùi meû.
Ñöùc Thaùnh Cha Bieån Ñöùc XVI ñaõ khaúng ñònh nhö treân trong buoåi tieáp kieán hôn 10,000 tín höõu vaø du khaùch haønh höông naêm chaâu saùng thöù Tö 9-3-2010. Vì soá tín höõu ñoâng neân Ñöùc Thaùnh Cha ñaõ phaûi chia buoåi tieáp thaønh hai phaàn: phaàn ñaàu trong ñeàn thôø thaùnh Pheâroâ daønh cho maáy ngaøn thaønh vieân "Hieäp hoäi Don Carlo Gnocchi" chuyeân chaêm soùc caùc ngöôøi taøn taät, giaø yeáu vaø beänh nhaân cuoái ñôøi, vaø phaàn hai trong ñaïi thính ñöôøng Phaoloâ VI.
Trong baøi huaán duï Ñöùc Thaùnh Cha ñaõ tieáp tuïc trình baày göông maët cuûa thaùnh Bonaventura, hoaït ñoäng vaø caùc saùng taùc cuûa thaùnh nhaân, ñaëc bieät laø noã löïc giaûi quyeát caùc khoù khaên naûy sinh trong doøng Phanxicoâ thôøi ñoù. Döïa treân tö töôûng cuûa Gioacchino da Fiore vieän phuï Xitoâ qua ñôøi naêm 1202 khaúng ñònh raèng lòch söû Giaùo Hoäi goàm ba giai ñoaïn töông öùng vôùi Ba Ngoâi Thieân Chuùa, moät nhoùm tu só Phanxicoâ cho raèng thaùnh Phanxicoâ thaønh Assisi toå phuï cuûa doøng laø ngöôøi khai maøo giai ñoaïn môùi, vaø caùc tu só cuûa doøng laø coäng ñoaøn cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn, boû laïi ñaøng sau Giaùo Hoäi phaåm traät vaø khai maøo Giaùo Hoäi môùi cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn, khoâng coøn bò raøng buoäc vaøo caùc cô caáu cuõ nöõa. Laäp tröôøng naøy coù nguy cô hieåu laàm söù ñieäp cuûa thaùnh Phanxicoâ, söï trung thaønh khieâm toán cuûa thaùnh nhaân ñoái vôùi Tin Möøng vaø Giaùo Hoäi vaø nhaát laø daãn tôùi moät quan nieäm sai laïc veà Kitoâ giaùo.
Naêm 1257 khi trôû thaønh Beà Treân Toång Quyeàn Doøng Phanxicoâ, thaùnh Bonaventura phaûi ñöông ñaàu vôùi tình traïng caêng thaúng naøy trong Doøng. Ñeå giaûi quyeát vaán ñeà thaùnh nhaân tìm hieåu caën keõ caùc buùt tích vaø tö töôûng cuûa vieän phuï Gioacchino da Fiore, ghi nhaän tính caùch môùi meû cuûa Doøng Phanxicoâ do thaùnh toå phuï thaønh laäp, khaùc vôùi phong traøo vieän tu quen thuoäc cho tôùi luùc ñoù, cuõng nhö vieäc caàn thieát giaûi thích moät phong traøo vieän tu môùi ñöôïc vieän phuï Gioacchino baùo tröôùc. Thaùnh Bonaventura nhaän ra trong quan nieäm cuûa nhoùm tu só duy linh nguy cô ñöa tôùi caûnh hoãn loaïn voâ quyeàn bính.
Trong bieán coá naøy thaùnh nhaân nhaän ra hai ñieåm: thöù nhaát laø vieäc caàn thieát cuï theå coù caùc cô caáu vaø vieäc loàng vaøo trong thöïc taïi cuûa Giaùo Hoäi phaåm traät laø Giaùo Hoäi ñích thöïc, caàn tôùi moät neàn taûng thaàn hoïc ñoái vôùi caû caùc tu só duy linh. Thöù hai vieäc chuù yù tôùi thöïc taïi caàn thieát naøy khoâng ñöôïc ñaùnh maát ñi tính caùch môùi meû nôi göông maët cuûa thaùnh Phanxicoâ. Thaùnh Bonaventura khöôùc töø chaáp nhaän tö töôûng lòch söû bao goàm 3 tieát nhòp. Thieân Chuùa duy nhaát trong toaøn lòch söû vaø khoâng chia thaønh ba Thieân Chuùa, do ñoù lòch söû cuõng duy nhaát maëc duø vaãn tieán böôùc.
Chuùa Kitoâ laø lôøi cuoái cuøng cuûa Thieân Chuùa. Nôi Ngöôøi Thieân Chuùa ñaõ noùi taát caû, baèng caùch trao ban chính mình vaø dieãn taû chính mình. Chuùa Thaùnh Thaàn laø Thaàn Khí cuûa Chuùa Cha vaø Chuùa Con. Chính Chuùa Kitoâ ñaõ noùi veà Chuùa Thaùnh Thaàn nhö sau: "... Ngöôøi seõ nhaéc cho caùc con nhôù laïi taát caû nhöõng gì Thaày ñaõ noùi vôùi caùc con" (Ga 14,26), "Ngöôøi seõ laáy nhöõng gì cuûa Thaày vaø loan baùo cho caùc con" (Ga 16,15). Vì theá khoâng coù moät Tin Möøng khaùc, cuõng khoâng coù moät Giaùo Hoäi khaùc phaûi chôø ñôïi. Do ñoù caû Doøng thaùnh Phanxicoâ cuõng phaûi ñöôïc thaùp nhaäp vaøo Giaùo Hoäi naøy trong ñöùc tin, trong traät töï phaåm traät cuûa noù. Ñieàu naøy khoâng coù nghóa laø Giaùo Hoäi baát ñoäng, gaén chaët vaøo quùa khöù vaø khoâng theå coù ñieàu gì môùi meû nöõa. Trong böùc thö töïa ñeà "De tribus quaestionibus" thaùnh Bonaventura khaúng ñònh raèng: "Opera Christi non deficiunt, sed proficiunt" "Caùc coâng trình cuûa Chuùa Kitoâ khoâng trôû laïi ñaøng sau, khoâng thuyeân giaûm nhöng tieán tôùi". Nghóa laø ngöôøi khaúng ñònh coù söï tieán boä.
Ñaây laø ñieàu môùi meû ñoái vôùi tö töôûng cuûa caùc Giaùo Phuï vaø caùc ngöôøi thôøi ñoù. Cho tôùi thôøi baáy giôø ngöôøi ta cho raèng tö töôûng cuûa caùc Giaùo Phuï veà Giaùo Hoäi laø toät ñænh cuûa neàn thaàn hoïc, vaø taát caû caùc theá heä ñeán sau chæ coù theå laø moân sinh cuûa caùc vò maø thoâi. Nhöng ñoái vôùi thaùnh Bonaventura Chuùa Kitoâ khoâng phaûi laø ñieåm keát thuùc lòch söû nhö caùc Giaùo Phuï töôûng nghó, maø laø trung taâm cuûa lòch söû; vôùi Chuùa Kitoâ lòch söû khoâng keát thuùc, nhöng baét ñaàu moät giai ñoaïn môùi. Thaùnh nhaân thöøa nhaän caùc Giaùo Phuï laø baäc thaày, nhöng hieän töôïng Phanxicoâ khieán cho ngaøi xaùc tín veà söï phong phuù voâ taän cuûa lôøi Chuùa Kitoâ, vaø nôi caùc theá heä môùi coù theå xuaát hieän caùc aùnh saùng môùi. Tính caùch duy nhaát cuûa Chuùa Kitoâ cuõng baûo ñaûm cho tính caùch môùi meû vaø söï canh taân trong taát caû moïi giai ñoaïn cuûa lòch söû.
Tieáp tuïc baøi huaán duï Ñöùc Thaùnh Cha khaúng ñònh raèng Doøng Phanxicoâ thuoäc Giaùo Hoäi cuûa Chuùa Gieâsu, thuoäc Giaùo Hoäi toâng truyeàn, vaø khoâng theå töï xaây döïng trong khuynh höôùng duy linh aûo töôûng. Nhöng ñoàng thôøi söï môùi meû cuûa noù ñoái vôùi phong traøo vieän tu coå ñieån cuõng coù giaù trò. Vaø thaùnh Bonaventura beânh vöïc tính caùch môùi meû cuûa Doøng Phanxicoâ choáng laïi caùc taán coâng cuûa haøng giaùo só Paris: caùc tu só Phanxicoâ khoâng coù moät ñan vieän coá ñònh, nhöng coù theå hieän dieän khaép nôi ñeå loan baùo Tin Möøng. Chính vieäc beû gaãy vôùi söï oån ñònh laø ñaëc tính cuûa phong traøo ñan tu, ñeå soáng linh ñoäng taùi laäp naêng ñoäng truyeàn giaùo cho Giaùo Hoäi.
Ngaøy nay cuõng coù caùc quan nieäm cho raèng lòch söû Giaùo Hoäi trong ngaøn naêm thöù hai seõ laø moät söï suy vong thöôøng haèng. Coù ngöôøi cho raèng söï suy ñoài ñaõ baét ñaàu ngay sau Taân Öôùc. Thaät ra "caùc coâng trình cuûa Chuùa Kitoâ khoâng quay laïi ñaøng sau, khoâng thuyeân giaûm nhöng tieán tôùi". Giaùo Hoäi seõ laø gì neáu khoâng coù tinh thaàn tu ñöùc môùi cuûa caùc tu só Xitoâ, Phanxicoâ, Ñaminh, hay tinh thaàn tu ñöùc cuûa thaùnh nöõ Terexa thaønh Avila vaø thaùnh Gioan Thaùnh Giaù vv... ?. Ñöùc Thaùnh Cha khai dieãn ñieåm naøy nhö sau:
Thaùnh Bonaventura daäy cho chuùng ta bieát toång hôïp caàn thieát cuûa vieäc phaân ñònh nghieâm chænh, cuûa khuynh höôùng thöïc tieãn ñôn sô vaø söï côûi môû cho caùc ñaëc suûng môùi maø Chuùa Kitoâ trao ban cho Giaùo Hoäi trong Chuùa Thaùnh Thaàn. YÙ töôûng veà söï suy thoaùi cuõng nhö khuynh höôùng duy linh laäp laïi trong lòch söû.
Thaät theá sau Coâng Ñoàng Chung Vaticaêng II coù vaøi ngöôøi xaùc tín raèng taát caû ñeàu môùi meû, coù moät Giaùo Hoäi khaùc, Giaùo Hoäi tieàn coâng ñoàng ñaõ chaám döùt vaø chuùng ta coù moät Giaùo Hoäi khaùc. Ñaây laø moät khuynh höôùng aûo töôûng voâ quyeàn bính! Nhöng taï ôn Chuùa, caùc vò caàm laùi Con Thuyeàn Giaùo Hoäi laø Ñöùc Giaùo Hoaøng Phaoloâ VI vaø Ñöùc Giaùo Hoaøng Gioan Phaoloâ II moät ñaøng ñaõ beânh vöïc tính caùch môùi meû cuûa Coâng Ñoàng, ñoàng thôøi ñaøng khaùc ñaõ baûo veä tính caùch môùi meû vaø tieáp noái cuûa Giaùo Hoäi, luoân luoân laø Giaùo Hoäi cuûa nhöõng ngöôøi toäi loãi vaø luoân luoân laø nôi ôn thaùnh hoaït ñoäng.
Ñöùc Thaùnh Cha noùi theâm trong baøi huaán duï raèng kieåu thaùnh Bonaventura cai quaûn Doøng Phanxicoâ chöùng minh cho thaáy thaùnh nhaân coù oùc thöïc teá laønh maïnh vaø söï can ñaûm tinh thaàn. Vì ñoái vôùi ngaøi cai quaûn khoâng chæ ñôn thuaàn laø laøm vieäc, maø nhaát laø suy tö vaø caàu nguyeän. Ñoù laø hai ñöôøng neùt noåi baät trong vieäc cai quaûn Doøng. Vieäc tieáp xuùc maät thieát vôùi Chuùa Kitoâ ñaõ ñoàng haønh vôùi ngöôøi trong coâng vieäc cuûa Beà Treân toång quyeàn vaø caùc saùng taùc thaàn hoïc thaàn bí, trong ñoù noåi baät nhaát laø cuoán "Loä trình cuûa trí khoân trong Thieân Chuùa", laø cuoán saùch chieâm nieäm thaàn bí. Noù ñöôïc cöu mang taïi Verna nôi thaùnh Phanxicoâ ñaõ nhaän Naêm Daáu Thaùnh cuûa Chuùa Gieâsu. Thaùnh nhaân giaûi thích nguoàn goác taùc phaåm trong phaàn nhaäp ñeà nhö sau: "Trong khi toâi suy gaãm veà caùc khaû theå cuûa linh hoàn trong vieäc leân cao vôùi Thieân Chuùa, toâi thaáy hieän ra trong trí bieán coá tuyeät vôøi ñaõ xaûy ra cho thaùnh Phanxicoâ taïi nôi naøy: ñoù laø thò kieán thieân thaàn Seraphim coù caùnh hình Thaùnh Giaù. Vaø khi suy gaãm veà ñieàu naøy toâi nhaän thaáy thò kieán aáy coáng hieán cho toâi söï xuaát thaàn chieâm nieäm cuûa chính cha thaùnh Phanxicoâ vaø con ñöôøng daãn tôùi ñoù" (Itinerario della mente in Dio, Prologo, 2, in Opere di San Bonaventura. Opuscoli Teologici/ 1, Roma 1993, tr.499).
Saùu caùnh cuûa thieân thaàn Seraphim, nhö theá, trôû thaønh bieåu töôïng 6 giai ñoaïn tieäm tieán daãn ñöa con ngöôøi töø söï hieåu bieát Thieân Chuùa qua vieäc quan saùt theá giôùi vaø caùc thuï taïo vaø qua vieäc thaùm hieåm chính linh hoàn vôùi caùc khaû naêng cuûa noù cho tôùi söï keát hieäp vôùi Thieân Chuùa Ba Ngoâi qua Chuùa Kitoâ, noi göông thaùnh Phanxicoâ thaønh Assisi. Caùc lôøi cuoái cuøng keát thuùc taùc phaåm traû lôøi cho caâu hoûi laøm theá naøo ñeå ñaït söï hieäp thoâng thaàn bí vôùi Thieân Chuùa. Thaùnh nhaân vieát nhö sau: "Neáu baïn öôùc mong bieát ñieàu gì xaûy ra (söï keát hieäp thaàn bí vôùi Thieân Chuùa) thì haõy hoûi ôn thaùnh, chöù ñöøng hoûi giaùo thuyeát; hoûi öôùc mong chöù ñöøng hoûi trí tueä; hoûi lôøi caàu nguyeän reân ræ chöù ñöøng hoûi vieäc nghieân cöùu tìm toøi; hoûi phu quaân chöù ñöøng hoûi thaày daïy; hoûi Thieân Chuùa chöù ñöøng hoûi ngöôøi phaøm; hoûi söông muø chöù ñöøng hoûi söï roõ raøng; ñöøng hoûi aùnh saùng nhöng haõy hoûi löûa ñoát chaùy taát caû vaø ñöa vaøo trong Thieân Chuùa vôùi vieäc xöùc daàu maïnh meõ vaø loøng trìu meán raát noùng boûng... Nhö theá chuùng ta haõy böôùc vaøo trong söông muø, haõy khieán cho caùc meät nhoïc, ñam meâ vaø boùng ma im tieáng; haõy cuøng Chuùa Kitoâ bò ñoùng ñanh töø theá giôùi naøy böôùc tôùi vôùi Thieân Chuùa Cha, ñeå sau khi ñaõ nhìn thaáy Ngaøi chuùng ta noùi cuøng vôùi toâng ñoà Philipheâ raèng: ñieàu ñoù ñuû cho con roài" (ibid., VII, 6).
Tröôùc ñoù trong ñeàn thôø thaùnh Pheâroâ ngoû lôøi chaøo maáy ngaøn thaønh vieân cuûa Hieäp Hoäi Don Carlo Gnocchi Ñöùc Thaùnh Cha ñaõ ñeà cao göông maët baùc aùi cuûa chaân phöôùc Carlo Gnocchi, toâng ñoà cuûa thôøi ñaïi taân tieán vaø thieân taøi cuûa tình baùc aùi Kitoâ, laø ngöôøi ñaõ bieát tieáp nhaän caùc thaùch ñoá thôøi ñoù taän hieán cuoäc ñôøi ñeå yeâu thöông saên soùc caùc treû em taøn taät vì chieán tranh.
Ngaøi laø moät linh muïc naêng noå vaø laø moät nhaø giaùo duïc say meâ saéc beùn soáng troïn veïn Tin Möøng trong moïi caûnh huoáng cuoäc ñôøi vôùi nhieät huyeát toâng ñoà lieân læ vaø khoâng bieát meät moûi. Trong Naêm Linh Muïc naøy Ñöùc Thaùnh Cha caàu mong göông soáng saùng ngôøi cuûa chaân phöôùc Carlo Gnocchi cuõng khôi ñaäy nôi caùc Linh Muïc öôùc muoán taùi khaùm phaù ra vaø cuûng coá yù thöùc ôn thaùnh cuûa chöùc thöøa taùc caùc vò ñaõ laõnh nhaän cho toaøn Giaùo Hoäi vaø toaøn theá giôùi.
Linh Tieán Khaûi
(Radio Vatican)