Ñoàng hình daïng vôùi Chuùa Kitoâ
muïc ñích cuûa moïi Kitoâ höõu
trong ngaøn naêm thöù ba
Ñoàng hình daïng vôùi Chuùa Kitoâ: muïc ñích cuûa moïi Kitoâ höõu trong ngaøn naêm thöù ba.
Vatican (Vat. 3/03/2010) - Trôû neân ñoàng hình daïng vôùi Chuùa Kitoâ ñoù laø muïc ñích cuoäc soáng cuûa moïi tín höõu kitoâ trong ngaøn naêm thöù ba.
Ñöùc Thaùnh Cha Bieån Ñöùc XVI ñaõ khaúng ñònh nhö treân trong buoåi tieáp 8,000 tín höõu vaø du khaùch haønh höông naêm chaâu saùng thöù Tö 3-3-2010 trong ñaïi thính ñöôøng Phaoloâ VI.
Trong baøi huaán duï Ñöùc Thaùnh Cha ñaõ giôùi thieäu göông maët cuûa moät thaàn hoïc gia vaø moät vò thaùnh lôùn khaùc thuoäc theá kyû XIII: ñoù laø thaùnh Bonaventura thaønh Bagnoreggio, "moät con ngöôøi toát laønh, deã thöông, ñaïo ñöùc vaø töø bi, ñaày caùc nhaân ñöùc, ñöôïc Thieân Chuùa vaø loaøi ngöôøi yeâu thöông" nhö moät nhaân vieân Toøa Thaùnh thôøi ñoù ñaõ ghi nhaän. Duyeät qua tieåu söû cuûa thaùnh nhaân Ñöùc Thaùnh Cha noùi:
Sinh ra chaéc haún vaøo naêm 1217 vaø qua ñôøi naêm 1274, thaùnh nhaân soáng hoài theá kyû XIII, laø moät theá kyû trong ñoù ñöùc tin Kitoâ ñaõ aên saâu vaøo neàn vaên hoùa vaø xaõ hoäi AÂu chaâu, vaø gôïi höùng cho caùc taùc phaåm baát töû trong laõnh vöïc vaên chöông, ngheä thuaät, trieát lyù vaø thaàn hoïc. Vaø trong soá nhöõng göông maët Kitoâ lôùn ñaõ goùp phaàn vaøo vieäc haøi hoøa giöõa ñöùc tin vaø vaên hoùa coù thaùnh Bonaventura, moät con ngöôøi cuûa haønh ñoäng vaø chieâm nieäm, coù loøng ñaïo ñöùc saâu xa vaø caån troïng trong vieäc cai quaûn.
Teân thaät cuûa thaùnh nhaân laø Giovanni da Fidanza. Khi coøn beù bò ñau naëng ñeán ñoä thaân phuï laø baùc só cuõng khoâng laøm gì ñöôïc. Nhöng baø meï caàu khaán thaùnh Phanxicoâ thaønh Assisi môùi ñöôïc toân phong hieån thaùnh, vaø chuù beù Giovanni ñöôïc laønh beänh.
Göông maët cuûa thaùnh Phanxicoâ Khoù Khaên caøng trôû thaønh thaân thieát hôn trong thôøi gian Giovanni theo hoïc taïi Paris, ñeán ñoä caäu ñaõ say meâ kieåu soáng trieät ñeå theo tinh thaàn Phuùc AÂm cuûa thaùnh Phanxicoâ vaø xin gia nhaäp doøng Anh Em Heøn Moïn. Nhieàu naêm sau ñoù thaùnh nhaân giaûi thích caùc lyù do söï löïa choïn naøy: ñoù laø ngöôøi thaáy Chuùa Kitoâ hoaït ñoäng nôi thaùnh Phanxicoâ vaø caùc tu só cuûa doøng. Noù gioáng lòch söû cuûa Giaùo Hoäi khôûi ñaàu vôùi moät nhoùm caùc baùc thuyeàn chaøi ñôn sô vaø sau ñoù trôû thaønh phong phuù vôùi caùc vò tieán só, nhieàu ngöôøi
thoâng thaùi vaø caùc hieàn nhaân. Toân giaùo cuûa thaùnh Phanxicoâ ñaõ khoâng ñöôïc thieát laäp bôûi con ngöôøi nhöng bôûi Chuùa Kitoâ (Epistula de tribus quaestionibus ad magistrum innominatum, in Opere di San Bonaventura. Introduzione generale, Roma 1990, trang 29).
Vaøo khoaûng naêm 1243 Giovanni maëc aùo doøng Anh Em Heøn Moïn vaø laáy teân laø Bonaventura. Tieáp ñeán thaày Bonaventura theo hoïc thaàn hoïc taïi ñaïi hoïc Paris vaø laáy nhieàu baèng nhö vieäc hoïc thôøi ñoù ñoøi hoûi, ñaøo saâu Kinh Thaùnh vaø moân thaàn hoïc vaø ñoïc caùc taùc phaåm cuûa caùc thaàn hoïc gia quan troïng nhaát cuõng nhö tieáp xuùc vôùi caùc baäc thaày vaø sinh vieân töø khaép AÂu chaâu quy tuï veà Paris thôøi baáy giôø. Haønh trang trí thöùc naøy seõ chín muøi vaø ñöôïc bieán ñoåi söû duïng trong caùc taùc phaåm vaø caùc baøi giaûng sau naøy khieán cho thaùnh nhaân trôû thaønh moät trong caùc thaàn hoïc gia quan troïng nhaát trong lòch söû Giaùo Hoäi.
Tieáp tuïc baøi huaán duï Ñöùc Thaùnh Cha cho bieát ñeà taøi maø thaùnh Bonaventura choïn baûo veä ñeå laáy baèng daäy thaàn hoïc thôøi ñoù laø "Caùc caâu hoûi lieân quan tôùi vieäc hieåu bieát Chuùa Kitoâ". Noù chöùng minh cho thaáy vai troø trung taâm cuûa Chuùa Kitoâ trong cuoäc soáng vaø giaùo huaán cuûa thaùnh Bonaventura. Toaøn tö töôûng cuûa ngöôøi ñeàu coù chieàu kích Kitoâ hoïc.
Thôøi ñoù taïi Paris naûy sinh ra cuoäc tranh luaän giöõa caùc tu só Heøn Moïn cuûa thaùnh Phanxicoâ thaønh Assisi vaø caùc Anh Em thuyeát giaûng cuûa thaùnh Ñaminh lieân quan tôùi quyeàn daäy taïi ñaïi hoïc, vaø ñaët nghi vaán ñoái vôùi caû caên cöôùc cuûa ñôøi thaùnh hieán nöõa. Caùc thay ñoåi vaø canh taân ñöôïc caùc tu só khaát thöïc ñöa ra lieân quan tôùi vieäc hieåu ñôøi soáng tu trì, ñaõ khoâng ñöôïc moïi ngöôøi thaáu hieåu. Theâm vaøo ñoù coù caùc yeáu ñuoái nhaân loaïi nhö söï ghen töông tò hieàm cuõng khieán cho caû caùc tu só ñaïo ñöùc bò lieân luïy.
Thaùnh Bonaventura cuõng bò choáng ñoái khi baét ñaàu daäy thaàn hoïc taïi gheá giaûng sö cuûa caùc tu só Phanxicoâ. Ñeå traû lôøi cho caùc tranh luaän naøy ngöôøi vieát taùc phaåm töïa ñeà "Söï toaøn veïn theo tinh thaàn Tin Möøng" chöùng minh cho thaáy khi caùc Tu Só Khaát Thöïc, ñaëc bieät caùc tu só Heøn Moïn Phanxicoâ, thöïc thi caùc lôøi khaán khoù ngheøo, khieát tònh vaø vaâng lôøi theo saùt caùc lôøi khuyeân phuùc aâm nhö theá naøo. Ngoaøi caùc tình traïng lòch söû ñoù ra, giaùo huaán cuûa thaùnh Bonaventura trong taùc phaåm naøy vaø trong cuoäc soáng cuûa ngöôøi luoân luoân coøn thôøi söï. Ñöùc Thaùnh Cha giaûi thích ñieåm naøy nhö sau:
Giaùo Hoäi trôû thaønh saùng laùng vaø xinh ñeïp hôn bôûi loøng trung thaønh vôùi ôn goïi cuûa caùc con caùi nam nöõ cuûa mình, khoâng ngöøng thöïc thi caùc luaät leä Tin Möøng, maø nhôø ôn thaùnh Chuùa, hoï ñöôïc môøi goïi tuaân giöõ caùc lôøi khuyeân vaø nhö theá vôùi kieåu soáng khoù ngheøo, khieát tònh vaø vaâng lôøi hoï laøm chöùng raèng Tin Möøng laø suoái nguoàn cuûa nieàm vui vaø söï hoaøn thieän.
Cuoäc xung ñoät noùi treân dòu xuoáng trong moät thôøi gian do söï can thieäp cuûa Ñöùc Giaùo Hoaøng Alessandro IV, vaøo naêm 1257 Bonaventura ñöôïc thöøa nhaän laø tieán só vaø thaày daäy taïi ñaïi hoïc Paris. Nhöng thaùnh nhaân phaûi töø boû chöùc vuï uy tín naøy vì ñöôïc Toång Tu Nghò baàu laøm Beà Treân toång quyeàn. Thaùnh nhaân ñaõ chu toaøn nhieäm vuï naøy trong 17 naêm trôøi vôùi söï khoân ngoan vaø loøng taän tuïy.
Ngöôøi thaêm vieáng caùc tænh doøng, vieát thö cho caùc tu só vaø cöùng raén can thieäp ñeå loaïi tröø caùc laïm duïng. Khi thaùnh nhaân baét ñaàu nhieäm vuï naøy doøng ñaõ phaùt trieån raát maïnh vôùi 30,000 tu só soáng raûi raùc khaép Taây Phöông vaø caùc tu só ñi truyeàn giaùo beân Baéc Phi, Trung Ñoâng vaø caû taïi Baéc Kinh nöõa.
Caàn phaûi cuûng coá söï hieäp nhaát giöõa caùc tu só cuûa doøng vì cuõng coù nhieàu kieåu giaûi thích söù ñieäp coù nguy cô gaây raïn nöùt noäi boä. Ñeå traùnh nguy cô naøy Toång Tu Nghò naêm 1260 taïi Narbone chaáp thuaän vaên baûn ñeà nghò cuûa thaùnh Bonaventura thu thaäp taát caû caùc ñieàu leä höôùng daãn cuoäc soáng thöôøng ngaøy cuûa caùc tu só Heøn Moïn. Thaùnh Bonaventura soát saéng thu thaäp caùc taøi lieäu lieân quan tôùi thaùnh Phanxicoâ vaø laéng nghe caùc kyû nieäm cuûa nhöõng ngöôøi ñaõ tröïc tieáp quen bieát thaùnh nhaân. Taøi lieäu trôû thaønh cuoán tieåu söû cuûa thaùnh Phanxicoâ thaønh Assisi ñöôïc Toång Tu Nghò naêm 1263 taïi Pisa coi laø trung thöïc nhaát vaø trôû thaønh tieåu söû chính cuûa thaùnh Phanxicoâ.
Theo tieåu söû ñoù thaùnh Phanxicoâ laø Chuùa Kitoâ khaùc, moät ngöôøi ñaõ say meä tìm kieám Chuùa Kitoâ. Tình yeâu thöông thuùc ñaày ngöôøi hoaøn toaøn trôû thaønh ñoàng hình daïng vôùi Chuùa Kitoâ. Thaùnh Bonaventura chæ cho caùc tu só lyù töôûng soáng ñoù. Noù cuõng coù giaù trò ñoái vôùi moïi tín höõu Kitoâ hoâm qua, ngaøy nay vaø luoân maõi vaø laø chöông trình soáng maø Ñöùc Gioan Phaolo II ñaõ chæ cho Giaùo Hoäi trong ngaøn naêm thöù ba, khi vieát trong Toâng Thö Böôùc vaøo Ngaøn Naêm môùi raèng: "Chính nôi Chuùa Kitoâ caàn hieåu bieát, yeâu meán, noi göông ñeå soáng nôi Ngöôøi cuoäc soáng cuûa Ba Ngoâi Thieân Chuùa vaø cuøng Ngöôøi bieán ñoåi lòch söû cho tôùi ngaøy thaønh toaøn trong thaønh Gieârusalem thieân quoác" (s. 29)
Naêm 1273 Ñöùc Giaùo Hoaøng Gregorio X muoán taán phong thaùnh Bonaventura laøm Giaùm Muïc vaø chæ ñònh ngöôøi laøm Hoàng Y vaø xin ngöôøi chuaån bò moät bieán coá raát quan troïng cuûa Giaùo Hoäi: ñoù laø Coâng Ñoàng Chung Lyon nhaèm taùi laäp söï hieäp thoâng giöõa Giaùo Hoäi Latinh vaø Giaùo Hoäi Hy Laïp. Thaùnh nhaân taän tuïy chu toaøn nhieäm vuï naøy nhöng ñaõ khoâng nhìn thaáy Coâng Ñoàng keát thuùc vì ngöôøi qua ñôøi trong khi Coâng Ñoàng coøn nhoùm hoïp.
Chuùng ta haõy ñoùn nhaän gia taøi cuûa vò thaùnh Tieán só Giaùo Hoäi naøy, laø ngöôøi nhaéc cho chuùng ta bieát yù nghóa cuoäc soáng cuûa mình vôùi caùc lôøi sau ñaây: "Treân traùi ñaát... chuùng ta coù theå chieâm ngöôõng söï meânh moâng cuûa Thieân Chuùa qua lyù luaän vaø söï khaâm phuïc, trong queâ höông thieân quoác traùi laïi qua söï nhìn ngaém khi chuùng ta trôû neân gioáng Thieân Chuùa, vaø qua qua söï xuaát thaàn... chuùng ta seõ böôùc vaøo nieàm vui cuûa Chuùa" (la conoscenza di Cristo, q. 6, concluùsione, in Opere di San Bonaventura. Opuscoli Teologici/I, Roma 1993, trang 187).
Linh Tieán Khaûi
(Radio Vatican)