Caùc thaùch ñoá cuûa Chính thoáng giaùo
Caùc thaùch ñoá cuûa Chính thoáng giaùo.
Mascova [La Croix 7/2/2010] - Kính thöa quyù vò, caùc baïn thaân meán. Caùch ñaây moät naêm, ñöùc Kyrill ñaõ ñöôïc baàu laøm Thöôïng phuï Chính thoáng Mascova vaø toaøn nöôùc Nga. Cuøng vôùi ñöùc Hieronimos II taïi Hy laïp, Ñöùc Daniel taïi Roumani, Ñöùc Irinee taïi Serbia..., Ñöùc thöôïng phuï Kyrill laø ñaïi dieän cuûa moät theá heä laõnh ñaïo môùi cuûa Chính thoáng giaùo coù khuynh höôùng côûi môû vôùi cuoäc ñoái thoaïi ñaïi keát vaø giuùp Chính thoáng giaùo thích nghi vôùi thôøi hieän ñaïi.
Bò laøm cho suy yeáu döôùi thôøi coäng saûn Lieân Xoâ, Giaùo hoäi Chính thoáng Nga ñaõ hoài sinh döôùi söï thuùc ñaåy cuûa ñöùc coá Thöôïng phuï Alexix II vaø môùi ñaây döôùi söï laõnh ñaïo cuûa ñöùc ñöông kieâm Thöôïng phuï Kyrill. Trong 20 naêm, con soá caùc giaùo xöù ñaõ ñöôïc nhaân leân gaáp boán, theâm 45 tu vieän ñöôïc thaønh laäp. Tuy nhieân tình hình Giaùo hoäi Chính thoáng Nga vaãn coøn mong manh: 30 ngaøn linh muïc vaãn chöa ñuû ñeå ñaùp öùng vôùi nhu caàu thieâng lieâng cuûa daân chuùng vaø tyû leä thöïc haønh ñaïo hieän nay khoâng quaù 2 phaàn traêm. Tröôùc kia voán coù thaùi ñoä kheùp kín, nay Giaùo hoäi Chính thoáng Nga daàn daàn côûi môû vôùi Taây Phöông, nhöng ñoàng thôøi vaãn pheâ bình traøo löu tuïc hoùa taïi luïc ñòa naøy. Vieäc khai tröông moät chuûng vieän Chính thoáng Nga taïi Phaùp hoài thaùng 11 naêm 2009 cho thaáy Giaùo hoäi Chính thoáng Nga muoán ñaøo taïo moät haøng giaùo só coù khaû naêng ñöông ñaàu vôùi traøo löu tuïc hoùa taïi aâu chaâu.
Ñoù laø tình traïng Giaùo hoäi chính thoáng taïi Nga.
Taïi Ukraine, naêm 1991, Giaùo hoäi Chính thoáng ñaõ bò chia thaønh ba Giaùo hoäi: moät laø Giaùo hoäi töï trò chieám ña soá tröïc thuoäc Toøa thöôïng phuï Mascova, hai laø Toøa thöôïng phuï Kiev taùch lìa khoûi toøa thöôïng phuï Mascova vaø ba laø Giaùo hoäi Chính thoáng Nga haûi ngoaïi. Daïo thaùng 8 naêm 2009, toång thoáng Ukraine, oâng Viktor Yuchenko, ngöôøi uûng hoä moät Giaùo hoäi quoác gia ñoäc laäp taùch lìa khoûi Mascova, ñaõ keâu goïi chaám döùt caùc chia reõ. Veà phaàn mình, Ñöùc thöôïng phuï Kyrill cho raèng Giaùo hoäi Chính thoáng Ukraine ñaõ höôûng ñöôïc ñoäc laäp roài. Ngaøi nhaéc laïi söï töï trò cuûa Giaùo hoäi Ukraine trong loøng Giaùo hoäi Nga, maø phaân nöûa caùc giaùo xöù naèm trong laõnh thoå Ukraine. Keå töø thaùng 10 naêm 2009, moät nhoùm ñaõ ñöôïc thaønh laäp ñeå giaûi quyeát cuoäc xung ñoät naøy.
Sang Ñoâng AÂu, caùc Toøa thöôïng phuï Chính thoáng Rumani vaø Bulgari ñaõ chòu thöû thaùch naëng neà döôùi thôøi coäng saûn. Naêm 2007, hai nöôùc naøy gia nhaäp vaøo Lieân AÂu. Ñeå laät qua trang söû naøy vaø hoäi nhaäp vaøo AÂu Chaâu, Giaùo hoäi taïi moãi nöôùc choïn moät con ñöôøng rieâng. Taïi Rumani, vieäc baàu choïn Ñöùc thöôïng phuï Daniel hoài naêm 2007 cho thaáy Giaùo hoäi taïi ñaây quyeát taâm vöôït qua giai ñoaïn naøy baèng caùch côûi môû vôùi traøo löu hieän ñaïi vaø cuoäc ñoái thoaïi ñaïi keát, nhöng ñoàng thôøi vaãn khoâng töø boû truyeàn thoáng Chính thoáng. Taïi Bulgari, thì traùi laïi, Giaùo hoäi Chính thoáng vaãn tieáp tuïc bò chia reõ trong noäi boä vì coù moät soá Giaùm muïc leân aùn caùc quan heä cuûa Ñöùc thöôïng phuï Maxim, naêm nay ñaõ 95 tuoåi, vôùi cheá ñoä coäng saûn tröôùc kia.
Taïi Serbia, veà AÂu Chaâu vaø vaán ñeà Kosovo, caùc laäp tröôøng cuûa Giaùo hoäi Chính thoáng laø tieáng noùi quyeát ñònh, bôûi vì baûn saéc cuûa daân toäc gaén lieàn vôùi Chính thoáng giaùo. Vôùi 80 phaàn traêm daân soá theo Chính thoáng giaùo, duø vaäy xaõ hoäi Serbia vaãn bò tuïc hoùa vaø moät soá ngöôøi cho raèng Giaùo hoäi chæ neân lo vieäc thieâng lieâng maø thoâi. Nhieàu ngöôøi xem vieäc ñöùc Irenee ñöôïc baàu laøm Thöôïng phuï ngaøy 22 thaùng Gieâng naêm 2010 nhö moät daáu chæ tích cöïc. Laø ngöôøi uûng hoä vieäc hoäi nhaäp vaøo AÂu Chaâu, ñöùc taân Thöôïng phuï cuõng muoán toå chöùc moät cuoäc gaëp gôõ ñaïi keát taïi Nis, mieàn ñoâng nam Belgrade vaøo naêm 2013 tôùi ñaây, nhaân dòp kyû nieäm 1,500 naêm hoaøng ñeá Constantino ban haønh chieáu chæ Milano ñeå thöøa nhaän Kitoâ giaùo. Nhieàu ngöôøi cuõng hy voïng raèng Giaùo hoäi seõ laøm moät cöû chæ cuï theå trong vieäc hoøa giaûi vôùi Hoài giaùo vaø Coâng giaùo trong vuøng Balkan.
Taïi Hy laïp, ñöôïc baàu laøm Toång giaùm muïc Athenes naêm 2008, Ñöùc toång giaùm muïc Hieronymos II laø ngöôøi ít can thieäp vaøo ñôøi soáng chính trò hôn vò tieàn nhieäm cuûa ngaøi laø ñöùc Christodoulos. Taäp trung vaøo hoaït ñoäng xaõ hoäi, Ñöùc cha Hieronymos II ñöa ra nhöõng bieän phaùp taùo baïo: xaây caát nhaø thôø chính toøa môùi taïi Athenes, baõi nhieäm 52 linh muïc quaûn xöù vì thöôøng xuyeân vaéng maët trong giaùo xöù... Vaø ñoái vôùi chính phuû xaõ hoäi ñang muoán lôïi duïng nhöõng tai tieáng cuûa Giaùo hoäi ñeå aùp ñaët söï taùch bieät giöõa Nhaø Nöôùc vaø Giaùo hoäi, ñöùc Hieronymos II chaáp nhaän gia taêng ñoùng thueá Giaùo hoäi ñeå giuùp chính phuû ñang bò thaâm thuûng ngaân saùch traàm troïng. Hieän ngaøi ñang thöông löôïng ñeå thieát laäp moät moâ thöùc coäng taùc môùi giöõa Giaùo hoäi vaø Nhaø nöôùc, trong ñoù moïi söï phaûi ñöôïc "trong suoát", nhöùt laø trong caùc vaán ñeà xaõ hoäi.
Taïi Thoå Nhó Kyø, Giaùo hoäi Chính thoáng ñang chòu nhieàu söùc eùp cuûa chính phuû cuûa moät quoác gia coù ña soá theo Hoài giaùo. Chuûng vieän Halki laø moät ñieån hình noùi leân tình traïng cuûa Giaùo hoäi Chính thoáng taïi Thoå Nhó Kyø. Ñöôïc môû töø naêm 1844, tröôøng thaàn hoïc naøy laø moät trong nhöõng cô sôû ñaøo taïo linh muïc quan troïng nhöùt cuûa Giaùo hoäi Chính thoáng taïi ñaây. Nhöng naêm 1971, chính phuû Thoå Nhó Kyø ra leänh ñoùng cöûa chuûng vieän.
Taïi Palestine, hoâm 6 thaùng Gieâng naêm 2010, nhaân dòp leã Giaùng Sinh cuûa Chính thoáng giaùo, caùc tín höõu Chính thoáng taïi Bethlehem ñaõ ñoùn tieáp Ñöùc thöôïng phuï Theophilos III baèng thaùi ñoä thuø nghòch. Caûnh saùt Palestine ñaõ phaûi can thieät ñeå baûo veä Ñöùc thöôïng phuï. Caùc tín höõu ñaõ coù thaùi ñoä nhö theá vôùi Ñöùc thöôïng phuï vì hoï cho raèng ngaøi ñaõ baùn ñaát cuûa Toøa thöôïng phuï cho chính phuû Israel. Ngöôøi tieàn nhieäm cuûa Ñöùc thöôïng phuï Theophilos III laø ñöùc Irinaios cuõng bò toá caùo ñaõ baùn ñaát cho Israel. Vaán ñeà naøy coøn laâu môùi giaûi quyeát ñöôïc vaø hieän ñang tieáp tuïc gia taêng nhöõng chia reõ giöõa caùc tín höõu Chính thoáng AÙ raäp vaø haøng giaùo phaåm maø phaàn lôùn laø ngöôøi Hy laïp.
Taïi Antiokia, Ñöùc thöôïng phuï Inhaxio IV ñaõ phaûi hai laàn leân tieáng: moät laàn ñeå leân aùn vieäc Hoa kyø xaâm laêng Iraq khieán cho tình traïng cuûa caùc tín höõu Kitoâ taïi Trung ñoâng trôû neân khoù khaên hôn, moät laàn ñeå baøy toû quan ngaïi veà baøi dieãn vaên cuûa Ñöùc thaùnh cha taïi ñaïi hoïc Regensburg, beân Ñöùc, hoài naêm 2006. Maëc duø laø thieåu soá, caùc tín höõu Kitoâ AÙ raäp taïi ñaây vaãn ñoøi hoûi phaûi ñöôïc ñoái xöû bình ñaúng vôùi ngöôøi Hoài giaùo.
Taïi Ai caäp, soá tín höõu Chính thoáng hieän nay laø 3 traêm ngaøn ngöôøi. Ngöôøi laõnh ñaïo Giaùo hoäi Chính thoáng taïi ñaây mang töôùc hieäu "Thöôïng phuï Alexandria vaø toaøn Phi chaâu". Chính vì yù thöùc traùch nhieäm cuûa mình, maø ñöùc ñöông kieâm Thöôïng phuï Theodoros III luoân ñaåy maïnh hoaït ñoäng truyeàn giaùo sang moät soá nöôùc Phi chaâu. Giaùo hoäi gia taêng nhanh cho neân naêm 2007, Toøa thöôïng phuï ñaõ cho môû laïi chuûng vieän Alexandri.
Cuoái cuøng taïi Taây AÂu, söï hieän dieän cuûa Giaùo hoäi Chính thoáng gaén lieàn vôùi caùc cuoäc di daân vaøo theá kyû 20. Moãi coäng ñoàng Chính thoáng taïi Taây AÂu vaãn coøn gaén boù vôùi Giaùo hoäi meï cuûa mình. Hieän nay caùc coäng ñoàng Chính thoáng taïi ñaây mong moõi thaønh laäp moät Giaùo hoäi ñòa phöông. Tuy nhieân, caùc Giaùo hoäi Meï khoâng xem vieäc toå chöùc caùc coäng ñoàng haûi ngoaïi nhö moät öu tieân, nhöng laïi khoâng muoán töø boû caùc coäng ñoàng naøy, bôûi vì hoï laø nguoàn taøi cung caáp taøi chính cho caùc Giaùo hoäi Meï.
Chu Vaên