Quan heä giöõa Giaùo hoäi Coâng giaùo
vaø Giaùo hoäi Chính thoáng
döôùi thôøi Ñöùc Benedicto XVI
Quan heä giöõa Giaùo hoäi Coâng giaùo vaø Giaùo hoäi Chính thoáng döôùi thôøi Ñöùc Benedicto XVI.
Roma [Chiesa on line 25/1/2010] - Kính thöa quyù vò, caùc baïn thaân meán. Nhö chuùng toâi ñaõ loan tin, Hoäi ñoàng Toøa thaùnh veà hieäp nhöùt Kitoâ giaùo khaúng ñònh raèng hieän chöa coù vaên kieän chính thöùc naøo ñöôïc UÛy ban hoån hôïp Coâng giaùo vaø Chính thoáng ñöa ra. Tuy nhieân, quan heä giöõa hai Giaùo hoäi ñaõ ñaït ñöôïc nhieàu tieán boä keå töø khi ñöùc thaùnh cha Benedicto XVI ñöôïc baàu laøm chuû chaên Giaùo hoäi hoaøn vuõ.
Cuoäc ñoái thoaïi thaàn hoïc giöõa Giaùo hoäi Coâng giaùo vaø caùc Giaùo hoäi Chính thoáng thuoäc truyeàn thoáng Byzantin ñaõ bò beá taéc vaøo thaäp nieân 90. Luùc ñoù, coù söï "ñuïng ñoä" giöõa hai Giaùo hoäi veà vaán ñeà thöôøng ñöôïc goïi laø "nhöõng ngöôøi hieäp nhöùt". Cuïm töø naøy chæ caùc coäng ñoàng Coâng giaùo ñoâng phöông, tuy duy trì caùc truyeàn thoáng ñoâng phöông, nhöng laïi chaáp nhaän quyeàn bính cuûa Ñöùc giaùo hoaøng. Noåi baät nhöùt laø Giaùo hoäi Coâng giaùo ñoâng phöông taïi Ukraine.
Taïi Balamond, Liban, cuoäc ñoái thoaïi giöõa hai Giaùo hoäi hoaøn toaøn beá taéc. Toøa phöôïng phuï Chính thoáng Mascova vaø toaøn nöôùc Nga khoâng theå dung chaáp ñieàu maø Toøa thöôïng phuï naøy goïi laø cuoäc "xaâm laêng" cuûa caùc nhaø thöøa sai Coâng giaùo do Ñöùc Gioan Phaoloâ II sai ñeán. Vaán ñeà laïi trôû neân nhaäy caûm hôn, bôûi vì caùc nhaø thöøa sai naøy laïi laø ngöôøi Balan, daân toäc vaãn coøn bò ngöôøi Nga xem nhö keû thuø.
Cuoäc ñoái thoaïi giöõa hai Giaùo hoäi chæ ñöôïc noái laïi vaøo naêm 2005, khi Ñöùc hoàng y Ratzinger, ngöôøi Ñöùc, ñöôïc baàu leân keá vò thaùnh Pheâroâ. Ngaøi laø vò giaùo hoaøng ñöôïc Ñoâng phöông ca ngôïi, nhöng laïi bò Taây Phöông chæ trích chæ vì toû ra gaén boù vôùi Truyeàn Thoáng Ñoâng Phöông.
UÛy ban hoãn hôïp quoác teá veà cuoäc ñoái thoaïi thaàn hoïc giöõa Giaùo hoäi Coâng giaùo vaø caùc Giaùo hoäi Chính thoáng ñaõ ñöôïc taùi tuïc: laàn ñaàu tieân taïi Belgrade vaøo naêm 2006 vaø laàn thöù hai taïi Ravenna, YÙ vaøo naêm 2007.
Vaán ñeà gai goùc ñöôïc ñem ra thaûo luaän taïi hai cuoäc gaëp gôõ noùi treân laø quyeàn toái thöôïng cuûa ngöôøi keá vò thaùnh Pheâroâ. Ñaây voán laø vaán ñeà chia caùch hai Giaùo hoäi Ñoâng vaø Taây.
Vaên kieän chung keát ñöôïc ñöa ra taïi Hoäi nghò Ravenna khaúng ñònh raèng "quyeàn toái thöôïng vaø coâng ñoàng tính töông thuoäc nhau". Vaên kieän noùi ñeán nhöõng ñieåm ñoàng thuaän vaø khaùc bieät giöõa hai Giaùo hoäi nhö sau: "Hai beân ñoàng yù raèng Roma, vôùi tö caùch laø Giaùo hoäi "chuû trì trong ñöùc aùi" theo kieåu noùi cuûa thaùnh Inhaxio Antiokia, chieám choã nhöùt trong Giaùo hoäi hoaøn vuõ vaø do ñoù Giaùm muïc Roma laø ngöôøi chieám choã nhöùt trong haøng nguõ caùc Thöôïng phuï. Tuy nhieân, hai beân khoâng ñoàng yù vôùi nhau veà caùch giaûi thích lieân quan ñeán chöùng töø lòch söû veà nhöõng ñaëc aân cuûa Giaùm muïc Roma xeùt nhö laø ngöôøi thöù nhöùt, nhö ñaõ ñöôïc hieåu baèng nhieàu caùch khaùc nhau trong thieân nieân kyû thöù nhöùt".
Maëc duø khoâng coù cuøng moät quan ñieåm veà caùch giaûi thích lieân quan ñeán vò trí "thöù nhöùt" cuûa Giaùm muïc Roma, caùc cuoäc thaûo luaän veà nhöõng ñieåm gaây tranh caûi vaãn tieáp dieãn vôùi moät möùc ñoä nhanh choùng. Ñaëc bieät, UÛy ban hoãn hôïp ñaõ baét ñaàu khaûo cöùu caùch giaûi thích khaùc nhau cuûa caùc Giaùo hoäi Ñoâng phöông vaø Taây Phöông veà vai troø cuûa Giaùm muïc Roma trong thieân nieân kyû thöù nhöùt, töùc thôøi kyø hai Giaùo hoäi coøn hieäp nhöùt vôùi nhau.
Trong cuoäc gaëp gôõ dieãn ra taïi Paphos, ñaûo Chypre, töø ngaøy 16 ñeán 23 thaùng 10 naêm 2009, UÛy ban hoãn hôïp quoác teá veà ñoái thoaïi thaàn hoïc giöõa Giaùo hoäi Coâng giaùo vaø caùc Giaùo hoäi Chính thoáng ñaõ thaûo luaän veà moät baûn vaên ñaõ ñöôïc soaïn thaûo taïi Ñaûo Creta ñaàu muøa thu naêm 2008.
UÛy ban ñaõ nghieân cöùu veà vieäc thaùnh Pheâroâ vaø thaùnh Pheâroâ rao giaûng taïi Roma, cuoäc töû ñaïo cuûa hai ngaøi vaø söï hieän dieän cuûa moä caùc ngaøi taïi Roma, maø thaùnh Irene thaønh Lyon xem nhö laø daáu chöùng cuûa quyeàn bính troåi vöôït cuûa giaùo phaän Roma.
Keá ñoù, UÛy ban thaûo luaän veà laù thö cuûa Ñöùc giaùo hoaøng Clemente gôûi cho caùc tín höõu Corinto, veà chöùng töø cuûa thaùnh Inhaxio thaønh Antiokia, laø ngöôøi khaúng ñònh raèng Giaùo hoäi Roma chuû trì trong ñöùc aùi, veà vai troø cuûa caùc ñöùc giaùo hoaøng Anicetus vaø Victor trong cuoäc tranh luaän xung quanh Ngaøy leã Phuïc Sinh, veà laäp tröôøng cuûa thaùnh Cypriano thaønh Carthage trong cuoäc tranh luaän coù neân hay khoâng neân röûa toäi laïi nhöõng ngöôøi ñaõ "sa ngaõ", veà yù nghóa cuûa caùc tín höõu Kitoâ bò buoäc phaûi teá thaàn ngoaïi giaùo ñeå ñöôïc soáng.
Muïc ñích cuûa caùc cuoäc thaûo luaän laø ñeå xem lieäu caùch hieåu veà quyeàn toái thöôïng cuûa Giaùm muïc Roma trong kyû nguyeân thöù nhöùt coù theå ñöôïc xem nhö maãu möïc ñeå tìm laïi söï hieäp nhöùt trong thieân nieân kyû thöù ba naøy khoâng.
Trong thieân nieân kyû thöù hai, caùch giaûi thích veà quyeàn toái thöôïng cuûa Giaùm muïc Roma taïi Taây Phöông ñaõ khoâng ñöôïc Ñoâng phöông chaáp nhaän. Ñaây laø ñieåm gai goùc trong cuoäc thaûo luaän. Nhöng caùc phaùi ñoaøn cuûa hai Giaùo hoâi ñeàu khoâng sôï ñöông ñaàu vôùi vaán ñeà. Chính Ñöùc thaùnh cha cuõng ñaõ nhìn nhaän ñieàu naøy trong baøi huaán ñöùc trong buoåi tieáp kieán chung haèng tuaàn saùng thöù Tö ngaøy 20 thaùng Gieâng naêm 2010. Ngaøi cho bieát UÛy ban hoãn hôïp quoác teá veà ñoái thoaïi giöõa Giaùo hoäi Coâng giaùo vaø caùc Giaùo hoäi Chính thoáng ñaõ baét ñaàu thaûo luaän veà vai troø cuûa Giaùm muïc Roma trong söï thoâng hieäp Giaùo hoäi trong thieân nieân kyû thöù nhöùt.
Ñöôïc bieát UÛy ban hoãn hôïp quoác teá veà ñoái thoaïi thaàn hoïc giöõa Giaùo hoäi Coâng giaùo vaø caùc Giaùo hoäi Chính thoáng seõ tieáp tuïc thaûo luaän trong khoùa hoïp saép tôùi taïi Vienne, AÙo Quoác töø ngaøy 20 ñeán 27 thaùng 9 naêm 2010.
Trong nhöõng naêm vöøa qua, caàm ñaàu phaùi ñoaøn Toøa thaùnh laø Ñöùc hoàng y Walter Kasper, chuû tòch Hoäi ñoàng Toøa thaùnh veà hieäp nhöùt Kitoâ giaùo. Veà phía Chính thoáng, ngöôøi caàm ñaàu phaùi ñoaøn laø Ñöùc cha Johannis Zizioulas, Toång giaùm muïc Pergamon, moät nhaø thaàn hoïc coù uy tín cuûa Chính thoáng giaùo, ñöôïc chính Ñöùc thaùnh cha ñaùnh giaù cao.
Gaàn ñaây, caùc moái quan heä giöõa Toøa thaùnh vaø Toøa thöôïng phuï Mascova cuõng ñaõ ñöôïc caûi thieän. Taïi hoäi nghò Ravenna, phaùi ñoaøn Chính thoáng Mascova ñaõ boû ra veà vì khoâng chaáp nhaän söï hieän dieän cuûa phaùi ñoaøn Giaùo hoäi chính thoáng Estoni maø Toøa thöôïng phuï Mascova khoâng nhìn nhaän.
Nhöng daïo thaùng 10 naêm 2009, taïi Paphos, Chypre, phaùi ñoaøn Chính thoáng Mascova ñaõ coù maët vaø hieän nay, Toøa thöôïng phuï Mascova ñaõ coù nhöõng quan heä thaân thieän vôùi Toøa thaùnh. Moät trong nhöõng baèng chöùng cuûa tình thaân höõu naøy laø caùch ñaây vaøi thaùng, Toøa thöôïng phuï Mascova ñaõ cho aán haønh moät cuoán saùch thu thaäp caùc baøi vieát cuûa Ñöùc thaùnh cha Benedicto XVI. Saùng kieán naøy cuõng ñaõ ñöôïc Toøa Thaùnh ñaùp traû moät caùch tích cöïc khi cho in moät cuoán saùch thu thaäp caùc baøi vieát cuûa Ñöùc thöôïng phuï Kyrill.
Moät cuoäc gaëp gôõ giöõa Ñöùc thaùnh cha Benedicto XVI vaø Ñöùc thöôïng phuï Kyrill raát coù theå seõ dieãn ra trong moät töông lai gaàn ñaây.
Chu Vaên