Vaøi neùt veà
Giaùo hoäi chính thoáng Serbia
Vaøi neùt veà Giaùo hoäi chính thoáng Serbia.
Serbia [La Croix 24/1/2010] - Kính thöa quyù vò, caùc baïn thaân meán. Hoâm thöù Saùu 22 thaùng Gieâng naêm 2010, Thöôïng hoäi ñoàng thaùnh cuûa Giaùo hoäi Chính thoáng Serbia ñaõ baàu ñöùc cha Irenee, giaùm muïc Nis, laøm thöôïng phuï Giaùo hoäi naøy. Nhaân dòp naøy, chuùng toâi xin ñöôïc ghi laïi vaøi neùt veà Giaùo hoäi naøy.
Naèm trong moät thung luõng xanh töôi, caùch xa thuû ñoâ Belgrade, tu vieän chính thoáng Rakovica laø moät trong nhöõng trung taâm tónh taâm ñoái vôùi nhieàu tín höõu Chính thoáng Serbia. Tu vieän naøy ñaõ ñöôïc thaønh laäp vaøo theá kyû thöù 14. Chính taïi ñaây maø ñöùc thöôïng phuï Pavle, qua ñôøi ngaøy 15 thaùng 11 naêm vöøa qua, höôûng thoï 95 tuoåi, ñaõ mong öôùc ñöôïc an nghæ.
Trong saân tu vieän, moät caây thaùnh giaù baèng goã ñôn sô ñaõ ghi daáu nôi choân caát con ngöôøi maø caùc tín höõu Chính thoáng goïi moät caùch thaân thöông laø "vò thaùnh ñi boä", vì ngaøi luoân töø choái xöû duïng xe hôi. Moät ngöôøi cha gia ñình ñaõ noùi: "Ñöùc Pavle laø ngöôøi vó ñaïi nhöùt cuûa Giaùo hoäi chuùng toâi. Chính vì theá maø chuùng toâi tìm ñeán ñaây ñeå tænh taâm. Ñoái vôùi chuùng toâi, ngaøi laø hieän thaân cuûa loøng toát".
Moät caëp vôï choàng khaùc noùi: "Chuùng toâi khoâng chæ maát moät nhaø laõnh ñaïo toân giaùo, maø laø moät ngöôøi cha. Khoù coù ai coù theå thay theá ñöôïc ngaøi". Nhöng muoán hay khoâng, keå töø hoâm thöù Saùu 22 thaùng Gieâng naêm 2010, Giaùo hoäi Chính thoáng Serbia ñaõ coù taân Thöôïng phuï.
Khi baàu ñöùc Irenee laøm Thöôïng phuï, giôùi chöùc laõnh ñaïo Giaùo hoäi Chính thoáng Serbia ñaõ choïn moät con ngöôøi trung dung cho moät giai ñoaïn chuyeån tieáp.
Serbia vaãn coøn ñöôïc ghi ñaäm bôûi nhöõng cuoäc chieán trong thaäp nieân 90 taïi Croatia, Bosnia vaø Kosovo cuõng nhö caùc cuoäc caám vaän cuûa Lieân hieäp quoác vaø nhöõng traän doäi bom cuûa Lieân Minh Phoøng Thuû Baéc Ñaïi Taây Döông.
Maëc duø caùc cuoäc xung ñoät coi nhö ñaõ ñöôïc giaûi quyeát xong, nhöng Serbia vaãn coøn phaûi ñöông ñaàu vôùi nhieàu thaùch ñoá chính trò lôùn nhö: hoäi nhaäp vaøo AÂu Chaâu, gia nhaäp Lieân minh phoøng thuû baéc ñaïi taây döông vaø nhöùt laø giaûi quyeát hoà sô gai goùc cuûa Kosovo. Cho tôùi nay, Serbia vaãn khoâng chòu nhìn nhaän neàn ñoäc laäp cuûa quoác gia naøy.
Ngoaøi ra, coøn coù cuoäc khuûng hoaûng trong noäi boä Giaùo hoäi Chính thoáng Serbia, voán gaén lieàn vôùi baûn saéc daân toäc. Hai laù côø lôùn cuûa Serbia, ñöôïc treo treân noùc nhaø thôø chính toøa thaùnh Sava taïi Belgrade, nhaéc nhôû moïi ngöôøi raèng taïi Serbia, Giaùo hoäi vaø daân toäc laø moät.
Theo oâng Jean Arnault Derens, chuû buùt cuûa baùo "Courier des Balkans" [ngöôøi ñöa tin vuøng vònh Balkan], Giaùo hoäi Chính thoáng Serbia ñaõ tröïc tieáp gaén lieàn vôùi nhöõng thaêng traàm bi thaûm cuûa söï tan raõ Nam Tö. Giaùo hoäi naøy ñoâi khi bò toá caùo moät caùch baát coâng laø ñaõ khôi daäy chuû nghóa daân toäc, cho neân luoân caûm thaáy khoù ñeå xaùc ñònh laïi söù meänh cuõng nhö choã ñöùng cuûa mình trong xaõ hoäi.
Xeùt cho cuøng, Giaùo hoäi Chính thoáng Serbia vaãn chöa hoaøn toaøn ñöôïc chöõa laønh khoûi nhöõng veát thöông cuûa 4 thaäp nieân soáng döôùi cheá ñoä coäng saûn. Cha Momir Lecis, cha sôû giaùo xöù Alexandre Nevski taïi Belgrade noùi: "Chuùng toâi ñaõ traûi qua nhöõng ngaøy raát ñen toái. Chuùng toâi thöôøng xuyeân bò theo doõi. Taøi saûn chuùng toâi hoaøn toaøn bò cöôùp ñoaït".
Cha Lecis, töøng laø thö kyù cuûa Ñöùc thöôïng phuï Pavle cho bieát: sau naêm 1945, 93 phaàn traêm taøi saûn vaø ñaát ñai cuûa Giaùo hoäi ñaõ bò tòch thu. Tình traïng coù caûi thieän ñoâi chuùt, nhöng raát chaäm vaø khoâng heà coù baát cöù luaät veà hoaøn traû naøo ôû quy moâ quoác gia ñaõ ñöôïc ñöa ra. Tuy nhieân, thôøi kyø cuûa Tito ñaõ qua. Giaùo hoäi khoâng ngöøng cuûng coá vaø taïo aûnh höôûng trong xaõ hoäi.
Theo moät nhaø ngoaïi giao aâu chaâu, hoài muøa heø naêm 2009, khi chính phuû Serbia ñöa ra luaät môùi choáng laïi kyø thò phaùi tính, Giaùo hoäi Chính thoáng ñaõ maïnh meõ choáng laïi luaät naøy vì cho raèng noù ñi ngöôïc laïi nhöõng giaù trò truyeàn thoáng cuûa Chính thoáng giaùo.
Caùc Ñöùc giaùm muïc Chính thoáng khoâng chæ leân tieáng baøy toû laäp tröôøng trong nhöõng vaán ñeà gia ñình hay luaân lyù. Ngaøy 11 thaùng Gieâng naêm 2010, Ñöùc toång giaùm muïc Amfilohije Radovic ñaõ lieân keát vôùi moät UÛy ban goàm 200 nhaø trí thöùc ñeå leân tieáng choáng laïi vieäc Serbia gia nhaäp Lieân Minh phoøng thuû Baéc Ñaïi Taây Döông cuõng nhö choáng laïi vieäc Kosovo tuyeân boá ñoäc laäp. Thaùng 10 naêm 2009, thöôïng hoäi ñoàng thaùnh cuûa Giaùo hoäi Chính thoáng Serbia cuõng ñaõ keâu goïi ngöôøi Serbia taïi Kosovo taåy chay caùc cuoäc baàu cöû.
Coù leõ ngöôøi daân Serbia xem Giaùo hoäi Chính thoáng nhö cô caáu duy nhöùt coù theå baûo ñaûm baûn saéc daân toäc trong moät giai ñoaïn ñaày nghi ngôø vaø xaùo troän. Theo moät cuoäc kieåm tra daân soá môùi ñaây, coù ñeán 80 phaàn traêm ngöôøi Serbia töï nhaän laø tín höõu Chính thoáng. Phaàn lôùn vaãn coøn raát gaén boù vôùi caùc truyeàn thoáng cuûa Giaùo hoäi naøy.
Töø 9 naêm nay, giaùo lyù Chính thoáng giaùo ñaõ ñöôïc ñöa vaøo taát caû moïi tröôøng hoïc taïi Serbia. Maëc duø caùc hoïc sinh ñöôïc töï do choïn löïa caùc moân toân giaùo, ña soá vaãn chaáp nhaän hoïc giaùo lyù Chính thoáng giaùo.
Cha Aleksandar Djakovic, moät linh muïc laøm vieäc taïi Belgrade cho bieát: sau bao nhieâu naêm soáng döôùi chuû nghóa voâ thaàn cuûa cheá ñoä coäng saûn, vaên hoùa toân giaùo raát yeáu taïi Serbia. Nhöng ngaøy nay tình traïng ñaõ ñöôïc caûi thieän.
Tuy nhieân, xaõ hoäi Serbia cuõng ñang thay ñoåi, traøo löu tuïc hoùa ngaøy caøng lan roäng. Giaùo hoäi cuõng ngaøy caøng xa caùch vôùi caùc tín höõu. Theo oâng Zivica Tucic, giaùm ñoác moät haõng thoâng taán toân giaùo taïi Serbia, ngaøy caøng coù nhieàu ngöôøi mong raèng Giaùo hoäi neân laø moät söùc maïnh luaân lyù vaø ñaïo ñöùc hôn laø moät toå chöùc daân toäc.
Ngoaøi ra, môùi ñaây, nhieàu giaùm muïc treû cuõng ñoøi hoûi haøng Giaùm muïc Chính thoáng phaûi caét ñöùt caùc quan heä vôùi chính trò ñeå taäp trung vaøo söù meänh thieâng lieâng nhieàu hôn.
Chu Vaên