Nhaän ñònh veà chuyeán vieáng thaêm
cuûa Ñöùc thaùnh cha
taïi Hoäi ñöôøng Do thaùi ôû Roma
Nhaän ñònh veà chuyeán vieáng thaêm cuûa Ñöùc thaùnh cha taïi Hoäi ñöôøng Do thaùi ôû Roma.
Roma [CNS 8/1/2010] - Kính thöa quyù vò, caùc baïn thaân meán. Caû Toøa thaùnh laãn coäng ñoàng Do thaùi taïi Roma ñeàu xaùc nhaän: vaøo ngaøy 17 thaùng Gieâng naêm 2010, Ñöùc thaùnh cha Benedicto XVI seõ vieáng thaêm Hoäi ñöôøng Do thaùi taïi Roma. Ñaây laø moät bieán coá quan troïng trong lòch söû cuoäc ñoái thoaïi giöõa Coâng giaùo vaø Do thaùi vaø ñoàng thôøi cuõng laø moät böôùc ñaøy cam go trong nhöõng noã löïc cuûa Ñöùc thaùnh Cha.
Trong moät soá ra môùi ñaây,moät tôø baùo cuûa Do Thaùi baèng tieáng YÙ coù cho ñaêng taûi moät böùc hí hoïa, trong ñoù ngöôøi ta thaáy Ñöùc Benedicto XVI ñang ñi qua doøng soâng Tevere treân moät sôïi giaây; vò giaùo hoaøng ñang coá gaéng giöõ thaêng baèng giöõa moät beân laø quaû caân coù ghi hai chöõ "ñoái thoaïi" vaø moät beân kia laø quaû caân coù ghi hai chöõ "caûi ñaïo".
Vaøo giöõa luùc Ñöùc thaùnh cha ñang chuaån bò vöôït qua soâng Tevere vaø ñi töø Vatican ñeán hoäi ñöôøng chính cuûa ngöôøi Do thaùi taïi Roma vaøo ngaøy 17 thaùng Gieâng naêm 2010, ai cuõng ñoaùn ñöôïc raèng ñaây khoâng phaûi laø moät chuyeán ñi deã daøng.
Veà phía coäng ñoàng Do thaùi, ngöôøi ta ñaõ chöùng kieán nhöõng phaûn öùng soâi noåi sau khi Ñöùc thaùnh cha coâng boá saéc leänh nhìn nhaän nhöõng nhaân ñöùc anh huøng cuûa ñöùc Pio XII ñeå töø ñoù tieán haønh vieäc toân phong chaân phöôùc cho vò giaùo hoaøng maø ngöôøi Do thaùi cho laø ñaõ thinh laëng "ñoàng loõa" tröôùc cuoäc saùt teá ngöôøi Do thaùi do Ñöùc quoác xaõ chuû xöôùng trong thôøi ñeä nhò theá chieán. Tröôùc ñoù, coäng ñoàng Do thaùi cuõng ñaõ toû roõ söï baát bình khi Ñöùc thaùnh cha tuyeân boá ruùt vaï tuyeät thoâng cho 4 vò Giaùm muïc Coâng giaùo thuû cöïu thuoäc huynh ñoaøn Pio X, trong ñoù coù ñöùc cha Williamson laø ngöôøi phuû nhaän traùch nhieäm cuûa ñöùc quoác xaõ trong cuoäc saùt teá ngöôøi Do thaùi. Ngoaøi ra, coäng ñoàng Do thaùi cuõng ñaõ baát maõn khi Toøa thaùnh duyeät laïi moät lôøi caàu nguyeän cho ngöôøi Do thaùi trong nghi thöùc Thöù Saùu Tuaàn Thaùnh theo saùch leã cuõ coù tröôùc thôøi coâng ñoàng Vatican II.
Ngöôøi Do thaùi ñaõ coù maët taïi Roma tröôùc khi Chuùa Gieâsu ra ñôøi. Vaø trong haèng bao theá kyû, giöõa coäng ñoàng Do thaùi taïi Roma vaø Toøa thaùnh ñaõ coù moät quan heä ñaëc bieät, maø nhieàu ngöôøi cho laø xaáu hôn toát.
Ban giaùm ñoác cuûa Baûo taøng vieän Do thaùi taïi Roma, naèm trong khuoân vieân cuûa Hoäi ñöôøng, ñang coù keá hoaïch toå chöùc moät cuoäc trieån laõm ñaëc bieät ñeå giôùi thieäu vôùi Ñöùc thaùnh cha vaø du khaùch moät phaàn cuûa lòch söû naøy.
Noåi baät nhöùt trong cuoäc trieån laõm laø 14 böùc tranh cuûa caùc ngheä só Do thaùi ghi laïi leã ñaêng quang cuûa caùc ñöùc giaùo hoaøng Clemente XII, Clemente XIII, Clemente XIV vaø Pio VI vaøo theá kyû thöù 17.
Trong haèng traêm naêm, coäng ñoàng Do thaùi taïi Roma bò buoäc phaûi tham döï caùc leã nghi ñaêng quang cuûa caùc Ñöùc giaùo hoaøng, nhieàu luùc trong moät tö theá "nhuïc nhaõ".
Nhieàu nhoùm Do thaùi taïi ñaây ñöôïc leänh phaûi trang hoaøng nhieàu ñoaïn treân "con ñöôøng" cuûa ñöùc giaùo hoaøng töø Vatican ñeán vöông cung thaùnh ñöôøng thaùnh Gioan Laterano. Coäng ñoàng Do thaùi taïi Roma phaûi chòu traùch nhieäm khueách tröong con ñöôøng giöõa Hí tröôøng coå Colosseum vaø Khaûi hoaøn moân Titus laø nôi kyû nieäm chieán thaéng cuûa ñeá quoác La maõ treân ngöôøi Do thaùi taïi Gierusalem vaøo theá kyû thöù 1 sau coâng nguyeân. Chieán thaéng aáy cuõng bao goàm vieäc phaù huûy Ñeàn Thôø Gierusalem. Khaûi hoaøn moân Titus thì laïi veõ caùc binh lính La maõ mang ñi caùc ñoà thôø phöôïng cuûa ngöôøi Do thaùi.
Hoäi ñöôøng chính cuûa ngöôøi Do thaùi taïi Roma naèm taïi moät khu phoá caùch Vatican khoâng quaù 3 caây soá. Ñaây laø nôi maø ngöôøi Do thaùi buoäc phaûi soáng trong "Ghetto". Ghetto laø moät töø tieáng YÙ ñeå chæ nôi maø ngöôøi do thaùi bò buoäc phaûi soáng vôùi nhau.
Naêm 1556, khi ngöôøi Do thaùi bò truïc xuaát ra khoûi Taây Ban Nha, Boà Ñaøo Nha, Anh Quoác vaø Phaùp, Ñöùc giaùo hoaøng Phaolo IV ñaõ coâng boá moät saéc chæ ra leänh cho ngöôøi Do thaùi taïi Roma vaø trong caùc laõnh thoå giaùo hoaøng "phaûi soáng hoaøn toaøn beân caïnh nhau trong nhöõng khu phoá hoaøn toaøn caùch ly vôùi caùc tín höõu Kitoâ".
Vò giaùo hoaøng naøy noùi raèng vieäc ngöôøi Do thaùi ñöôïc phaùt trieån thònh vöôïng trong moät vuøng ñaát Kitoâ laø moät ñieàu hoaøn toaøn voâ lyù, bôûi hoï ñaõ bò Thieân Chuùa keát aùn phaûi vónh vieãn soáng trong noâ leä vì khoâng chòu tin nhaän Chuùa Gieâsu.
Ngöôøi Do thaùi taïi Roma ñaõ bò buoäc phaûi soáng trong "Ghetto" maõi cho ñeán khi caùc laõnh thoå giaùo hoaøng bò tan raõ vaøo naêm 1870. Luùc ñoù, daân soá Do thaùi taïi ñaây chæ coù toái ña khoaûng 5 ngaøn ngöôøi.
Chuyeán vieáng thaêm cuûa Ñöùc thaùnh cha taïi Hoäi ñöôøng Do thaùi ôû Roma vaøo ngaøy 17 thaùng Gieâng tôùi ñaây seõ truøng hôïp vôùi Ngaøy Ñoái thoaïi "Coâng giaùo vaø Do thaùi" do Hoäi ñoàng Giaùm muïc YÙ thieát laäp. Naêm nay (2010) ngaøy naøy cuõng truøng hôïp vôùi Ngaøy Shevat 2 theo lòch Do thaùi: ñaây laø ngaøy coäng ñoàng Do thaùi taïi Roma töôûng nieäm moät pheùp laï ñaõ dieãn ra trong "Ghetto" cuûa hoï.
Cho raèng caùc thaønh vieân cuûa coäng ñoàng Do thaùi taïi Roma ñaõ ñöa caùc lyù töôûng vaø töï do cuûa cuoäc Caùch Maïng Phaùp nhaèm taùch bieät Nhaø nöôùc vaø Giaùo hoäi, cho neân naêm 1793, moät nhoùm ngöôøi Roma ñaõ noåi löûa ñoát moät trong nhöõng cöûa ra vaøo Ghetto cuûa ngöôøi Do thaùi ñeå tieâu huûy nhaø cöûa cuûa hoï. Nhöng trôøi boãng ñoå möa xuoáng vaø daäp taét ngoïn löûa. Ngöôøi Do thaùi tin ñoù nhö moät pheùp laï.
Naêm 1870, caùc caùnh cöûa cuûa Ghetto ñaõ ñöôïc môû ra. Vaø vaøo ñaàu theá kyû 20, ngöôøi Do thaùi ñaõ xaây caát moät hoäi ñöôøng môùi. Ñaây chính laø hoäi ñöôøng maø Ñöùc thaùnh cha Benedicto XVI seõ vieáng thaêm.
Caùch hoäi ñöôøng vaøi chuïc thöôùc laø nhaø thôø Thaùnh Gregorio, treân ñoù ngöôøi ta thaáy coù ghi caâu trích töø Saùch tieân tri Isaia ñöôïc vieát baèng tieáng Latinh vaø Do thaùi nhö sau: "Suoát ngaøy Ta ñaõ chìa tay ra cho moät daân toäc noåi loaïn, ñang ñi treân nhöõng con ñöôøng xaáu xa vaø chaïy theo nhöõng tö töôûng xaáu xa cuûa chuùng". Caâu trích treân ñaây noùi leân thaùi ñoä cuûa ngöôøi Coâng giaùo ñoái vôùi ngöôøi Do thaùi trong haèng bao theá kyû qua. Giöõa naêm 1572 vaø naêm 1848, nhöõng nhaø thôø gaàn Ghetto cuûa ngöôøi Do thaùi cuõng thöôøng leân tieáng keâu goïi ngöôøi Do thaùi trôû laïi Kitoâ giaùo. Moãi Chieàu thöù Baûy, theo saéc chæ cuûa Ñöùc giaùo hoaøng, ngöôøi Do thaùi bò buoäc phaûi nghe caùc linh muïc möôïn chính caùc baøi ñoïc cuûa hoï ñeå thuyeát phuïc hoï trôû laïi Coâng giaùo. Nhieàu ngöôøi Do thaùi ñaønh phaûi duøng saùp ñeå bòt tai laïi khi linh muïc thuyeát giaûng.
Trong theá kyû vöøa qua, nhôø giaùo huaán cuûa coâng ñoàng Vatican II vaø nhöõng noã löïc cuûa Ñöùc Gioan Phaolo II, caùc moái quan heä giöõa Coâng giaùo vaø Do thaùi ñaõ ñöôïc caûi thieän raát nhieàu.
Tuy nhieân, böùc tranh bieám hoïa veà ñöùc Benedicto XVI ñöôïc ñaêng treân baùo Do thaùi treân ñaây, laøm cho ngöôøi ta khoâng theå queân ñöôïc lòch söû cuûa nhöõng quan heä "coù moät khoâng hai" giöõa coäng ñoàng Do thaùi taïi Roma vaø caùc Ñöùc giaùo hoaøng cuûa thôøi quaù khöù.
Chu Vaên