Hoài kyù Ñöùc Coá Giaùm Muïc Leâ Ñaéc Troïng
Hieän tình toân giaùo sau naêm 1975
Hoài kyù Ñöùc Coá Giaùm Muïc Leâ Ñaéc Troïng - Hieän tình toân giaùo sau naêm 1975.
I. Nhaø Nöôùc Vôùi Toân Giaùo
Phaät Giaùo ñaáu tranh maïnh vaø nhieàu vôùi Nhaø Nöôùc, song Nhaø Nöôùc khoâng sôï hoï baèng sôï Coâng Giaùo. Vì cho raèng Coâng Giaùo ñoaøn keát hôn, giaùo lyù vöõng chaéc, haäu thuaãn laø caû moät Giaùo Hoäi hoaøn vuõ cuõng vöõng chaéc, caáu keát maïnh meõ, moät löïc löôïng tinh thaàn maïnh nhaát treân theá giôùi (Hoï khoâng bieát Thieân Chuùa môùi laø Ñaù Taûng). Neáu phaân bieät fond vaø forme trong moái quan heä, nhö khi laøm dissertation, thì forme coù thay ñoåi - coù ñoâi chuùt deã daõi; nhöng veà fond vaãn giöõ nguyeân nghi ngôø, ñeà phoøng, caêm gheùt, khoâng laøm gì thì chòu vaäy ñaáy thoâi! Vôùi Vatican, coù toân troïng, neå nang hôn xöa moät chuùt, khoâng coøn coi laø keû thuø, nhöng vaãn coøn nghi ngôø, canh chöøng.
Ñaët ra caùc lyù do ñeå töø choái vieäc noï vieäc kia. Nhö xin cho ngöôøi trong Nam ra laøm vieäc ngoaøi Baéc, seõ traû lôøi: Baéc ngöôøi ta khoâng thích Nam, hoaëc ngoaøi Baéc ñuû ngöôøi roài. Luùc khaùc thì laïi neâu mieàn Nam tieán boä leân, ñeå Baéc noi theo. Nhöõng lyù do choã coâng khai thì khaùc, choã rieâng tö laïi khaùc. Caùn boä leân lôùp, pheâ phaùn, chæ trích moät ngöôøi naøo ñoù, heát buoåi hoïp laïi ra uoáng nöôùc vui veû vôùi nhau. Laøm vieäc khoâng theo luaät leä, maø chæ thích theo yù muoán caáp treân khoaùn cho caáp döôùi. Ví duï, caáp treân khoâng muoán cho toå chöùc leã noï leã kia, hay moät vò Giaùm Muïc trôû veà nhieäm sôû, caáp döôùi baày ñuû ra moïi lyù do, coù khi raát treû con, mieãn sao ngaên caûn ñöôïc, vaø neáu thaønh coâng, caáp döôùi ñöôïc khen thöôûng. Neáu khoâng, laø taïi caáp döôùi, bôûi ñoù caáp döôùi coá coâng maø laøm cho ñöôïc.
Hoï khoâng nhaän traùch nhieäm bao giôø, chæ baét ñöông söï phaûi gaùnh heát, ngöôøi daân ñi lính phaûi laøm ñôn xin ñi, maëc daàu troán lính khoâng ñöôïc. Ngöôøi phaù thai phaûi laøm ñôn yeâu caàu (theá maø ñeû con thì bò phaït). Ñöùc Cha Thuaän ñi Roâma laø vì ngaøi yeâu caàu, ngaøi ôû laïi laø vì ngaøi yeâu caàu (ñöôïc thu xeáp cho yeâu caàu). Luaän ñieäu chung, nhaø nöôùc raát deã daøng, khoù khaên laø ôû caùc oâng, ôû noäi boä caùc oâng...
II. Noäi Tình Coâng Giaùo
Haøng Giaùm Muïc
Giaùm Muïc ñoaøn yeáu, nhieàu vò tuoåi giaø, beänh taät, laïi ôû nhöõng vò trí quan troïng. Thieáu ñoaøn keát, chia reõ theo mieàn, theo ñòa phöông, tuy chöa ñeán ñoä traàm troïng. Vò thì chæ lo cho quyeàn lôïi Giaùo phaän mình, khoâng quan taâm maáy ñeán quyeàn lôïi chung: vò khaùc lo baûo veä vinh quang (hoïc vò), haàu heát nhuùt nhaùt sôï seät, nhaát laø caùc vò mieàn Nam, vì luoân bò maëc caûm chieán baïi. Ñöùc Giaùm Muïc Myõ Tho ñaïo ñöùc chaân chính bò coi laø laåm caåm. Khoâng thieáu nhöõng vò kyø thò Giaùo phaän nhoû to, thaàm mô öôùc, vaø thaäm chí neáu coù theå, vaän ñoäng caùch naøo ñoù ñeå ñöôïc chuyeån vaøo nhöõng vò trí cao sang. Ngaøy tröôùc coù moät vò linh muïc, ñi qua vieáng Roâma veà noùi: Sang Roâma veà keùm caû loøng tin, vì luùc ñoù coù nhieàu thoùi cuõ, teä laïm... Coù leõ vì theá aøm nhöõng vò naøo hoïc Roâma veà deã keùm loøng toân troïng Toøa Thaùnh, muoán theo yù rieâng hôn laø ñöôøng loái chung. Taát caû ñeàu orthodoxe, nhöng thaùi ñoä khaùc nhau tröôùc Ñoaøn Keát, vaø thöôøng laø khoâng döùt khoaùt. Trong moät buoåi gaëp maët noï, moät linh muïc ñöùng leân hoûi Ñöùc Toång cuûa mình veà thaùi ñoä phaûi coù tröôùc phong traøo ñoù, Ngaøi chæ noùi: "Caùc cha ñaõ bieát thaùi ñoä cuûa toâi roài". Thaùi ñoä ñoù naøo ai bieát !
Caùc Linh Muïc
Vì caùc vò chuû chaên giaùo phaän nhö theá, thì haøng linh muïc laøm sao hoaøn haûo ñöôïc. Giaùm muïc theá naøo, thì linh muïc cuõng theá, vaø keùm xa nöõa.
Mieàn Baéc ít linh muïc, ít phöùc taïp. Mieàn Nam, nhaát laø Saøi Goøn, nhieàu linh muïc, raát phöùc taïp. Coù moät soá nhöõng vò hoïc haønh nhieàu, nhöng moät soá coi nheï caên tính linh muïc, maø naëng veà hoïc vò. Coäng saûn khi thònh haønh, khoâng sôï trí thöùc cho baèng toân giaùo. Trí thöù cuõng nhö tö baûn hay ngaû nghieâng nhaát, neân deã bò lôïi duïng. Ngöôøi Vieät Nam laïi quyù troïng nhöõng ngöôøi baèng caáp, ñöôïc nhieàu suøng baùi, bôûi ñoù söï ngaû nghieâng cuûa nhöõng vò ñoù coù theå taùc haïi nhieàu ñoái vôùi nhöõng ngöôøi suøng baùi.
Söï giaàu coù ñang xaâm nhaäp vaøo haøng giaùo só, caû Nam - Baéc. Caùc nhaø cuûa caùc vò giaùo só ñaày ñuû tieän nghi hieän ñaïi hôn laø giaùo daân. Ngöôøi ngheøo khoù ñeán nhaø linh muïc, khoâng coù choã maø ngoài.
Ngöôøi giaùo daân
Giaùo daân, noùi chung ñeàu toát caû. Ngöôøi ta noùi: Ngaøy nay Chuùa Thaùnh Thaàn hoaït ñoäng nôi giaùo daân hôn laø nôi giaùo só. Khoâng bieát coù ñuùng khoâng, nhöng coù hieän töôïng nhö theá. Trong xaõ hoäi, ngöôøi ta laáy daân laøm goác. Trong ñaïo luùc naøy ñuùng laø giaùo daân ñöôïc ôn Chuùa soi saùng thuùc ñaåy hôn laø giaùo só. Ngoaøi Baéc, thaáy cha xöù thieáu tö caùch, giaùo daân kieän leân Beà Treân, taåy chay cha khoâng ñi xem leã. Hoaëc hoï nhaém maét noùi: "Cha coù toäi maëc keä cha, mình chæ tin Chuùa". Thaùi ñoä thuï ñoäng, chòu ñöïng thaønh thoùi quen trong cheá ñoä, caû trong mieàn Nam. ÔÛ mieàn Nam, hoï ñaùnh linh muïc, ñuoåi linh muïc, nhö ôû Hoaøng Mai, Xoùm Môùi, Taân Sa Chaâu. Giaùo quyeàn ñoùng cöûa nhaø thôø, giaùo daân ñaønh thieät phaän.
Moät ñònh giaù coù veû ngaïo maïn: giaùo daân toát hôn linh muïc, linh muïc hôn Giaùm Muïc. Ñieàu ñoù coù theå chöùng minh trong vieäc phong thaùnh, giôùi naøo vöõng vaøng nhaát. ÔÛ trong tuø, thöôøng laø theá naøy: giaùo daân hôn tu só, tu só hôn linh muïc. Trong nhöõng vaán ñeà khoù khaên: giaùo daân vöõng vaøng, linh muïc nheï nhaøng, Giaùm Muïc im tieáng, hoaëc xueâ xoa.
III. Phong Traøo Giaùo Lyù
Mieàn Baéc theo loái coå truyeàn: hoïc thuoäc loøng kinh boån, khoâng thaáy giaûi nghóa. Tröôùc kia, tuï taäp hoïc nhö theá cuõng khoâng ñöôïc, phöông chi giaûng daïy. Hoï vaãn giöõ toát ñaïo, nhôø ôn Chuùa Thaùnh Linh buø ñaép, duø thieáu hoïc haønh giaùo lyù. Ngaøy nay phong traøo giaùo lyù baét ñaàu raàm roä ôû khaép nôi, tuy môùi trong trình ñoä sô khai, vì cô cheá caùc giaùo lyù vieân ñang hình thaønh. Tinh thaàn giaùo lyù ôû mieàn Baéc naëng veà nhöõng nguyeân taéc luaân lyù, veà ñôøi soáng. Nhöng do ñoù maø tröôùc nay ngöôøi ta coøn giöõ ñöôïc ñaïo. Nhaát laø ngaøy nay trong caùi xaõ hoäi ñang xuoáng doác veà maët luaân lyù. Moät vò Tænh UÛy kia khen vaø toû loøng bieát ôn moät linh muïc xöù kia, vì oâng noùi raèng nhôø linh muïc xöù maø treû em ngoan ngoaõn, coù nhieàu ñöùc tính toát, maëc duø linh muïc ñoù chæ giaûng ñaïo trong nhaø thôø. Coù theå noùi moät muøa xuaân chôùm nôû, ít ngöôøi trôû laïi ñaïo töï yù, haàu heát laø keát baïn. Buø laïi, nhöõng nôi lô laø veà ñaïo, töø haøng maáy chuïc naêm nay, giôø ñaây trôû laïi, töï mình xaây döïng laïi nhaø thôø, ñoïc kinh, hoïc giaùo lyù. ÔÛ maïn Baéc Vieät Nam, gaàn Taøu, coù haøng chuïc ngaøn ngöôøi Meøo (Hô-moâng) ñang xin toøng giaùo, maëc duø bò ñaùnh ñaäp, truïc xuaát khoûi baûn laøng, maø hoï chæ coù hoïc vôùi ñaøi Vatican.
Mieàn Nam, nôi ñöôïc töï do töø laâu, coù nhieàu giaùo lyù vieân, caùc lôùp giaùo lyù raát thònh haønh. Hoï coù ñôøi soáng ñaïo ôû möùc cao vaø roäng raõi, nhôø ñöôïc hoïc taäp nhieàu. Hoïc taäp naëng veà tri thöùc, kieán thöùc hôn laø veà ñôøi soáng luaân lyù, coù leõ nhieãm aûnh höôûng Taây Phöông nhieàu.
IV. Chuû Nghóa Thöïc Duïng (pragmatisme)
Giaùo Hoäi Baéc vaø Nam khaùc nhau ôû ñieåm ñoùn nhaän ñôøi soáng. Mieàn Baéc, bò Chuû nghóa xaõ hoäi aûnh höôûng, bò töôùc ñoaït taát caû, chæ lo giöõ caùi coát yeáu, giöõ nguyeân taéc, coøn caùc caùi khaùc khoâng ñaùng keå. Moät caâu traû lôøi tieâu bieåu cho khuynh höôùng ñoù. Moät caùn boä hoûi moät ngöôøi ngheøo khoù: "Ñaïo anh laø ñaïo theá naøo?" - "Ñaïo toâi laø ñaïo thaø cheát chaúng thaø boû ñaïo". Bôûi ít nheï nhaøng uyeån chuyeån, neân bò coi laø cöùng nhaéc, hoaëc baûo thuû. Nhöng coù baûo thuû nhö theá môùi giöõ ñöôïc tôùi ngaøy nay. Ít chòu mua chuoäc bôûi lôïi loäc, hay noùi ñuùng, khoâng chòu ñeå bò mua chuoäc bôûi lôïi loäc.
Mieân Nam, chòu aûnh höôûng Chuû nghóa thöïc duïng cuûa Myõ, laøm sao ñöôïc lôïi nhieàu, naëng veà quyeàn lôïi hôn laø nguyeân taéc. ÔÛ ñaây khoâng pheâ phaùn loái soáng ñoù, nhöng chæ neâu moät soá nhaän xeùt: lo laéng laøm sao giöõ ñöôïc quyeàn lôïi, laøm ñöôïc moät vieäc gì ñoù, maëc duø vì theá aûnh höôûng khoâng hay ñeán nguyeân taéc. Ví duï nhoùm tieán boä yeâu nöôùc ñöôïc coi laø caàn thieát, ích lôïi cho Giaùo Hoäi, vì nhôø coù hoï maø Giaùo Hoäi ñöôïc deã daøng. Caùc taùc phaåm vaên hoùa ñöôïc xuaát baûn döôùi baûo trôï cuûa Ñoaøn Keát, vì coù theá môùi ra ñôøi ñöôïc, nhaát laø teân tuoåi taùc giaû... khoâng nghó raèng nhöõng vieäc vaøo loaïi ñoù aûnh höôûng ñeán söï hôïp nhaát trong Giaùo Hoäi, söï hôïp nhaát phaûi gìn giöõ nhö con ngöôi trong maét. Tham gia vieäc noï vieäc kia ñeå ñöôïc ra Baéc du lòch, ñöôïc xuaát ngoaïi, sang ñöôïc caû My. Do ñoù maø phong traøo ñoaøn keát coù ñaát soáng vaäy.
V. Phong Traøo Caùc Patriotes
ÔÛ mieàn Baéc tröôùc ñaây laø "Hoäi lieân laïc nhöõng ngöôøi Coâng giaùo yeâu nöôùc vaø hoøa bình". Giaùo Hoäi khoå nhieàu nhaát vì nhoùm ñoù trong nhieàu naêm, vì ñoù laø coâng cuï ñeå phaù ñaïo, baùch haïi ñaïo, gioáng kieåu Julien Apostats: laáy ñaïo choáng ñaïo, laáy ngöôøi coù ñaïo ñaäp ngöôøi coù ñaïo, laáy con caùi choáng laïi cha meï. Ngöôøi ta baûo:
Nhaø nöôùc toân troïng toân giaùo, nhöõng xích mích laø do noäi boä caùc anh. Theá maø ai khoâng theo nhoùm ñoù laø khoâng theo cheá ñoä, choáng laïi nhoùm ñoù laø choáng laïi nhaø nöôùc, ñöôïc mang danh hieäu laø ñoäi loát toân giaùo, phaûn quoác, vì choáng laïi nhöõng ngöôøi yeâu nöôùc. Ngöôøi Coâng giaùo chòu bao khoán khoù, tuø ñaày cuõng laø do nhoùm naøy. Cuõng may laø nhöõng linh muïc hay giaùo daân laõnh ñaïo ñöôïc löïa choïn ôû nhöõng thaønh phaàn khoâng ñaïo ñöùc, neân ít ai theo; nhöng hoï laïi coù quyeàn cuûa nhaø nöôùc, maø hoï doát naùt, neân caøng döõ tôïn, ngöôøi ta vöøa sôï, vöøa bieát boä maët cuûa hoï. Vì theá, noù ñaõ saép taøn neáu khoâng coù mieàn Nam ñeán tieáp söùc vaø hoài phuïc noù döôùi nhaõn hieäu môùi "Ban Ñoaøn Keát".
UÛy ban naøy coù laõnh ñaïo trí thöùc (caùc linh muïc baèng caáp), tìm ñöôïc ñaát maøu môõ ôû mieàn Nam vaø soáng maïnh, nhôø vaøo vieäc thay ñoåi chieán thuaät: teá nhò, hieàn töø chöù khoâng hung haêng nhö ôû mieàn Baéc xöa, laïi theâm tính thöïc duïng trong ñôøi soáng, coäng vôùi tinh thaàn sôï seät coi mình nhö chieán baïi (ñi vôùi hoï, coù lôïi, khoâng phaûi sôï gì; ôû Baéc xöa, hoï tuyeån ngöôøi ôû nhoùm nguïy quaân nguïy quyeàn, nhöõng ngöôøi boû ñaïo hoaëc coù maâu thuaãn vôùi ñaïo, nhö theá deã sai, sai gì cuõng phaûi laøm).
Forme coù ñoåi, fond vaãn khoâng thay ñoåi. Tuyeân boá khoâng taùch khoûi Giaùo Hoäi, laïi coøn giuùp in nhöõng saùch ñaïo, phoå bieán Phuùc AÂm giaùo lyù, giuùp cho caùc cha caùc xöù ñöôïc quyeàn lôïi noï kia, ñaïo ñöôïc deã daøng, nhöng thöïc teá vaãn laø taùch khoûi Giaùo Hoäi, vì hoï laøm moïi vieäc ñoù nhaân danh hoï, ngöôøi quyeàn bính chính thöùc cuûa Giaùo Hoäi. Cheâ traùch Toøa Thaùnh caøng bieåu loä roõ reät hôn nöõa: ñieàu coát yeáu hay xaûy ra trong ñaïo, baùo chí cuûa hoï chaúng noùi gì tôùi, nhöng neáu coù moät chuyeän scandale ôû ñau, hoaëc trong moät chuyeán vieáng thaêm cuûa Ñöùc Giaùo Hoaøng neáu coù ngöôøi naøo ñöùng leân phaûn ñoái, thì hoï khoâng boû soùt, Hoï laø nhöõng ngöôøi trí thöùc thì hoï phaûi bieát moãi tôø baùo cuûa hoï ñeàu coù moät uûy vieân Trung Öông laøm chuû nhieäm ôû ñaèng sau.
Hoï phaûi thöøa hieåu raèng: ñöôïc chín caùi lôïi maø hy sinh moät ñieàu thoâi, coù theå laø heát taát caû. Hy sinh ñoù cuõng lôïi nöõa. Ví duï chæ chaáp nhaän theá naøy: "OÂng laø baïn toát cuûa toâi, oâng giuùp ñôõ toâi raát nhieàu. Chuùng ta laø baïn toát vôùi nhau!". Ñaõ laø baïn toát vôùi nhau, ñaâu coøn daùm laøm phaät yù nhau, laøm khaùc yù oâng baïn cuûa mình, phöông chi laøm ngöôïc yù baïn, theá maø oâng baïn kia laïi laø ngöôøi tham lam, cho ñi taát caû ñeå laáy laïi taát caû. nhaän thuoäc veà ngöôøi baïn ñoù, laø hieán caû ñôøi soáng cho ngöôøi ñoù, caû Giaùo Hoäi, neáu coù theå.
Nhöng moät khi ñaõ troùt roài, khoâng theå ruùt ra ñöôïc nöõa. kinh nghieäm xöa laø theá, nay vaãn theá. Naøo maát quyeàn lôïi, naøo nguy cô töôûng töôïng, naøo só dieän. nay moïi caùi moïi nôi ñeàu thay ñoåi, chæ con ngöôøi coù tinh thaàn ly khai, choáng Giaùo hoäi thì vaãn y nguyeân. Moät Ñöùc giaùm Muïc noùi veà Toång Ñaïi dieän cuûa mình ñang thao tuùng moïi vieäc trong Giaùo phaän maø vò ñoù ñaõ laø vaø nay vaãn coøn tinh thaàn patriot. Toøa thaùnh ñaõ bieát, dö luaän choáng ñoái, muoán vò ñoù töø chöùc. Ñöùc Giaùm Muïc noùi: "OÂng aáy toát, giuùp nhieàu vieäc, laøm sao baõi chöùc oâng ñöôïc. Khi naøo toâi cheát töùc khaéc oâng aáy heát quyeàn". Bi ñaùt laøm sao! Truyeän thaät %!
Nhöõng aán loaùt muoán ñöôïc ra maét, phaûi daùn nhaõn hieäu "Ñoaøn keát". Caùc taùc phaåm maát giaù moät phaàn, bò nghi ngôø. Nay döôùi nhaõn hieäu "Xuaát baûn cuûa Toøa Toång Giaùm Muïc". Laõnh tuï ñaõ vaøo ngöï toøa roài. Heát kyø thò!
Giaùo phaän Thanh Hoùa, coù moät linh muïc laøm toång thö kyù Ñoaøn Keát (Ñöùc coá Giaùm Muïc ôû ñoù cuõng raát thaân vôùi nhoùm). Veà Ñöùc Cha Laâm (Ñaø Laït) ngöôøi ta noùi nhaø nöôùc khoâng öa (tröôùc thì öa, vaø ñaõ coù laàn ngöôøi ta giôùi thieäu vôùi Ñöùc coá Hoàng Y Trònh Vaên Caên ñöa veà laøm Phoù Toång Giaùm Muïc, hoài Ñöùc Cha Sang chöa ñöôïc choïn) theá maø nghe noùi nay saép ñöôïc veà thanh Hoùa. Tröôùc khi coù tin naøy, nhaân vieân Boä Noäi Vuï söûng soát loan baùo Ñöùc Giaùm Muïc Haø Noäi: "Cuï coù bieát oâng Laâm ra Thanh Hoùa ñeå laøm baøn ñaïp leân Haø Noäi khoâng? Vaø baây giôø hoï môùi tin!".
Coù dö luaän raèng: mieàn Baéc noùi chung, Haø noäi noùi rieâng, khoâng thích cho ngöôøi Nam Ra Baéc. Ñieàu ñoù khoâng ñuùng. Neáu mieàn Baéc coù sôï, thì sôï ñieàu naøy: ví duï, Ñöùc Cha Laâm maø mang theo söï nheï nhaøng, deã daõi vôùi Ñoaøn keát, deã thaân ngöôøi quyeàn theá, thì sôï thaät. Ñöùc Cha Sang ñi Thaùi Bình, nheï cho Haø Noäi moät phaàn, vì ngaøi nheï nhaøng deã daõi vôùi Ñoaøn Keát maø ôû Ñòa phaän thuû ñoâ thì tai haïi cho toaøn theå giaùo ñoaøn Vieät Nam. Mieàn Baéc, nhaát laø Haø Noäi, ñaõ traûi qua bao vaát vaû ñeå giöõ toaøn veïn loøng trung thaønh, baây giôø thaûng hoaëc laïi laâm caûnh nhö Saøi Goøn, thì khoán khoå. Mong muoán mieàn Nam, nhöng phaûi laø nhöõng ñaáng coù orthodoxie haún hoi, ñaõ coù ñöôïc thöû thaùch. Khoán noãi, nhöõng vò ñöôïc thöû thaùch, trung kieân thì laïi khoâng coù cô hoäi may maén. Thaønh ra mieàn Baéc phaûi chòu caùi tieáng oan laø khoâng thích mieàn Nam. Öôùc muoán cuûa ngöôøi vieát nhöõng doøng naøy laø phaûi saøn baèng caùi hoá Nam Baéc. Laøm gì coù nhoùm cuûa Apollo, nhoùm cuûa Phaoloâ... cuûa ngöôøi thoâng thaùi, cuûa ngöôøi thaáp keùm, cuûa ngöôøi giaàu, cuûa ngöôøi ngheøo. Chæ coù moät Ñöùc Kitoâ, nhöng thöông oâi! Caùi theá gian tính, caùi loaøi ngöôøi tính, caùi ñòa phöông tính noù vaãn baùm chaët vaøo con ngöôøi, khoâng keå caáp baäc naøo!
Keát Luaän
Khoâng phaûi keát luaän theo nhöõng doøng ñaày bi ñaùt ôû treân. Nhöng phaûi laø tin töôûng, töôi vui saùng suûa. Trong xaõ hoäi ngöôøi ta vaãn cheâ caùi loái haønh ñoäng naøy "Laøm laùo, baùo caùo thì hay". Thoùi ñoù, ñôøi ngöôøi ta cuõng cheâ. Thì laøm sao khi noùi veà nhöõng haønh vi con ngöôøi tröôùc maët Chuùa maø laïi chæ coù laø toát ñeïp caû.
Bi quan hay laïc quan? Nhöõng caùi boùng toái chæ laø giôùi haïn, caù theå nhieàu hôn, tuy coù taùc haïi nhieàu. Luoân phaûi nhôù. Ngoïn gioù Chuùa Thaùnh Linh ñaõ vaø ñang noåi leân maïnh meõ trong Giaùo Ñoaøn Vieät Nam. Löûa Chuùa Thaùnh Linh haèng taùc ñoäng nôi loøng ngöôøi tín höõu. Treân 90% ngöôøi tín höõu coá gaéng soáng ñöùc tin. Ôn keâu goïi tu só, linh muïc raát nhieàu, trung thaønh gaén boù vôùi Giaùo Hoäi Meï, loøng toân suøng Ñöùc Meï noàng naøn khaép nôi. Maáy nöôùc treân theá giôùi ñöôïc nhö theá! Nhöõng keát quaû ñoù khoâng ai gaây neân ñöôïc, khoâng lôùp ngöôøi hay theá heä naøo gaây neân ñöôïc. Hoaøn toaøn do hoàng aân Thieân Chuùa ban cho ñaát Vieät Nam, qua lôøi baàu cöû cuûa Meï Maria, cuûa caùc Thaùnh Töû Ñaïo Vieät Nam. Phaûi heát loøng taï ôn.
Baàu khí chung: an bình, chuaån bò cho ngaøy mai, khoâng soát ruoät mong thay ñoåi. Chaêm lo xaây döïng con ngöôøi, xaây döïng ngöôøi tín höõu, xaây döïng ñôøi soáng ñaïo ñöùc, xaây döïng vaên hoùa Kitoâ, ñeå duø soáng trong hoaøn caûnh naøo, coù nhöõng thay ñoåi naøo ñi nöõa, Giaùo Hoäi toàn taïi vaø toàn taïi xöùng ñaùng.
+ Gm Phaoloâ Leâ Ñaéc Troïng