Ñöùc thaùnh cha Benedicto XVI
vaø töï do toân giaùo
Coâng giaùo vaø nhaân quyeàn: Ñöùc thaùnh cha Benedicto XVI vaø töï do toân giaùo.
(Radio Veritas Asia - Thöù Naêm ngaøy 16/07/2009) - Ñöùc thaùnh cha Benedicto XVI vaø töï do toân giaùo: ñaây laø ñeà taøi cuûa chuyeân muïc Coâng giaùo vaø nhaân quyeàn tuaàn naøy cuûa chuùng toâi.
Kính thöa quí vò, caùc baïn thaân meán,
Cuõng nhö caùc vò tieàn nhieäm cuûa ngaøi, ñaëc bieät laø ñöùc Gioan Phaoloâ II, Ñöùc thaùnh cha Benedicto XVI cuõng laø moät vò giaùo hoaøng cuûa nhaân quyeàn. Trong raát nhieàu dòp khaùc nhau, ngaøi ñaõ khoâng ngöøng leân tieáng keâu goïi nhìn nhaän vaø toân troïng quyeàn con ngöôøi, ñaëc bieät laø quyeàn töï do toân giaùo.
Noåi baät vaø ñaùng chuù yù nhöùt trong thôøi gian gaàn ñaây coù leõ laø baøi dieãn vaên ñaùp töø cuûa ngaøi khi tieáp kieán taân ñaïi söù Mehico ñeán trình uûy nhieäm thö. Trong buoåi tieáp kieán daønh cho oâng Hector Federico King Altamirano, taân ñaïi söù Mehico beân caïnh Toøa Thaùnh, hoâm thöù Saùu 10 thaùng 7 naêm 2009, Ñöùc thaùnh cha ñaõ noùi ñeán baûn chaát cuûa töï do toân giaùo, ca ngôïi vieäc baõi boû aùn töû hình vaø nhöõng noã löïc baûo veä thai nhi taïi nöôùc naøy.
Trong baøi dieãn vaên chaøo möøng oâng taân ñaïi söù, Ñöùc thaùnh cha nhaéc laïi baûn saéc ñaëc thuø cuûa Mehico. Thaät vaäy, baûn saéc cuûa quoác gia naøy ñaõ ñöôïc nhaøo naën qua haøng bao theá kyû nhôø moái quan heä phong phuù vôùi söù ñieäp Tin Möøng do Giaùo hoäi loan baùo.
Ñöùc thaùnh cha khaúng ñònh: "nieàm tin vaøo Chuùa Gieâsu Kitoâ ñaõ laøm phaùt sinh moät neàn vaên hoùa taïi Mehico coù söùc mang laïi moät yù nghóa ñaëc thuø vaø toaøn dieän veà söï soáng vaø moät caùi nhìn ñaøy hy voïng veà cuoäc soáng , ñoàng thôøi cuõng thieát laäp moät loaït nhöõng nguyeân taéc caên baûn cho söï phaùt trieån haøi hoøa cuûa toaøn theå xaõ hoäi".
Theo Ñöùc thaùnh cha, moät trong nhöõng ñieån hình cuûa neàn vaên hoùa haøi hoøa naøy chính laø "Cuoäc gaëp gôõ quoác teá caùc gia ñình" dieãn ra taïi thaønh phoá Mehico hoài thaùng Gieâng naêm 2009. Ñöùc thaùnh cha nhìn nhaän raèng ngöôøi daân Mehico raát quí troïng gia ñình. Chính vì vaäy maø caùc gia ñình luoân ñöôïc trôï giuùp ñaøy ñuû, caùc maùi aám gia ñình tieáp tuïc laø tröôøng hoïc veà söï kính troïng vaø caûm thoâng, laø vöôøn öông nhöõng giaù trò nhaân baûn vaø laø moät lyù do hy voïng cho toaøn theå xaõ hoäi".
Cuõng trong baøi dieãn vaên chaøo möøng oâng taân ñaïi söù Mehico beân caïnh Toøa Thaùnh, Ñöùc thaùnh cha nhaéc laïi vieäc nöôùc naøy vöøa kyû nieäm 50 naêm taùi laäp quan heä ngoai giao vôùi Toøa Thaùnh. Theo Ñöùc thaùnh cha, ñaây laø cô hoäi ñeå hieåu moät caùch ñuùng ñaén veà moät quoác gia daân chuû thaät söï vaø nghóa vuï phaûi toân troïng vaø baûo veä töï do toân giaùo trong moïi khía caïnh cuûa noù ñoái vôùi cuoäc soáng xaõ hoäi vaø coâng coäng.
Coù theå noùi ñaây laø troïng taâm vaø ñænh ñieåm cuûa baøi dieãn vaên cuûa Ñöùc thaùnh cha.
Töôûng cuõng neân nhaéc laïi raèng töï do toân giaùo ñaõ töøng gaëp nhieàu khoù khaên taïi Mehico. Trong Hieán Phaùp naêm 1917, nöôùc naøy khoâng nhìn nhaän vaø baûo ñaûm quyeàn töï do toân giaùo. Giöõa naêm 1926 vaø naêm 1928, Mehico ñaõ môû moät cuoäc baùch haïi coâng khai nhaém vaøo caùc linh muïc vaø tu só cuõng nhö giaùo daân.
AÙm chæ ñeán bieán coá naøy, Ñöùc thaùnh cha noùi ñeán baûn chaát ñích thöïc cuûa töï do toân giaùo. Ngaøi noùi: "Söï thaät laø: töï do toân giaùo khoâng phaûi laø moät quyeàn trong caùc quyeàn khaùc hay laø moät ñaëc aân maø Giaùo hoäi Coâng giaùo xin xoû... Noù thuoäc veà baûn chaát cuûa moãi caù nhaân, moãi daân toäc vaø moãi quoác gia". Ñaây cuõng chính laø ñieàu maø ñöùc cha Giuse Ngoâ Quang Kieät, Toång giaùm muïc Haø noäi, ñaõ khaúng ñònh trong cuoäc gaëp gôõ vôùi chuû tòch UÛy ban nhaân daân Haø noäi daïo thaùng 11 naêm 2008.
Thaät vaäy, töï do toân giaùo khoâng phaûi laø moät quyeàn trong nhöõng quyeàn khaùc. Nhöùt laø noù khoâng phaûi laø moät ñaëc aân ñöôïc Nhaø nöôùc ban phaùt moät caùch tuøy tieän.
Trong baøi dieãn vaên chaøo möøng oâng taân ñaïi söù Mehico beân caïnh Toøa thaùnh, Ñöùc thaùnh cha cuõng khaúng ñònh raèng töï do toân giaùo khoâng theå bò giaûn löôïc thaønh "cuoäc soáng chung cuûa nhöõng coâng daân naøo thöïc haønh toân giaùo moät caùch rieâng tö. Töï do toân giaùo cuõng khoâng theå bò giôùi haïn vaøo vieäc töï do thôø phöôïng". Theo Ñöùc thaùnh cha, töï do toân giaùo "coù nghóa laø caùc tín höõu phaûi ñöôïc hoaøn toaøn baûo ñaûm ñeå coù theå baøy toû nieàm tin toân giaùo, ñoàng thôøi ñoùng goùp vaøo vieäc xaây döïng coâng ích vaø moät traät töï xaõ hoäi coâng bình trong moïi khía caïnh cuûa cuoäc soáng, maø khoâng bò giôùi haïn hay cöôõng baùch".
Trong yù nghóa ñoù, theo Ñöùc thaùnh cha, Giaùo hoäi coå voõ vaø khuyeán khích moät caùi nhìn tích cöïc veà vai troø cuûa toân giaùo trong xaõ hoäi, ñoàng thôøi cuõng khoâng can thieäp vaøo söï töï trò cuûa caùc toå chöùc daân söï.
Ñaây cuõng chính laø ñieàu maø Ñöùc thaùnh cha ñaõ nhaén gôûi cho nhaø caàm quyeàn coäng saûn Vieät nam qua baøi noùi chuyeän vôùi caùc Ñöùc giaùm muïc Vieät nam tröa ngaøy thöù Baûy 9 thaùng 7 naêm 2009. Thaät vaäy, khi khuyeán khích caùc Ñöùc giaùm muïc Vieät nam coäng taùc vôùi chính quyeàn trong vieäc möu tìm coâng ích vaø xaây döïng ñaát nöôùc, Ñöùc thaùnh cha khaúng ñònh raèng Giaùo hoäi khoâng heà coù yù "thay theá chính quyeàn". Theo Ñöùc thaùnh cha, neáu hieåu moät caùch ñuùng ñaén veà töï do toân giaùo, thì chính quyeàn khoâng coù gì phaûi lo sôï tröôùc Giaùo hoäi. Traùi laïi, ñoái thoaïi vaø hôïp taùc giöõa Giaùo hoäi vaø Nhaø nöôùc laø ñieàu luoân coù theå thöïc hieän ñöôïc.
Giaùo hoäi chæ coù theå hôïp taùc moät caùch tích cöïc vôùi Nhaø nöôùc ñeå möu tìm coâng ích khi naøo töï do toân giaùo ñöôïc nhìn nhaän vaø toân troïng. Ñaây laø ñieàu khoâng theå choái caõi ñöôïc trong caùc laõnh vöïc xaõ hoäi, y teá vaø ñaëc bieät laø giaùo duïc. ÔÛ nhöõng nôi naøo treân theá giôùi töï do toân giaùo ñöôïc nhìn nhaän vaø toân troïng ñaøy ñuû thì ôû ñoù, Giaùo hoäi goùp phaàn moät caùch tích cöïc vaøo vieäc xaây döïng con ngöôøi vaø xaõ hoäi.
Giaùo hoäi khoâng chæ goùp phaàn baèng caùch hoaït ñoäng xaõ hoäi, y teá vaø giaùo duïc. Söï ñoùng goùp lôùn lao nhöùt cuûa Giaùo hoäi chính laø kho taøng giaùo huaán cuûa mình.
Thaät vaäy, nhìn nhaän hay khoâng, chính do aûnh höôûng vaø taùc ñoäng cuûa Giaùo hoäi maø nhieàu bang taïi Mehico ñaõ thoâng qua luaät baûo veä söï soáng con ngöôøi töø luùc thuï thai cho ñeán luùc cheát töï nhieân. Ñöùc thaùnh cha ca ngôïi nhöõng noã löïc aáy cuûa Mehico cuõng nhö vieäc baõi boû baûn aùn töû hình taïi nöôùc naøy hoài naêm 2005. Toân troïng vaø baûo veä söï soáng con ngöôøi: ñaây laø moät trong nhöõng ñieåm noøng coát trong giaùo huaán xaõ hoäi cuûa Giaùo hoäi.
Quaû thaät, Giaùo hoäi ñoùng goùp nhieàu nhöùt vaøo vieäc caûi thieän xaõ hoäi baèng chính giaùo huaán cuûa mình. Ñaây cuõng laø ñieàu ñöôïc Ñöùc hoàng y Joseph Zen Ze Kiun (Giuse Traàn Nhaät Quaân) ñeà cao khi nhìn laïi tình hình Giaùo hoäi taïi Trung Quoác, hai naêm sau khi Ñöùc thaùnh cha gôûi thö cho ngöôøi Coâng giaùo taïi nöôùc naøy.
Trong moät laù thö gôûi cho anh chò em tín höõu Coâng giaùo taïi Trung Quoác nhaân leã thaùnh Pheâroâ vaø Phaoloâ hoâm 29 thaùng 6 naêm 2009, Ñöùc hoàng y cöïu giaùm muïc Hongkong khaúng ñònh raèng Trung Quoác caàn coù Giaùo hoäi, caàn coù kinh nghieäm phoå quaùt cuûa Giaùo hoäi ñeå giuùp ñöông ñaàu vôùi xu theá toaøn caàu hoùa hieän nay. Theo nhaø voâ ñòch tranh ñaáu cho töï do toân giaùo naøy, chæ khi naøo ñöôïc laøm moät ngöôøi Coâng giaùo, nghóa laø ñöôïc coù töï do toân giaùo, con ngöôøi môùi coù theå thöïc söï yeâu nöôùc vaø phuïc vuï queâ höông mình. Ñaây chính laø yù nghóa ñích thöïc cuûa töïa ñeà thö chung cuûa Hoäi ñoàng Giaùm muïc Vieät nam hoài naêm 1980: "Soáng Phuùc aâm trong loøng daân toäc". Noùi caùch khaùc, keâu goïi yeâu toå quoác maø khoâng nhìn nhaän vaø toân troïng töï do toân giaùo chæ laø moät lôøi tuyeân truyeàn nguïy bieän.
Vôùi khaúng ñònh treân ñaây, chuùng toâi xin taïm ngöng chuyeân muïc Coâng Giaùo vaø Nhaân Quyeàn tuaàn naøy taïi ñaây. Xin thaân aùi chaøo quí vò vaø caùc baïn vaø heïn gaëp laïi vaøo thöù Naêm tuaàn sau.
Chu Vaên