Cuoäc khuûng hoaûng cuûa Hoài giaùo
vaø cuoäc khuûng khoaûng cuûa theá giôùi Taây phöông
Cuoäc khuûng hoaûng cuûa Hoài giaùo vaø cuoäc khuûng khoaûng cuûa theá giôùi Taây phöông.
Moät soá nhaän ñònh cuûa Linh Muïc Samir Khalil Samir veà cuoäc khuûng hoaûng cuûa Hoài giaùo taïi Trung Ñoâng vaø cuoäc khuûng hoaûng cuûa Taây Phöông.
Roma (Asanews 1-12-2009) - Trong caùc ngaøy töø muøng 10 ñeán 24 thaùng 10 naêm tôùi 2010 Thöôïng Hoäi Ñoàng ñaëc bieät cuûa caùc Giaùo Hoäi vuøng Trung Ñoâng seõ dieãn ra taïi Roma veà ñeà taøi: "Giaùo Hoäi coâng giaùo taïi Trung Ñoâng: hieäp thoâng vaø chöùng taù: "Ñaùm ñoâng nhöõng ngöôøi ñaõ trôû thaønh Kitoâ höõu ñeàu moät loøng moät yù" (Cv 4,32). Ñeå chuaån bò cho bieán coá naøy Linh Muïc Samir Khalil Samir, doøng Teân, giaùo sö taïi ñaïi hoïc coâng giaùo thaùnh Giuse Beirut beân Libaêng, ñaõ cho ñaêng taûi treân ñòa chæ cuûa haõng Asianews baøi vieát töïa ñeà "Hoài giaùo trong söï teâ lieät vaø trong chieán tranh; Taây phöông khoâng trí nhôù".
Sau ñaây chuùng toâi xin göûi tôùi quùy vò vaø caùc baïn noäi dung baøi vieát naøy cuûa cha. Môû ñaàu cha Samir cho bieát muïc ñích baøi vieát laø ñeå giuùp hieåu tình hình cuûa vuøng Trung Ñoâng vaø caùc vaán ñeà gaây khoå ñau cho caùc Giaùo Hoäi Kitoâ vuøng naøy.
Theo cha, tình hình vuøng Trung Ñoâng noùi chung xem ra daäm chaân taïi choã, baát ñoäng vaø khoâng ñaït keát quûa naøo, maëc duø hoài thaùng 11 naêm 2008 ñaõ coù cuoäc hoïp Coâng giaùo Hoài giaùo, vôùi söï tham döï cuûa haøng chuïc giôùi chöùc chuyeân moân. Keát quûa cuûa cuoäc hoïp laø moät tuyeân ngoân vôùi caùc cam keát baûo veä töï do toân giaùo, leân aùn naïn khuûng boá vaø löïa choïn chung soáng. Nhöng moät naêm ñaõ troâi qua maø khoâng coù gì cuï theå ñöôïc thöïc hieän. Cuõng vaøo naêm 2008 A Raäp Sauñi ñaõ ñöa ra vaøi söù ñieäp quan troïng lieân quan tôùi vieäc ñoái thoaïi vôùi caùc toân giaùo khaùc, nhöng trong nöôùc chính quyeàn vaãn khoâng cho töï do toân giaùo vaø töï do thôø töï.
Tình hình Irak ñaõ khoâng khaû quan hôn; chieán tranh giöõa hai nhoùm Sunnít vaø Shiít vaãn tieáp tuïc, vaø treân bình dieän cao hôn noù laø cuoäc chieán giöõa Iran vaø A Raäp Sauñi, laø hai quoác gia ñaïi dieän cho hai khuynh höôùng chính cuûa Hoài giaùo. Trong caùc tuaàn tröôùc ñaây hai nöôùc ñaõ ñe doïa nhau: Iran noùi raèng phaûi duøng dòp haønh höông La Mecca ñeå taùi phaùt ñoäng thaùnh chieán Jihad vaø giaûi phoùng Palestine. Ngaøy hoâm sau A Raäp Sauñi traû lôøi raèng seõ khoâng chaáp nhaän baát cöù haønh ñoäng khoâng coù tính caùch toân giaùo vaø tinh thaàn naøo trong cuoäc haønh höông. Caû cuoäc chieán ôû bieân giôùi A raäp Saudi vaø Yemen cuõng laø chieán tranh giöõa hai nhoùm Sunnít vaø Shiít.
Trong khi ñoù Palestine bò teâ lieät, vì söï chia reõ giöõa vuøng Gaza vaø vuøng Cisgiordani. Libaêng gaëp khuûng hoaûng chính trò, vì 4 thaùng lieân tieáp ñaõ khoâng coù chính quyeàn.
Trong tình traïng teâ lieät naøy chæ coù Israel laø tieáp tuïc chieám ñaát vaø thaønh laäp caùc laøng treân ñaát cuûa ngöôøi Palestine. Kieåu chieám ñaát naøy trong töông lai seõ khoâng cho pheùp ngöôøi daân A raäp soáng taïi Gieârusalem lieân laïc vôùi vuøng Cisgiordani nöõa, vaø seõ khieán cho nöôùc Palestine vôùi thuû ñoâ laø Gieârusalem gaëp khoù khaên. Taát caû xaûy ra trong söï thinh laëng cuûa caùc nöôùc A raäp cuõng nhö caùc nöôùc Taây aâu, keå caû Hoa Kyø.
Vaán ñeà tìm cheá taïo vuõ khí nguyeân töû cuûa Iran tieáp tuïc noùng boûng, vì moät ñaøng Iran tuyeân boá ñoái thoaïi, ñaøng khaùc vaãn tieáp tuïc chöông trình cuûa mình. Nhöng laøm sao coù theå keát aùn Iran, khi caùc nöôùc khaùc trong vuøng nhö Israel coù khí giôùi nguyeân töû.
Beân caïnh ñoù ngöôøi ta ghi nhaän moät söï teâ lieät nghieâm troïng hôn nöõa cuûa theá giôùi Hoài giaùo: ñoù laø cuoäc khuûng hoaûng caên tính vaø giaù trò. Caùc phöông tieän truyeàn thoâng hoài giaùo ñöa ra vaán naïn: theá giôùi hoài ñaõ saûn xuaát ñöôïc gì trong bao theá kyû qua vaø ñaõ goùp phaàn naøo cho neàn vaên minh nhaân loaïi. Ñieàu duy nhaát hoï coù, nhöng khoâng do hoï cheá ra, laø ñaàu hoûa, vaø nieàm tin nôi Allah. Tình traïng naøy laøm naûy sinh ra söï giaän döõ cuûa ngöôøi hoài choáng laïi chính mình vaø choáng laïi baát cöù ai.
Naïn baïo löïc baét nguoàn töø ñoù giöõa caùc nhoùm hoài trong cuøng moät nöôùc vôùi nhau nhö xaûy ra taïi: Irak, Sudan, Somalia, Pakistan, Afghanistan vaø Iran. Traän ñaáu tuùc caàu giöõa Algerie vaø Ai Caäp cuõng keát thuùc baèng baïo löïc. Taát caû ñeàu cho ngöôøi ta caûm töôûng ñieàu duy nhaát maø Hoài giaùo bieát saûn xuaát laø taøn saùt vaø baïo löïc. Chuùng minh chöùng cho thaáy tình traïng baát oån saâu thaém cuûa Hoài giaùo taïi Trung Ñoâng, Baéc Phi vaø vuøng Söøng Phi chaâu vv... Vaø khoâng theå ñoå toäi cho quùa khöù thöïc daân ñöôïc, vì caùc quoác gia hoài ñaõ chieám höõu ñöôïc caùc cô caáu vöõng chaéc ít nhieàu daân chuû. Nghóa laø khoâng theå che daáu ñöôïc cuoäc khuûng hoaûng vaên hoùa xaõ hoäi vaø chính trò cuûa theá giôùi hoài giaùo nöõa. Ñieàu duy nhaát coøn laïi laø khuynh höôùng toân giaùo cöùng nhaéc, vôùi caùc daáu chæ beà ngoaøi: khaên truøm ñaàu, raâu vaø caùc boù buoäc khaùc... Taát caû nhöõng ngöôøi hoài trôû laïi Ai Caäp sau nhieàu naêm vaéng maët khoâng coøn nhaän ra queâ höông ñaát nöôùc nöõa. Trong caùc cuoäc hoäi hoïp caàu nguyeän taïi ñeàn thôø ngöôøi ta khích ñoäng haän thuø choáng laïi caùc ngöôøi khaùc vaø choáng laïi caû caùc ngöôøi hoài hoøa hoaõn.
Theo cha Samir ñieàu ñaùng buoàn ñoù laø caùc vò laõnh ñaïo Hoài giaùo, caùc Imam ñaõ khoâng coù khaû naêng giaûi quyeát caùc vaán ñeà, laïi coøn khieán cho chuùng gia taêng vaø trôû thaønh traàm troïng hôn. Ña soá caùc imam ñaõ ñöôïc ñaøo taïo taïi ñaïi hoïc Al Azhar laø ñaïi hoïc hoài giaùo coå xöa nhaát theá giôùi, trong ñoù moãi naêm coù 150,000 imam nhaäp hoïc. Nhöng kieåu ñaøo taïo raát loãi thôøi, vì chæ laäp laïi nhöõng gì ñaõ coù hoài theá kyû thöù VII. Do ñoù noù khoâng giuùp caùc imam coù khaû naêng vaø oùc phaân ñònh caùc giaù trò ñeå ñoái phoù vôùi xaõ hoäi taân tieán hieän nay. Caùc imam xieàng xích tín höõu vaøo nhöõng gì maø Hoài giaùo ñaõ daäy trong caùc theá kyû ñaàu. Khoâng coù moät quyeàn bính luaân lyù giuùp tín ñoà hoài ñoái dieän vôùi tình traïng soáng thöôøng ngaøy cuûa hoï. Khi coù vaán ñeà, hoï traû cho caùc imam 1.2 Euros vaø hoâm sau coù caâu traû lôøi saün saøng. Tình traïng naøy khieán cho tín höõu thuï ñoäng, khoâng caàn phaûi suy nghó. Lieân quan tôùi cuøng moät vaàn ñeà, yù kieán cuûa caùc imam cuõng thöôøng traùi nghòch nhau, ngöôøi noùi ñöôïc pheùp keû noùi khoâng ñöôïc pheùp.
Giöõa cuoäc khuûng hoaûng naøy coù moät vaøi daáu chæ hy voïng tuy beù nhoû: ñoù laø phaûn öùng ngöôïc laïi cuûa nhöõng ngöôøi khoâng muoán bò leøo laùi vaø söû duïng nhö baäc tieán thaân cuûa haøng laõnh ñaïo nöõa. Taïi Iran coù caùc cuoäc bieåu tình "xanh", taïi Ai Caäp vôùi ñaûng coù teân goïi laø "Ñuû roài - Kefaâya". Beân Algerie vaø Senegal cuõng coù caùc nhoùm töông töï. Treân caùc ñòa chæ Internet vaø treân baùo chí cuõng coù caùc nhoùm hoài töï do hay caûi caùch, nhöng hoï khoâng ñöôïc ai trôï löïc neân meät moûi vaø quay vaøo thinh laëng. Cuõng coù vaøi ñaïi hoäi cuûa nhöõng ngöôøi Hoài "caáp tieán" nhö ñaïi hoäi Berlin hay cuûa caùc ngöôøi hoài töï do, trong ñoù cuõng coù moät nhoùm caùc chuyeân vieân chuù giaûi kinh Coran, caùc chính trò gia vaø caû thaønh vieân phong traøo nöõ quyeàn hoài. Nhöng sau khi ñaïi hoäi keát thuùc hoï khoâng laøm gì caû. Vaø taát caû chæ laø moät gioït nöôùc giöõa ñaïi döông: vaøi chuïc ngaøn ngöôøi treân 1 tyû 200 trieäu ngöôøi hoài treân theá giôùi.
Tröôùc cuoäc khuûng hoaûng traàm troïng naøy cuûa theá giôùi hoài giaùo, theo cha Samir, theá giôùi Taây phöông cuõng khoâng khaù hôn, vì ngaøy caøng ñaùnh maát ñi yù thöùc roõ raøng vaø quaân bình veà caên tính cuûa mình. Söï kieän toøa aùn nhaân quyeàn AÂu chaâu Strasbourg ra phaùn quyeát baét thaùo gôõ Thaùnh Giaù trong caùc tröôøng coâng laäp taïi Italia, laáy côù noù vi phaïm töï do cuûa hoïc sinh vaø phuï huynh, vaø khoâng toân troïng tính caùch trung laäp vaø tính caùch ñôøi cuûa AÂu chaâu, laø moät baèng chöùng hieån nhieân nhaát.
Khoâng keå yeáu toá toân giaùo, ñoái vôùi ñaïi ña soá daân Italia, keå caû nhöõng ngöôøi khoâng tin, Thaùnh Giaù laø bieåu töôïng vaên hoùa cuûa Italia. Khi ñöa ra phaùn quyeát choái boû Thaùnh Giaù, toøa aùn AÂu chaâu choái boû chính mình. Neáu choái boû cuoäc dieät chuûng do thaùi laø choái boû söï thaät lòch söû, thì choái boû Thaùnh Giaù cuõng laø choái boû chính neàn vaên hoùa cuûa mình. Ñaây laø moät söï kieän raát traàm troïng, nhöng raát tieác ñaõ khoâng coù quoác gia AÂu chaâu naøo phaûn öùng, ngoaïi tröø Italia.
Ngoaøi ra taïi AÂu chaâu coøn coù moät thaùi ñoä khaùc nöõa: ñoù laø thaùi ñoä cuûa phong traøo taân ñöùc quoác xaõ: choái boû caên tính cuûa ngöôøi khaùc. Caû hai thaùi ñoä ñi chung vôùi nhau vaø loâi keùo nhau. Ñieàu naøy xaûy ra vì con ngöôøi ngaøy caøng coù ít yù thöùc veà chính mình.
Nhö theá chuùng ta ñang ñöùng tröôùc hai cuoäc khuûng hoaûng: cuoäc khuûng hoaûng vaên hoùa cuûa theá giôùi hoài giaùo vaø cuoäc khuûng hoaûng cuûa theá giôùi Taây phöông, caû hai theá giôùi ñeàu bò teâ lieät. Töông quan duy nhaát coù theå coù giöõa hai cô caáu baát ñoäng vaø kheùp kín laø töông quan söùc maïnh hay loaïi tröø.
Taây phöông tìm ra khoûi tình traïng baát ñoäng naøy keå caû baèng yù töôûng cuûa söï khoan nhöôïng vaø chuû tröông ña vaên hoùa. Caên tính cuûa toâi laø taát caû moïi neàn vaên hoùa. Nhöng ñoù laø moät thaùi ñoä yù nieäm: Toâi chæ coù theå quùy troïng caùc neàn vaên hoùa khaùc, neáu toâi hieåu neàn vaên hoùa cuûa chính mình vaø bieát mình laø ai. Vaø chæ nhö theá môùi coù theå ñoái thoaïi. Neáu khoâng coù gì heát, thì ngöôøi to tieáng nhaát hay coù nhieàu quyeàn vaät chaát hôn seõ thaéng theá.
Tuy nhieân cha Samir cho raèng beân Taây phöông cuõng coù caùc daáu chæ hy voïng, vì coù nhieàu ngöôøi leân tieáng chæ trích khuynh höôùng baát ñoäng cuûa theá giôùi Taây aâu. Nhieàu ngöôøi khaùc tranh ñaáu cho moät neàn luaân lyù töï do hôn, ñoâi khi gaàn nhö tôùi choã chuû tröông cho pheùp moïi söï. Treân moïi bình dieän ñaõ coù vieäc thaûo luaän lieân quan tôùi caùc giaù trò vaø caùc vaán ñeà cuûa xaõ hoäi. Moät trong nhöõng daáu chæ naøy laø söï hieän dieän cuûa ngöôøi di cö taïi caùc quoác gia AÂu chaâu. Coù nhieàu ngöôøi daân AÂu chaâu tranh ñaáu cho quyeàn cuûa ngöôøi di cö coù giaáy pheùp cö truù, coù coâng aên vieäc laøm, ñöôc nhaäp quoác tòch vaø boû phieáu, nhöng cuõng coù nhieàu ngöôøi khaùc tìm caùch caûn ngaên. Vaøo ngaøy muøng 1 thaùng 3 naêm tôùi ñaây caùc ngöôøi di cö taïi Phaùp seõ toå chöùc toång ñình coâng ñeå ñoøi hoûi caùc quyeàn lôïi cuûa mình vaø chöùng minh cho thaáy söï hieän dieän cuûa hoï caàn thieát cho neàn kinh teá cuûa Phaùp.
Trong khi taïi caùc nöôùc vuøng Trung Ñoâng ngöôøi di cö tò naïn bò ñoái xöû taøn teä nhö thuù vaät, khoâng coù quyeàn lôïi naøo vaø cuõng khoâng coù ai beânh vöïc hoï. Beân Taây phöông moãi khi thaûo luaän vaán ñeà gì ngöôøi ta tìm ñaøo saâu caùc giaù trò trieát lyù vaø tinh thaàn cuûa caùc vaán ñeà ñoù. Nhöng beân Trung Ñoâng chæ coù caùc thaûo luaän loaïi chính trò, coøn laïi laø söï thinh laëng.
Vaãn theo cha Samir cho tôùi nay haàu nhö ñaõ khoâng coù söï ñoái thoaïi naøo giöõa theá giôùi Taây phöông vaø theá giôùi hoài giaùo. Nhöng khoâng theå choái caõi ñöôïc söï kieän hai theá giôùi caàn thieát cho nhau treân bình dieän vaên hoùa cuõng nhö kinh teá. Do ñoù cuoäc khuûng hoaûng cuûa caû hai laø dòp giuùp suy tö saâu roäng hôn, vôùi ñieàu kieän laø moãi beân phaûi yù thöùc roõ raøng veà chính mình vaø nhaän thöùc ñöôïc nhöõng gì coù theå cuøng laøm chung vôùi nhau.
Thaät vaäy, rieâng reõ moät mình, theá giôùi hoài giaùo khoâng theå ñöùng vöõng vì coù nguy cô ôû beân leà xaõ hoäi taân tieán vaø bò naïn baïo löïc nuoát tröûng. Theá giôùi Taây phöông cuõng khoâng theå töï löïc, vì tuy ñöôïc ñaøo taïo nhieàu hôn treân bình dieän trí thöùc, nhöng laïi thieáu nhaân löïc laøm vieäc, vì soá sinh giaûm suùt quùa nhieàu. Giaûi phaùp ôû ñaây laø ñieàu thaùnh Phaoloâ noùi tôùi trong chöông 12 thö thöù I göûi tín höõu Coârintoâ: moïi cô phaän trong thaân theå ñeàu caàn tôùi nhau.
Vieäc toaøn caàu hoùa hay cuoäc khuûng hoaûng kinh teá taøi chaùnh beân Hoa Kyø ñeàu taïo ra aâm höôûng treân toaøn theá giôùi. Vaø ñieàu xaûy ra treân bình dieän kinh teá cuõng xaûy ra treân bình dieän vaên hoùa, yù thöùc heä vaø ñöùc tin. Chuùng ta taát caû ñeàu ôû chung treân moät con taàu. Neáu taàu chìm, thì moïi ngöôøi ñeàu cheát.
Vì theá thaùi ñoä khoân ngoan cuûa caû hai theá giôùi laø chuù yù tôùi nhöõng yù kieán vaø than phieàn cuûa nhau ñeå hieåu caùc ñeà nghò hay ñeïp ích lôïi cuûa caû hai phía.
Do ñoù vieäc ñoái thoaïi laø ñieàu neàn taûng trong tình hình hieän nay taïi AÂu chaâu, nôi caøng ngaøy caøng coù nhieàu coäng ñoaøn di cö hoài sinh soáng. Ñaây cuõng laø dòp ñeå caùc ngöôøi hoài soáng beân AÂu chaâu suy tö trôû laïi söï hieän dieän cuûa mình, ñöôïc xaõ hoäi AÂu chaâu tieáp ñoùn, nhöng vaãn laø thieåu soá, vaø vì theá khoâng theå coù cung caùch haønh xöû nhö trong caùc nöôùc hoài giaùo nôi coù ña soá daân laø tín höõu hoài.
(Asanews 1-12-2009)
Linh Tieán Khaûi
(Radio Vatican)