Veà vieäc phong chaân phöôùc cho Ñöùc Pio XII
Veà vieäc phong chaân phöôùc cho Ñöùc Pio XII.
Roma [La Croix 20/12/2009] - Kính thöa quyù vò, caùc baïn thaân meán. Saùng thöù Baûy 19 thaùng 12 naêm 2009, Ñöùc thaùnh cha Beneñitoâ XVI ñaõ cho coâng boá caùc saéc leänh nhìn nhaän pheùp laï, caùc nhaân ñöùc anh huøng cuûa 19 vò seõ ñöôïc toân phong hieån thaùnh hay chaân phöôùc. Trong soá naøy, gaây nhieàu ngaïc nhieân hôn caû laø tröôøng hôïp ñöùc giaùo hoaøng Pio XII.
Cha Peter Gumpel, Doøng Teân, baùo caùo vieân cuûa vuï aùn phong chaân phöôùc cho vò giaùo hoaøng naøy töø naêm 1983 ñeán nay, noùi raèng ngaøi raát ngaïc nhieân tröôùc quyeát ñònh cuûa Ñöùc thaùnh cha. Theo cha Gumpel, khoâng ai chôø ñôïi teân tuoåi cuûa Ñöùc Pio XII ñöùng keà beân 19 vò chaân phöôùc vaø ñaùng kính, trong soá naøy coù nöõ chaân phöôùc Mary McKillop, saùng laäp vieân doøng thaùnh Giuse taïi UÙc ñaïi lôïi, Ñöùc thaùnh cha Gioan Phaoloâ II vaø cha Jerzy Popieluszko, ngöôøi bò saùt haïi döôùi thôøi coäng saûn taïi Balan.
Nhö vaäy, con ñöôøng toân phong chaân phöôùc cho vò giaùo hoaøng laõnh ñaïo Giaùo hoäi töø naêm 1939 ñeán naêm 1958 ñaõ chính thöùc ñöôïc môû ra. Theo nhaän ñònh cuûa nhöït baùo Coâng giaùo Phaùp La Croix, trong soá ra hoâm Chuùa Nhöït 20 thaùng 12 naêm 2009, "Vì nhöõng cuoäc tranh luaän veà vò giaùo hoaøng naøy, ngöôøi coù leõ laø nhaø ngoaïi giao hôn laø tieân tri, cho neân con ñöôøng môû ra seõ coù nguy cô gaëp nhieàu choáng ñoái, ngoaïi tröø coù moät pheùp laï voán laø ñieàu kieän caàn thieát cho vieäc toân phong chaân phöôùc".
Taát caû ñöôïc baét ñaàu vaøo naêm 1965, khi ñöùc Phaoloâ VI cho môû hoà sô phong chaân phöôùc cho ñöùc Gioan 23. Nhaân dòp naøy, ñeå cho caân baèng, ngaøi cuõng giôùi thieäu hoà sô phong chaân phöôùc cho ñöùc Pio XII, maëc duø ñang coù cuoäc tranh luaän veà thaùi ñoä cuûa vò giaùo hoaøng naøy ñoái vôùi cuoäc saùt teá ngöôøi Do thaùi, ñöôïc thoåi phoàng qua vôû kòch coù töïa ñeà "Vò ñaïi dieän" cuûa Rolf Hochhuth. Ñöùc Phaoloâ VI ñaõ uûy thaùc cho 4 söû gia Doøng Teân troïng traùch söu tra vaên khoá cuûa phuû Quoác vuï khanh Toøa thaùnh töø naêm 1939 ñeán naêm 1945. Keát quaû cuûa coâng taùc laø 11 pho saùch ñöôïc cha Pierre Blet toång hôïp naêm 1997.
Naêm 1999, Ñöùc thaùnh cha Gioan Phaoloâ II cho thaønh laäp moät uûy ban quoác teá goàm 6 söû gia Do thaùi vaø Coâng giaùo. Ngaøi khaúng ñònh: "Chaéc chaén Giaùo hoäi khoâng heà sôï söï thaät lòch söû". Nhöng phía caùc söû gia Do thaùi ñaõ xin ruùt lui khoûi uûy ban vaøo naêm 2001, vôùi lyù do laø vì khoâng ñöôïc môû heát moïi vaên khoá cuûa Toøa thaùnh. Töø ñoù, danh muïc caùc cuoán saùch vieát veà vaán ñeà naøy khoâng ngöøng daøi ra. Khoâng thieáu nhöõng ngöôøi Do thaùi beânh vöïc ñöùc Pio XII vaø ngöôïc laïi cuõng coù nhöõng ngöôøi Coâng giaùo leân aùn söï thinh laëng cuûa ngaøi.
Ngaøy 8 thaùng 5 naêm 2007, Boä phong thaùnh nhìn nhaän caùc nhaân ñöùc anh huøng cuûa ñöùc Pio XII. Nhöng Ñöùc thaùnh cha Benedicto XVI ñaõ khoâng kyù teân vaøo saéc leänh nhìn nhaän ñieàu naøy. Vaán ñeà ñaõ taïo ra caêng thaúng giöõa Toøa Thaùnh vaø Israel. Ñöùc thaùnh cha ñaõ xin moät uûy ban cuûa phuû Quoác vuï khanh Toøa thaùnh nghieân cöùu vaán ñeà naøy moät laàn nöõa.
Moät thaùng sau, töùc thaùng Saùu naêm 2007, Ñöùc hoàng y Tarcisio Bertone, Quoác vuï khanh Toøa thaùnh, leân tieáng beânh vöïc ñöùc Pio XII. Ñöùc hoàng y noùi raèng vò giaùo hoaøng naøy laø naïn nhaân cuûa moät cuoäc boâi nhoï trong ñoù caùc taøi lieäu vaø chöùng taù ñeàu maâu thuaãn nhau. Ñöùc hoàng y Quoác vuï khanh Toøa thaùnh cuõng nhaéc laïi raèng haønh ñoäng trung gian cuûa ñöùc Pio XII ñaõ ñöôïc ca ngôïi maõi cho ñeán thôøi Israel laäp quoác. Theo Ñöùc hoàng y Bertone, ñöùc Pio XII ñaõ baét ñaàu bò boâi nhoï keå töø khi ngaøi leân tieáng beânh vöïc quyeàn cuûa nhöõng ngöôøi Palestine.
Ngaøy 18 thaùng 9 naêm 2008, khi tieáp kieán moät phaùi ñoaøn cuûa Saùng Hoäi coù teân laø "Pave the Way" [môû ra con ñöôøng] cuûa ngöôøi Do thaùi, Ñöùc thaùnh cha nhaéc laïi raát nhieàu cuoäc can thieäp cuûa ñöùc Pio XII: taát caû ñeàu dieãn ra moät caùch aâm thaàm vaø bí maät, vì ngaøi bieát raèng, do hoaøn caûnh lòch söû phöùc taïp, ñoù laø caùch theá duy nhöùt ñeå traùnh ñieàu teä haïi nhöùt vaø coù theå cöùu thoaùt nhieàu ngöôøi Do thaùi nhöùt.
Ngaøy 9 thaùng 10 cuõng naêm 2008, nhaân dòp kyû nieäm 50 naêm ngaøy qua ñôøi cuûa ñöùc Pio XII, Ñöùc thaùnh cha khaúng ñònh raèng söù ñieäp truyeàn thanh Giaùng Sinh naêm 1942 cuûa vò giaùo hoaøng naøy "laø moät baèng chöùng roõ raøng nhöùt veà vieäc ngaøi leân aùn vieäc ñöùc quoác xaõ löu ñaøy vaø tieâu dieät ngöôøi Do thaùi". Cuõng naêm ñoù, khi ñöôïc môøi ñeán phaùt bieåu taïi thöôïng hoäi ñoàng giaùm muïc theá giôùi, oâng Shear Yashuv Cohen, ñaïi giaùo tröôûng Do thaùi taïi Gierusalem, ñaõ leân aùn söï thinh laëng cuûa ñöùc Pio XII tröôùc cuoäc saùt teá ngöôøi Do thaùi.
Ñöùc thaùnh cha Benedicto XVI nhaéc laïi raèng khoâng neân choái boû toaøn boä haønh ñoäng cuûa ñöùc Pio XII. Cha Gumpel ñaõ xaùc nhaän vôùi baùo La Croix raèng Ñöùc thaùnh cha xem ñöùc Pio XII nhö moät nhaø thaàn hoïc vó ñaïi, tieàn phong cuûa Coâng ñoàng Vatican II. Neáu ngaøi ñaõ khoâng trieäu taäp coâng ñoàng laø vì ngaøi muoán chuaån bò dö luaän veà nhöõng dieãn tieán môùi, vaøo giöõa luùc caùc Ñöùc giaùm muïc treân theá giôùi ñang xaây döïng laïi caùc giaùo phaän ñoå naùt cuûa mình.
Ñoái vôùi Toøa thaùnh, phong chaân phöôùc laø moät chuyeän noäi boä cuûa Giaùo hoäi naèm beân ngoaøi moïi pheâ phaùn lòch söû vaø chính trò.
Daïo thaùng 5 naêm 2009, khi vieáng thaêm baûo taøng vieän Yad Vashem taïi Gierusalem, Ñöùc thaùnh cha ñaõ khoâng ñi qua tröôùc taám hình cuûa Ñöùc Pio XII, bôûi vì beân döôùi taám hình coù ghi chuù moät doøng chöõ vieát raèng vò giaùo hoaøng naøy ñaõ thinh laëng tröôùc cuoäc saùt teá ngöôøi Do thaùi.
Trong nhöõng thaùng vöøa qua, Ñöùc thaùnh cha ñaõ uûy thaùc cho cha Ambrosius Eszer, moät linh muïc doøng Ña minh ngöôøi Ñöùc, coâng taùc nghieân cöùu caùc vaên khoá cuûa Toøa thaùnh chöa ñöôïc môû ra. Cha Eszer ñaõ ñeä trình leân Ñöùc thaùnh cha keát quaû nghieân cöùu vaøo muøa heø naêm 2009.
Hoâm thöù Baûy 19 thaùng 12 naêm 2009, nhaân dòp kyû nieäm 40 naêm thaønh laäp boä phong thaùnh, Ñöùc thaùnh cha nhaán maïnh veà nhöõng tieâu chuaån cuûa vieäc phong thaùnh nhö "lieân tuïc tìm kieám söï thaùnh thieän, khöôùc töø söï taàm thöôøng vaø höôùng veà vieäc troïn veïn thuoäc veà Chuùa Kitoâ".
Vaøo ngaøy 17 thaùng Gieâng naêm 2009, noái goùt vò tieàn nhieäm cuûa ngaøi, ñöùc Benedicto XVI seõ ñeán vieáng thaêm hoäi ñöôøng Do thaùi taïi Roma. Hoâm thöù Baûy 19 thaùng 12 naêm 2009, giôùi höõu traùch Do thaùi taïi YÙ nhaéc laïi raèng "ngaøy 16 thaùng 10 naêm 1943, chuyeán xe löûa chôû 1021 ngöôøi Do thaùi ñeán traïi taäp trung Auschwitz ñaõ khôûi haønh taïi nhaø ga Roma, tröôùc söï thinh laëng cuûa ñöùc Pio XII."
Trong tình theá naøy, nhieàu ngöôøi töï hoûi: lieäu caùc caùnh cöûa cuûa hoäi ñöôøng Do thaùi taïi Roma coù môû ra ñeå ñoùn tieáp ñöùc Benedicto XVI khoâng?
Chu Vaên