Toùm löôïc Quaù trình
Quan heä Ngoaïi giao Vatican vaø Vieät Nam
töø Theá Kyû 16 ñeán nay
Toùm löôïc Quaù trình Quan heä Ngoaïi giao Vatican vaø Vieät Nam töø Theá Kyû 16 ñeán nay.
VietCatholic News (09/12/2009)
LTS - Nhaân Naêm Thaùnh 2010 thö oân laïi lòch söû quan heä giuõa Toøa Thaùnh Vatican vaø caùc chính quyeàn Vieät Nam vaø nhaân ñoù, nhaän thöùc noäi dung caùc vaán ñeà bang giao giöõa Toaø Thaùnh vaø Vieät Nam vì lôïi ích cuûa ñaát nöôùc vaø giaùo hoäi Vieät Nam. Naêm Thaùnh 2010 môû ra trieán voïng moät caùi nhìn töông quan ñuùng ñaén cuûa chính quyeàn Vieät Nam ñoái vôùi giaùo hoäi toaøn caàu vaø giaùo hoäi ñòa phöông ñeã moãi beân nhaän ñònh chính xaùc vò trí, boån phaän vaø traùch nhieäm ñoái vôùi nhau trong lyù töôûng phuïc vuï nhaân loaïi. Xin môøi quùi vò ñoäc giaû ñoïc baøi vieát cuûa taùc giaû Ñoã Höõu Nghieâm.
I. Nhöõng Quan Heä Ñaàu Tieân cuûa Vatican Vôùi Vieät Nam
Caùc nhaø nghieân cöùu ñaõ tìm thaáy Vieät Nam coù lieân laïc vôùi Vatican töø ñôøi vua Leâ Chuùa Trònh vaøo theá kyû XVII. Coù nhaø nghieân cöùu cho raèng ngay thôøi Vua Leâ Theá Toâng (1572 - 1599), Vieät Nam ñaõ baét ñaàu coù quan heä vôùi Vatican, nhöng khoâng neâu ra baøng chöùng thuyeát phuïc.
Nhöng sau naøy neáu Trònh Traùng laø ngöôøi cho chaáp buùt vaø göûi thö cho Giaùo Hoaøng Urbanoâ VIII (1568-1644; GH: 1623-1644) thì laù thö ñoù phaûi ñöôïc vieát döôùi thôøi vua Leâ Thaàn Toân ñang ôû ngoâi (1619-1643). Trong phuû Chuùa, Trònh Traùng leân keá vò cha laø Trònh Tuøng trong thôøi gian 1623-1654. Ñoù laø quoác thö bang giao ñaàu tieân cuûa Trieàu Ñình Nhaø Leâ (thôøi Vua Leâ Chuùa Trònh) göûi cho Toaø Thaùnh Vatican coøn ñöôïc löu tröõ..
Trang 5 vaø 6, Cuoán Vieät Nam Giaùo Söû ñaõ ñöa leân website cuûa Doøng Chuùa Cöùu Theá coù chuïp hình laù thö naøy (trích trong saùch Bieân Lieân Lòch Söû Coå Trung Ñaïi Vieät Nam. Haø Noäi xuaát baûn naêm 1987, trang 308, voûn veïn vôùi maáy chi tieát: BNLS, op.cit. trang 308) baèng chuõ Haùn keøm theo baûn dòch baèng chöõ Haùn dòch aâm Haùn vieät vaø baûn dòch tieáng Vieät baây giôø. Toâi coù nhôø GS Nguyeãn Ñöùc Cung kieåm tra phaàn nguyeân baûn chöõ Haùn, nhöng baûn scan nguyeân baûn laù thö baèng chöõ Haùn khoâng roõ, neân GS töø choái vì neáu khoâng ñoïc ñöôïc nguyeân baûn thì coù theå thieáu chính xaùc, vì moät chöõ vieát coù nhieàu caùch phaùt aâm maø ngöôøi chuyeân moân khoâng kieåm tra ñöôïc)
Noäi Dung Laù Thö
A. Theo Taùc Giaû cuûa cuoán Bieân Nieân Lòch Söû Coå Trung Ñaïi Vieät Nam. Haø Noäi, 1987 in laïi trong website Vieät Nam Giaùo Söû DCCT
1).Thöù Töï haøng chöõ - Phieân AÂm Nguyeân Baûn Haùn Töï, chöa chaám caâu
01-... tieåu nghi ñoà bình coáng thöôïng tyû nhò giaùo só sui cöùu
02- kim phuïc tuyeån nhò vò giaùo só tinh thöùc thieân vaên ñòa
03- lyù chi hoïc ngheä boån quoác xieån minh thaùnh giaùo nghieäm thaäp
04- giôùi taäo traïi tam tinh kyø boái thöïc kieàu nguï nhò
05- giaùo só ñaúng tyû ñaêng thoáng baûo maäu dòch hoà thò noäp
06- coáng phí nghi soá ñoan ñaúng nhaân kyø ñaùo dò vaät thaùi
07- aùnh vaân huø kieâm ñaéc giaùo só hoïc thoâng thieân ñòa baùt
08- thaêng cuûu hoï caäp vaên nhieäm giôùi taïi tam thöôøng phí
09- ngoaïn ñeä nhieãm ieâm moä, kyø boài thöïc nhi giaùo só dó
10- ñònh hæ thöù cö truù tröõ lieân quan coøn töông saùt khoân
11- tröïc chi giaûi aâm nhöôïc thoâng haûo hoã thò muõi thuaän nhaân
12- tính tieän daân döõu chi ngheã ñoãi ö ngoân
13- keâ
14- traàm höông nhò caân
15- baïch teâ boå baùt thôùt
16- Cuùt nhoïn baøn troïng thaäp caân
17- Beân nhaät khaùc cuï
2). Baûn phieân aâm Haùn Vieät böùc thö cuûa Trònh Traùng göûi Ñöùc Giaùo Hoaøng Urbanoâ VIII coù chaám caâu
01-... tieåu nghi ñoà bình coáng thöôïng, tyû nhò giaùo só sai cöûu
02- giaùo. Kim phuïc tuyeån nhi giaùo só tinh thöùc thieân vaên ñòa
03- Lyù chi hoïc ngheä - Boån quoác xieån minh Thaùnh giaùo, nghieäm thaäp
04- giôùi toång taäp traïi tam. Tinh kyø boái thöïc, kieàu nay nhò
05- giaùo só ñaúng, tyû ñaëng thoâng baûo, maäu dòch hoà thò noäp
06- coáng phæ nghi soá ñoan ñaúng nhaân kyû ñaùo dò vaät thaùi
07- aùnh vaân huø, kieâm ñaéc giaùo só hoïc thoâng thieân ñòa baùt
08- thaêng cuûu hoï, caäp vaên nhieäm giôùi taïi tam, thöôûng thöôûng phæ
09- ngoaïn ñeä nhieãm ieâm moä, kyø boài thöïc nhi giaùo só, dó
10- ñònh hæ thöù cö truù, tröõ lieân quan coøn töông saùt khoân
11- tröïc chi giaùi aâm - Nhöôïc thoâng haûo hoã thò muõi thuaän nhaân
12- tình, tieän daân döïu chi ngheã ñoãi ö ngoân
13- Keâ
14- Traàm höông nhò caân
15- Baïch leâ boå baùt thôùt
16- Cuùt nhoïn nhaát baøn troïng thaäp caân
17- Beân nhaät khaùc cuï
3). Baûn dòch tieáng Vieät theo sao aûnh treân
1-... Nhöõng leã vaät nhoû daâng coáng nhö nhöõng böùc ñoà vaø bình phong ñeå hai giaùo só ñeán xem xeùt (a)
2- Nay tuyeån hai giaùo só tinh thoâng ñòa lyù (b)
3- ñeán baûn quoác ñeå môû mang thaùnh giaùo, daïy
4- möôøi ñieàu raên toùm veà ba moái (c) laïi yeâu caàu giuùp ñôõ vaø cho pheùp hai giaùo só aáy truù nguï.
5- ñeå ñöôïc giao haûo, trao ñoåi haøng hoùa vaø buoân baùn vôùi nhau
6- Ngaøi laïi coáng kieán maáy thöù leã vaät - Toâi ñaõ nhaän ñöôïc maáy thöù vaät laï
7- ñeïp ñeõ vaø ñoà tieáp hai giaùo só thoâng thieân vaên ñòa lyù aáy
8- thaät laø caûm kích voâ cuøng - Toâi cuõng ñaõ nghe giaùng nhöõng ñieàu raêm caám toùm vaøo ba moái, laáy laøm toát ñeïp
9- vaø meán chuoäng laém, veà vieäc giuùp ñôõ hai giaùo só toâi ñaõ
10- ñònh xong cho cö truù ôû nôi daønh cho khaùch phöông xa. ÔÛ ñoù coù theå xem hieän töôïng cuûa trôøi ñaát
11- vaø xeùt nghieäm ñieàm laønh. Vieäc giao hoøa buoân baùn laø thuaän loøng
12- vaø caàn cho söï tieän duïng cuûa daân, haø taát phaûi noùi. Nay kính thö
13- Keâ
14- Traàm höông hai caân
15- Vaûi traéng nhuyeãn taùm taám
16- Coát nhuïc 1 xaâu naëng möôøi caän
17- Ngaøy naøy khaùc ñuû
Chuù thích
(a) Hai giaùo só ñoù laø Juliano Baldinotti va Juliano Piani
(b) Alexandre de Rhodes vaø Pedro Marquez
(c) Ba moái ñoù laø ba nhaân ñöùc Tin Caäy Meán
B. Coù theå hieåu gì veà noäi dung laù thö kia neáu laù thö kia laø chính xaùc theo giaûi thích cuûa taùc giaû BNLS?
Trieàu vua Leâ Chuùa Trònh ñaõ ñoùn nhaän hai nhaø truyeàn giaùo tinh thoâng ñòa lyù vaø dó nhieân hieåu nhieåu veà giaùo lyù Coâng giaùo thôøi ñoù, chuû yeáu laø loøng tin caäy meán ñoái vôùi Thieân Chuùa vaø con ngöôøi.
Caùc nhaø truyeàn giaùo Doøng Teân thôøi ñoù muoán laøm ñeïp loøng caùc vua Chuùa Vieät Nam, vaø chinh phuïc thieän caûm cuûa coäng ñoaøn mình tieáp xuùc, thöôøng mang theo leã vaät daâng leân caùch vua chuùa tröôùc khi lo vieäc truyeàn ñaïo.
Theo chuù giaûi, ngöôøi ta hieåu vaøo thôøi ñieåm ñoù chính hai vò giaùo só truyeàn ñaïo laø linh muïc Alexandre de Rhodes vaø Pedro Marquez
Nhöng veà phía vua chuùa ñaát Vieät, vieäc buoân baùn ñöôïc xem la chính yeáu. Vaø leã vaät giao dòch thöôøng thaáy luùc ñoù veà phía Vieät Nam laø traàm höông, vaûi maëcc vaø nhaõn nhuïc (?)
II. Moät Chuyeán Ñi Chuaån Bò cuûa Toøa Thaùnh trong Naêm 1922-23
Ñaëc Söù Khaâm Sai Toøa Thaùnh Henry Leùcroart, Doøng Teân (1922-1923)
Tröôùc ñoù, naêm 1922, ÑGH PIO XI cöû Giaùm Muïc Henry Leùcroart, Doøng Teân, Giaùm Muïc Giaùo Phaän Tcheli hay Chi Li ôû Ñoâng Nam Ñòa Phaän Baéc Kinh (chöù khoâng phaûi Thieân Taân (Tientsin, Trung Hoa nhö moät soá nhaø nghieân cöùu laàm laãn), laøm Khaâm Sai Toøa Thaùnh ñi quan saùt tình hình caùc giaùo phaän ôû Ñoâng Döông, ñaëc bieät veà caùch toå chöùc caùc chuûng vieän vaø chöông trình hoïc vaán.
Trong cuoäc hoïp taïi Phaùt dieäm (Giaùo phaän Thanh, thaønh laäp naêm 1901 ñoåi teân thaønh Phaùt dieäm naêm 1924) vôùi 11 Giaùm muïc töø 04 ñeán 09.02.1923 vaø taïi Saøigoøn vôùi 7 Giaùm Muïc ngaøy 20.06.1923 döôùi söï chuû toïa cuûa Thanh Tra Toâng Toøa (Visiteur Apostolique, tieáng Phaùp; Apostolic Visitor, tieáng Anh), Giaùm muïc Henri Lecroat, Doøng Teân, caùc Ñaïi dieän Toâng toøa Ñoâng Döông ñeà nghò Boä Truyeàn giaùo ñaët teân caùc Giaùo phaän theo teân caùc thaønh phoá coù Toøa Giaùm muïc.
Naêm 1922, Thöôïng thö Boä Laïi Nguyeãn höõu Baøi, thaønh vieân trong phaùi ñoaøn vua Khaûi Ñònh sang Phaùp, ñaõ sang Roâma yeát kieán Giaùo Hoaøng Pioâ XI ñeå thænh caàu Ngöôøi boå nhieäm Khaâm söù taïi Vieät-Nam vaø phong chöùc Giaùm muïc cho caùc Linh muïc baûn xöù.
Theo Taøi lieäu "An Phong Gia Ñình Bieân Kyù Taäp" (Chroniques de la Famille Alphonsienne cuûa Tænh Doøng Sainte Anne de Beaupreù, Canada), naêm 1923, Ñöùc Pioâ XI ñaëc phaùi Ñöùc Cha Henri Lecroart Doøng Teân, Giaùm Muïc Ñòa phaän Tcheli Ñoâng Nam Trung Hoa, laøm Khaâm sai kinh löôïc ba kyø Baéc Trung Nam cuûa Vieät Nam thôøi aáy. Ñaây chính laø hoaït ñoäng baét ñaàu thôøi kyø Ñoâng Döông laäp bang giao chính thöùc vôùi Vatican.
[Giaùm muïc Henry Leùcroart, Doøng Teân, laøm giaùm muïc keá vò giaùo phaän toâng toøa Sienhsien (Xianxian), hieäu toøa Anchialus ngaøy 23 thaùng 12 naêm 1919, töø nhieäm ngaøy 2/12/1936.
Ngaøi sinh ngaøy 4/11/1864 taïi Lille, Phaùp, thuï phong linh muïc ngaøy 28/8/1897 vôùi tö caùch moät tu só Doøng Teân. Khi ñoù ngaøi môùi ñöôïc 32 tuoåi. Ngaøy 30/7/1917 ñöôïc boå nhieäm laøm Phoù Giaùm Muïc Ñaïi Dieän Toâng Toøa, Giaùm muïc hieäu toøa Anchialus, vaø sau ñoù ñöôïc taán phong giaùm muïc. Ngaøy 23/12/1919 ngaøi leân keá vò laøm Giaùm Muïc Ñaïi dieän Toâng Toøa Ñòa Phaän Tcheli thuoäc khu Ñoâng Nam, taùch laäp töø ñòa phaän Baéc Kinh, Trung Quoác. Ngaøi töø nhieäm Giaùm Muïc Ñaïi Dieän Toâng Toøa Xienhsien ngaøy 2/12/1936 vì giaø yeáu vaø töø traàn ngaøy 17/8/1939.
Ngaøi coøn coù teân Trung Hoa laø Löu Khaùnh Minh (Liu Qinming) (1894-1939). Khu vöïc ñòa phaän Chili maø ngaøi quaûn nhieäm laø vuøng chaên nuoâi ôû phía Ñoâng Nam ñòa phaän chính.]
Sau chuyeán ñi kinh lyù Ñoâng Döông naêm 1923 vôùi tính caùch khaâm sai ñaëc bieät cuûa Giaùo Hoaøng, trong baûn phuùc trình göûi veà Toøa Thaùnh, Ngaøi ñaëc bieät chuù yù ñeán nhu caàu thaønh laäp moät doøng tu linh muïc thöøa sai, chuyeân giaûng caám phoøng cho haøng ñaïc ñöùc vaø tu só, vaø giaûng ñaïi phuùc cho caùc hoï ñaïo.
Ngaøy 20/6/1924, ñaïi hoäi toaøn boä Thaùnh boä Truyeàn giaùo thònh tình cöùu xeùt baûn phuùc trình cuûa Ñöùc Cha Henry Leùcroart vaø trao troïn quyeàn cho Ñöùc Hoàng Y Chuû Tòch Thaùnh boä laø Ñöùc Hoàng Y Van Rossum (ngöôøi Bæ) thuoäc DCCT, ñeå sôùm lieân laïc vaø vaän ñoäng vôùi ñaáng Toång quyeàn DCCT laø Cha Patrick Murray (ngöôøi Ireland) cho pheùp laäp doøng taïi Vieät Nam.
Ngaøy 9/11/1924, ngaøy kyû nieäm laäp doøng, Ñöùc Hoàng Y Chuû Tòch Thaùnh Boä Truyeàn giaùo göûi ñeán Cha Toång quyeàn DCCT moät laù thö thænh yù ñeà nghò. Vaø muoán aûnh höôûng söï löïa choïn cuûa Cha Toång quyeàn, Ngaøi ghi chuù: "Neáu toâi khoâng laàm, thì ñaây laø moät coâng taùc toát ñeïp cho Tænh Doøng Thaùnh Anna Beaupreù (Canada) ñang khaùt voïng toâng ñoà caùc Xöù Truyeàn giaùo!"
Sau moät naên lieân laïc thö töø vôùi Ñöùc Cha Lyù (Mgr ALLYS) ñang cai quaûn Ñòa phaän Hueá (Bình Trò Thieân), Cha Giaùm tænh, trong thö luaân löu 3/9/1925, ñaõ coâng boá danh saùch quí vò Thöøa sai tieân phong: ba cha vaø hai thaày. Quí Cha: HUBERT COUSINEAU, EUGENE LAROUCHE, EDMOND DIONNE. Quí Thaày: BARNABE vaø EÙLOI.
III. Bang Giao Chính Thöùc Vieät Nam Vatican Treân Caáp Baäc Ñaïi Söù (Khaâm Söù Toâng Toøa)
1. Thôøi Khaâm Söù Constantin Ajutti taïi Ñoâng Döông (1925-1928): Xuùc Tieán Thaønh Laäp Haøng Giaùo Phaåm Baûn Xöù
Maõi ñeán naêm 1925 Giaùo Hoaøng Pioâ Pioâ XI (1857-1939, GH: 1922-1939) môùi thaønh laäp Toøa Khaâm Söù taïi Ñoâng Döông
Töø ñoù trong lòch söû caùc Toång Giaùm Muïc keá tieáp nhau laøm Khaâm söù Toøa Thaùnh taïi Ñoâng Döông, (roài sau Vieät Nam). Moãi vò Khaâm Söù coù moät söù maïng ñaëc bieät tuøy töøng giai ñoaïn lòch söû giaùo hoäi trong quan heä vôùi xaõ hoäi traàn theá.
Toång Giaùm Muïc ñaàu tieân, hieäu toøa Phasis ñöôïc Toaø Thaùnh chính thöùc boå nhieäm laøm Khaâm Söù taïi Ñoâng Döông, phuï traùch ba xöù Vieät Nam, Cao Mieân vaø Laøo laø Constantin AJUTTI (1925.05.28 - 1928). Caäu Luigi Dosena, teân ngaøi thôøi thô aáu, sinh ngaøy 1/5/1876 taïi Campagnola, Cremasca, YÙ. Sau môùi ñoåi sang teân C. Ajutti. Ngaøi laøm Ñaëc söù Toâng Toøa Danh Döï (Apostolic Nuncio Emeritus) taïi Slovakia tröôùc khi laøm Khaâm Söù Ñoâng Döông vaø ñeán nôi ngaøy 28/5/1925 vaø sôùm qua ñôøi naêm 1928, höôûng döông 52 tuoåi.
Döôùi thôøi ngaøi, söù maïng ñaàu tieân laø xuùc tieán cuï theå vaø tích cöïc vieäc hình thaønh haøng giaùo phaåm baûn xöù.
Toaø Thaùnh ñaõ choïn linh muïc ngöôøi Vieät ñaàu tieân Gioan Baotixita Nguyeãn Baù Toøng laøm Giaùm Muïc.
2. Thôøi Khaâm Maïng Toøa Thaùnh Victor Colombanus Dreyer, Doøng Phansinh taïi Ñoâng Döông (1928-1936): Qui Cheá Coâng Ñoàng Ñoâng Döông - Linh muïc Nguyeãn Baù Toøng laøm Giaùm Muïc Vieät Nam Ñaàu Tieân.
Döôùi thôøi Toång Giaùm Muïc Victor Colombanus DREYER, Doøng Phan sinh hay Anh em Heøn Moïn, Coù Ñoäi Muõ, laøm Khaâm Söù Toøa Thaùnh (1928.11.24 - 1936.11.19), laàn löôït caùc linh muïc Vieät Nam ñöôïc taán phong Giaùm Muïc daàn thay theá caùc Giaùm Muïc ngoaïi quoác, nhö Ñöùc Cha Hoà Ngoïc Caån naêm 1935 coi Buøi Chu.
Theo baùo caùo cuûa toaø Khaâm Söù, ngaøy 6-11-1933, ñích thaân Giaùo Hoaøng Pioâ IX taán phong linh muïc Nguyeãn Baù Toøng laøm Giaùm Muïc, phuï taù giaùo phaän Phaùt Dieäm vôùi quyeàn keá vò. Naêm sau, ngaøy 18-11-1934 caùc Giaùm Muïc Ñoâng Döông cuøng vôùi Ñöùc Khaâm Söù Dreyer hoïp Coâng Ñoàng Thöù Nhaát taïi Haø Noäi.
Coâng Ñoàng goàm nhieàu uyû ban soaïn thaûo vaø ñuùc keát xaây döïng Quy Cheá Coâng Ñoàng Ñoâng Döông Thöù Nhaát. Quy cheá naøy nhaèm phaùt trieån moïi sinh hoaït cuûa Giaùo Hoäi taïi ñaây, ñaëc bieät ñaøo taïo haøng Giaùo Só Vieät Nam theo tieâu chuaån quoác teá vaø thieát laäp moïi toå chöùc theo nhö Giaùo Luaät hieän haønh.
3. Thôøi Khaâm Söù Antonin Fernand Drapier, Doøng Ña Minh (1936-1950): Giaùo Hoäi Tröôùc Cao Traøo Hoaït Ñoäng Khôûi Nghóa Khaùng Chieán - Lieân Ñoaøn Coâng Giaùo Vieät Nam.
Toång Giaùm Muïc Antonin-Fernand DRAPIER, Doøng Ña Minh (1936.11.19 - 1950.10.18). Chính Hoàng Y Wilhem van Rossum laøm chuû phong ngaøy 22/12/1929.
Roài ngaøi laïi chuû phong nhieàu linh muïc khaùc laøm Giaùm muïc: Pheâroâ Martinoâ Ngoâ Ñình Thuïc (Vónh Long) ngaøy 4/5/1938, Feùlix Hedde (Laïng Sôn) ngaøy 30/11/1939, Jean Cassaigne Sanh (Saøigoøn) ngaøy 24/6/1941, Santos Ubierna (Buøi Chu) ngaøy 21/9/1942 vaø Raymond Marie Marcel Piquet (Nha Trang) ngaøy 9/1/1944
Trong thôøi ngaøi laøm Khaâm Söù ôû Ñoâng Döông theo boå nhieäm cuûa Giaùo Hoaøng Pioâ XI (1857-1939; GH 1922-1939) Phaoloâ VI (1897-1978; GH 1963-1978), Giaùm Muïc Ngoâ Ñình Thuïc naêm 1938 coi Vónh Long taùch laäp vôùi Nam Vang, Giaùm Muïc Phan Ñình Phuøng naêm 1940, Giaùm Muïc Leâ Höõu Töø naêm 1945.
[Toång Giaùm Muïc Antonin - Fernand Drapier sinh ngaøy 28/4/1891 taïi Creue-en-Wovre, Phaùp vaø qua ñôøi ngaøy 30/7/1967. Ngaøi laø moät linh muïc Doøng Ñaminh vaø laø TGM Khaâm Söù Toøa Thaùnh taïi Ñoâng Döông. Ngaøi ñöôïc taán phong linh muïc laø ngaøy 24/4/1924 vaø thuï phong Giaùm muïc ngaøy 22/12/1929.
Ngaøi töøng laø Khaâm Söù taïi Irak töø 23/11/1929 ñeán 16/11/1936 khi ngaøi ñöôïc boå nhieäm laø Khaâm Söù Toøa Thaùnh taïi Ñoâng Döông vaø veà höu naêm 1950.]
Ngaøy 9-3-1945, Nhaät ñaûo chaùnh Phaùp taïi Vieät Nam. Tröôùc tình theá naøy vai troø cuûa caùc vò Thöøa Sai ngoaïi quoác caøng trôû neân khaên vaø soá linh muïc Vieät Nam ñuû ñieàu kieän laøm Giaùm Muïc ñaõ taêng theâm nhieàu.
Döôùi thôøi ngaøi, Linh muïc Nguyeãn Khaéc Ngöõ laøm bí thö Toøa Khaâm Söù taïi Hueá tröôùc khi ñöôïc boå nhieäm Giaùm muïc Long Xuyeân:
Caäu Nguyeãn Khaéc Ngöõ sinh ngaøy 2-2-1909 taïi Vaïn Ñoàn, huyeän Thuî Anh, tænh Thaùi Bình. Naêm 13 tuoåi (1922) caäu vaøo Tieåu Chuûng Vieän Myõ Sôn (Laïng Sôn). Naêm 1928 Thaày ñöôïc gôûi ñi du hoïc taïi Ñaïi Chuûng Vieän Luçon (Vendeùe, Phaùp) vaø thuï phong linh muïc ngaøy 29-6-1934. Ñöôïc taán phong chöùc xong, taân linh muïc veà nöôùc vaø ñöôïc boå nhieäm laøm giaùo söï Tieåu Chuûng Vieän Myõ Sôn, Laïng Sôn, naêm 1934.
Boán naêm sau, töùc naêm 1938, linh muïc ñöôïc Giaùm Muïc Antonin Drapier môøi vaøo laøm Thöù Kyù Toaø Khaâm Söù Toaø Thaùnh taïi Hueá vaø ñoàng thôøi laøm Giaùm ñoác baùo "Sacerdos Indosinensis", thay Giaùm muïc Ngoâ Ñình Thuïc vöøa ñöôïc Toaø Thaùnh cöû laøm Giaùm muïc quaûn nhieäm ñòa phaän Vónh Long. Laøm thö kyù Toaø Khaâm Söù gaàn 2 naêm thì xaåy ra chieán tranh AÂu Chaâu, linh muïc trôû veà Laïng Sôn (1940) ñi coi xöù Luïc Bình (1943) vaø giaùo xöù Myõ Sôn (1949). Naêm 1951 cha ñoåi veà laøm chính xöù thò xaõ Laïng Sôn, ñoàng thôøi ñöôïc cöû laøm Cha Chính Ñòa Phaän, roâì laøm Toång Quaûn ñòa phaän thay maët Ðöùc Giaùm muïc (Provicaire).
Trong cuoäc di cö 1954, cha ñöôïc chuyeån vaøo Nam cuøng vôùi giaùo só vaø giaùo daân Laïng Sôn. Taïi Saøi Goøn, cha ñöôïc ÑC Phaïm Ngoïc Chi môøi laøm phuï taù di cö, ñoàng thôøi laøm Quaûn haït Goø Vaáp di cö. Sau linh muïc ñöôïc môøi laøm Ñaëc UÛy Phoù Coâng giaùo Tieán haønh toaøn quoác naêm 1957. Ngaøy 8-12-1960 cha ñöôïc Toaø Thaùnh boån nhieäm laøm Giaùm muïc tieân khôûi ñòa phaän Long Xuyeân vôùi khaåu hieäu "Chuùa trong anh em". Leã taán phong cöû haønh ngaøy 22-1-1961 taïi Saøi Goøn, do ÑC Ngoâ Ñình Thuïc chuû phong. Ngaøy 4-4-1961 Ñöùc cha chính thöùc nhaän ñiaï phaän môùi.
4. Thôøi Toång Giaùm Muïc John DOOLEY, S.S.C.M.E. (1951.10.18 - 1959.09.15): Thö Chung ngaøy 5/11/1951: Tröôùc Laøn Soùng Coäng Saûn ÔÛ Vieät Nam
Toaø thaùnh thôøi Giaùo Hoaøng Pioâ XII (1876-1958; GH 1939-1958) quyeát ñònh baûn quoác hoùa heä thoáng laõnh ñaïo Giaùo Hoäi taïi caùc nöôùc Ñoâng Döông, qua vieäc trao cho Giaùm Muïc ñòa phöông nhö: Haø Noäi cho Giaùm muïc Trònh Nhö Khueâ naêm 1950, Baéc Ninh cho Giaùm muïc Hoaøng Vaên Ñoaøn naêm 1950, Vinh cho Giaùm muïc Traàn Höõu Ñöùc naêm 1951, Haûi phoøng cho Giaùm muïc Tröông Cao Ñaïi naêm 1953.
Naêm 1954, hieäp ñònh Geneøve chia ñoâi ñaát nöôùc khieán gaàn 750.000 giaùo daân Coâng Giaùo mieàn Baéc di cö vaøo mieàn Nam, söï ra ñi naøy ñeå laïi moät khoaûng troáng lôùn taïi mieàn Baéc, chæ khoaûng 713.000 giaùo daân, 7 Giaùm Muïc caø 374 Linh Muïc. Ban ñaàu Khaâm Söù John Dooley vaãn ôû laïi Mieàn Baéc. Naêm 1959, chính phuû Hoà Chí Minh baét ñaàu aùp duïng caùc bieän phaùp nghieâm nhaët ñoái vôùi Coâng Giaùo, ra leänh cho caùc giaùo só ngoaïi quoác phaûi rôøi khoûi mieàn Baéc. Vaøo thaùng 3 naêm 1959, maëc daàu Khaâm Söù John Dooley ñang traûi qua nhieàu côn beänh naëng, ngaøi ñöôïc nhaø caàm quyeàn Haø Noäi cho chuyeån ñeán Nam Vang, Kampuchia. Linh muïc O'Driscoll, moät giaùo só ngöôøi AiLen, ñaõ taïm thôøi ñaûm nhieäm chöùc vuï Quyeàn Khaâm Söù. Khaâm-söù Toaø thaùnh John Dooley bò ñau phaûi rôøi nhieäm-sôû. Vò ñaïi-dieän cuûa ngaøi, Terenz ODriscoll cuõng bò truïc xuaát ngaøy 17.08.1959. Toøa Khaâm Söù Vatican taïi Haø Noäi bò tòch thu. Moät böùc töôøng ngaên caùch giöõa Toøa Giaùm Muïc Haø Noäi vaø Toaø Khaâm Söù ñaõ ñöôïc chính quyeàn döïng leân. Giaùo Hoäi taïi ñaây trôû thaønh Giaùo Hoäi thaàm laëng.
Cho ñeán naêm 1960, ôû Mieàn Baéc coù 300 linh muïc chaêm soùc 750.000 tín ñoà. Trung bình taïi thaønh phoá Vinh moãi giaùo só phuï traùch 1.200 tín ñoà, ôû Haûi Phoøng 7.000, ôû Buøi Chu 6.000, ôû Thaùi Bình 10.000, v.v...
5. Thôøi Thanh Tra Toâng Toøa TGM Giuseppe Caprio (1954-1959) ôû Mieàn Nam Vieät Nam
[Vaøi Haøng Veà Khaâm Söù CAPRIO, Giuseppe (1914-2005). Sinh ngaøy 15/11/1914 taïi Lapio, Toång Giaùo haän Benevento, YÙ; gia nhaäp chuûng vieän Toáng Giaùo Phaän Benevento, theo hoïc Vieän Ñaïi Hoïc Giaùo Hoaøng Gregorio taïi Roma, toát nghieäp cöû nhaân Thaàn Hoïc vaø tieán só giaùo luaät, vaø Haøn Laâm Vieän Giaùo Hoaøng Cho Caùc Vò Voïng Cuûa Giaùo Hoäi, taïi Roma.
Thuï phong linh muïc ngaøy 17/12/1938, taïi Vöông Cung Thaùnh Ñöôøng Lateranoâ. Hoïc theâm taïi Roma naêm 1939-1940; laøm vieân chöùc taïi Boä Ngoaïi giao Toøa Thaùnh, 1940-1947. Bí Thö Söù Thaàn taïi Trung Hoa 1947-1951. Bò truïc xuaát khoûi Trung Hoa sau ba thaùng bò quaûn cheá taïi nhaø taïi Nanchang.
Auditor Söù Thaàn taïi Bæ, 1951-1954; Visitor vaø thanh tratoâng toøa cuûa Khaâm Söù Toøa Thaùnh taïi Nam Vieät Nam, 1954-1959. Ngaøy 28.10.1958, vöøa ñöôïc baàu laøm Giaùo Hoaøng, Ñöùc Gioan XXIII (1881-1963; GH 1958-1963) ñaõ taùi chaáp nhaän nhöõng quyeát ñònh cuûa Vò Tieàn Nhieäm, cöû Ñöùc Hoàng Y Gregorio Pietro Agagianian laøm ñaëc söù ñeán LaVang. Vaø thaùng 11 naêm 1958, Ñöùc Khaâm Söù Giuseppe Caprio, ñaïi dieän Toøa Thaùnh taïi Vieät Nam, ñaõ loan baùo tin vui möøng naøy cho caùc Giaùm Muïc Vieät Nam.
Domestic Prelate cuûa Giaùo Hoaøng, ngaøy 21/11/1955. Internuncio taïi Trung Hoa Ñaøi Loan ngaøy 20/5/1959, ñöôïc choïn laøm Toång Giaùm Muïc hieâu toøa Apollonia, ngaøy 14/10/1961, taân phong ngaøy 14/12/1961 taïi Vöông Cung Thaùnh Ñöôøng Ñöùc Meï Ban Ôn taïi Benevento do Hoàng Y Gregorio pheâroâ Agagianian, Tröôûng Thaùnh Boät Truyeàn Baù Ñöùc Tin, vôùi hai TGM phu taù. Tham döï Coâng Ñoàng Vatican II (1962-1965), Pro-nuncio taïi AÁn Ñoä ngaøy 22/8/1967. Tröôûng Phaùi Boä Vatican taïi Hoâi Ñoàng Lieân Hieäp Quoác Thöù II veà Thöông Maïi vaø Phaùt Trieån taïi New Deli naêm 1968.
Toång Tröôûng Quaûn Trò Di saûn cuûa Toøa Thaùnh 1969-1977, Chuû tòch 1979-1981; Quyeàn Toång tröôûng noäi vuï 1977- 79; ñöôïc taán phong Hoàng Y naêm 1979; Chuû tòch Vuï Kinh Teá cuûa Toøa Thaùnh 1981-1990 (Danh Dö); töø traàn taïi Roma ngaøy 15/10/2005, ñaïi thoï 90 tuoåi.
Khi ngaøi qua ñôøi, VietCatholic coù thoâng baùo Hoàng Y ngöôøi YÙ Giuseppe Caprio, ñaõ töøng phuïc vuï laø Khaâm Söù Toâng Toøa vaø Khaâm Söù Toøa Thaùnh taïi mieàn Nam Vieät Nam ñaõ töø traàn vaøo hoàm thöù Baûy]
6. Thôøi Khaâm Söù Toøa Thaùnh TGM Mario Brini (1959)
Toång Giaùm Muïc Mario Brini coù söù meänh ñaëc bieät laø chuaån bò gaàn cho vieäc thaønh laäp Haøng Giaùo Phaåm Vieät Nam chính thöùc baét ñaàu töø ngaøy 24/11/1960. Ngaøi qua ñôøi luùc laøm Toång Tröôûng Danh Döï Boä Caùc Giaùo Hoäi Phöông Ñoâng, TGM hieäu toaø Algiza. Caäu sinh ra ngaøy 11/5/1908 ñöôïc ñaët teân Piombino; thuï phong linh muïc 29/6/1938; ñöôïc boå nhieäm Khaâm söù taïi Doâng Döông naêm 1959; ngaøy 14/10/1961 ñöôïc boå nhiieäm Apostolic internuncio taïi Coäng Hoøa AÛ Raäp Ai Caäp; thuï phong giaùm muïc ngaøy 28/2/1962, TGM hieäu Toøa Algiza; naêm 1965 ñöôïc boå nhieäm Toång Tröôûng Boä Caùc Giaùo Hoäi Phöông Ñoâng; naêm 1982, veà höu vôùi tính caùch Toång Tröôûng Boä caùc giaùo hoäi Phöông Ñoâng; ngaøy 9/12/1995, ngaøi qua ñôøi vôùi danh nghóa Toång Tröôûng Danh döï Boä Caùc Giaùo Hoäi Phöông Ñoâng.
7. Thôøi Toång Giaùm Muïc Salvatore ASTA (1962.10.13 - 1964)
Trong khi ñoù, taïi mieàn Nam töï do, vôùi löïc löôïng töø mieàn Baéc taêng cöôøng, Giaùo Hoäi phaùt trieån mau leï caû beà roäng laãn chieàu saâu. Döôøng nhö aûnh höôûng Coâng giaùo phaùt trieån ngoaøi möùc daân soá tín ñoà. Tæ leä daân soá Coâng giaùo luùc ñoù coù theå leân tôùi 10% daân soá toång quaùt ôû caû mieàn Nam, Coâng vieâc truyeàn giaùo ñöôïc chuù troïng tröôùc heát laø vaán ñeà daäy taân toøng. Naêm 1957 ñaõ coù 67.854 ngöôøi theo hoïc caùc lôùp giaùo lyù ngöôøi lôùn.
Rieâng giôùi trí thöùc Coâng Giaùo caøng hoaït ñoäng maïnh meõ hôn, hoï tham döï vaøo caùc hoaït ñoäng quoác gia, caùc tröôøng ñaïi hoïc, trung tieåu hoïc coâng tö. Khoâng moät hoï Ñaïo naøo ñöôïc thieát laäp maø beân caïnh khoâng coù tröôøng hoïc, moät vaøi cô sôû baùc aùi töø thieän, ñoùn nhaän nhieàu ngöôøi khoâng Coâng Giaùo hôn ngöôøi Coâng Giaùo. Nhieàu thaùnh ñöôøng lôùn ñöôïc xaây caát. Caùc ñoaøn theå Coâng Giaùo Tieán Haønh, caùc Doøng Tu nam nöõ phaùt trieån maïnh meõ ñeå ñaùp öùng nhu caàu muïc vuï.
Ñaëc bieät "3 Vieän Ñaïi Hoïc Coâng Giaùo" ñaõ gaây ñöôïc nhieàu uy tín vaø aûnh höôûng lôùn lao taïi mieàn Nam. Ba Vieän Ñaïi Hoïc Coâng Giaùo naøy ngöôøi ta muoán noùi ñeán ñaïi hoïc naøo: Ñaø Laït, Hueá, Minh Ñöùc? Ñaø Laït thì ñuùng laø VÑH CG coù töø 1957, do Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc Coâng Giaùo. Coøn Giaùo Hoaøng Hoïc Vieän Pioâ X laø moät Chuûng vieän chuyeân giaûng daäy veà trieát hoïc vaø Thaàn Hoïc do moät soá linh muïc doøng Teân ñieàu haønh vaø giaûng daäy, cuõng do HÑGMVN sôû höõu nhöng thuoäc quyeàn quaûn trò ñaëc bieät cuûa Toøa Thaùnh theo qui cheá giaûng huaán moät chuûng vieän giaùo hoaøng. Coøn Vieän Ñaïi Hoïc Hueá tuy do LM Cao Vaên Luaän laø Vieän Tröôûng ñaåu tieân, laïi laø moät VÑH Quoác Gia. Coøn Vieän Ñaïi Hoïc Minh Ñöùc laø moät Vieän Ñaïi Hoïc tö thuïc do moät nhoùm ngöôøi Coâng Giaùo thaønh laäp; nhöõng ngöôøi ñoù gaàm coù caû linh muïc vaø giaùo daân, chuû yeáu laø moät soá linh muïc DCCT).
Vaøi haøng veà TGM Salvatore Asta. Ngaøi qua ñôøi vôùi danh hieäu Söù thaàn toâng toøa taïi Boà Ñaøo Nha, TGM hieäu toøa Aureliopolis in Lydia. Caäu Asta sinh ngaøy 17/1/1915 taïi Alcamo, YÙ. Ngaøy 25/7/1938 thaày Asta thuï phong linh muïc môùi coù hôn 23 tuoåi.
- 13/10/1962 (47.7) Boå nhieäm - Toång Giaùm Muïc Hieäu Toøa Aureliopolis in Lydia
- 13/10/1962 (47.7) Boå nhieäm - Khaâm Sai Toâng Toøa taïi Ñoâng Döông
- 25/11/1962 (47.9) Thuï Phong Giaùm Muïc - TGM hieäu toøa Aureliopolis in Lydia
- 1964 (49.0) Boå nhieäm - Tieàn ñaëc söù toâng toøa Internuncio taïi Iran
- 1966 (51.0) Boå nhieäm - Quyeàn ñaëc söù toâng toøa Pro-Nuncio taïi Iran
- 7/6/1969 (54.4) Boå nhieäm - Quyeàn ñaëc söù toâng toøa Pro-Nuncio taïi Thoå
- 1984 (69.0) Boå nhieäm - Ñaëc söù toâng toøa Nuncio taïi Boà
- 1989 (74.0) hoài höu - Ñaëc söù toâgn toøa Nuncio taïi Boà
- 30/12/2004 (90.0) Qua ñôøi - Daëc söù Toâng Toøa Nuncio Emeritus taïi Boà
8. Thôøi Toång Giaùm Muïc Angelo PALMAS (1964.06.17 - 1969.04.19): Nhöõng Roái Loaïn Taïi Mieàn Nam do Coäng Saûn Phaùt Ñoäng Cuøng Vôùi Nhaän Thöùc Daân Chuû AÁu Tró
Ngaøi laø chuû phong caùc giaùm muïc: Giacobeâ Nguyeãn Ngoïc Quang, Giuse Leâ Vaên AÁn, Phanxico Nguyeãn Vaên Thuaän, Pheâroâ Nguyeãn Huy Mai, Giacobeâ Nguyeãn Vaên Maàu.
Chaúng haïn, leã truyeàn chöùc Giaùm Muïc cho LM Nguyeãn Vaên Thuaän ñöôïc cöû haønh vaøo ngaøy 24 thaùng 6 naêm 1967, leã Thaùnh Gioan Taåy Giaû, taïi Hueá, do Giaùm muïc Angelo Palmas, Khaâm söù Toøa Thaùnh taïi Vieät Nam, Laøo va Campuchia, chuû phong. Khaåu hieäu cuûa Ñöùc Taân giaùm muïc laø "Vui Möøng vaø Hy voïng" (Gaudium et Spes), teân cuûa Hieán cheá muïc vuï cuûa Coâng ñoàng chung Vaticanoâ II.
[Vaøi haøng tieåu söû: Ngaøi qua ñôøi vôùi tö caùch Khaâm Söù Toøa Thaùnh Danh Döï, TGM hieäu toøa Vibiana. Ngaøi sinh ngaøy 21/12/1914 taïi Villanova Monteleone, YÙ; thuï phong linh muïc ngaøy 15/8/1938, ñöôïc boå nhieäm TGM hieäu toøa Vibiana ngaøy 17/6/1964
Ngaøy 17/6/1964 ñöôïc boå nhieäm laøm Khaâm Söù Toøa Thaùnh taïi Vieät Nam
Ngaøy 28/6/1954, ñöôïc taán phong TGM hieäu toøa Vibiana; ñöôïc boå nhieâm ngaøy 19/4/1969 laøm Phoù Khaâm Sai Toâng Toøa taïi Colombia; ñöôïc boå nhieäm ngaøy 2/9/1975 laøm Phoù Khaâm Saøi Toøa Thaùnh taïi Canada; ngaøy 10/3/1990 veà höu khi laøm Phoù Khaâm Sai TT taïi Canada; töø traàn ngaøy 9/6/2003 vôùi tính caùch Phoù Khaâm Sai TT taïi Canada]
9. Thôøi Toång Giaùm Muïc Henri LEMATRE (1969.05.30 - 1975.12.19): Giaùo Hoäi Tröôùc Nhöõng Xaùo Troän Chính Trò Xaõ Hoäi Cuoàng Loaïn.
Khaâm Söù Henri Lemaitre ñeán Vieät Nam sau bieán coá Toång Taán Coâng cuûa Coäng saûn vaøo mieàn Nam Vieät Nam. Ñaây laø moät thôøi kyø ñen toái tieán daàn ñeán suïp ñoå cuûa heä thoáng chính quyeàn mieàn Nam Vieät Nam. Ngaøi giuùp duy trì oån ñònh traät töï trong giaùo hoäi vaø xaõ hoäi. Nhöng chính Ngaøi cuoái cuøng ñaõ bò truïc xuaát khoûi Vieät Nam. Coäng saûn ñaõ möôïn tay moät nhoùm nhoû thanh nieân trí thöùc quaù khích deã bò "tö töôûng caùch maïng, daân chuû, daân toäc, hieän sinh " do coäng saûn phaùt ñoäng sai khieán taïi mieàn Nam ñeå can döï vaøo moät loaït haønh ñoäng quaù taøn baøo laø hoâ hoaùn xoác naùch vò Khaâm söù keùo ra khoûi Toøa Khaâm Söù Toøa Thaùnh ôû Saøigoøn.
Toái ngaøy 12/5, moät nhoùm goàm 10 linh muïc döôùi trôøi möa ñeán gaëp hai vò Toång Giaùm muïc chính vaø phoù taïi nhaø côm Ñaïi Chuûng vieän thaùnh Giuse, ñeå xin xeùt laïi maáy vaán ñeà. Saùng 13/5, moät nhoùm ñoâng ñaûo giaùo daân thuoäc caùc phong traøo thanh nieân Coâng giaùo ñaõ tuï hoïp taïi Toøa Toång Giaùm muïc, yeâu caàu Toång Giaùm muïc Nguyeãn Vaên Thuaän töø chöùc.
Saùng ngaøy 14/5, nhoùm ngöôøi kia keùo tôùi Toøa Khaâm Söù, maø hoï cho laø coù traùch nhieäm boå nhieäm TGM Nguyeãn Vaên Thuaän, ñöa thænh nguyeän thö, mang chöõ kyù cuûa 13 ñoaøn theå thanh nieân Coâng giaùo, yeâu caàu ngaøi: töø chöùc Khaâm Söù Toøa Thaùnh taïi Saøi Goøn vaø ra khoûi Vieät Nam ngay. Vaø ñeå laøm moät cöû chæ töôïng tröng theo söï xuùi baåy ngaàm cuûa Coäng Saûn Vieät Nam, nhieàu ngöôøi ñaõ doàn Khaâm söù Henry Lemaitre ra khoûi khuoân vieân Toøa Khaâm Söù. Toái ngaøy 3/6, nhoùm giaùo daân caáp tieán treân laïi ñeán Toøa Khaâm Söù laëp laïi lôøi yeâu caàu vaø hoï ñaõ ôû laïi ñoù moät ñeâm ñeå taïo theâm aùp löïc.
Neân bieát raèng trong nhoùm ngöôøi ñoù, coù caû moät soá linh muïc caáp tieán. Trong soá nhöõng ngöôøi naøy, veà sau coù ngöôøi ñaõ coù luùc tænh ngoä vôõ moäng caùch maïng, keùo caû vôï con boû ra nöôùc ngoaøi!
[Vaøi haøng tieåu söû cuûa vò khaâm söù Toøa Thaùnh cuoái cuøng cho ñeán luùc ngaøi bò truïc xuaát khoûi Vieät Nam sau 30/4/1975
Ngaøy 30/5/1969 linh muïc Henri Lemaitre ñöôïc choïn laøm Khaâm maïng toøa thaùnh taïi Cambodia vaø Vieät Nam vaø laøm Toång Giaùm Muïc hieäu toøa Tongress.
Sau khi bò truïc xuaát khoûi Vieät Nam ngaøy 1/7/1975, thì ngaøi ñöôïc boå nhieäm laøm Khaâm maïng Toøa Thaùnh taïi Uganda vaø ngaøi töø chöùc Khaâm maïng taïi Uganda ngaøy 16/11/1981.
Ngaøy 31/8/1985 TGM Henri Lemaitre ñöôïc boå nhieäm laø thay Khaâm Sai Toâng Toøa Apostolic Pro Nuncio taïi Ñan Maïch, taïi Phaàn Lan,, Iceland, vaø Na Uy cuøng Thuïy Ñieån.
Ngaøy 28/03/1992, Ngaøi ñöôïc taùi nhieäm taïi caùc nöôùc treân.
Ngaøy 8/2/1997, Ngaøi töø nhieäm khoûi chöùc vuï Thay Khaâm Sai Toâng Toøa taïi Hoøa Lan.
Ngaøy 20/04/2003 TGM Henri Lemaitre Phoù Thay Khaâm Sai emeritus taïi Haø Lan, qua ñôøi, thöôïng thoï 81 tuoåi]
Toøa Khaâm Söù Toøa Thaùnh Taïi Haø Noäi trong Vieãn Töông Quan Heä Vatican vaø Vieät Nam trong töông lai
Vaøo haønh lang taàng moät cuûa Toøa Toång Giaùm Muïc Haø Noäi, ngöôøi khaùch tham quan seõ thaáy moät hình ñen traéng trong ñoù Ñöùc Giaùm Muïc Trònh Nhö Khueâ chuïp cuøng vôùi caùc cha vaø giaùo daân Haø Noäi taïi Toøa Khaâm Söù vaøo ngaøy 27.3.1957, ngay tröôùc caây ña coå thuï vaãn nhìn thaáy. Ñoù laø böùc hình chuïp tröôùc khi Toøa Khaâm Söù bò chính quyeàn tòch thu töø sau 1959.
Nhaø Nöôùc ñaõ chieám ñoaït taát caû caùc cô sôû cuûa Giaùo Phaän Haø Noäi taïi Phoá Nhaø Chung, Phoá Traøng Thi, vaø Phoá Nhaø Thôø. Hoï ñaët Toøa Giaùm Muïc ôû giöõa, chæ coù moät loái ra vaøo ñeå deã kieåm soaùt. Trong nhöõng thaäp nieân 50, 60, 70 vaø 80, hoï canh gaùc gaét gao taïi cöûa Toøa Giaùm Muïc, ngaên caûn giaùo daân ñi vaøo vaø tieáp teá cho caùc giaùo só ñang cö nguï trong ñoù.
Trong nhöõng naêm 60 vaø 70, hoï quaûn cheá Ñöùc TGM Trònh Nhö Khueâ, ngaøi khoâng ñöôïc pheùp ñi ra khoûi Toøa Toång Giaùm Muïc neáu khoâng coù pheùp. Ngaøi thöôøng ñi daïo treân saân thöôïng Toøa Toång Giaùm Muïc qua nhieàu thaùng naêm ñeán noãi thaønh moät ñöoøng moøn quaû traùm treân saân gaïch.
Nhöõng naêm 1980 Nhaø Nöoùc ñaõ xaây Cung Vaên Hoùa treân ñaát Toøa Khaâm Söù, chuû yeáu duøng laøm saøn nhaûy. Ñeâm naøo hoï cuõng môû nhaïc aàm aàm ñeán 2 giôø saùng, vôùi chuû ñích phaù hoaïi baàu khí tónh mòch cuûa nôi tu haønh vaø caùm doã caùc chuûng sinh, nhöõng ngöôøi tu haønh, tröôùc caûnh tröng baøy xaùc thòt cuûa nhöõng ngöôøi ñeán taém hay nhaûy nhoùt trong vuõ ñieäu saéc muøi nhuïc duïc. Nhöng con ngöôøi khoâng chæ thoûa maõn veà nhu caàu töï nhieân duy vaät cuûa con ngöôøi, maø con ngöôøi coù nhöõng öôùc voïng, suy nghó vaø haønh ñoäng cao caû khaùc. ÑHY Trònh Vaên Caên ñaõ nhieàu laàn than phieàn vôùi chính quyeàn raèng ngaøi khoâng theå nguû ñöôïc, nhöng chính quyeàn vaãn laøm ngô.
Naêm 2000, ÑHY Phaïm Ñình Tuïng ñaõ gôûi ñeán caùc caáp chính quyeàn moät ñôn ñoøi traû laïi khu ñaát Toøa Khaâm Söù, trong ñôn coù chöõ kyù cuûa ngaøi vaø taát caû caùc linh muïc trong Giaùo Phaän, nhöng Nhaø Nöôùc khoâng traû lôøi, trong khi ñoù coâng an laïi ñi caõi chaøy caõi coái vôùi caùc linh muïc vaø giaùo daân. Luùc daàu hoï baûo Toaø Khaâm Söù khoâng thuoäc ñaát Nhaø Chung (Toøa Toång Giaùm Muïc) neân ñeå khi naøo coù quan heä ngoaïi giao vôùi Vatican, chính quyeàn seõ traû.
Toøa Toång Giaùm Muïc ñaõ ñöa ra hai baèng chöùng ñeå loaïi boû quan ñieåm naøy:
1) Giaáy Ñieàn Thoå xaùc nhaän baát ñoäng saûn duøng laøm Toøa Khaâm Söù thuoäc chuû quyeàn cuûa Giao Phaän Haø Noäi.
2) Tröoùc khi ra ñi, Ñöùc Khaâm Söù Dooley coù vieát thö cuûa caùm ôn ÑGM Trònh Nhö Khueâ ñaõ cho ngaøi möôïn ñaát laøm Toøa Khaâm Söù.
Thöù baûy ngaøy 2/12, LTSR ñaõ toå chöùc moät thaùnh leã ñoàng teá luùc 16g30 taïi nguyeän ñöôøng Tröôøng Truyeàn Giaùo, ñeå caàu nguyeän cho Ñöùc Hoàng Y môùi qua ñôøi. Tham döï leã coù ÑHY Agnelo Rossi, Toång Tröôûng Boä Truyeàn Giaùo; Ñöùc Cha Giuseppe Caprio, Thö kyù Noäi vuï Boä Ngoaïi Giao Toøa Thaùnh, cöïu Khaâm söù Toøa Thaùnh taïi VN; ÑC Lourdusamy Toång Thö Kyù Boä Truyeàn Giaùo; ÑC Angelo Kim, Giaùm Muïc Suwon (Haøn quoác); caùc linh muïc vieân chöùc thuoäc Boä Truyeàn giaùo; moät vaøi ñaïi dieän caùc Boä taïi giaùo trieàu; moät soá Beà treân nam nöõ thöøa sai truyeàn giaùo taïi VN; taát caû caùc linh muïc tu só LTSR vaø giaùo daân VN.
Vaán Ñeà Vò Trí Toøa Khaâm Söù ôû Ñòa Phöông
1. Giai ñoaïn Toøa Khaâm Söù ôû Hueá (1925-1950)
Tröôùc khi ñöa ra quyeát ñònh ñoù,Toaø Thaùnh ñaõ thieát laäp toaø Khaâm Söù Ñoâng Döông taïi Hueá ngaøy 20-5-1925, voán laø töôïng tröng cho nôi taäp trung quyeàn bính cuûa trieàu ñình An Nam. Haønh ñoäng naøy chöùng toû toaø thaùnh ñaõ coi ba nöôùc Ñoâng Döông, nhaát laø Giaùo Hoäi Vieät Nam tröôûng thaønh ngang haøng vôùi caùc giaùo hoäi khaùc, trong quaù trình tieán tôùi hoaøn toaøn moät quoác gia ñoäc laäp.
Khi ñeán Ñoâng Döông, ban ñaàu, Khaâm Söù Drapier taïm ñaët Vaên Phoøng taïi Haø Noäi. Nhöng Thöôïng Thö Nguyeãn Höõu Baøi, moät ngöôøi Coâng Giaùo, ñaõ ñeà nghò ngaøi xaây caát moät Toøa Khaâm Söù taïi Hueá, vì nôi ñaây coøn laø kinh ñoâ hieän taïi cuûa Vieät Nam vaø tieän vieäc giao dòch vôùi ba xöù Vieät, Mieân, Laøo. Ngaøi chaáp thuaän. Vì theá, truï sôû cuûa Toøa Khaâm Söù Vatican ôû Ñoâng Döông ñaõ ñöôïc xaây caát gaàn Nhaø Thôø Chính Toøa Phuû Cam, Hueá.
2. Giai Ñoaïn Toøa Khaâm Söù ôû Haø Noäi (1950-1959)
Ñeán naêm 1950 Giaùo Hoaøng Pioâ XII laïi cöû linh muïc John Dooley, ngöôøi Ireland laøm Khaâm söù, baáy giôø toøa khaâm söù ñöôïc ñaët keá toaø Toång Giaùm muïc Haø Noäi, cuõng laø phaàn ñaát thuoäc Toøa Toång Giaùm Muïc taùch ra laøm Toøa Khaâm Söù, vì luùc ñoù Hueá khoâng coøn laø thuû ñoâ cuûa Vieät Nam nöõa, sau bieán coá chính trò thaùng 8 vaø 9/1945. Luùc vò Khaâm söù Toøa Thaùnh cuoái cuøng bò laâm troïng beänh, ñöôïc ñöa veà nöôùc, thì nhaø nöôùc VN tòch thu Toaø Khaâm söù, voán laø moät phaàn khu ñaát Toøa Giaùm Muïc Ñòa phaän Haø Noäi.
3. Giai Ñoaïn Toøa Khaâm Söù ôû Saøigoøn (1955-1975)
Töø 1955, moät Ñaëc Söù Toøa Thaùnh nöõa ñöôïc boå nhieäm ôû Saøi goøn, döôøng nhö beân ngoaøi song song vôùi Toøa Khaâm söù Toâng Toøa Chính Thöùc ôû Haø Noäi do TGM Dooley quaûn nhieäm nhöng ñaõ haàu nhö voâ quyeàn. Vò Khaâm söù Toøa Thaùnh taïi Mieàn Nam Vieät Nam khi ñoù vaãn taïm nguï taïi moät phoøng ôû Beänh Vieän Saint Paul Saøigoøn. Toøa Khaâm söù sau naøy môùi chuyeån ñeán truï sôû ôû soá 176, ñöôøng Hai Baø Tröng, Quaän I, Sgaigoøn.
Sau Hieäp ñònh Geneøve, Khaâm söù Toøa Thaùnh taïi Ñoâng Döông John Dooley khoâng lieân laïc ñöôïc vôùi caùc quoác gia thuoäc quyeàn khaùc. Vì theá, ngaøy 15.02.1956, Toøa Thaùnh cöû Ñöùc Cha Giuseppe Caprio laøm Thanh Tra Toâng toøa (Visiteur Apostolique, tieáng Phaùp; Apostolic Visitor, tieáng Anh) taïi Saøi goøn ñeå lieân laïc ñöôïc Mieàn Nam Vieät-Nam, Laøo, vaø Cao Meân. Ngaøy 13.03.1957, vò Thanh Tra Toâng toøa ôû Saøi goøn ñöôïc naâng leân haøng Thanh Tra Toâng Toøa (Reùgent Apostolique) thay Khaâm söù chính thöùc.
Naêm 1959, khi Ñöùc Khaâm söù John Dooley rôøi Haø noäi vì côn beänh nguy kòch vaø, vaøi tuaàn sau ñoù, caùc nhaân vieân Toaø Khaâm söù ñeàu bò truïc xuaát, Toøa Thaùnh thieát laäp Toøa Khaâm söù taïi Saøi goøn do Ngaân saùch Toøa Thaùnh vaø theo qui cheá Ngoaïi giao, do taân Khaâm söù Mario Brini.
Khaâm söù Mario Brini ñaõ goùp coâng lôùn trong vieäc thieát laäp 'Haøng Giaùo Phaåm Coâng Giaùo Vieät-Nam' ngaøy 24.11.1960. Giaùo Hoaøng Gioan XXIII chæ thieát laäp Haøng Giaùo Phaåm Coâng Giaùo cho moät Quoác Gia Vieät-Nam chaïy daøi töø AÛi Nam Quan ñeán Muõi Caø mau. Dó nhieân, khoâng luùc naøo coù hai Khaâm söù ñaïi dieän Ñöùc Thaùnh Cha taïi Vieät-Nam nhö linh muïc Tröông Baù Caàn hieåu. Ñeå chöùng minh, xin môøi quyù ñoïc vaøo ñòa chæ: http://www.catholic-hierarchy.org/diocese/dxxvn.html vaø Delegation to Vieât Nam, phaàn 'Past and Present Ordinaries' seõ khoâng thaáy teân Ñöùc Cha Giuseppe Caprio.]
Moät soá taøi lieäu tham khaûo
http://www.catholic-hierarchy.org/bishop/bbrini.html
http://www.catholic.org.tw/vntaiwan/ghvienam/58lavang.htm
http://209.85.141.104/search?q=cache:K3nuwEJI94UJ:www.vatican.va/roman_curia/institutions_connected/oessh/newsletter/news-letter8_en.pdf+Giuseppe+Caprio+to+the+South+Vietnam&hl=en&ct=clnk&cd=2&gl=us
http://www.fiu.edu/~mirandas/bios-c.htm
http://vietcatholic.net/News/Html/52800.htm
http://vietcatholic.net/News/Clients/ReadArticle.aspx?Id=31628
http://www.catholic-hierarchy.org/bishop/blecr.html
http://www.gcatholic.com/dioceses/nunciature/nunc183.htm
http://cusiminhman.googlepages.com/baothien-khamsu
http://www.ttmhcg.com/dong/tinhdongvn.html
http://giaoxukc.com/web/index.php?option=com_content&task=view&id=2&Itemid=71
http://www.catholic-hierarchy.org/diocese/dsien.html
http://209.85.171.104/translate_c?hl=en&sl=zh-CN&u=http://zh.wikipedia.org/wiki/%25E5%2588%2598%25E9%2592%25A6%25E6%2598%258E&prev=/search%3Fq%3DH
http://www.gcatholic.com/hierarchy/data/archbishops-1.htm
http://www.catholic-hierarchy.org/events/b1925b.html
http://en.wikipedia.org/wiki/Antonin_Drapier
http://www.catholic-hierarchy.org/bishop/bpalmas.html
http://www.catholic-hierarchy.org/bishop/bpalmas.html
http://www.catholic.org.tw/marykinder/nhatrang/mtg2.htm
Hình 14: Baûn dòch böùc thö cuûa Trònh Traùng göûi Ñöùc Giaùo... böùc thö naøy cho Ñöùc Giaùo Hoaøng Urbano VIII. Ñoù laø böùc thö ngoaïi giao ñaàu tieân cuûa trieàu ñình... www.chuacuuthe.org/VNGS/VNGS4.pdf - Similar pages - Note this
Bieân Nieân Lòch Söû Coå Trung Ñaïi Vieät Nam. Haø Noäi, 1987
Nguyeãn Khaéc Xuyeân: Ñeå hieåu lòch söû Ñaïo Thieân Chuùa ôû Vieät Nam Ñaàu Theá Kyû XVII. California, 1994
OBITUARY: CARDINAL GIUSEPPE CAPRIO | Independent, The (London... Cardinal Giuseppe Caprio was present at Pope Paul VI's death in 1978,... in Belgium and South Vietnam before becoming internuncio in Taiwan in 1959.... findarticles.com/p/articles/mi_qn4158/is_20051025/ai_n15717350 - 45k - Cached - Similar pages - Note this Vista site - Did the Lord Trinh Trang send a letter to the Pope in.... .. Lord Trinh Trang of Tonquin to the Pope Urbain VIII in the years 1639-43.... The cooperation relations between Vietnam, Middle East and Africa (16:15... English.vista.gov.vn/.../200502174062183346/200707221206252402/200711170455624345/200711170051713056/ - 37k - Cached - Similar pages - Note this Bishop Angelo Palmas, who was visiting the LHC Thu Thiem, said: "It is impossible to write the history of Christianity in Vietnam without writing the history of the LHC "
Ñöùc Cha Giuse Maria Trònh Nhö Khueâ, Toång Giaùm Muïc Haø Noäi, ñöôïc Ñöùc Thaùnh Cha.... Thö kyù Noäi vuï Boä Ngoaïi Giao Toøa Thaùnh, cöïu Khaâm söù Toøa Thaùnh taïi VN;... www.lientusiroma.org/index.php?option=com_content&task=view&id=99&Itemid=87 - 51k - Cached - Similar pages - Note this
Ngaøy nay khu ñònh cö vaãn coøn, vaø moät anh em linh muïc Doøng Chuùa Cöùu Theá vaãn... Töø tröôùc ngaøy di cö vaøo Nam, ôû xöù Thaùi Haø, Cha Giacoâbeâ Ðaøo Höõu Thoï ñaõ haêng... www.ttmhcg.com/dong/tinhdongvn.html - 110k - Cached - Similar pages - Note this Recent Events in Iceland
Archbishop Henri Lematre resigned from the office of Apostolic Nuncio of.... Cambodia and Apostolic Delegate of Vietnam and Titular Archbishop of Tongres... www.gcatholic.com/events/country/IS.htm - 83k - Cached - Similar pages - Note this Lòch Söû Giaùo Phaän Laïng Sôn Laøm thö kyù Toaø Khaâm Söù gaàn 2 naêm thì xaåy ra chieán tranh AÂu Chaâu,... thaày chòu chöùc linh muïc taïi Haø Noäi bôûi tay ÐC Trònh Nhö Khueâ vaø Ðöôïc ÐC Baéc Ninh nhôø... www.lebaotinh.org/content/browse.php?action=shownews&id=89&topicid=1831 - 74k - Cached - Similar pages - Note this Con ñöôøng Löïa Choïn [Archive] - DatViet.com Luùc ñaàu, ngaøi taïm ñaët Vaên Phoøng taïi Haø Noäi. Nhöng Thöôïng Thö Nguyeãn Höõu Baøi, moät ngöôøi Coâng Giaùo, ñaõ ñeà nghò ngaøi xaây caát moät Toøa Khaâm Söù taïi Hueá,... tintuc.datviet.com/forum/archive/index.php/t-169459.html - 35k - Cached - Similar pages - Note this
Toøa Thaùnh Vatican Vaø Haø Noäi (1975-2005). Hoøa Giang Ñoã Höõu Nghieâm. Tính Chaát Bang Giao. Töø khi Khaâm Söù Toaø Thaùnh Vatican taïi Vieät Nam Coäng Hoøa phaûi rôøi khoûi... www.dunglac.net/Baiviet1/NghiemDohuu-vatican.htm - 197k - Cached - Similar pages - Note this GiaoXuKC.com - Church Of The Holy Martyrs. Qua caùc baøi baùo caùo cuûa toaø Khaâm Söù, ngaøy 6-11-1933, Ñöùc Thaùnh Cha Pioâ IX ñaõ... Ñoâng Döông cuøng vôùi Ñöùc Khaâm Söù Dreyer hoïp Coâng Ñoàng thöù nhaát taïi Haø Noäi.... giaoxukc.com/web/index.php?option=com_content&task=view&id=2&Itemid=71 - 72k - Cached - Similar pages
Caùo traïng bieân nieân söû veà toäi aùc cuûa CS vôùi Coâng giaùo VN [Baûn giaûn... 21 Thaùng Möôøi Moät 2007... Rieâng Ñöùc khaâm söù toøa thaùnh John Dooley bò coäng saûn Haø Noäi tìm caùch toáng xuaát töø laâu maø chöa ñöôïc. Sau Ñiaï hoäi Thaùnh Maãu taïi Saøi Goøn (thaùng... www.x-cafevn.org/forum/archive/index.php/t-10230.html - 36k - Cached - Similar pages - Note this Duong Hy Vong + Cardinal Nguyen Van Thuan's Biography
Khi hoïc taïi Roâma, Cha Thuaän ñaõ ñöôïc cuøng Ñöùc Cha Pheâroâ Maria Ngoâ Ñình Thuïc (Giaùm muïc... taïi Hueá, do Ñöùc Cha Angelo Palmas, Khaâm söù Toøa Thaùnh taïi Vieät Nam,... nguyenvanthuan.com/biographyviet.html - 35k - Cached - Similar pages - Note this Ngaøy 24/4/1964, Ñöùc OÂng Francesco de Nittis, thay maët Khaâm Söù Toaø Thaùnh taïi Vieät Nam, cuøng HÑGMVN, chính thöùc khaùnh thaønh cô sôû môùi vôùi caùc tieän nghi thích... www.dunglac.org/index.php?m=module3&v=chapter&ib=238&ict=1223 - 52k - Cached - Similar pages - Note this
Böôùc Chaân Ngöôøi Löõ Haønh - Minh Thuong - by minhthuong Saùng ngaøy 14/5, phaùi ñoaøn keùo tôùi Toøa Khaâm Söù, ñöôïc coi laø coù traùch nhieäm trong.... . Khi toâi bò quaûn thuùc taïi laøng Giang Xaù ( 4 ), caùch Haø Noäi 20 caây soá,... my.opera.com/minhthuong/blog/show.dml/464795 - 94k - Cached - Similar pages - Note this Giaùo-hoäi coâng-giaùo ôû Vieät-nam töø cuoái thôøi thuoäc-ñòa tôùi ngaøy... Khaâm-söù Toaø thaùnh John Dooley bò ñau phaûi rôøi nhieäm-sôû..... .. Trong cuoäc hoïp hoäi-ñoàng giaùm-muïc taïi Haø-noäi töø ngaøy 15 tôùi 22 thaùng 9 naêm 2001 giaùm-muïc... www.vietnamhumanrights.net/Viet/documents/berichtigt.htm - 234k - Cached - Similar pages - Note this Cuõng nhö vò tieàn nhieäm, Ñöùc Pioâ XI khaúng ñònh Giaùo Hoäi vaø vieäc truyeàn giaùo ñöùng treân chính trò. Ñeå khaúng ñònh Giaùo Hoäi khoâng leä thuoäc caùc chính quyeàn, ngaøi cöû ñi caùc vò khaâm söù vaø kinh lí toâng toøa khoâng coù vai troø ngoaïi giao. Naêm 1922, ngaøi cho chuyeån töø Lyonveà Roâma truï sôû cuûa Hoäi Truyeàn Baù Ñöùc Tin.... ngaøi cöû ñi caùc vò khaâm söù vaø kinh lí toâng toøa khoâng coù vai troø ngoaïi giao. Naêm 1922, ngaøi cho chuyeån töø Lyon veà Roâma truï sôû cuûa Hoäi Truyeàn Baù Ñöùc Tin.... www.gpbanmethuot.net/modules.php?name=News&op=viewst&sid=113 - 167k - Cached - Similar pages - Note this Trang nhaø Giaùo Hoaøng Hoïc Vieän Thaùnh Pioâ, Ñaø Laït, Vieät Nam Xin khaâm phuïc nhieät tình cuûa hai anh. Chuùc möøng hai anh..... Note diffuseùe par le Saint-Sieøge avec la lettre [Taøi lieäu Toøa Thaùnh ]... ghhv.quetroi.net/ - 141k - Cached - Similar pages - Note this http://www.catholic-hierarchy.org/bishop/basta.html (2) Ñöùc Khaâm söù taïi Vieät-Nam.
Ñöùc Cha Victor Colombanus Dreyer, O.F.M., Toång Giaùm muïc hieäu toøa Adulis, ñaûm nhaän Khaâm söù Toøa Thaùnh taïi Ñoâng Döông töø ngaøy 24.11.1928 vaø höu ngaøy 19.11.1936.
Ñöùc Cha Antonin-Fernand Drapier, O.P., Toång Giaùm muïc hieäu toøa Neocaesarea in Ponto, tieáp noái nhieäm vuï ngaøy 19.11.1928 ñeán ngaøy 18.10.1950, nghæ höu.
Ngaøy 18.10.1951, Ñöùc Cha John Dooley S.S.C.M.E., Toång Giaùm muïc hieäu toøa Macra, nhaän traùch nhieäm Khaâm söù Toøa Thaùnh taïi Ñoâng Döông vaø dôøi Toøa Khaâm söù töø Hueá ra Haø noäi. Naêm 1959, Ñöùc Khaâm söù bò ñöa ñi khoûi Haø Noäi trong moät côn beänh nguy kòch. Vaøi tuaàn sau, caùc nhaân vieân Toaø Khaâm söù bò truïc xuaát. Töø naêm 1959, chính quyeàn thaønh phoá Haø Noäi laáy Toaø Khaâm söù bò duøng vaøo caùc vieäc khaùc nhau. Ñöùc Khaâm söù J. Dooley chaám döùt nhieäm vuï ngaøy 15.09.1959.
Sau Hieäp ñònh Geneøve, vì Ñöùc Khaâm söù khoâng lieân laïc ñöôïc vôùi caùc quoác gia thuoäc quyeàn khaùc, neân, ngaøy 15.02.1956, Toøa Thaùnh cöû Ñöùc Cha Giuseppe Caprio laøm Thanh Tra Toâng toøa taïi Saøi goøn ñeå lieân laïc ñöôïc Mieàn Nam Vieät-Nam, Laos, vaø Cambodge. Ngaøy 13.03.1957, vò Thanh Tra Toâng toøa ôû Saøi goøn ñöôïc naâng leân haøng Ñaïi lyù Khaâm söù (Reùgent Apostolique). Naêm 1959, khi Ñöùc Khaâm söù John Dooley rôøi Haø noäi, Toøa Thaùnh lieàn thieát laäp Toøa Khaâm söù taïi Saøi goøn vôùi Ñöùc taân Khaâm söù Mario Brini. Ñöùc Cha chæ ñöôïc thaêng Toång Giaùm muïc hieäu toøa.
Ngaøy 17.06.1964, vò Khaâm söù Toøa Thaùnh taïi Ñoâng Döông ñöôïc ñoåi thaønh Khaâm söù Toøa Thaùnh taïi Vieät-Nam vaø Ñöùc Cha Angelo Palmas vaøo nhieäm vuï Toång Giaùm muïc hieäu toøa Vibiana vaø Khaâm söù Toøa Thaùnh taïi Saøi goøn. Hình aûnh Ñöùc Cha ñöôïc ghi nhaän laø moät Giaùo só nieàm nôû vôùi moïi ngöôøi Vieät, löông cuõng nhö giaùo. Trong bieán coá ñau thöông Teát Maäu thaân 1968, Ñöùc Cha ñaõ leâ goùt khaép nôi ñeå thaêm vieáng, uyû laïo caùc naïn nhaân, keå caû caùc chieán binh mieàn Baéc trong caùc traïi giam. Ñöùc Cha ñaõ rôøi Vieät-Nam ngaøy 19.04.1969, vôùi nhöõng lôøi caùm ôn noàng nhieät cuûa Chaùnh phuû vaø ngöôøi daân Vieät, ñeå ñi nhaän chöùc Söù thaàn Toøa Thaùnh taïi Colombia.
Ñöùc Khaâm söù Toøa Thaùnh taïi Vieät-Nam cuoái cuøng, cho ñeán hieän nay, laø Ñöùc Cha Henri Lemaître ñöôïc Ñöùc Thaùnh Cha Phaoloâ VI cöû vaøo chöùc vuï Toång Giaùm muïc hieäu toøa Tongres kieâm Khaâm söù Toøa Thaùnh taïi Vieät-Nam vaø Cambodge, thöôøng truù taïi Saøi goøn. Ñöùc Cha ñaõ ñoàng haønh trong söï khoù khaên nhö bao ngöôøi daân mieàn Nam, sau ngaøy 30.04.1975. Baát chaáp söï haønh hung cuûa nhoùm linh muïc vaø giaùo daân 'yeâu nöôùc', Ñöùc Khaâm Söù ñaõ hoaøuïn thaønh nhieäm vuï ñaïi dieän Ñöùc Giaùo Hoaøng beân caïnh Hoäi ñoàng Giaùm Muïc Vieät-Nam, tröôùc khi chaùnh quyeàn ñaõ yeâu caàu Ñöùc Cha rôøi khoûi Vieät-Nam, caét ñöùt quan heä ngoaïi giao vôùi Toøa Thaùnh Vatican. Ngaøy 19.12.1975, Ñöùc Cha nhaän chöùc Söù thaàn Toøa Thaùnh taïi Uganda.
Toùm laïi, trong ngaønh ngoaïi giao, coù hai chöùc vuï chính laø:
- Khaâm söù Toøa Thaùnh (Deùleùgueù Apostolique, tieáng Phaùp vaø Apostolic Delegate, tieáng Anh), cuõng thuoäc ngoaïi giao ñoaøn, chæ laø ñaïi dieän Ñöùc Giaùo Hoaøng beân caïnh Hoäi ñoàng Giaùm Muïc quoác gia sôû taïi. Chöû 'Khaâm maïng' hay 'Khaâm sai' cuõng ñoàng nghóa nhö Khaâm söù Toøa Thaùnh.
Chuùng ta seõ khoâng tìm thaáy caùc Ñöùc Cha Henri Lecroat vaø Giuseppe Caprio trong danh saùch caùc vò Khaâm söù Toøa Thaùnh taïi Ñoâng Döông hay Vieät-Nam.
- Söù thaàn Toøa Thaùnh (Nonce Apostolique, tieáng Phaùp vaø Apostolic Noncio, tieáng Anh) laø ñaïi dieän Ñöùc Giaùo Hoaøng beân caïnh Hoäi ñoàng Giaùm Muïc quoác gia vaø Chính quyeàn quoác gia sôû taïi, laø Ñaïi söù Toøa Thaùnh vaø thöôøng laø Nieân tröôûng ngoaïi giao ñoaøn.
http://pierrequangminh.blogspot.com/2008/03/ngi-vit-nam-cng-gio-10.html
http://www.catholic-hierarchy.org/bishop/basta.html
(Oakland, CA 19/8/2008 - Xem laïi ngaøy Dec 8, 2009 Leã Ñöùc Meï Vô Nhieãm Nguyeân Toäi)
Ñoã Höõu Nghieâm