Baûn töôøng trình cuûa ÑHY Peter Turkson
trong khoùa hoïp Thöôïng Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc
Phi chaâu kyø 2
Baûn töôøng trình cuûa Ñöùc Hoàng Y Peter Turkson trong khoùa hoïp Thöôïng Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc Phi chaâu kyø 2.
Vatican (Vat. 14/10/2009) - Thöôïng Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc Phi chaâu kyø 2 baét ñaàu giai ñoaïn thöù hai: thaûo luaän trong caùc nhoùm nhoû ñeå ñaøo saâu vaán ñeà vaø ñöa ra nhöõng ñeà nghò cuï theå.
Thöïc vaäy. Sau 10 ngaøy dieãn ra trong giai ñoaïn thöù I laéng nghe caùc yù kieán, thöù Tö 14-10-2009, Thöôïng Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc Phi chaâu kyø 2 böôùc vaøo giai ñoaïn thöù hai: caùc nghò phuï ñaõ hoïp trong caùc nhoùm nhoû, saùng vaø chieàu, ñeå thaûo luaän veà caùc vaán ñeà caàn ñöôïc ñaøo saâu theâm, ñeå roài trong phieân hoïp khoaùng ñaïi thöù 15 saùng thöù Naêm, 15-10-2009, töôøng trình vieân cuûa moãi nhoùm seõ baùo caùo tröôùc ñaïi hoäi ñoàng keát quaû caùc cuoäc thaûo luaän trong nhoùm lieân heä.
Tieáp ñeán, baét ñaàu töø chieàu 15-10-2009, caùc nghò phuï seõ coù theâm 3 phieân hoïp nhoùm ñeå soaïn caùc ñeà nghò ñuùc keát thaønh quaû cuûa Thöôïng Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc naøy. Danh saùch caùc ñeà nghò naøy seõ ñöôïc naïp cho Vaên phoøng toång thö kyù vaøo toái thöù Saùu 16-10-2009.
Trong tuaàn leã tôùi ñaây, laø tuaàn choùt cuûa coâng nghò Giaùm Muïc Phi chaâu, caùc ñeà nghò seõ ñöôïc ñuùc keát, söûa chöõa, vaø sau cuøng seõ mang ra boû phieáu chung keát vaøo cuoái khoùa hoïp. Ngoaøi ra, ban soaïn döï thaûo Söù ñieäp göûi Coäng ñoaøn daân Chuùa cuõng hoaït ñoäng ñeå trình baøy trong phieân khoaùng ñaïi thöù 16, saùng thöù Baåy 17-10-2009.
Sau ñaây, chuùng toâi xin göûi ñeán quí vò moät soá yù töôûng noåi baät trong baûn töôøng trình ñuùc keát yù kieán cuûa caùc nghò phuï vaø döï thính vieân, ñöôïc phaùt bieåu trong 10 ngaøy ñaàu tieân cuûa khoùa hoïp. Baûn töôøng trình thaät daøi naøy ñaõ ñöôïc Ñöùc Hoàng Y Peter Turkson, ngöôøi Ghana, Toång töôøng trình vieân cuûa Thöôïng Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc Phi Chaâu kyø 2 ñoïc trong phieân khoaùng ñaïi thöù 14 chieàu thöù Ba, 13-10-2009.
Töôøng trình cuûa Ñöùc Hoàng Y Turkson
Phaàn I cuûa baûn töôøng trình
Trong phaàn ñaàu, Ñöùc Hoàng Y Turkson minh ñònh raèng maëc duø phaàn lôùn caùc tham döï vieân Thöôïng Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc naøy laø ngöôøi Phi chaâu hoaëc coù lieân heä tôùi Phi chaâu, nhöng ñieàu naøy khoâng theå laøm thöông toån hoaëc giaûm bôùt ñaëc tính Giaùo Hoäi hoaøn vuõ thöïc söï cuûa Coâng nghò naøy cuõng nhö vieäc thöïc thi ñoaøn theå tính cuûa haøng Giaùm Muïc. Coâng nghò Giaùm Muïc naøy laø moät vieäc thöïc haønh tình hieäp thoâng cuûa Giaùo Hoäi. Vì theá, cuõng nhö moãi Thöôïng Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc, coâng nghò cöû haønh moái lieân heä maät thieát giöõa Ñöùc Giaùo Hoaøng vaø caùc Giaùm Muïc, trôï giuùp Giaùm Muïc Roma trong söù maïng hoaøn vuõ, cuøng vôùi ngaøi tìm hieåu vaø suy tö veà nhöõng vaán ñeà vaø caùc ñeà taøi lieân heä tôùi caùc hoaït ñoäng cuûa Giaùo Hoäi treân theá giôùi... Do ñoù, ñaây khoâng phaûi chæ laø coâng chuyeän cuûa Phi chaâu maø thoâi vaø cuõng khoâng phaûi laø moät ñaïi hoäi vôùi söï tham döï cuûa nhöõng ngöôøi khoâng thuoäc Phi chaâu. Ñuùng hôn ñaây laø moät söï phaân ñònh cuûa Giaùo Hoäi hoaøn vuõ veà caùch thöùc laøm sao duy trì cho buoàng phoåi tinh thaàn bao la cuûa Phi chaâu ñöôïc laønh maïnh cho nhaân loaïi, ñeå thöïc hieän söù maïng laøm muoái ñaát vaø aùnh saùng.
Tieáp ñeán, Ñöùc Hoàng Y Toång töôøng trình vieân laàn löôït nhaéc ñeán nhöõng ñieåm saùng vaø ñieåm toái trong tình hình xaõ hoäi, chính trò vaø Giaùo Hoäi taïi Phi chaâu ñaõ ñöôïc caùc nghò phuï neâu leân trong caùc baøi phaùt bieåu nhöõng ngaøy qua.
Chaúng haïn caùc Giaùo Hoäi ñòa phöông thaúng thaén nhìn nhaän raèng phuï nöõ vaø ngöôøi treû trong caùc coäng ñoaøn cuûa mình vaãn chöa ñöôïc ñeà cao giaù trò thích hôïp, vaø hoï chæ ñöôïc huaán luyeän ngheøo naøn veà ñöùc tin. Caùc nhaø chính trò, cuõng nhö nhöõng ngöôøi khaùc daán thaân trong xaõ hoäi daân söï, khoâng luoân luoân ñöôïc thaùp tuøng vaø ñöôïc huaán luyeän thích hôïp ñeå coù khaû naêng laøm chöùng taù ñöùc tin trong cuoäc soáng vaø trong coâng vieäc laøm cuûa hoï. Tieáp ñeán, chöùng taù cuûa Giaùo Hoäi nhieàu khi bò thöông toån vì nhöõng khoù khaên maø moät soá nhaân vieân muïc vuï gaëp phaûi trong vieäc soáng trung thaønh vôùi lôøi khaán, vôùi ôn goïi vaø baäc soáng cuûa hoï.
Ñaëc bieät veà gia ñình, nhieàu nghò phuï than phieàn veà soá phaän maø gia ñình ñang gaëp phaûi ôû Phi chaâu, "quan nieäm chaân chính veà hoân nhaân vaø gia ñình laønh maïnh ñang bò phaù huûy" (Inst. labor.31). Söï oån ñònh vaø baát khaû phaân ly cuûa gia ñình bò ñe doïa nghieâm troïng vì ngheøo ñoùi, xung ñoät, vì nhöõng tín ngöôõng vaø vieäc thöïc haønh phuø pheùp, beänh taät, ñaëc bieät laø beänh HIV-Sida. Nhieàu nghò phuï khaùc toá giaùc nhöõng cuoäc taán coâng khoác lieät choáng gia ñình vaø hoân nhaân, xuaát phaùt töø nhöõng moâi tröôøng ôû ngoaøi Phi chaâu, vaø do nhöõng yù thöùc heä ngoaïi lai, nhö muoán xoùa boû söï khaùc bieät töï nhieân giöõa nam nöõ (gender), luaân lyù môùi veà tính duïc, kyõ thuaät truyeàn sinh, keá hoaïch hoùa gia ñình, laøm tuyeät ñöôøng sinh saûn, coâng nhaän hoân nhaân ñoàng phaùi, v.v.
Nhieàu nghò phuï cuõng pheâ bình naïn tham oâ hoái loä, trong caùc hôïp ñoàng ñaàu tö, vaø nhaát laø trong vieäc khai thaùc caùc quaëng moû ôû Phi chaâu, vieäc coâng ngheä hoùa vaãn coøn yeáu ôùt taïi ñaïi luïc naøy, nhöõng ñieàu kieän do toå chöùc Maäu dòch theá giôùi vaø caùc nöôùc Taây phöông thieát ñònh laø vaán ñeà sinh töû ñoái vôùi neàn kinh teá cuûa nhieàu nöôùc Phi chaâu.
Phaàn II cuûa baûn töôøng trình
Phaàn thöù hai cuûa baûn töôøng trình coù tính chaát thaàn hoïc nhieàu hôn, qui höôùng veà Chuùa Kitoâ nhö troïng taâm: Chuùa Kitoâ laø söï hoøa giaûi cuûa chuùng ta, Ngaøi laø coâng lyù vaø laø an bình cuûa chuùng ta, tröôùc khi aùp duïng vaøo nhöõng hoaøn caûnh cuï theå.
Chaúng haïn caùc tham döï vieân Thöôïng Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc nhìn nhaän raèng nôi caùc phuï nöõ vaø treû em, deã trôû thaønh naïn nhaân cuûa naïn baïo haønh trong gia ñình vaø tình traïng thieáu hoøa bình vì xung ñoät, coù theå toå chöùc hoï thaønh nhöõng nhoùm ñaëc bieät thaêng tieán hoøa bình treân toaøn ñaïi luïc Phi chaâu. Vaø nôi naøo thieáu hoøa bình vì nhöõng phong tuïc vaø taäp quaùn truyeàn thoáng coù tính chaát ñaøn aùp, Thöôïng Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc ñeà nghò thaønh laäp nhöõng trung taâm nghieân cöùu vaên hoùa ñeå höôùng daãn vieäc duyeät laïi vaø caûi toå caùc phong tuïc taäp quaùn aáy.
Phaàn III cuûa baûn töôøng trình
Phaàn ba cuûa baûn töôøng trình sau caùc baøi phaùt bieåu yù kieán coù töïa ñeà laø "Caùc moân ñeä, ngöôøi phuïc vuï hoøa giaûi, coâng lyù, vaø hoøa bình". Trong phaàn naøy coù ñoaïn khaúng ñònh raèng Giaùo Hoäi gia ñình cuûa Thieân Chuùa taïi Phi chaâu phaûi yù thöùc veà caên tính cuûa mình, xeùt laïi loái soáng vaø haønh ñoäng cuûa mình, quan taâm tôùi chaân lyù vaø trong nieàm trung thaønh vôùi söù maïng cuûa mình. Caùc phaàn töû cuûa Giaùo Hoäi phaûi hoøa giaûi vôùi nhau trong Giaùo Hoäi vaø noi göông Chuùa Kitoâ Toâi Tôù. Söï hieäp thoâng giöõa caùc muïc töû, cuoäc soáng chöùng taù cuûa caùc vò, vaø vieäc ñoái xöû vôùi caùc nhaân vieân cuõng laø nhöõng laõnh vöïc caàn ñöôïc phaân tích.
Caùc nghò phuï ñeà cao nghóa vuï ñaàu tieân cuûa "Giaùo Hoäi - Gia ñình cuûa Thieân Chuùa" ôû Phi chaâu laø taùi laäp gia ñình Phi Chaâu trong phaåm giaù vaø ôn goïi cuûa mình, xeùt vì gia ñình ñang bò nhöõng yù thöùc heä nguy hieåm ñe doïa.
Caùc nghò phuï cuõng laéng nghe tieáng keâu goïi nhieàu phuï nöõ Phi chaâu vaø Giaùo Hoäi ñöôïc môøi goïi daán thaân choáng laïi nhöõng baát coâng ñoái vôùi phuï nöõ, cuõng nhö laøm sao ñeå phuï nöõ ñöôïc nhìn nhaän trong xaõ hoäi cuõng nhö Giaùo Hoäi, nhö nhöõng thaønh phaàn tích cöïc daán thaân trong ñôøi soáng Giaùo Hoäi.
Trong laõnh vöïc xaõ hoäi toân giaùo, nhieàu ngöôøi daân Phi chaâu coøn gaëp sôï haõi vaø baáp beânh trong ñôøi soáng ñöùc tin vì nhöõng nghi kî, ma thuaät, caùc "lang baêm" vaø toân giaùo huyeàn bí, caùc giaùo phaùi lôïi duïng söï yeáu ñuoái vaø doát naùt cuûa caùc tín höõu.. Caùc nghò phuï ñeà nghò taêng cöôøng vieäc huaán giaùo ñeå giuùp caùc tín höõu soáng cuoäc soáng thöôøng nhaät phuø hôïp vôùi ñöùc tin Kitoâ. Moät linh ñaïo quaân bình coù theå giuùp caùc tín höõu Kitoâ choáng laïi söùc eùp cuûa caùc giaùo phaùi.
Caùc nghò phuï khoâng queân ñeà nghò caûi tieán vieäc huaán luyeän giaùo daân vaø söï daán thaân cuûa hoï, taêng cöôøng vieäc söï duïng caùc phöông tieän truyeàn thoâng xaõ hoäi thích hôïp.
Trong phaàn keát luaän baûn töôøng trình ñuùc keát, Ñöùc Hoàng Y Turkson vieát:
"Caùc nghò phuï trong Thöôïng Hoäi Ñoàng Giam Muïc naøy xaùc quyeát raèng Giaùo Hoäi Gia ñình cuûa Thieân Chuùa ôû Phi chaâu phaûi ñöôïc bieán ñoåi töø beân trong vaø goùp phaàn caûi tieán ñaïi luïc cuõng nhö theá giôùi trong tö caùch laø muoái ñaát vaø aùnh saùng theá gian. Coâng nghò GM naøy nhaän ñònh raèng, cuøng vôùi caùc chuû chaên vaø caùc coäng taùc vieân, Giaùo Hoäi taïi Phi chaâu thöïc thi söù maïng toâng ñoà: giaûi thoaùt daân chuùng taïi ñaây khoûi moïi sôï haõi, thöïc hieän moät cuoäc hoaùn caûi saâu xa vaø tröôøng kyø, ñoàng thôøi huaán luyeän vöõng chaéc trong moïi laõnh vöïc: ñöùc tin, huaán giaùo, luaân lyù, truyeàn thoâng, vaên hoùa tình thöông, hoøa bình, coâng lyù, hoaùn caûi, cai trò vaø quaûn lyù toát, v.v. Ñoái thoaïi ôû moïi caáp ñoä, beânh vöïc caùc quyeàn lôïi vaø caùc nhu caàu xaõ hoäi, muïc vuï di daân vaø löu ñoäng, thay ñoåi naõo traïng vaø taäp quaùn, ñeå loaïi tröø taøn tích cuûa moät quaù khöù thöïc daân vaø boùc loät, choáng laïi nhöõng aûnh höôûng tieâu cöïc cuûa söï hoaøn caàu hoùa vaø ñaùp öùng nhöõng thaùch ñoá do nhöõng ñieàu kieän thöông maïi baát coâng, chuû nghóa duy boä toäc vaø traøo löu cöïc ñoan gaây ra.
G. Traàn Ñöùc Anh, OP
(Radio Vatican)