Nhöõng vaán ñeà noåi baät ñöôïc neâu leân
trong Thöôïng hoäi ñoàng Giaùm muïc theá giôùi
veà Phi Chaâu
Nhöõng vaán ñeà noåi baät ñöôïc neâu leân trong Thöôïng hoäi ñoàng Giaùm muïc theá giôùi veà Phi Chaâu.
Vatican [La Croix 11/10/2009] - Kính thöa quyù vò, caùc baïn thaân meán. Thöôïng hoäi ñoàng Giaùm muïc theá giôùi laàn thöù hai veà Phi Chaâu ñaõ böôùc sang tuaàn leã thöù hai. Trong tuaàn leã ñaàu tieân, caùc baøi phaùt bieåu cuûa caùc nghò phuï ñaõ phaùc hoaï ñöôïc moät soá tieâu ñeà maø caùc tham döï vieân ñöôïc chia thaønh nhoùm vaø ngoân ngöõ seõ thaûo luaän trong nhöõng ngaøy saép tôùi.
Trong tuaàn leã vöøa qua, caùc phieân khoaùng ñaïi ñaõ cho pheùp moãi tham döï vieân ñöôïc phaùt bieåu moãi vò 5 phuùt. Qua caùc baøi phaùt bieåu maø Ñöùc thaùnh cha Beneñitoâ XVI ñaõ chaêm chuù laéng nghe, ngöôøi ta coù theå toång hôïp ñöôïc moät soá ñieåm noåi baät.
Tröôùc heát laø aûnh höôûng cuûa Taây Phöông. Söï tieán trieån cuûa Taây phöông vaø vieäc ñaùnh maát nhöõng giaù trò cuûa noù ñaõ khieán cho moät soá nhaø laõnh ñaïo Coâng giaùo taïi Phi Chaâu thöïc söï lo ngaïi.
Ñöùc cha Philippe Ouedraogo, Toång giaùm muïc Ouagadougou, Burkina Faso, ñaõ leân tieáng baùo ñoäng: "Caùc coäng ñoàng toân giaùo vaø nhaân baûn cuûa chuùng toâi baùc boû nhöõng thöïc haønh ñaõ ñöôïc nhieàu nöôùc Kitoâ giaùo Taây phöông hôïp phaùp hoùa nhö phaù thai, ñoàng tính luyeán aùi, laøm cho cheát eâm dòu. Khi theá giôùi ñang trôû thaønh moät ngoâi laøng chung, thì caùc phöông tieân truyeàn thoâng muoán aùp ñaët moät tö töôûng duy nhöùt naøy cuûa Taây Phöông".
Vò Toång giaùm muïc ngöôøi Burkina Faso naøy khoâng ngaàn ngaïi toá caùo ñieàu maø ngaøi goïi laø "moät cuoäc gaây roái coù toå chöùc cuûa truyeàn thoâng" nhaân chuyeán vieáng thaêm Cameroun vaø Angola cuûa Ñöùc thaùnh cha daïo thaùng 3 naêm 2009. Theo Ñöùc cha Ouedraogo, "ñaây laø moät thöù baïo chuùa cuûa tö töôûng ñoäc nhöùt".
Veà phaàn mình, Ñöùc cha Robert Sarah, nguyeân Toång giaùm muïc Conakry, Guine, vaø hieän ñang laø thö kyù cuûa boä truyeàn giaùo, caûnh caùo: "Phi Chaâu caàn phaûi töï baûo veä khoûi söï lay lan cuûa chuû nghóa "voâ lieâm só" trí thöùc cuûa Taây Phöông. Traùch nhieäm muïc vuï cuûa chuùng ta laø phaûi soi saùng löông taâm ngöôøi Phi Chaâu tröôùc nhöõng moái nguy hieåm cuûa thöù yù thöùc heä "saùt nhaân" naøy".
Vaán ñeà noåi baät thöù hai ñöôïc caùc vò nghò phuï cuûa Thöôïng hoäi ñoàng Giaùm muïc theá giôùi veà Phi Chaâu neâu leân laø tình traïng noäi boä cuûa Giaùo hoäi taïi luïc ñòa naøy. Ñöùc cha Martin Munyanyi, giaùm muïc Gweru, Zimbabwe nhaán maïnh ñeán tình traïng caêng thaúng trong loøng moät soá giaùo xöù vì nhöõng khaùc bieät chuûng toäc vaø ngoân ngöõ. Vò Giaùm muïc naøy than phieàn veà nhöõng khuynh höôùng "boä laïc vaø chuûng toäc" trong Giaùo hoäi. Moät caùch chính xaùc vaø cuï theå hôn, Ñöùc cha Valentin Masengo, Giaùm muïc Kabinda, coäng hoøa daân chuû Congo, khuyeân "neân laøm sao ñeå vieäc boå nhieäm khoâng bò ñieàu kieän hoùa bôûi nguoàn goác boä laïc vaø chuûng toäc".
Veà phaàn mình, Ñöùc hoàng y Francis Arinze, cöïu boä tröôûng boä phuïng töï vaø kyõ luaät caùc bí tích, chuû tòch thöøa uûy cuûa Thöôïng hoäi ñoàng Giaùm muïc theá giôùi veà Phi Chaâu, khuyeân "phaûi laøm caùch naøo ñeå nhöõng ngöôøi soáng ñôøi thaùnh hieán, caùc giaûng vieân giaùo lyù vaø nhaân vieân cuûa caùc giaùo xöù phaûi ñöôïc traû löông moät caùch ñuùng ñaén". Hôn nöõa, caùc linh muïc "khoâng neân xem caùc cuûa daâng cuùng nhö thuoäc rieâng veà giaùo só, maø cho ngöôøi ngheøo vaø Giaùo hoäi noùi chung".
Ñöùc cha Joseph Tlhagale, Toång giaùm muïc Johannesburg, kieâm chuû tòch Hoäi ñoàng Giaùm muïc Nam Phi, coøn ñi xa hôn khi khaúng ñònh: "Thaùch ñoá lôùn nhöùt cuûa Giaùo hoäi taïi Phi Chaâu laø thieáu yù chí taäp theå ñeå ñaåy maïnh caùc quyeát ñònh ñaõ laøm". Theo Ñöùc cha chuû tòch Hoäi ñoàng Giaùm muïc Nam Phi, caùc Hoäi ñoàng Giaùm muïc vuøng vaø luïc ñòa ñeàu thaát voïng veà tình traïng naøy. Ngaøi thuù nhaän: "Chính chuùng ta töï ñaïp ñoå caùc toå chöùc cuûa mình".
Moät trong nhöõng vaán ñeà lôùn khaùc cuûa Giaùo hoäi taïi Phi Chaâu ñöôïc caùc vò nghò phuï baét maïch ñöôïc laø söï gia taêng caùc giaùo phaùi taïi luïc ñòa. Nhieàu vò nghò phuï, nhöùt laø taïi caùc nöôùc söû duïng tieáng Anh, toá caùo söï chieâu moä tín ñoà cuûa caùc phong traøo tin laønh. Theo Ñöùc cha Alfred Adewale Martins, Giaùm muïc Abeokuta, Nigeria, caùc nhoùm Tin laønh naøy nhaém ñaùnh baïi Giaùo hoäi Coâng giaùo maø hoï goïi laø " moät Giaùo hoäi cheát".
Theo Ñöùc cha Adriano Langa, Giaùm muïc Inhambane, Mozambique, caùc Giaùm muïc Phi Chaâu caàn phaûi töï vaán taïi sao coù tình traïng caùc tín höõu Coâng giaùo boû Giaùo hoäi ñeå gia nhaäp vaøo caùc nhoùm coù caùch soáng vaø ngoân ngöõ kyø laï naøy. Ñöùc cha Joseph Ake Yapo, Toång giaùm muïc Gagnoa, chuû tòch Hoäi ñoàng Giaùm muïc Cote D'Ivoire neâu leân caâu hoûi: "Phaûi chaêng Giaùo hoäi taïi Phi Chaâu khoâng neân ñaët vaán ñeà vieäc "quaûn lyù caùc tín höõu" trong khi thöïc thi quyeàn bính?"
Song song vôùi hieän töôïng caùc giaùo phaùi, caùc nghò phuï Thöôïng hoäi ñoàng cuõng neâu leân vaán ñeà Hoài Giaùo taïi Phi Chaâu. Nhieàu Giaùm muïc nhaán maïnh ñeán moái quan heä toát ñeïp vôùi Hoài giaùo taïi luïc ñòa. Ñöùc cha Ambroise Ouedraogo, Giaùm muïc Maradi, Niger, hoan ngheânh vieäc Ñöùc cha Michel Cartateguy, Toång giaùm muïc Niger, tham gia UÛy Ban quoác gia ngaên ngöøa caùc cuoäc xung ñoät. Theo ngaøi, söï kieän naøy cho thaáy Giaùo hoäi taïi Niger ñöôïc chính quyeàn ñaùnh giaù cao.
Veà phaàn mình, Ñöùc cha Martin Albert Happe, Giaùm muïc Nouakchott, Mauritania, giaûi thích raèng taïi nöôùc naøy, tuyeät ñaïi ña soá daân chuùng theo Hoài giaùo, taát caû tín höõu Coâng giaùo ñeàu laø ngöôøi ngoaïi quoác. Vaäy maø trong soá 120 ngöôøi laøm vieäc cho Caritas, coù ñeán 110 ngöôøi laø tín ñoà Hoài giaùo.
Tuy nhieân, Ñöùc cha Claude Rault, Giaùm muïc Laghouat, Algerie, laïi noùi ñeán moùi quan heä khoù khaên giöõa theá giôùi AÙ raäp vaø theá giôùi Phi Chaâu, moät phaàn cuõng vì tình traïng noâ leä, maø nhöõng keû chuû tröông laïi laø ngöôøi Taây Phöông.
Ñöùc cha Vincent Landel, Toång giaùm muïc Rabat, Maroc, chuû tòch Hoäi ñoàng Giaùm muïc vuøng Baéc Phi noùi ñeán tình traïng khoâng coù töï do toân giaùo taïi vuøng Haï Sahara.
Rieâng Ñöùc cha Maroun Laham, Giaùm muïc Tunis, baøy toû mong öôùc raèng caùc Giaùo hoäi thieåu soá taïi Baéc Phi seõ ñöôïc môøi tham döï Thöôïng hoäi ñoàng Giaùm muïc theá giôùi ñaëc bieät veà Trung Ñoâng seõ dieãn ra vaøo naêm 2010.
Cuoái cuøng, moät vaán ñeà khaùc ñöôïc moät soá nghò phuï quan taâm tôùi laø hieän töôïng boû nöôùc ra ñi. Ñöùc cha Giovanni Martinelli, Giaùm quaûn Toâng toøa taïi Tripoli, Lybia, cho bieát: coù ñeán 10 trieäu ngöôøi, vì chieán tranh vaø ngheøo ñoùi, phaûi boû nöôùc ra ñi. Moät soá ñeán Lybia ñeå tìm coâng aên vieäc laøm, moät soá tìm caùch sang AÂu Chaâu ñeå coù ñöôïc moät cuoäc soáng toát ñeïp hôn.
Noùi ñeán cuoäc "xuaát haønh" naøy, Ñöùc cha Martinelli gôïi laïi thaûm caûnh cuûa "caùc phuï nöõ bò cöôõng baùch phaûi laøm ngheà maõi daâm vaø noâ leä, coøn ñaøn oâng thì rôi vaøo caûnh tuø toäi hoaëc bò truïc xuaát, maø khoâng ñöôïc moät söï trôï giuùp phaùp lyù naøo". Theo Ñöùc cha Martinelli, vieäc ñoùn tieáp ngöôøi tî naïn coù theå gia taêng tính khaû tín cuûa Giaùo hoäi trong theá giôùi Hoài giaùo.
Chu Vaên